Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  przyrost naturalny
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Cel: Stały spadek dzietności jest problemem większości rozwiniętych i rozwijających się krajów świata, w tym Republiki Białorusi. Proces ten ma negatywne konsekwencje, w tym spadek liczby zatrudnionych, starzenie się społeczeństwa, a nawet groźbę wyginięcia narodów. Celem artykułu jest identyfikacja pozycji Republiki Białoruś w światowych trendach przyrostu naturalnego, określenie działań stymulujących przyrost naturalny na poziomie makro i mikro, z uwzględnieniem praktyki międzynarodowej. Materiały i metody badawcze: Do realizacji celu wykorzystano przestrzenną i czasową analizę porównawczą, która pozwoliła statystycznie wykazać występowanie tendencji spadkowej liczby urodzeń na świecie, w poszczególnych regionach i Republice Białorusi w latach 1950–2019, a także utworzenie całego skupiska krajów, w których nie jest zapewniona prosta reprodukcja ludności. Ponadto dokonano oceny stopnia wykorzystania potencjału rozrodczego kobiet białoruskich. Analiza opiera się na danych statystycznych Narodowego Komitetu Statystycznego Republiki Białorusi oraz Banku Światowego. Wyniki: Autorki dokonały analitycznego przeglądu współczesnych środków polityki pronatalistycznej i określili możliwy efekt jej użycia. W wyniku analizy udowodniono potrzebę intensyfikacji polityki pronatalistycznej na Białorusi, uwzględniającej pozytywne i negatywne doświadczenia krajów rozwiniętych w ramach przesunięcia akcentu z działań finansowych na niefinansowe, a także aktywizacji demograficznej w kontekście prowadzonej polityki kraju. Wnioski praktyczne: Wyniki analizy będą przydatne dla rozwoju nowych kierunków polityki pronatalistycznej. Wnioski i podsumowanie: Republika Białorusi należy do krajów o bardzo niskim wskaźniku urodzeń. Rozwiązanie tego problemu jest możliwe dzięki wprowadzeniu w praktyce nowych, nietradycyjnych metod polityki pronatalistycznej na poziomie mikro i makro.
EN
Background and Objective: A steady decline in fertility is a problem in most developed and developing countries of the world, including the Republic of Belarus. This process has negative consequences, including a decrease in the number of employed people, demographic aging, and even the threat of extinction of nations. The purpose of the article is to identify the position of the Republic of Belarus in the global trends in the birth rate, to determine measures to stimulate the birth rate at the macro and micro levels, taking into account international practice. Materials and methods: To achieve the goal, a spatial and temporal comparative analysis was used, which made it possible to statistically prove the presence of a downward trend in the birth rate in the world, individual regions and the Republic of Belarus for 1950–2019, as well as the formation of a whole cluster of countries where simple reproduction of the population is not ensured. In addition, an assessment was made of the degree of use of the reproductive potential of Belarusian women. The analysis is based on the statistical data of the National Statistical Committee of the Republic of Belarus, the World Bank. Results: The authors made an analytical review of modern pronatalist policy measures and determined the possible effect of their use. As a result of the analysis, the need to intensify the pronatalist policy in Belarus is proved, taking into account the positive and negative experience of developed countries as part of the shift in emphasis from financial to non-financial measures, as well as activating demographic policy at the micro level. Practical implication: The results of the analysis will be useful for the development of new directions of pronatalist policy. Conclusion and summary: The Republic of Belarus is among the countries with a very low birth rate. The solution to this problem is possible due to the introduction in practice of new non-traditional methods of pronatalist policy at the micro and macro levels.
