Search results

1

Kampania otwierania świętych relikwii jako element antycerkiewnej polityki władz komunistycznych

100%

Pawełczyk-Dura K.

Studia Religiologica

|

2012

|

vol. 45

|

issue 3

227–235

EN

The elimination of religion was a fundamental ideological goal of the communist state. According to Marxist theory, religion was a product of material conditions. Working from this premise, militant atheism initially considered that religion would disappear on its own through the coming of the new society system. After the revolution the Bolsheviks started a massive persecution. When it became clear that religion was not dying out on its own, the USSR began general antireligious campaigns. One of the lesser known campaigns was confiscation of saints’ relics, carefully preserved for the purposes of veneration or as a touchable or tangible memorial.

2

Sacrum w miejscach oddalonych. Komentarz antropologa

88%

Nowina-Sroczyńska E.

Zeszyty Wiejskie

|

2019

|

vol. 25

203-208

EN

The article opens a series of publications on the existence of sacrum in remote places, small, peripheral, less known sanctuaries against the backdrop of religious landscapes. The first of the sanctuary series is Mętków, whose history is presented by Władysław Zarębczan. However, I add anthropological commentary to this story, using categories: religious culture, etiological legend, sanctuary, relics.

3

Pobyt metropolity mołdawskiego Dozyteusza w Żółkwi w latach 1686-1693, spadek po nim oraz sprawa kultu św. Jana Nowego (Suczawskiego) do końca XVIII wieku

88%

Pietrzak J.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2019

|

vol. 26

|

issue 1

82-101

EN

Jarosław Pietrzak – absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, adiunkt w Katedrze Historii Nowożytnej (Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie). Autor książki pt. Księżna dobrodziejka. Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa (1634-1694) – życie i działalność (Warszawa 2016). Współpracownik Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, stypendysta Fundacji Lanckorońskich z Brzezia.

4

The Relics of St Barbara at Althaus Kulm: History, Patronages, and Insight into the Teutonic Order and the Christian Population in Prussia (Thirteenth–Fifteenth Centuries)

75%

Leighton G.

Zapiski Historyczne

|

2020

|

vol. 85

|

issue 1

5-50

EN

This article summarizes the history of the relics of St Barbara in Althaus Kulm (Starogród Chełmiński), a topic with extensive research in Polish and German circles, but only recently addressed by scholarship in English. It begins with an overview of the relics’ history and a summary of St Barbara’s vita, pointing out the quick rise in her cult in the Teutonic Order’s Prussian territory (Ordensland). Following this, it assesses the function of the relics through three lenses: warfare, daily life, and as a symbol of the Order’s power using three methodological frameworks. These are hierophany (manifestations of the sacred) for warfare, naming practices for studying the impact of St Barbara on the local population, and as a reflection of the Order’s territorial power (Landesherrschaft). The article ultimately demonstrates that the relics were a significant element of the multifaceted structure of religious life in medieval Prussia, both within and outside of the Teutonic Order. Appended to the text are two previously unpublished accounts of the relics of St Barbara and their arrival in Althaus, demonstrating the reputation of the shrine not just in the Ordensland, but within Christendom. It concludes with a summary of the research findings, and a consideration of these findings in light of more ‘recent’ interpretations of the Teutonic Order and the Prussian Crusades.

5

Имитация архаики: история культа царевны Софьи и риторические стратегии посланий к ней

75%

Kravetskii A.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2020

|

vol. 1

145-160

EN

The article is devoted to texts which appeared in connection with the cult of Tsarevna Sophia Alekseyevna (1657-1704). It has been established that the veneration of Sophia, associated with the Moscow Novodevichy Convent, did not start until the 21st century. An analysis of the prehistory of this cult shows that before the revolution, in Soviet times, the the Novodevichy Convent preserved the memory of Sophia and displayed objects associated with her, yet this memory of Sophia was of a local history nature. Elements of religious worship were not present there. At the beginning of the 21st century, a certain cult arose around one of the Convent’s towers: people who came there wrote messages addressed to Sofia on the wall. It was a secular cult that was not supported by the Church, so there are no well-composed prayers to Sophia, on which the authors of the inscriptions could have relied on. A study of the corpus of inscriptions copied in 2010-2014 shows that these texts were written in Russian, but their authors used stylistic markers, which, in their opinion, endowed these appeals with the status of a prayer. The language and stylistic features of the inscriptions are openly eclectic in nature: here one can notice both prayer formulas and attempts to imitate conjurations, as well as appeals to the modern epistolary style. Moreover, the authors of the texts were convinced that they were writing correct prayers addressed to the saint.

