Search results

1

Matematyzacja ekonomii - grzech pierworodny? Wieloaspektowa analiza wpływu i przyczyn

100%

Ostapiuk A.

Ekonomia XXI Wieku

|

2017

|

issue 1 (13)

91-104

PL

Celem artykułu jest wskazanie, w jaki sposób matematyka wpłynęła na ekonomię, a także krytyczna analiza tego procesu. Artykuł rozpoczęto od zbadania wpływu matematyki na inne nauki, począwszy od czasów starożytnych Greków. Kartezjusza zaprezentowano jako osobę, za sprawą której matematyka stała się królową nauk. Następnie przeanalizowano zwiększenie wpływu matematyki na życie intelektualne. Pozytywizm jest ujęto jako asumpt do rewolucji marginalistycznej. Od tego momentu matematyka miała coraz większy wpływ na ekonomię. Moment kulminacyjny w tej relacji przypadł na okres po II wojnie światowej − w tekście ten wpływ przedstawiono w różnych ujęciach. W tekście podjęto również próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, dlaczego mariaż ekonomii i matematyki jest możliwy i dlaczego ekonomia neoklasyczna tak chętnie na niego przystała. W artykule omówiono negatywne konsekwencje tego połączenia, z kryzysem z 2008 roku włącznie, a także wysunięto propozycję, by ekonomia korzystała z matematyki jako narzędzia, a nie traktowała jej jako celu samego w sobie

2

Wskaźnikowanie człowieka i rzeczywistości jako forma sprawowania władzy

86%

Melosik Z.

Przegląd Pedagogiczny

|

2016

|

issue 2

243-253

PL

Zbieranie danych statystycznych na temat populacji jest koniecznym punktem wyjścia szeroko rozumianej polityki społecznej – jeśli ma być ona racjonalna i ma zmierzać do poprawy ludzkiego życia. Celem artykułu jest omówienie, jak wskaźnikowanie człowieka i lokowanie go w statystycznych tabelach zróżnicowania prowadzi do redukcjonizmu w aspekcie jednostkowym (rezygnacja z uwzględnienia indywidualizmu) i społecznym (pozbawia zjawisko społeczne znaczenia i kontekstu, ponieważ wskaźniki, przybierając uogólnioną formę liczbową, upraszczają rzeczywistość), manipulacji rzeczywistości i służy do sprawowania władzy. Wbrew eksponowaniu obiektywności wskaźników, nie mają one charakteru ideologicznie neutralnego, w ich tle zawsze dostrzec można jakąś wizję poprawy rzeczywistości, do której dążąc, wykorzystuje się między innymi mechanizm porównywania i oceniania – co ma miejsce także w kontekście uprawiania nauki czy edukacji.

3

The Use of Spare Embryos for Medical Research: a Phenomenological Approach

72%

Ndayambaje J.

Scripta Philosophica. Zeszyty Naukowe Doktorantów Wydziału Filozofii KUL

|

2013

|

vol. 2

27-34

EN

The use of spare embryos for medical research remains still a controversy; there is a many years' discussion on the moral status of human embryo. The question arises: should embryo be regarded morally the same as a fully-shaped human, or – due to differencies between embryo and more fully-shaped representants of the species (children, adults) – should it be regarded dinstinctly. The article starts with presenting three reductionistic approaches: ontological, biological, and relational. Then some arguments, supporting the thesis that it's the phenomenological point of view that make it possible to deal with all the complexity of the issue, are introduced.

PL

Wykorzystywanie nadliczbowych zarodków w badaniach medycznych pozostaje kontrowersyjną kwestią, ponieważ dotyczy wieloletniej już dyskusji nad statusem moralnym ludzkiego zarodka. Temat ten rodzi pytanie, czy zarodek wymaga takiego samego traktowania, jak w pełni ukształtowany człowiek, czy też z racji różnic pomiędzy zarodkiem a pełniej ukształtowanymi przedstawicielami gatunku (dzieci, dorośli) powinien być odmiennie moralnie traktowany. Po zaprezentowaniu trzech redukcjonistycznych podejść do tej problematyki: ontologicznego, biologicznego i relacyjnego, przedstawiono argumenty, wedle których to podejście fenomenologiczne pozwoli nam uporać się z całą złożonością kwestii dotyczącej wykorzystywania nadliczbowych zarodków w badaniach medycznych.

4

Integralna wizja człowieka jako fundament kultury i wychowania

72%

Godawa G.