Współczesna Gospodarka
|
2015
|
vol. 6
|
issue 1
33-42
PL
W niniejszym opracowaniu przedstawione zostały wybrane instrumenty aktywizacji zawodowej kobiet w ciąży i po porodzie w Polsce. Wskazano na podstawowe agregaty makroekonomiczne w kontekście dzietności kobiet oraz przenanalizowano dostępne dane w celu naświetlienia skali problemu i wyłonienia statystycznego obrazu Polki, która wkracza w okres macierzyństwa. Następnie przedstawiona została sytuacja kobiety aktywnej zawodowo, zatrudnionej w oparciu o kodeks pracy, przed i po porodzie w kontekście obowiązujących praw i przywilejów. Oceniono ponadto formy usług opieki nad dziećmi, ich dostępność i ograniczenia. Celem artykułu było przedstawienie indywidualnych zachowań aktywnych zawodowo kobiet, wykonujących pracę w ramach stosunku pracy, które będąc najpierw w ciąży, a następnie w roli matek z dziećmi, dokonują wyborów w oparciu o dostępne im narzędzia, wybierając opcje najbardziej korzystne dla ich gospodarstw domowych. Przeprowadzona analiza pozwala na ocenę wybranych instrumentów aktywizacji zawodowej kobiet w ciąży i po porodzie. Zaproponowane zostały również nowe rozwiązania korzystne z punktu widzenia jednostki, gospodarstwa domowego oraz całej gospodarki.
EN
This article describes selected professional activation instruments of women during their pregnancy and after birth in Poland. An author indicates the main macroeconomic aggregates in the context of women’s fertility and analysed available data in order to show the scale of the problem and identify a statistic picture of a woman who enters into motherhood. The article presents the situation of women, employed on the basis of the Labour Code, before and after childbirth in the context of current rights and privileges. The last part of the paper shows different forms of childcare services, their availability and limitations. The purpose of this article is to present the individual behaviour of economically active female as pregnant women, and after birth who make choices based on the available tools, selecting the most beneficial for their households. In conclusion the author identify new solutions that are beneficial for the individual, household, and the whole economy.
PL
Podobnie jak w wielu innych państwach na świecie, tak i w Polsce zaszły po drugiej wojnie światowej ogromne zmiany gospodarcze, społeczne i demograficzne. Na tle tego stwierdzenia nasuwa się pytanie, czy zmiany te daje się obserwować także w miastach leżących na obszarach peryferyjnych gospodarczo zacofanych. Stąd tez przedmiotem rozważań jest Ostrołęka i jej liczba mieszkańców w latach 1946– 2015 z wyodrębnieniem przyrostu naturalnego i migracji ludności jako części składowych kształtujących przyrost rzeczywisty ludności miasta. W artykule udowodniono, że w poszczególnych fazach rozwoju miasta znaczenie tych elementów się zmieniało. Przykładowo w latach 1947–1975 przy przyroście rzeczywistym ludności 18 761 osób, udział salda migracji w przyroście wynosił65,7%, w latach 1976–1989 odpowiednio 61,8%, w latach 1990–1999 55,2%, zaś w latach 1999–2015 zanotowano przewagę odpływu ludności nad napływem, a wielkość przyrostu naturalnego nie była w stanie zrekompensować strat związanych z ujemnym saldem. W rezultacie takich procesów w Ostrołęce nastąpił ubytek ludności o 2000 osób. Takim zjawiskiem dotknięta jest zdecydowana większość miast i gmin wiejskich w Polsce, przy czym Ostrołęka w odróżnieniu od większości miast w kraju w latach 1999–2015 ciągle jeszcze charakteryzowała się przyrostem naturalnym ludności.
EN
As in many other countries in the world, great economic, social and demographic changes after the Second World War took place in Poland, too. Against this backdrop, the question arises whether these changes can be observed also in towns located in peripheral and economically underdeveloped areas. Therefore, the subject of discussion is Ostrołęka and its population in the years 1946–2015, population growth and migration as constituent parts of shaping total population growth of the town. It has been proved in the article that, in particular phases of the town’s development, the importance of these elements changed. For example, in the years 1947–1975 with total population growth of 18 761 people, the share of the migration balance was 65.7%, in the years 1976–1989 61.8%, in the years 1990–1999 55.2% and in the years 1999–2015 the outflow of population exceeded the inflow, and the size of the population growth did not manage to compensate for the loss related to the negative balance. As a result of such processes in Ostrołęka there was a population loss of 2000 people. The vast majority of towns and rural communes in Poland are affected by such phenomenon, whereas Ostrołęka, unlike most Polish towns, in the years 1999–2015 still was characterized by positive population growth.