6

The smell of the revenant - Jacek Dehnel’s But Together With Our Dead

75%

Romaniszyn-Ziomek L.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 35(2)

127-135

EN

The article attempts to interpret Jacek Dehnel’s book But Together With Our Dead, which invokes the spiritual ideas of the Polish Romanticism. It is based on the figure of the zombie – the living dead, the revenant who is the carrier of various references and contexts. The figure also allows us to read Dehnel’s novel not only in the context of a grotesque aimed at Romanticism, but also in the context of the current socio-political situation, immutably founded on the spirit of national megalomania, rising from crypts and burial mounds.

7

Kaplice św. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja w przestrzeni katedry krakowskiej w XIII–XV wieku

63%

Pajor P.

TECHNE. Seria Nowa

|

2020

|

issue 5

39-59

EN

The article presents a proposal for a new reading of the functions, history and formal transformations of the chapels of St. st. Peter and Paul and St. Nicholas. The chapels were added to the aisles of the romanesque cathedral, but during the construction of the present church (1320–1364) they were included in the new building, which lead to their extensive reconstruction and enlargement. The time and circumstances of the construction of the chapel of St. Nicholas are unknown. Chapel of St. st. Peter and Paul, according to the local tradition, in its original form, was founded by Bishop Prandota, most likely in connection with the cult of St. Stanislaus, canonized in 1253. Although, according to almost all the literature to date, a year later the saint’s relics were placed in the center of the nave of the cathedral, it seems more likely that they were placed in the aforementioned chapel. In the Gothic cathedral, the altar of St. Stanislaus was moved to its central point, but the chapel of St. st. Peter and Paul retained an important role in the worship of the martyr, as it included his arm reliquary, and from some point on also an old empty sarcophagus, in which, after canonization, the main particle of the remains were laid. In the 15th century chapel of St. Nicholas was the place where the reliquary of the saint’s head was presented. Fot this purpose, gallery was erected above its entrance. The chapels were extended so that they joined both the aisles and the transept, in the center of which the altar of St. Stanislaus was placed; thus, all three objects form a line that crosses the main axis of the church. It seems that the decision for such a sacral topography composition was made already during the construction of the cathedral, modifying the original project, assuming the erection of a narrow transept.

PL

Artykuł prezentuje propozycję nowego odczytania funkcji, historii i przekształceń formalnych kaplic św. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja, przylegających do korpusu nawowego katedry w Krakowie. Kaplice te dostawiono jako aneksy do katedry romańskiej, ale podczas powstawania obecnego kościoła (1320–1364) zostały przebudowane i włączone do nowej budowli. Kaplica św. św. Piotra i Pawła została prawdopodobnie ufundowana przez biskupa Prandotę jako miejsce spoczynku relikwii św. Stanisława po jego kanonizacji w 1253 roku. W gotyckiej katedrze ołtarz tego świętego przeniesiono do jej centralnego punktu, ale obie kaplice także odgrywały rolę w jego kulcie. W kaplicy św. Mikołaja wystawiano bowiem relikwie głowy męczennika, zaś w kaplicy św. św. Piotra i Pawła – relikwie ramienia oraz dawny kamienny sarkofag, w którym szczątki spoczywały w okresie po kanonizacji.

8

Kościoły bożogrobców w Małopolsce. Z badań nad patrociniami i relikwiami (XII–XVI w.)

63%

Rajman J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2015

|

vol. 21

45-77

PL

Autor przedstawia wyniki własnych badań źródłowych nad zagadnieniem obecności relikwii oraz wezwań występujących w kościołach zakonu bożogrobców, znajdujących się w średniowiecznej Małopolsce (na obszarze województw krakowskiego i sandomierskiego). W artykule zostały ujawnione ważne przekazy w kronice Samuela Nakielskiego. Pierwszy przekaz, znany w literaturze, dotyczy przywiezienia przez Jaksę ziemi z Jerozolimy. Drugi przekaz – o posiadaniu przez klasztor bożogrobców relikwii św. Krzyża – nie był dotychczas omawiany w literaturze. Autor stawia tezę o istnieniu w klasztorze miechowskim ważnych relikwii związanych z Męką Pańską. Analizie zostały poddane najważniejsze przekazy źródłowe o wezwaniach. Wskazano, że wezwanie główne kościoła miechowskiego przybrało pod koniec XIII wieku złożoną dedykację do Grobu Bożego, Ducha Świętego i N. Marii Panny. Wiele miejsca autor poświęcił również analizie wezwania kościoła w Żarnowcu, gdzie wystąpiły wezwania do obu świąt związanych z Krzyżem św., do Ducha Świętego, Grobu Pańskiego i N. Marii Panny. Omówione zostały także wezwania pozostałych 10 kościołów administrowanych przez bożogrobców. Autor przedstawił także bogate dane o wezwaniach ołtarzy i kaplic, które zachowały się w odniesieniu do kościoła w Miechowie i kościoła św. Jadwigi na Stradomiu. Wraz z informacjami o licznych relikwiach świętych powinny one stać się punktem wyjścia do dalszych badań.