Analecta Cracoviensia

|

2017

|

vol. 49

EN

There is a variety of concepts of man in philosophy. Thus, it becomes essential to reflect on their assumptions. It seems particularly important to focus on the personalist as well as on the reduced vision of man which promote contradictory values. The research conducted for the purpose of this work concentrated mainly on the integral and reduced vision of man and on their cultural and educational value. The research indicates an anthropological error which lies at the root of the reduced vision of man. It also shows the importance of the integral vision of man based on the assumptions of personalism which John Paul II frequently referred to. Integral and personalist pedagogy has a positive impact not only on the development of young generation but also on the cultural dimension of social life.

PL

Wielość filozoficznych koncepcji osoby ludzkiej powoduje, że niezbędna jest refleksja nad ich założeniami. Szczególnie ważne wydaje się zwrócenie uwagi na personalistyczną koncepcję osoby i jej zredukowane ujęcie, które promują właściwe sobie, przeciwstawne wartości. Zagadnienie integralnego i zredukowanego ujęcia osoby oraz jego kulturowego i wychowawczego znaczenia stało się zasadniczym obszarem badań podjętych na rzecz tego artykułu. Ich efektem jest zwrócenie uwagi na błąd antropologiczny tkwiący u podstaw redukcjonistycznych koncepcji osoby oraz podkreślenie znaczenia, jakiego w tym kontekście nabiera integralna wizja człowieka. Jest ona osadzona na założeniach personalizmu, do którego wielokrotnie nawiązuje Jan Paweł II. Integralna pedagogika personalistyczna wpływa pozytywnie nie tylko rozwój młodego pokolenia, ale także na kulturowy wymiar życia społecznego.

5

Techniques of Bridging the Gulf: Dialectic and Reductionism in McDowell and Fichte

72%

Lemanski J.

Edukacja Filozoficzna

|

2020

|

issue 69

7-36

EN

“Dialectic” has been a matter of growing interest in contemporary philosophy. The present article analyzes dialectical methods and positions them by reference to two paradigmatic texts of German idealism and analytic philosophy, i.e. J.G. Fichte’s Science of Knowing (1804) and J. McDowell’s Mind and World. Both dialectical approaches will be interpreted with regard to their contribution in the debate on reductionism and anti-reductionism: both Fichte and McDowell claim that philosophical positions and logical terms stand in a dualistic relationship to one another, on the one hand, but are separated by a gulf, on the other. I will argue that for McDowell dialectic seems to be an alternative to one-sided reductionisms as well as to normal anti-reductionistic holism. Furthermore, for Fichte dialectic is an adequate method for describing the relationship of reductionism and anti-reductionism itself. Both see in dialectic a technique for bridging the gulf between binary opposite terms of logic as well as mutually exclusive positions, such as mind and world, subject and object, or idealism and realism.

PL

We współczesnej filozofii „dialektyka” cieszy się rosnącym zainteresowaniem. Artykuł ten analizuje metody dialektyczne i rozważa je w odniesieniu do dwóch paradygmatycznych tekstów z obszarów idealizmu niemieckiego i filozofii analitycznej, tj. Teorii wiedzy J.G. Fichtego (1804) oraz Umysłu i świata J. McDowella. Przedstawione w nich ujęcia dialektyczne zostaną zinterpretowane w kontekście ich wkładu do debaty na temat redukcjonizmu i antyredukcjonizmu. Zarówno Fichte, jak i McDowell uważają, że stanowiska filozoficzne oraz terminy logiczne: z jednej strony są ze sobą powiązane, z drugiej zaś – oddzielone są od siebie przepaścią. Pokażę, że dla McDowella dialektyka wydaje się alternatywą zarówno dla jednostronnego redukcjonizmu, jak i dla normalnego antyredukcjonistycznego holizmu. Ponadto zaś – że dla Fichtego dialektyka jest adekwatną metodą opisywania relacji między redukcjonizmem i antyredukcjonizmem. Obaj myśliciele widzą w dialektyce technikę budowania mostu nad przepaścią rozciągającą się pomiędzy binarnie przeciwnymi terminami logicznymi, a także pomiędzy tym, co zdaje się wzajemnie wykluczać, jak umysł i świat, podmiot i przedmiot czy idealizm i realizm.

6

Lars Q. English, There Is No Theory of Everything. A Physics Perspective on Emergence, Springer 2017, rec.

72%

Sadłocha Ł.

Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

|

2019

|

vol. 26

EN

Lars Q. English’s book consists of an introduction, eight chapters and a short ending. The author shows how the latest discoveries of physics are changing thinking about the world, approving the occurrence of emergence. As a physicist himself, he combined the results obtained in physics with philosophical reflection, hence this book is worth recommending to students and graduates of science with philosophical tendencies.

PL

Książka Larsa Q. Englisha składa się ze wstępu, ośmiu rozdziałów i krótkiego zakończenia. Autor ukazuje w niej jak najnowsze odkrycia fizyki zmieniają myślenie o świecie, aprobując zachodzenie emergencji. Sam będąc fizykiem, połączył wyniki otrzymywane w ramach fizyki z refleksją filozoficzną, stąd książkę tę warto polecić studentom i absolwentom kierunków ścisłych posiadających zapędy filozoficzne.