EN
The author analyzes changes in the population of 16 voivodships that occurred between 1999-2018 as a result of the birth rate, as well as the balance of domestic and foreign migration. He divided the period in question into four 5-year subperiods. The most favorable demographic processes in all voivodships took place in 2009-2013. Taking into account the course of demographic processes, the author separated 3 groups of voivodships: those characterized by total population growth (table 1), total actual loss over the period of 20 years (table 2) and time-related demographic changes (table 3). During these 20 years the first group showed an actual increase in population of 729 453, the remaining 11 voivodships showed a decrease of 919 755. In the final part of the article, the author used Webb’s method to characterize the voivodships in terms of natural increase: migration balance ratio. Group 1 voivodships showed the best results in the given aspects.
PL
Autor analizuje zmiany, jakie się dokonały w liczbie ludności w latach 1999-2018 w poszczególnych 16 województwach pod wpływem przyrostu naturalnego, salda migracji krajowych i zagranicznych. Cały okres 20 lat podzielił na cztery podokresy 5-letnie. Najkorzystniej procesy demograficzne we wszystkich województwach przebiegały w latach 2009-2013. Biorąc pod uwagę ich przebieg, autor wydzielił 3 grupy województw, mianowicie charakteryzujące się: przyrostem rzeczywistym (tabl. 1), ubytkiem rzeczywistym w całym okresie 20 lat (tabl. 2), zmiennością w czasie przebiegu procesów demograficznych (tabl. 3). Grupa pierwsza w ciągu 20 lat wykazała przyrost rzeczywisty ludności w wysokości 729 453, pozostałe 11 województw wykazało ubytek w liczbie 919 755. W końcowej części artykułu autor, stosując metodę W. Webba, dokonał typologii województw pod względem relacji przyrost naturalny - saldo migracji. Najkorzystniej pod tym względem wypadły województwa grupy 1.
EN
The aim of the article was to determine the population changes taking place in the last decade (2010-2020) in the United States of America – the third most populous country in the world. The study used census and estimated population data obtained from the United States Census Bureau. The scope of the issues discussed in detail concerns changes in the number of population, its structure, vital statistics and migration balance, analyzed with the use of coefficients describing them. Analyzes showed a systematic increase in population, with a simultaneous decrease in annual population growth and differentiation of racial composition. The processes of aging of the American society are becoming more and more pronounced, as evidenced by, among others, the growing median age or the systematically increasing share of the population aged 65+. The number of births is decreasing, the fertility rate is decreasing, the number of deaths is increasing, especially in the last 2 years. The influx of people from abroad is also decreasing, which was caused, among others, by economic crisis at the beginning of the last decade and the introduction of government restrictions. The observed changes affect the change of the population of individual states with varying strength.
PL
Celem artykułu było określenie zmian ludnościowych, zachodzących w ostatniej dekadzie (lata 2010-2020) w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej – trzecim pod względem liczby ludności kraju na świecie. W badaniach wykorzystano spisowe i estymowane dane ludnościowe, pozyskane ze stron United States Census Bureau. Zakres szczegółowo poruszanej problematyki dotyczy zmian liczby ludności, jej struktury, ruchu naturalnego i salda migracji, analizowanych z wykorzystaniem opisujących ich współczynników. Analizy wykazały systematyczny wzrost liczby ludności, przy jednoczesnym spadku rocznych przyrostów populacji i różnicowaniu się składu rasowego. Zaznaczają się coraz silniej procesy starzenia społeczeństwa amerykańskiego, o czym świadczy np. rosnąca mediana wieku i zwiększający się systematycznie udział ludności w wieku 65+. Zmniejsza się liczba urodzeń, maleje dzietność, rośnie liczba zgonów, głównie w ostatnich 2 latach. Zmniejsza się też napływ ludności z zagranicy, co było spowodowane m.in. kryzysem gospodarczym na początku ostatniej dekady i wprowadzanymi ograniczeniami rządowymi. Obserwowane zmiany z różną siłą wpływają na zmianę populacji poszczególnych stanów.