EN

The author presents the findings of his own studies on the presence of relics and dedications in the churches of Canons Regular of the Holy Sepulchre in medieval Polonia Minor (covering the former Krakow and Sandomierz voivideships). The article reveals important accounts in Samuel Nakielski’s chronicle. The first account relates bringing the soil from Jerusalem by Jaksa and is known in literature. The second account concerns the possession of the relics of the Holy Cross by the monastery of Canons Regular of the Holy Sepulchre, hitherto unknown in literature. The author formulates a thesis on the existence of important relics of the Passion in the Miechów monastery. Key source accounts on dedications were analysed. It was indicated that the primary dedication of the Miechów church towards the end of the 18th century was a combined invocation of the Holy Sepulchre, the Holy Spirit and Blessed Virgin Mary. The author also extensively analyses the dedication of the church in Żarnowiec, with dedications to both feasts related to the Holy Cross, to the Holy Spirit, the Holy Sepulchre and Blessed Virgin Mary. The dedications of 10 other churches administered by Canons Regular of the Holy Sepulchre are also discussed. In addition, the author presents a substantial collection of data on the dedications of surviving altars and chapels in relation to the Miechów church and St Jadwiga’s Church in Stradom. In conjunction with the information on numerous relics of saints, the findings should become a departure point for further studies.

9

Ciało i świętość. Przypadek XIX-wiecznych świętych starców rosyjskich

63%

Grygiel S.

Adeptus

|

2017

|

issue 9

EN

The body and the sanctity. The case of the 19th-century Russian holy startsyThe article considers references to the body appearing in selected texts concerning 19thcentury Russian holy startsy. Three conditions of a holy man’s body are discussed: living, immediately after death and as relics. The body plays an important role in creating the image of holiness of startsy during their lifetime. In the chapter The Breath of Corruption in Fyodor Dostoyevsky’s Brothers Karamazov, the sacred status of starets Zosima’s dead body is cancelled by the crowd’s interpretation of his body’s putrefaction as judgment of God refuting the holiness of the deceased monk. This, in turn, allows for a discrediting the life of the starets. Mirroring the events of Dostoyevsky’s novel, the dead body of a monk became subject of dispute shortly before the canonization of the starets Seraphim of Sarov in 1903. Drawing on the commonness of the view identifying putrefaction of the body with profanity, a Petersburg anti-Orthodox association sought to discredit the Russian Orthodox Church by demanding that the coffin of Seraphim of Sarov is reopened. The answer of Antonius, the Metropolitan of Petersburg, was an article, in which he argued that inviolability of the body was not a necessary condition of holiness. During the canonization, the adored relics of Saint Seraphim were used by the state power to strengthen the bond between Tsar Nicholas II and the people. Ciało i świętość. Przypadek XIX-wiecznych świętych starców rosyjskichArtykuł rozważa odniesienia do ciała pojawiające się w wybranych tekstach dotyczących XIX-wiecznych rosyjskich świętych starców. Zostały w nim omówione trzy stany ciała świętego: za życia, tuż po śmierci oraz w postaci relikwii. Ciało odgrywa ważną rolę w kreowaniu obrazu świętości starców podczas ich życia. W rozdziale Odór trupi w powieści Bracia Karamazow Fiodora Dostojewskiego sakralny status martwego ciała starca Zosimy zostaje unieważniony przez zgromadzony tłum poprzez zinterpretowanie gnicia ciała jako wyroku bożego przeczącego świętości zmarłego. Dzięki temu możliwa jest dyskredytacja osoby starca za życia. Podobnie jak w powieści Dostojewskiego ciało zmarłego mnicha stało się przedmiotem sporu niedługo przed kanonizacją starca Serafina z Sarowa w 1903 roku. Powszechność poglądu utożsamiającego gnicie ciała z profanum sprawiła, że zwalczający prawosławie petersburski związek domagał się ponownego otwarcia trumny Serafina z Sarowa, chcąc podważyć wiarygodność Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Głos w sprawie szczątków starca zabrał metropolita Petersburga Antoni, przekonując, że nienaruszalność zwłok nie jest koniecznym warunkiem świętości. Podczas uroczystości kanonizacyjnych adorowane relikwie św. Serafina zostały wykorzystane w służbie władzy państwowej w celu wzmocnienia więzi pomiędzy carem Mikołajem II a ludem.