7

Homo Perfectus versus Educatio: Philosophical Reflections on Transhumanism and Education

72%

Dancák P.

Studia Paedagogica Ignatiana

|

2017

|

vol. 20

|

issue 1

57-71

PL

Współcześnie jesteśmy świadkami nowej formy ingerencji w istotę ludzką. Chodzi o celowe dążenie do przekształcenia natury ludzkiej, w wyniku czego stanie się ona narzędziem, materiałem do przetwarzania, podobnym do tych, które służą człowiekowi w świecie przyrody. Ta nowa forma ingerencji w ludzkie życie wykracza jednak poza humanistyczne sposoby i cele doskonalenia człowieka. Homo perfectus stanowi transhumanistyczną perspektywę, która – dążąc do doskonalenia człowieka – kładzie nacisk na doskonalenie ciała ludzkiego, jego możliwości czy zdolności poznawczych. Jednocześnie zapomina się o charakterystycznym dla człowieka twórczym działaniu. W konsekwencji, perspektywa ta rezygnuje z wielopłaszczyznowości (wielowarstwowości) ludzkiego bytu, jak i jego finalności. Koncepcja homo perfectus tworzy pesymistyczny obraz człowieka oraz odrzuca właściwe dla człowieka biologczne ograniczenia, poszukując coraz doskonalszych metod kontroli nad jego życiem. Jednak nie jest ona sposobem doskonalenia natury ludzkiej, jej pełnej realizacji, ale raczej przejawem walki przeciwko temu, co było człowiekowi dane. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie wielu sprzeczności związanych z terminem homo perfectus, jak również przybliżenie znaczenia koncepcji educatio w odniesieniu do bytu ludzkiego. Wychowanie jest niezbędnym warunkiem istnienia człowieka, bez wychowania człowiek nie jest w stanie osiągnąć wolności. Wychowanie jest nie tylko przygotowywaniem się do pełnienia istotnych ról odgrywanych przez człowieka, ono wyprowadza człowieka z jego niekompletności, zamknięcia się w sferze osobistych ograniczonych interesów, i prowadzi w kierunku przestrzeni otwierającej się na prawdziwie ludzkie horyzonty, uwalnia od tego, co jest cząstkowe, ku temu, co jest całościowe, pełne.

EN

A new form of intervention into what it means to be human is currently emerging. It is an effort to purposely transform the very nature of man, which at once becomes some kind of a material to be worked on, the same as other components of nature are for man. This new emerging form of intervention into human existence extends beyond the humanistic ways and aims at the cultivation of man. Homo perfectus is a transhumanist perspective which calls for perfecting man, while stressing the enhancement of the human body and its performance, or his cognitive capacities. At the same time, the human characteristic of creative action is being marginalized. As a result, such a perspective neglects not only the dimensionality of man, but also his finality. The concept of the homo perfectus creates a pessimistic image of man and rejects man’s intrinsic, biologically limited humanness in expectation of gaining greater control over our lives. The image is not an image of the enhancement of human nature and his full realization, but it is rather an image of a battle against what was once given to man. In this paper, I will present the contradiction that arises in connection to the concept of homo perfectus and point out the significance of the concept of educatio in connection to human existence. Education becomes a prerequisite of human existence; without education, man would not be able to gain his freedom. Education is not only a preparation for certain life performances but it also guides us out of every partialness, every isolation in the sphere of personal limited interests into a space that can be open towards one and only human direction, that is a direction from the partial to the whole.

8

DWA OBRAZY ŚWIATA: MANIFESTUJĄCY SIĘ I NAUKOWY

72%

Bremer J.

Roczniki Filozoficzne

|

2012

|

vol. 60

|

issue 1

27-49

EN

The article below consists of two parts. In the longer first one, we present the salient features of Sellars’ conception of the manifest and scientific images of the world, and seek to determine the ways in which these two elements may be said to be related to one another. On the basis of this, we then point out one of the sources of the contemporary mind-body problem. In the shorter second part, we outline a variety of philosophical and neuroscientific proposals for resolving the issue of the relationship between our everyday intuitive understanding of what the mental states of a person amount to and their brain states as described in strictly scientific terms.

PL

Niniejszy artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej, dłuższej charakteryzujemy W. Sellarsa rozumienie manifestującego się i naukowego obrazu świata (manifest and scientific image) oraz określimy typy zachodzących pomiędzy nimi zależności. Na przykładzie tej charakterystyki wskażemy na jedno ze źródeł współczesnego problemu umysł - ciało. W drugiej części, krótszej omówimy kilka typowych - filozoficznych i neuronaukowych - propozycji rozwiązań kwestii zależności pomiędzy potocznie rozumianymi stanami mentalnymi osoby a naukowo opisywanymi stanami jej mózgu.

