Search results

1

Boventitelen als vorm van audiovisueel vertalen en de receptie ervan in moderne operavoorstellingen in Nederland

100%

van der Horst P.

Roczniki Humanistyczne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 5 Zeszyt specjalny

113-127

PL

Nadpisy (ang. surtitles) stały się niemal niezbędne we współczesnych przedstawieniach operowych. Dzięki nim obcojęzyczne opery stają się dostępne dla szerszej publiczności, zapewniając zespołom operowym większą swobodę w komponowaniu swojego repertuaru. Dzięki ścisłemu powiązaniu nadpisów z wykonaniem opery odbiegają one do pewnego stopnia od innych form przekładu audiowizualnego, jak napisy dolne (ang. subtitles). W procesie przekładu nadpisów biorą także udział inni uczestnicy, którzy pozostawiają swój ślad w tłumaczeniu, w tym reżyserzy i dyrygenci. W pierwszej części artykułu omówiono zjawisko nadpisów, przedstawione w szerszym kontekście przekładu audiowizualnego. Wprowadzenie nadpisów nie dokonało się łatwo, ponieważ opór przed nimi przyszedł właśnie ze strony świata opery. W drugiej części artykułu autor analizuje przyczyny tego oporu, a także na podstawie najnowszych recenzji spektakli operowych podejmuje próbę ustalenia recepcji nadpisów w Niderlandach.

EN

Surtitles are almost indispensable in contemporary opera performances. Surtitles make operas performed in a foreign language more accessible to a wider audience and give opera companies more choice in composing their repertoire. Due to its close connection to the performance of an opera, surtitles differ somewhat from other forms of audiovisual translation such as subtitling. In addition, surtitles involve other players in the translation process, such as directors and conductors. In the first part of this article, surtitles are explained and placed in the broader context of audiovisual translation. The introduction of surtitles, however, was not without its struggles. In the world of opera in particular, there was resistance to them. In the second part of this article, we take a closer look at the reasons for this resistance and, on the basis of recent reviews of opera performances, we try to establish how surtitles in opera are currently viewed in the Netherlands.

NL

Boventitels zijn bijna niet meer weg te denken uit hedendaagse operavoorstellingen. Dankzij boventitels worden opera’s die in een vreemde taal worden opgevoerd toegankelijker voor een breder publiek en krijgen operagezelschappen meer keuze bij het samenstellen van hun repertoire. Dankzij de nauwe band met de opvoering van een opera wijkt boventitelen enigszins af van andere vormen van audiovisueel vertalen zoals ondertitelen. Bovendien zijn er bij boventitelen in het vertaalproces andere spelers die een stempel op de vertaling drukken, zoals regisseurs en dirigenten. In het eerste deel van dit artikel wordt boventitelen nader uitgelegd en in de bredere context van het audiovisueel vertalen geplaatst. De introductie van boventiteling is echter niet zonder slag of stoot gegaan. Vooral in de operawereld was er sprake van weerstand tegen boventitels. In het tweede deel van dit artikel zal nader worden ingegaan op de redenen voor deze weerstand en zal aan de hand van recente recensies van operavoorstellingen worden getracht vast te stellen hoe er in Nederland op dit moment wordt aangekeken tegen boventitels in de opera.

2

De Servische vertaling van Heijermans’ Op Hoop van Zegen

100%

Novaković-Lopušina J.

Roczniki Humanistyczne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 5 Zeszyt specjalny

77-95

PL

Sto lat po wystawieniu sztuki Hermana Heijermansa pt. Op hoop van zegen (Nadzieja) w Serbskim Teatrze Narodowym w Nowym Sadzie po raz pierwszy ukazało się drukiem serbskie tłumaczenie tego dramatu, dotąd istniejące wyłącznie w wersji odręcznej. Jak wykazały badania, przekład ten powstał przed premierą w 1905 roku w Teatrze Narodowym w Belgradzie, a tłumacz posłużył się jako tekstem źródłowym niemieckim przekładem Franziski de Graaff. Dokładna analiza przekładu ujawnia strategie translatorskie tłumacza, jak również pokazuje drobne zmiany, wprowadzone przez samego tłumacza lub zaczerpnięte z innego źródła. Dowiadujemy się także, że niektóre fragmenty tekstu oryginalnego zostały skreślone bez wyjaśnienia przyczyn takiej decyzji tłumacza. Jeśli chodzi o recepcję spektakli, nieliczne recenzje na ich temat świadczą o tym, że dramat Heijermansa nie odniósł spektakularnego sukcesu. Anonimowy recenzent obwiniał autora głównie za jego uproszczoną krytykę kapitalizmu. Dwóch innych widziało problem głównie w słabej inscenizacji i niewłaściwej obsadzie. Niemniej jednak wydaje się, że Heijermans pozostawił kilka śladów w historii serbskiej recepcji, co wynika głównie z jego sławy w Niemczech. Wszak kulturom peryferyjnym łatwiej jest dotrzeć do siebie poprzez centralnych mediatorów.