EN
Contemporary demographic processes in Poland can be seen in the context of the process of suburbanisation leading to concentration of the population in the outer metropolitan areas and in terms of the theory of the second demographic transition, leading to a decline in fertility rates below the replacement rate. The aim of this study is to present contemporary demographic changes in Poland in spatial terms at the beginning of the twenty-first century, particularly in light of the changes between the two national censuses in Poland (in 2002 and 2011), supplemented by the current statistics from the Local Data Bank of Central Statistical Office in Poland. The following issues were investigated: population growth, net migration, natural increase and changes in the age composition of the population. A demographic typology of spatial units (districts) by J.W. Webb was conducted as well as typology of the age structure of the population by the typograph method. The analysis showed a high spatial polarization of demographic processes running between metropolitan and peripherals.
PL
Współczesne procesy demograficzne w Polsce można rozpatrywać w kontekście procesów suburbanizacji zmierzających do koncentracji ludności w zewnętrznej części obszarów metropolitalnych oraz w aspekcie teorii drugiego przejścia demograficznego, prowadzących do spadku poziomu dzietności poniżej granicy zastępowalności pokoleń. Celem niniejszego opracowania jest ukazanie współczesnych przemian demograficznych w Polsce w ujęciu przestrzennym na początku XXI wieku, w szczególności w świetle zmian pomiędzy dwoma narodowymi spisami powszechnymi w Polsce (w 2002 i 2011 roku), uzupełnione statystyką bieżącą z Banku Danych Lokalnych GUS. Przeanalizowano takie zagadnienia jak: dynamika zaludnienia, przyrost naturalny, saldo migracji oraz zmiany w strukturze wieku ludności. Przeprowadzono typologię Webba dla powiatów oraz typologię struktury wieku ludności metodą typografów. Analiza wykazała dużą polaryzację przestrzenną przebiegających procesów demograficznych pomiędzy obszarami metropolitalnymi a peryferyjnymi.
EN
Since colonial times in Africa there have been profound changes in the structure of the family. From the extended multi-generational family, which functioned not only as the basic social unit, but also as a coherent economic system, there is a transition to a nuclear family, two-generational, functioning in the system of modern economy. Despite the passage of more than a century, these changes are still ongoing, because it is not possible throughtop-down interference to introduce such a radical change at the social level. This type of family transformation has its own conditions. First of all, it is associated with the concept ofmarriage and family, which evolves under the influence of monotheistic religions. Further, it depends on the economic and social independence of the monogamous married couple fromthe origin group. Finally, the socio-economic context of the country must enable spouses to obtain material resources for the life of the family. The consequence of this transformation isthe weakening of the proverbial African solidarity and in a situation where the nuclear family is unable to provide a livelihood, it means the weakness of matrimonial bonds, and theformation of a one-parent family. The advantage of change is limiting the number of children, the opportunity to develop initiatives and creativity, as well as creating conditions favorablefor to marital fidelity.
PL
Od czasów kolonialnych w Afryce następowały gruntowne zmiany w strukturze rodziny. Z poszerzonej rodziny wielopokoleniowej, która funkcjonowała nie tylko jako podstawowa jednostka społeczna, ale również jako spójny system gospodarczy, następuje przejście do rodziny nuklearnej, dwupokoleniowej, funkcjonującej w systemie gospodarki nowoczesnej. Mimo upływu z górą wieku, przemiany te wciąż trwają, ponieważ nie jest możliwa odgórna ingerencja wprowadzająca tak radykalną zmianę na poziomie społecznym. Tego typu przemiana rodziny ma swoje uwarunkowania. Przede wszystkim wiąże się z pojmowaniem małżeństwa i rodziny, które ewoluuje pod wpływem religii monoteistycznych. Dalej, zależy ona od uniezależnienia ekonomicznego i społecznego monogamicznej pary małżeńskiej od grupy pochodzeniowej. W końcu, kontekst społeczno-gospodarczy kraju musi umożliwiać małżonkom zdobycie środków materialnych dla życia rodziny. Konsekwencją tej przemiany jest osłabienie przysłowiowej solidarności afrykańskiej, a w sytuacji, kiedy rodzina nuklearna nie jest w stanie się utrzymać, nietrwałość związków i tworzenie się rodzin jednorodzicielskich. Plusem przemiany jest ograniczenie liczby dzieci, możliwość rozwijania inicjatyw i kreatywności, a także utworzenie warunków sprzyjających wierności małżeńskiej.