10

Polscy syndonolodzy. Z dziejów badań Całunu Turyńskiego i ich popularyzacji

63%

Pilarczyk K.

Collectanea Theologica

|

2018

|

vol. 88

|

issue 2

17-63

EN

The establishment of the Polish Center of Syndonology in Krakow in2017, which is the delegation of the International Center of Syndonology inTurin, inspired the author to reflect on the Polish research on the Shroudof Turin. The article presents three generations of Polish syndonologists: major investigators of the shroud from the second half of the twentiethcentury and co-founders of the Syndonological Study in Krakow, createdat the Polish Theological Society in 1981, and (3) the shroud researchers inthe 21st century cooperating with the Polish Center of Syndonology. Theirmain research and educational achievements as well as participation ininternational fora were pointed out. The article is supplemented by Polishsyndonological bibliography.

11

The Relics of the Buddha and the Elixir of Immortality – Mythological Parallels

63%

Karp A.

Rocznik Orientalistyczny

|

2021

|

issue 1

12

Znaczenie pielgrzymek dla chrześcijan epoki późnego antyku w relacji św. Paulina z Noli (354/355-431)

51%

Wojcieszak M.

Studia Pelplińskie

|

2020

|

vol. 54

329-344

EN

In this article we engaged in the issue of importance of pilgrimages for christian from late-antiquity period in the eyes of christian erduite, Paulinus of Nola. Paulinus of Nola was a poet and senator. He held the office of suffect consul in 377 AD and governor of Campanina in 381 AD. Then, after emperor Gratian’s death and many private causes, like the death of his brother and death of his child, Paulinus converted to a Christian faith and started an ascetic life in Nola. The rich source collection of his writings has not survived, but we tried to present a picture slice of life of a christian society in the IVth and Vth century. We discussed the importance of pilgrimages in a christian life, incentives for them, ways of treating pilgrims in holy places and the most popular directions of pilgrimages. Unfortunately, many issues are not mentioned by Paulinus, such as the dangers of travel or he was writing about some issues briefly, such as the relics and cult of it, which was related to the pilgrimages (relics were often some kind of souvenir from pilgrimage). The subject itself requires further researches, especially in analysis of other christian authors from the late-antiquity period.

PL

W artykule zajęliśmy się kwestią znaczenia pielgrzymek dla chrześcijanina z epoki późnego antyku widzianych oczyma chrześcijańskiego erudyty Paulina z Noli (zm. 431r.). Poruszone zostały zagadnienia ważności pielgrzymki w życiu chrześcijańskim, zachęty do nich, sposoby podejmowania pielgrzymów w miejscach świętych oraz najpopularniejsze kierunki peregrinatio i przywożone z nich relikwie lub pamiątki. Kolekcja źródeł Paulina z Noli nie jest bogata, jednak spróbowaliśmy zaprezentować wycinek obrazu z życia chrześcijańskiego społeczeństwa w IV i Vw. Wielu kwestii Paulin niestety nie porusza, jak np. niebezpieczeństwa podróży lub czyni to pobieżnie jak w kwestii relikwii. Sam temat wymaga dalszych badań, zwłaszcza w analizie innych późnoantycznych chrześcijańskich autorów.

13

Inwentarz skarbca koronnego z 1515 roku

51%

Nalewajek A.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 2: Historia

63-81

EN

The paper presents the inventory of the Crown Treasury of 1515 whose original has been preserved in the Central Public Archives (AGAD, parchment nr 4460). The inventory was written down on 5 November 1515, after the office of the Treasurer of the Kingdom of Poland was taken by Mikołaj Szydłowiecki. It contains a detailed description of three Polish royal crowns: the Crown which was used for the coronation of Polish kings (Corona Aurea Regni Poloniae), the Queen’s Crown (Corona Reginalis Maiestatis), and the Homagial Crown (Corona Homagialis), as well as the other insignia of the king’s power, also a list of the objects kept in the Crown Treasury: objects of religious cult with their description, objects that contained Christological relics, things with protective properties and objects having historical value as well as other precious objects collected there. The review of the Crown Treasury was done on King Sigismund I’s order and was carried out by his closest associates, Deputy Chancellor of the Treasury Piotr Tomicki, Chancellor Krzysztof Szydłowiecki and Jan Boner.