EN

One hundred years after its performance at the Serbian National Theatre in Novi Sad, the Serbian translation of Heijermans’s Op Hoop van Zegen (The Good Hope), which has been preserved in handwritten form, was finally published for the first time. Further investigation has shown that this translation was made for the 1905 premiere at the National Theatre in Belgrade and that the translator used the German translation by Franziska de Graaff as the source text. A thorough analysis of his translation reveals his translation strategies but also shows that there are slight changes that could refer to his own input or to another source. Moreover, entire passages have been crossed out, but without any further explanation of that procedure. As for the reception of the performances, the sparse reviews testify that it was not an unqualified success with the public. An anonymous reviewer especially blamed Heijermans for his oversimplified criticism of capitalism. Two others saw the problem mainly in the poor staging and poor division of roles. Nevertheless, Heijermans appears to have left several traces in Serbian reception history, which is mainly due to his fame in Germany. After all, peripheral cultures reach each other easier through central mediators.

NL

Honderd jaar na de opvoering in het Servisch Nationaal Theater in Novi Sad is de in handschriftvorm bewaard gebleven Servische vertaling van Heijermans’ Op hoop van zegen voor het eerst gepubliceerd. Nader onderzoek heeft uitgewezen dat die vertaling gemaakt was voor de première in 1905 in het Nationaal Theater te Belgrado en dat de vertaler de Duitse vertaling van Franziska de Graaff heeft gebruikt als brontekst. Een grondige analyse van zijn vertaling brengt zijn vertaalstrategieën aan het licht maar toont ook aan dat er lichte wijzigingen zijn die naar een eigen inbreng of naar een andere bron zouden kunnen verwijzen. Bovendien zijn hele passages doorstreept maar zonder nadere uitleg van die ingreep. Wat de receptie van de opvoeringen betreft getuigen de schaarse recensies ervan dat het geen onverdeeld succes was. Een anonieme recensent verweet Heijermans vooral zijn ongenuanceerde kritiek op het kapitalisme. Twee anderen zagen het probleem vooral in de gebrekkige opvoering en slechte rolverdeling. Desalniettemin blijkt Heijermans meerdere sporen te hebben achtergelaten in de Servische receptiegeschiedenis wat vooral te danken is aan zijn bekendheid in Duitsland. Perifere culturen vinden immers makkelijker tot elkaar via centrale bemiddelaars.

3

Vertalingen en onvangst van Myśliwski’s romans in Nederland

75%

Włodarczyk-Kaziród J.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 5: Neofilologia. Zeszyt specjalny

259-273

PL

Artykuł traktuje o tłumaczeniach i recepcji wybranych dzieł Wiesława Myśliwskiego w Holandii. Utwory Myśliwskiego, zaliczane do kanonu literatury polskiej, zostały także wysoko ocenione i przyjęte z entuzjazmem przez krytyków i czytelników holenderskich. Artykuł odnosi się także do wartościowych tłumaczeń niektórych książek Myśliwskiego (Traktat o łuskaniu fasoli (2006), Kamień na kamieniu (1984), Ostatnie rozdanie (2013), Widnokrąg (1996)), wykonanych przez Karola Lesmana.

EN

Wiesław Myśliwski is the best known Polish writer. His books, Traktat o łuskaniu fasoli (A Treatise on Shelling Beans, 2006), Kamień na kamieniu (Stone upon stone, 1984), Ostatnie rozdanie (Last hand, 2013), Widnokrąg (Horizon, 1996), have been translated into Dutch by a well-known translator, Karol Lesman. This research looks at both the work of Karol Lesman and the reception of the above mentioned works in the Netherlands. The books of Myśliwski were enthusiastically welcomed by Dutch readers.

NL

Wiesław Myśliwski is bekendste moderne Poolse schrijver. Zijn romans, Traktat o łuskaniu fasoli (Over het doppen van bonen, 2006), Kamień na kamieniu (Steen op steen, 1984), Ostatnie rozdanie (De laatste hand, 2013) en Widnokrąg (De horizon, 1996) zijn door de bekende vertaler Karol Lesman in het Nederlands vertaald. Deze bijdrage bekijkt het werk van Karol Lesman en de receptie van de genoemde romans in Nederland. De boeken van Myśliwski warden enthousiast door de Nederlandse lezers ontvangen.

Refine search results

3 Roczniki Humanistyczne

1 Novaković-Lopušina J.

1 Włodarczyk-Kaziród J.

1 van der Horst P.

2 2022

1 2018

Boventitelen als vorm van audiovisueel vertalen en de receptie ervan in moderne operavoorstellingen in Nederland

De Servische vertaling van Heijermans’ Op Hoop van Zegen

Vertalingen en onvangst van Myśliwski’s romans in Nederland