8
67%
EN
This text draws current demographic processes and presents how they can influence education at present and in the future. This is divided into four main parts. The first deals with the analysis of total fertility rate and natural increase. Problems associated with immigration are briefly presented in the second part. Part three and four reflects on some results of demographic trends and dominant models of schooling.
RU
Основой устойчивого развития и обеспечения социально-экономической безопасности является экономика, базирующаяся на знаниях. Совершенствование процесса воспроизводства человеческого капитала необходимо про- водить по всем трем направлениям: производство, сохранение и реализация «человеческого капитала». Анализ демографической ситуации в республике позволяет сделать вывод о сложности решения демографических проблем в связи с недостаточным естественным приро- стом населения и «человеческого капитала». В этой связи необходим качественный рост «человеческого капитала» на основе экономического, социального, профессионального разви- тия человека, постоянного повышения квалификации, обновления знаний на протяжении всей трудовой жизни. Можно выделить ряд показателей, характеризующих эффективность воспроизводства че- ловеческого капитала отдельных стран. Индекс материнства является достаточно сложным показателем, в который учитывает как «детскую», так и «материнскую» медицинские составляющие, а также образовательный, экономический, политический статус женщин в обществе. А потому Беларусь обогнала США и некоторые высокоразвитые страны. Данный показатель дает возможность взглянуть на ситуацию шире, чем только в материальном измерении, например в ВВП на душу населения. Он позволяет каждой стране шанс заявить о себе в других, не менее важных, измерениях. Индекс гендерного неравенства дает представление о гендерных раз-рывах в основных отраслях человеческого развития. Индекс позволяет выделить именно те отрасли, которые требуют критического политического вмешательства, и стимулирует государственную политику к преодолению систематических притеснений женщин.
EN
The basis of sustainable development and ensuring socio-economic security is an economy based on knowledge. Improving the process of reproduction of human capital is essential to carry out in three ways: production, storage and implementation of “human capital”. An analysis of the demographic situation in the country allows us to conclude about the complexity of the solution of demographic problems. This is due to lack of natural population growth and “human capital”. Qualitative growth “human capital” is required on the basis of economic, social and professional development of the person, continuous training, update their knowledge throughout their working life. A number of indicators characterize the effectiveness of the reproduction of the human capital of individual countries. Mothers’ Index Ranking is a complicated figure. It takes into account both “child” and “parent” medical components, as well as the educational, economic and political status of women in society. Therefore, Belarus has overtaken the United States, Japan and some highly developed countries. This indicator makes it possible to look at the situation more widely than in the material dimension, such as GDP per capita.Each country has a chance to express themselves in other dimensions. Gender Inequality Index provides insight into the gender gap in key sectors of human development. Index allows to identify those industries that require critical political interference. The CPI builds public policies to overcome the systematic oppression of women.