9

W stronę naturalizacji przemocy w polityce

72%

Bielawski K.

Teoria Polityki

|

2021

|

vol. 5

71-84

PL

Przemoc jest zjawiskiem inherentnie wpisanym w procesy polityczne. Choć w powszechnie stosowanych dyskursach i systemach wartości ma ona wydźwięk pejoratywny, nie sposób odmówić jej doniosłych funkcji społeczno-politycznych. Pełni ona bowiem rolę porządkującą i hierarchiotwórczą w procesach dystrybucji władzy. Niniejszy artykuł stanowi próbę wypunktowania szeregu aspektów wskazujących na naturalistyczne źródła przemocy: począwszy od filozoficznych refleksji klasyków, poprzez wnioski z obserwacji świata natury, skończywszy na aspektach biopsychologii. Jest to próba wskazania na fundamenty agresywnych zachowań ludzkich, odartych z wpływów kulturowych i tego, co uznać można za nienaturalne.

EN

Violence is an inherent phenomenon in political processes. Although in commonly used discourses and value systems it is perceived negatively, one cannot deny that it has important social and political functions. In terms of power distribution, violence plays an ordering and hierarchical role. This paper's objective is to indicate a number of aspects pointing to the naturalistic sources of violence: from the philosophical reflec tions of the classic thinkers, through the conclusions from the observation of the natural world, to biopsychology. eTh paper attempts to recognize the foundations of aggressive human behavior, stripped of cultural inuflences and what can be considered unnatural.

10

O czym myśli Microsoft? Kontrowersje wokół grupowego podmiotu poznania

72%

Trybulec B.

Filozofia i Nauka

|

2016

|

vol. 4

141-157

EN

The extended mind thesis is sometimes used in the argumentation for the group agency. Those who are ready to explain the behavior of some groups in terms of their intentional states argue that the system composed of many individuals can constitute an agent which is in many respects analogous to the individual cognitive subject. In the paper I argue that the choice between the individualistic and holistic perspectives with regard to the explanation of group behavior is determined by the chosen research problems. By indicating selected positions towards group intentional states I evaluate how far we can draw an analogy between individual and group agency.

PL

Tezę umysłu rozszerzonego Andy’ego Clarka i Davida Chalmersa wykorzystuje się często w uzasadnianiu istnienia podmiotowości grupowej. Zwolennicy wyjaśniania zachowań niektórych grup w odwołaniu do ich stanów intencjonalnych argumentują, że system złożony z wielu jednostek może być podmiotem poznającym pod wieloma względami analogicznym do podmiotu indywidualnego. W artykule argumentuję, że wybór perspektywy indywidualistycznej lub holistycznej w wyjaśnianiu zachowań poznawczych grup jest zdeterminowany wyborem konkretnych problemów badawczych. Omawiając wybrane stanowiska wobec tak zwanych grupowych stanów intencjonalnych, oceniam na ile zasadne jest przeprowadzanie analogii pomiędzy podmiotem indywidualnym a grupowym.

11

Wyzwania antropologii chrześcijańskiej w dobie neuronauk

58%

Maziarka T.

Sympozjum

|

2021

|

vol. 2(41)

31-44

PL

Artykuł podejmuje problem duszy w perspektywie neuronauk. Jego celem jest analiza poglądów Francisa Cricka przedstawionych w książce Zdumiewająca hipoteza, czyli nauka w poszukiwaniu duszy. Słynny noblista usiłuje obalić religijny pogląd, że człowiek posiada duszę, przez odwołanie się do badań ludzkiego mózgu. Teza Cricka jest następująca: Należy odrzucić hipotezę duszy, ponieważ wszelkie zjawiska umysłowe można wyjaśnić w oparciu o pracę neuronów. Tak przyjęty scenariusz rodzi pewne problemy. Niniejszy artykuł przedstawia niektóre z nich.

EN

The article deal with problem of the soul from the perspective of the science. Its purpose is to analyze the views of Francis Crick presented in the book The Astonishing Hypothesis – The Scientific Search for the Soul. The famous Nobel Prize winner tries to refute the religious view that man has a soul by referring to the research of the human brain. Crick’s thesis is as follows: the soul hypothesis must be rejected because of mental phenomena can be explained based on the work of the neurons. The scenario adopted in this way raises some problems. Some of them are outlined in this article.

12

Wieloraka realizacja warunków doboru i jej konsekwencje

58%

Chodasewicz K.

