Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 3

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  przypadek gramatyczny
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
EN
The Soviet mathematician Andrey Nikolaevich Kolmogorov (1903‒1987), author of over half a thousand scientific works, was one of the most eminent mathematicians of the 20th century and at some point perhaps even the greatest. In the 1960s, Kolmogorov began intensive research into linguistics and verse theory after his fifties. Among other things, he is the author of a precise definition of a grammatical case, the determination of a metre of poems, in particular an iamb. The aim of this work is not only to explain the reasons why Kolmogorov dealt with humanities (history, linguistics, poetry theory). In this paper we would also like to emphacise the fact that the famous mathematician was successfully involved in humanities. It seems that not many Polish mathematicians who know some of Kolmogorov’s works in one or another mathematical field know, for example, about his literary works concerning the theory of verse. It may be suspected that many literary experts and linguists are also unaware of the existence of these works.
PL
Radziecki matematyk Andriej Nikołajewicz Kołmogorow (1903‒1987), autor ponad pół tysiąca prac naukowych, był jednym z najwybitniejszych matematyków XX wieku i w pewnym momencie być może nawet największym. W 1960 roku, Kołmogorow rozpoczął intensywne badania w dziedzinie językoznawstwa i teorii wiersza. Wydaje się, że niewielu polskich matematyków, którzy znają niektóre z rezultatów Kołmogorowa w tej czy innej dziedzinie matematyki, wie o jego pracach w dziedzinach nauk humanistycznych. Można podejrzewać, że wielu literaturoznawców i lingwistów również nie wie o istnieniu tych prac. Celem tego artykułu jest wyjaśnienie przyczyn, dla których Kołmogorow zajmował się humanistyką (historią, językoznawstwem, teorią wiersza).
PL
Artykuł przedstawia wyniki badań ankietowych dotyczących dystrybucji przyimków i operatorów adnumeratywnych o kształtach około, od… do…, po oraz między na implikowanych przez czasowniki i przyimki pozycjach nominalnych. Wyniki te pokazują, że różny jest stopień akceptowalności operatorów adnumeratywnych OKOŁO (wysoce akceptowalne), OD… DO… (średnio akceptowalne) oraz MIĘDZY (akceptowalne tylko marginalnie), oraz potwierdzają akceptowalność dystrybutywnego operatora PO na pozycjach podmiotu i być może biernikowego dopełnienia bliższego. Ciekawa jest także dystrybucja przyimków OKOŁO, OD… DO… oraz PO, które w różnym stopniu akceptowalne są jedynie na przyczasownikowych pozycjach mianownikowych, biernikowych i dopełniaczowych.
EN
The article presents the results of questionnaire studies on the nominal – ad-verbal and post-prepositional – distribution of Polish prepositions and adnumeral operators of the form około ‘ a b o u t ’, od... do... ‘from... to...’, po ‘each’, and między ‘between’. These results demonstrate that adnominal operators około, od... do... and między are acceptable to various degrees, from the highly acceptable około, to the at best marginally accept-able między. They also confirm the existence of the distributive operator po, albeit limited to the positions of the subject and, perhaps, accusative object. Also the prepositions około, od... do..., and po are acceptable to various degrees and only in ad-verbal nominative, accusative and genitive positions.
EN
The ending -ów for nouns in genitive plural was initially typical only for a few words belonging to the second declination type in the Old Slavic language. This ending does not have any other function in the declension system which is why this expansive ending started to connect with other masculine forms ended in a hard consonant and also some of them ended in a soft or harden sound. The ending -ów was not confined only to the masculine gender; some feminine and neuter forms started appearing with the genitive plural form with the ending -ów from the masculine paradigm. This process was particularly strong in XVIIIth and XIXth century. In thie paper, besides the description of this process, the discussion about this problem in XIXth century grammar books of Polish language is also presented.
PL
Wyrazista i ekspansywna końcówka dopełniacza liczby mnogiej -ów jeszcze w dobie przedpiśmiennej wykroczyła poza swój pierwotny zakres, obejmując nie tylko wszystkie rzeczowniki męskie twardo-, ale też część miękkotematowych. Jej zastosowanie nie ograniczyło się jedynie do rzeczowników męskich. Artykuł dotyczy przejmowania przez formy dopełniacza liczby mnogiej rzeczowników żeńskich i nijakich wyrazistej końcówki -ów z męskiego paradygmatu. Proces ten szczególnie nasilił się w uzusie w XVIII i XIX wieku. Badając charakter, natężenie i zakres zmiany fleksyjnej, zastosowano opracowaną przez Bajerową metodę strukturalną polegającą na badaniu przekrojów synchronicznych, często wykorzystywaną w badaniach historycznojęzykowych. Materiał wyekscerpowany z reprezentatywnego kanonu źródeł pozwolił na opis zjawiska, określenie jego natężenia i charakteru. W artykule została również przedstawiona normatywistyczna dyskusja autorów XIX-wiecznych gramatyk języka polskiego dotycząca rozszerzania się -ów na inne rodzaje.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.