PL
Podstawą zrównoważonego rozwoju i zapewnienia bezpieczeństwa społeczno-gospodarczego jest gospodarka oparta na wiedzy. Usprawnienie procesu reprodukcji kapitału ludzkiego jest niezbędne do przeprowadzenia w trzech obszarach: produkcji, akumulacji i zaangażowania kapitału ludzkiego. Analiza sytuacji demograficznej w kraju pozwala wnioskować o trudnościach z rozwiązaniem problemów demograficznych. Wynika to z braku przyrostu naturalnego. Jakościowy wzrost kapitału ludzkiego jest możliwy w oparciu o rozwój gospodarczy, społeczny i zawodowy osoby, poprzez kształcenie ustawiczne, aktualizowanie wiedzy przez całe życie zawodowe. W opracowaniu scharakteryzowano wiele wskaźników efektywności reprodukcji kapitału ludzkiego w poszczególnych krajach. Lista rankingowa państw została sporządzona na podstawie złożonego wskaźnika przedstawiającego sytuację matek. Uwzględnia on zarówno biologiczne relacje „dziecko” – „rodzic”, jak również status edukacyjny, gospodarczy i polityczny kobiet w społeczeństwie. Dlatego Białoruś wyprzedziły USA, Japonia i niektóre kraje wysoko rozwinięte. Wskaźnik ten pozwala spojrzeć na sytuację w szerszym zakresie niż tylko w wymiarze materialnym, określonym przez miary typu PKB per capita. Każdy kraj ma szansę wyróżnienia się w innych wymiarach. Indeks nierówności płci umożliwia zestawienie dysproporcji w kluczowych obszarach rozwoju człowieka. Wskaźnik umożliwia zidentyfikowanie tych gałęzi przemysłu, które wymagają zdecydowanych działań politycznych. Indeks kierunkuje politykę publiczną na przezwyciężanie systematycznej dyskryminacji kobiet.
PL
We wstępie przedstawiono zjawisko współczesnych konfliktów etnicznych, oraz stopniowy proces podważania fundamentów Unii Europejskiej, której instytucje spajają dotychczas europejskie nacje. W dalszej części pokazano wszystkie miejsca zagrożone wybuchem konfliktu etnicznego, a na podstawie zebranej literatury i źródeł innych przedstawiono stopień zagrożenia, analizę możliwych strat oraz zakres konsekwencji geopolitycznych wynikających z ewentualnych konfliktów. Część ta zawiera również mapę Europy, na której przedstawiono skalę potencjalnego zagrożenia konfliktami etnicznymi. Źródłem danych, były dane historyczne po 1945 roku, aktualne dane demograficzne ze spisów narodowych w państwach europejskich, a także dane etnograficzne oraz literatura przedmiotu. Na zakończenie pokrótce pokazano przeprowadzoną wstępną symulację wyników konfliktów lokalnych z uwzględnieniem interesów politycznych poszczególnych państw po ewentualnym rozpadzie UE.
EN
In the beginning of this paper it was shown the question of contemporary ethnic conflicts and gradually completing process of EU fundaments undermining. The EU institutions have stopped any ethnic conflicts within organization. Further, there are maps showing all potential places where ethnic conflicts in Europe may occur if the EU would collapse. It was presented on a basis of many sources, the literature as well as works of different NGOs. Level of risk shown on maps presented dependently to six factors. Two of them were connected to ethnic identity, but rest of them depend on history, tradition of statehood, former border lines and actual autonomy status. The risk was compared with causalities and consequences that may occur in future. At the end there were presented three most probable scenarios of the future of Europe, after fragmentation or dismantling of the EU.
PL
Zjawiska demograficzne mają silny wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy województwa dolnośląskiego. Szczególne znaczenie mają liczba i struktura ludności oraz poziom przyrostu rzeczywistego. Celem artykułu było przedstawienie zmian liczby ludności wpływających na poziom bezpieczeństwa demograficznego badanej jednostki na tle zmian zachodzących w kraju w latach 2010–2018. W celu uchwycenia podobieństw i różnic w strukturach przestrzennych posłużono się typologią demograficzną Webba oraz zastosowano trójkąta Osanna. Zastosowane metody pozwoliły na określenie typu demograficznego województwa dolnośląskiego oraz przyczyn pogłębienia się problemów demograficznych tego regionu, co będzie wpływało negatywnie na podaż pracy i możliwości dalszego rozwoju województwa.
EN
Demographic phenomena have a major impact on the socio-economic development of Dolnośląskie Voivodeship. The number and structure of the population and the level of the actual increase are of special importance. The objective of this article was to show population changes affecting the level of demographic safety in a given unit against the changes taking place in Poland in the years 2010–2018. The demographic typology by Webb and Osanna triangle was used to capture the similarities and differences in the spatial structure. The methods used allowed to determine the demographic type of Dolnośląskie Voivodship and the reasons for the deepening demographic problems of the region, which will have a negative impact on the labor supply and opportunities for further development of the voivodship.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.