Studia Philosophiae Christianae

|

2017

|

vol. 53

|

issue 1

87-121

EN

The text analyzes the problem of the multiple realization of the conditions for natural selection: variation, reproduction and heredity. The main emphasis is placed on the third of these characteristics. The main objective of the analysis is to show that a capacity for multiple realization would exist even if we omit the arguments based on astrobiology and artificial life and focus solely on the analysis of the genetics of known forms of life. The text also discusses the implications of the multiple realizability thesis for such issues as: reductionism in biology, definition of life, research on epigenetics and the autonomy of biology. The importance of multiple realization for the study of the levels of selection and the major transitions in evolution is also highlighted.

PL

Tekst analizuje problem wielorakiej realizacji warunków doboru naturalnego: zmienności, reprodukcji i dziedziczności, przy czym główny nacisk położony zostaje na trzecią z wymienionych cech. Głównym celem prowadzonych analiz jest chęć pokazania, że możliwość wielorakiej realizacji doboru istniałaby nawet wówczas, gdyby pominąć argumenty z zakresu astrobiologii i sztucznego życia i skupić się wyłącznie na analizie genetyki znanych nam form życia. Tekst omawia również konsekwencje powyższej konkluzji, wskazując jak teza o wielorakiej realizacji warunków doboru wpływa na rozważania o takich zagadnieniach, jak: redukcjonizm w biologii, definiowanie życia, badania dotyczące epigenetyki oraz autonomia biologii. Zaznaczone zostaje także jej znaczenie dla badań nad poziomami selekcji i wielkimi przełomami ewolucji (major transitions in evolution).

13

Błąd panpsychistycznego redukcjonizmu. Fundamenty nienowej ideologii. Philip Goff, "Błąd Galileusza. Fundamenty nowej nauki o świadomości", tłum. Jacek Jarocki, Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 2022, ss. 238 (rec.)

58%

Łagosz M.

Studia Philosophiae Christianae

|

2022

|

vol. 58

|

issue 1

171-184

EN

Philip Goff’s book is an entry in the field of broadly defined philosophy of mind, as well as in the philosophy and methodology of natural sciences. It combines quite skillfully a popular scientific style with a more systematic scientific analysis. In addition to its central topic, which is the question of panpsychism, we find references to well-known thought experiments in the philosophy of consciousness. Despite numerous criticisms the book is a relative valuable addition to the existing literature, broadening the horizon of the ontological disputes about panpsychism in the context of natural science (physiology of higher nervous activity, neuroscience, quantum mechanics).

PL

Książka Philipa Goffa jest pozycją z zakresu szeroko rozumianej filozofii umysłu z wątkami filozofii i metodologii nauk przyrodniczych. Łączy w sobie dość umiejętnie styl popularnonaukowy z fragmentami o charakterze bardziej systematycznej analizy naukowej oraz filozoficznej. Poza centralnym tematem rozważań, jakim jest kwestia panpsychizmu, znajdujemy w niej m.in. odniesienia do znanych w filozofii świadomości eksperymentów myślowych, jak: „jak to jest być nietoperzem?”, „pokój Marii”, „chiński pokój” czy problem „filozoficznych zombie”. Mimo licznych uwag krytycznych książkę należy uznać za względnie wartościową. Poszerza ona horyzont ontologicznych sporów o panpsychizm – m.in. w kontekście przyrodoznawstwa (fizjologia wyższej czynności nerwowej, neuronauki, mechanika kwantowa).

14

Obszary dyskursu o wartości ludzkiego życia

58%

Drożdż M.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2015

|

vol. 7

|

issue 2

EN

My analysis is designed to show some areas of discourse around questions about the value of human life and the responsibility for human life. In search of answers to these questions we refer to integral anthropology with personalistic profile. In the light of such anthropology human value and dignity of human life is not a matter of the contract or situational needs, but based on the objective foundation of humanity, natural inalienable human rights and universal principles to protect the value and dignity of human life. Our analysis is an attempt to show from the perspective of research in certain areas of discussion about the value of human life and the responsibility for human life.

15

Filozofia jako płaszczyzna spotkania i po-rozumienia w pluralistycznym społeczeństwie

58%

Wadowski J.

ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

|

2015

|

issue 15

139-154

RU

В редукционалистическом мире философию все больше игнорируют. Однако она пред-ставляет собой одну из самых важных манифестаций человечества. Сегодня она становится сверхкультурной дискуссией над фундаментальными вопросами человека, которые являются первичным компонентом человеческого духа (Гильдебранд). Философствование – это деятельность, которая позволяет человеку сохранить свойственное ему достоинство. Филосо-фия может стать площадкой для встречи разных культур и цивилизаций. Философская деятельность может помочь в эпоху многоуровневого кризиса глобального масштаба, особенно тем, что она является одним из самых значимых достижений демократии. Автор считает, что приближается эпоха ренессанса и максимализма в философии как самых харак-терных активностей человека в каждую эпоху и в каждой культуре.