14

Kult świętych w piśmie Hieronima „Przeciw Wigilancjuszowi”. Kwestia współczesnych tłumaczeń

51%

Nocoń A.

Vox Patrum

|

2020

|

vol. 76

87-106

EN

One of the controversies between Catholicism and Protestantism is the problem of the mutual influence of the community of saints in heaven and the pilgrimaging people on earth. As is known, Protestantism has greatly reduced the impact of the community of saints on the faithful on earth, profiting undoubtedly from the heritage of one of the precursors of Protestant thought – Vigilantius. It is a fact that most of the views of this Gallic priest on the veneration of the saints are binding today in Protestant ecclesial communities. As we are celebrating the 1600th anniversary of the death of St. Jerome, it seems appropriate to recall his reaction to the views held by Vigiliantius. St. Jerome’s teaching expressed in the little work Adversus Vigilantium not only blocked the expansion of the doctrine of this Gallic priest, but also entered to a large extent into the official teaching of the Church and the liturgy. Unfortunately, this work of St. Jerome has not had many translations into modern languages and most of the existing versions are based on the text taken from the Patrologia Latina, which complicates the understanding of the most original thought of St. Jerome on the communion of the saints and on relics. The Adversus Vigilantium explains that the “communion” of the saints with the living is more intensive in the burial places of the saints, and so, adjacent to their relics. In his short treatise, St. Jerome does not specify the character of this intensive presence. He only writes that it manifests itself in “signs and miracles” done by the saints and in their powerful impact on evil spirits.

PL

Zagadnienie wzajemnego oddziaływania wspólnoty świętych w niebie i ludu pielgrzymującego na ziemi, jest jedną z kontrowersji między katolicyzmem a protestantyzmem. Ten ostatni, jak wiadomo, ograniczył w znacznym stopniu wpływ wspólnoty świętych na wiernych na ziemi, korzystając niewątpliwie z dorobku jednego z prekursorów myśli protestanckiej – Wigilancjusza. Faktem jest, że większość poglądów tego galijskiego prezbitera na temat kultu świętych obowiązuje dzisiaj w protestanckich wspólnotach kościelnych. Obchodząc 1600. rocznicę śmierci św. Hieronima wydaje się ważne przypomnieć jak zareagował on na poglądy Wigilancjusza. Jego nauczanie zawarte w dziełku Adversus Vigilantium nie tylko bowiem zatrzymało ekspansję doktryny Galijczyka, ale w znacznym stopniu weszło do oficjalnego nauczania Kościoła i do liturgii. Niestety, pismo Hieronima nie doczekało się dotąd wielu tłumaczeń na języki nowożytne, a te które są opieraja się często na wydaniu w Patrologii Łacińskiej, komplikującym zrozumienie najbardziej oryginalnych myśli Hieronima dotyczących świętych obcowania i relikwii. Z pisma „Przeciw Wigilancjuszowi” wynika bowiem, że „obcowanie” świętych z żyjącymi na ziemi byłoby najbardziej intensywne w miejscach pochówku świętych, czyli przy ich relikwiach. W swoim krótkim traktacie Hieronim nie precyzuje charakteru tej intensywnej obecności, pisze tylko, że przejawia się ona w „znakach i cudach” dokonywanych przez świętych, oraz ich silnym oddziaływaniem na złe duchy.

15

Teologiczne racje odpowiedniości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

51%

Węsierski K.

Studia Pelplińskie

|

2018

|

vol. 52

407-420

EN

The article focuses on the issues of theological correctness of conformity of the Dogma of the Assumption of the Virgin Mary. Polish theological literature from 1950 to 1965 is the source material for the analysed issue. Having studied it thoroughly one could notice that Mariologists proved the Assumption on the basis of other Mariological dogmas such as Mary's Motherhood of God and the Perpetual Virginity. What is more, they justified the truth discussed in the article referring to the phrase „full of grace” and to the relics of the Virgin Mary. Analysing the conclusions of Polish Mariologists, one may notice that they have been based on the Holy Bible and on the tradition of the Church. This in turn leads to the enrichment of Mariological research by the teachings of Fathers and doctors of the Church. In their analysis they also derive from the Munificentissimus Deus which is the repository of knowledge of the discussed issues. It is also worth noticing that the Polish Mariology is open to the foreign theological thought, and what is more, it uses its richness by presenting its own thought. This is a significant part of the developement of the disccused issues.