EN

In the reductionist world philosophy is more and more often marginalized. However it is one of the most important expressions of humanity. Today philosophy becomes a cross-cultural discussion about basic human questions, which are the primal component of the human spirit (Hildebrand). Philosophizing is an action which allows a man to retain his proper dignity. Philosophy may create a space for different cultures and civilizations to meet. Philosophical activity – as a great achievement of democracy – may be very helpful in the time of multidimensional global crisis. The author thinks that the era of renaissance and maximalism in philosophy – as the most distinctive human activity in every age and culture – is approaching.

16

Człowiek – komputer czy zwierzę? Antropologia adekwatna Jana Pawła II a antropologia ponowożytna

58%

Chaberek M.

Studia Elbląskie

|

2019

|

vol. 20

531-539

EN

Today’s anthropology has been pervaded by two reductionist visions of man. One attempts to reduce man to a merely machine and the human mind to a merely computer. The other focuses on reducing man to an animal. Both reduction approaches have been extensively popularized in the culture and mentality of the post-Christian societies. One of themain contributing factors to both reductions is the evolutionary understanding of the origin of man. A timely response to both reductionisms is the adequate anthropology of John Paul II which draws on the Book of Genesis.

PL

We współczesnej antropologii obserwujemy dwa redukcjonizmy. Pierwsze dąży do zrównania człowieka z maszyną a jego umysłu z komputerem. Drugi dąży do zrównania człowieka ze zwierzęciem. Oba redukcjonizmy rozpowszechniły się w kulturze i mentalności społeczeństw postchrześcijańskich. Jednym z głównych źródeł obu redukcjonizmów jest ewolucyjne rozumienie pochodzenia człowieka. Odpowiedź na te problemy stanowi antropologia adekwatna Jana Pawła II opierająca się na przesłaniu Księgi Rodzaju.

17

Obszary dyskursu o wartości ludzkiego życia

58%

Drożdż M.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2015

|

issue 2(13)

25-39

EN

My analysis is designed to show some areas of discourse around questions about the value of human life and the responsibility for human life. In search of answers to these questions we refer to integral anthropology with personalistic profile. In the light of such anthropology human value and dignity of human life is not a matter of the contract or situational needs, but based on the objective foundation of humanity, natural inalienable human rights and universal principles to protect the value and dignity of human life. Our analysis is an attempt to show from the perspective of research in certain areas of discussion about the value of human life and the responsibility for human life.

18

Nieintuicyjna czy niekonsekwentna teoria intencjonalności? Spór między Dennettem i Searlem

58%

Gomułka J.

Filozofia i Nauka

|

2016

|

vol. 4

119-139

EN

The paper compares the conceptions of intentionality held by the two leading figures in the contemporary philosophy of mind: John Searle and Daniel Dennett. I explain the relation between Searle’s theories in philosophy of language and his theory of intentionality and his idea of three kinds of intentionality. Then I present Dennett’s theory of intentionality as an adaptive feature and his idea of intentional stances. I underline the fact that, using Searle’s vocabulary, according to Dennett no creature or artifact possesses intrinsic intentionality - all we deal with is just derived intentionality: the intentionality the observer attributes to a being in order to form a better prediction of the being’s behavior. The consequence of this standpoint is highly counterintuitive: Dennett must (and in fact does) accept a claim that the observer’s own intentionality is also only attributed to one by some other observers in order to form better prediction of one’s behavior. This claim is rejected by Searle as an obvious absurd. I argue that Searle’s standpoint is founded on the Cartesian grounds and point to the similarity between his critique of Dennett and Husserl’s critique of naturalism. Since Searle claims his conception to be naturalistic, his theory is inconsistent.

PL

W artykule zestawiam dwie koncepcje intencjonalności: Johna Searle’a oraz Daniela Dennetta. Wyjaśniam związek pomiędzy teoriami Searle’a w dziedzinie filozofii języka a jego stanowiskiem w kwestii intencjonalności, następnie prezentuję jego ideę trzech rodzajów intencjonalności. W dalszej kolejności przedstawiam Dennetta teorię intencjonalności jako cechy adaptacyjnej, a także jego koncepcję nastawienia intencjonalnego. Podkreślam fakt, że według Dennetta – używając terminologii Searle’a – żadna istota bądź wytwór techniki nie posiada intencjonalności wewnętrznej, a jedynie pochodną, tj. taką, którą przypisujemy danemu bytowi w celu utworzenia lepszych przewidywań zachowania tego bytu. Konsekwencja tej tezy jest nieintuicyjna: Dennett musi przyznać (i faktycznie to robi), że także intencjonalność obserwatora jest intencjonalnością tylko przypisywaną mu przez jakichś innych obserwatorów w celu tworzenia lepszych przewidywań jego zachowania. Searle odrzuca to twierdzenie jako jawnie absurdalne. Staram się pokazać, że stanowisko Searle’a jest zakorzenione w kartezjanizmie i wskazuję na podobieństwa pomiędzy jego krytyką Dennetta i Husserlowską krytyką naturalizmu. Biorąc pod uwagę fakt, że Searle uważa się za naturalistę, należy uznać jego teorię za niekonsekwentną.

19

Etologia i co dalej? Niektóre filozoficzne kwestie kształtujące badania zachowania zwierząt

58%

Godzińska E. J.

Filozofia i Nauka

|

2019

|

vol. 7/2

69-89

PL

Zachowania zwierząt i ich uwarunkowania przyczynowe są przedmiotem zainteresowania licznych nauk behawioralnych. Jedną z najważniejszych klasycznych nauk behawioralnych jest etologia, której przedmiotem jest zarówno opis i kwantyfikacja zachowań, jak i analiza szerokiego spektrum ich uwarunkowań przyczynowych. Etologia kładzie też nacisk na znaczenie porównawczych badań behawioralnych oraz badań prowadzonych w warunkach terenowych. W klasycznej etologii specyficzne wzorce zachowania były ujmowane jako elementy hierarchicznie zorganizowanych systemów ogniskujących się wokół określonych funkcji. Pojęcie instynktu było jednak dalekie od jednoznaczności i współcześnie nie jest już w naukach behawioralnych często stosowane. Wiemy też, że przepływ pomiędzy poziomami organizacji w układzie nerwowym i wszelkich układach ożywionych jest wielokierunkowy. Zakładanie, że procesy rozgrywające się na wyższych poziomach organizacji układów ożywionych można i należy w całości wyjaśniać odwołując się do procesów rozgrywających się na niższych poziomach organizacji staje się więc w znacznym stopniu nieuzasadnione. Redukcjonizm w naukach behawioralnych ma też inne oblicze: tzw. zasady oszczędności myślenia stosowane podczas wyjaśniania obserwowanych zjawisk (brzytwa Ockhama, kanon Lloyda Morgana). Odkąd w metodologii badań naukowych zaczęła obowiązywać zasada falsyfikowalności Karla Poppera, w badaniach behawioralnych odchodzi się jednak od redukcjonistycznego wyjaśniania obserwowanych zjawisk i stosuje się podejście opierające się na doświadczalnym testowaniu kolejnych hipotez, proponujących różne alternatywne wyjaśnienia obserwowanych zjawisk, niekoniecznie najprostsze. Klasyczna etologia była tzw. obiektywistyczną nauką o zachowaniu się: jej zwolennicy nie negowali istnienia u zwierząt zjawisk subiektywnych, jednak odwoływanie się do nich nie było uznawane za wystarczające wyjaśnienie mechanizmów badanych zjawisk. Obecnie możemy jednak stawiać coraz śmielsze hipotezy dotyczące subiektywnych przeżyć zwierząt dzięki rozwojowi zaawansowanych technik neuroobrazowania, takich jak funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI). Nauki behawioralne stale się rozwijają, a stosowane w nich metody ciągle się doskonalą. Można więc mieć nadzieję, że filozofia i nauki behawioralne jeszcze przez długi czas będą wspólnie wzbogacać naszą wiedzę o czynnikach kształtujących zachowanie zwierząt i człowieka.

EN

Animal behaviour and its underlying causal factors are investigated by numerous behavioural sciences. Ethology, one of the most important classical behavioural sciences, is concerned with the description and quantification of behaviour and the analysis of a wide spectre of its causal factors. Ethology also lays stress on the importance of comparative behavioural research and field research. Specific behaviour paterns were considered by classical ethology as elements of hierarchically organised behavioural systems focused on specific functions. The notion of instinct was, however, far from unequivocal and is no more frequently used in behavioural sciences. We also know that information flow between the levels of organization existing in the nervous system and in living systems in general is multidirectional. The assumption that processes running on higher levels of organization can and should be explained solely in terms of processes running on lower levels becomes thus largely groundless. In behavioural sciences reductionism can manifest itself also as the so called law of parsimony adopted during explanations of observed phenomena (Occam’s razor, Lloyd Morgan’s canon). Since the introduction of Karl Popper’s falisifiability criterion to the methodology of scientific research, reductionistic explanations of observed phenomena are, however, less frequently proposed in behavioural sciences. Instead, an approach currently used involves experimental testing of sets of hypotheses proposing alternative explanations of the observed phenomena, not necessarily the simplest ones. Classical ethology was the so called objectivist science of behaviour: its adherents did not deny the existence of subjective phenomena in animals, however, explanations of mechanisms of investigated phenomena in terms of underlying subjective processes were not considered to be sufficient. Presently we may put forward increasingly daring hypotheses concerning subjective experiences of animals thanks to the development of advanced techniques of neuroimaging such as the functional magnetic resonance imaging (fMRI). Behavioural sciences are constantly progressing and their methods become increasingly sophisticated. We can thus hope that philosophy and behavioural sciences will continue during a long time yet to contribute jointly to achieve new insights enriching our knowledge on factors influencing animal and human behaviour.

20

Darwin's Theory of Aggression according to Freud and the Christian Love of Neighbor.

51%

Piegsa J.

Teologia i Moralność

|

2013

|

vol. 8

|

issue 2(14)

141-161

PL

Zgodnie z teorią ewolucji Ch. Darwina, agresja stanowi niezbędny faktor rozwoju, gdyż silniejszy eliminuje słabszego. Dzieje się to na płaszczyźnie niższych istot żywych na drodze selekcji uwarunkowanej środowiskiem. W przypadku istot kierujących się instynktem, w tym także u człowieka, dokonuje się to na drodze agresji. Teoria ta ma swoje implikacje moralne, co jest przedmiotem niniejszego artykułu. Autor omawia w nim zarówno praktyczne zastosowanie założeń tej teorii w ,,wieku wilków", jak nazywa czas dyktatur hitlerowskiej i stalinowskiej, ale także w ,,futurystycznym manifeście" będącym pokłosiem Rewolucji Francuskiej czy w ramach psychoanalizy Z. Freuda, którego jedna z podstawowych tez głosi, że rezygnacja z popędu prowadzi do agresji. W przekonaniu autora, z przekonaniami tymi wiążą się współczesne zjawiska robotyki, techniki genetycznej i nanotechnologii. Z tymi poglądami autor polemizuje, odwołując się do podstawowych treści wiary chrześcijańskiej, głównie zaś do perspektywy miłości bliźniego.

EN

According to Charles Darwin's theory of evolution, aggression is an indispensable factor of development, since the stronger eliminates the weaker. This behavior works on the plane of lower living beings and proceeds through environmentally conditioned selection. In the case of beings driven by instinct, human beings included, such a selection is effected by means of aggression. The theory has moral implications and they are the focus of the present paper. The author discusses the practical implementations of this theory in "the age wolves", as he calls the time of Hitler's and Stalin's dictatorships, and also in the "futuristic manifesto" - the aftermath of the French Revolution, as well as in the framework of Freud's psychoanalysis, where one of the basic thesis claims that renouncement of the sexual drive leads to aggression. According to the author such beliefs are relevant to the contemporary phenomena of robotics, genetic technology and nanotechnology. The author enters into polemics with those beliefs by referring to the basic contents of the Christian faith, mainly to the perspective of the love of neighbor.

Refine search results

Matematyzacja ekonomii - grzech pierworodny? Wieloaspektowa analiza wpływu i przyczyn

Wskaźnikowanie człowieka i rzeczywistości jako forma sprawowania władzy

The Use of Spare Embryos for Medical Research: a Phenomenological Approach

Integralna wizja człowieka jako fundament kultury i wychowania

Techniques of Bridging the Gulf: Dialectic and Reductionism in McDowell and Fichte

Lars Q. English, There Is No Theory of Everything. A Physics Perspective on Emergence, Springer 2017, rec.

Homo Perfectus versus Educatio: Philosophical Reflections on Transhumanism and Education

DWA OBRAZY ŚWIATA: MANIFESTUJĄCY SIĘ I NAUKOWY

W stronę naturalizacji przemocy w polityce

O czym myśli Microsoft? Kontrowersje wokół grupowego podmiotu poznania

Wyzwania antropologii chrześcijańskiej w dobie neuronauk

Wieloraka realizacja warunków doboru i jej konsekwencje

Błąd panpsychistycznego redukcjonizmu. Fundamenty nienowej ideologii. Philip Goff, "Błąd Galileusza. Fundamenty nowej nauki o świadomości", tłum. Jacek Jarocki, Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 2022, ss. 238 (rec.)

Obszary dyskursu o wartości ludzkiego życia

Filozofia jako płaszczyzna spotkania i po-rozumienia w pluralistycznym społeczeństwie

Człowiek – komputer czy zwierzę? Antropologia adekwatna Jana Pawła II a antropologia ponowożytna

Obszary dyskursu o wartości ludzkiego życia

Nieintuicyjna czy niekonsekwentna teoria intencjonalności? Spór między Dennettem i Searlem

Etologia i co dalej? Niektóre filozoficzne kwestie kształtujące badania zachowania zwierząt

Darwin's Theory of Aggression according to Freud and the Christian Love of Neighbor.