PL

W artykule została poruszona problematyka teologicznych racji odpowiedniości dogmatu Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Materiał źródłowy analizowanej kwestii stanowi wybrana polska literatura teologiczna w okresie od uroczystego ogłoszenia Wniebowzięcia (1.11.1950 r.) do 1965 r. Zgłębiając ją można zauważyć, iż mariolodzy dowodzili faktu Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w oparciu o inne mariologiczne dogmaty takie jak Boże Macierzyństwo i Dziewictwo. Oprócz tego uzasadniali zgłębianą w artykule prawdę na kanwie zwrotu „łaski pełna” i relikwii Najświętszej Maryi Panny. Badając wnioski polskich mariologów można zauważyć, iż są one budowane w oparciu o Pismo Święte, a także o Tradycję Kościoła co doprowadza do ubogacenia naukowego warsztatu mariologicznego o nauczanie m. in. Ojców i doktorów Kościoła. W swych analizach opierają się także na Konstytucji Munificentissimus Deus, która stanowi ogromne bogactwo dla zgłębianej w artykule problematyki. Oprócz tego, badając polską mariologię, zauważa się, iż nie zamyka się ona na zagraniczną myśl teologiczną ale twórczo czerpie z jej bogactwa prezentując swoje tezy, które z kolei stanowią wkład w rozwój zagadnienia.

16

Los ejemplos hagiográficos y legendarios femeninos y algunos elementos del culto a las santas mujeres en la obra de san Gregorio Magno

51%

Lachowicz J.

Vox Patrum

|

2001

|

vol. 40

353-391

PL

Wśród dzieł Grzegorza spotykamy także kilka historycznych świadectw czci kobiecych relikwii i używania imion świętych kobiet w tytułach świątyń i klasztorów. Fragmenty te zwykłe mają znaczenie drugorzędne, choć np. w przypadku św. Felikuli świadectwo Grzegorza jest jednym z ważniejszych. Kobieta w oczach Grzegorza może być wzorem świętości, miłości, nadziei, otrzymuje dary Boże, na płaszczyźnie relacji z Bogiem jest nawet w możności przewyższyć mężczyznę.

17

Kolekcje chrześcijaństwa w średniowieczu – próba odczytania znaczenia na podstawie wybranych przykładów

51%

Tabor D.

Polonia Sacra

|

2016

|

vol. 20

|

issue 4(45)

177-202

PL

Niniejszy tekst rozważa znaczenie i treść trzech typów średniowiecznych kolekcji kościelnych – skarbców, bibliotek i zbiorów relikwii. Przypadkiem szczególnym są prywatne zbiory osób należących do elit. Jednakże średniowieczne kolekcje chrześcijańskie poprzedzone były poprzez pogańskie zwyczaje gromadzenia przedmiotów wyłączonych z codziennego użytku w grobach. Przytoczono jako przykłady grób Childeryka w Tournai i grób Raedwalda w Sooton Hoo. Skarbiec zawierał przedmioty służące sprawowaniu liturgii oraz regalia – symbole władzy królewskiej. Miały one symbolizować jedność regnum i sacerdotium, głównych rzeczywistości społecznych średniowiecza. Biblioteka – kolekcja książek stanowiła zbiór narzędzi do nauczania i prowadzenia badań naukowych. Zbiór relikwii był obrazem nadprzyrodzonej wspólnoty świętych – osób zbawionych oraz uobecniał jej chwałę przed oczami wiernych. Kolekcja różnorodnych przedmiotów – książek, relikwii, klejnotów, przedmiotów liturgicznych – należąca do uczonego albo do osoby sprawującej władzę spełniała wyjątkową rolę i niosła szczególne znaczenie. Ujawniała ona intelektualne preferencje tej osoby oraz religijne i duchowe wartości, jakimi ona żyła. Znaczenie kolekcji zostało opracowane przez Krzysztofa Pomiana. Twierdził on, że kolekcja jest pośrednikiem między sferą widzialną i niewidzialną, między rzeczywistością śmiertelnych i rzeczywistością nieśmiertelnych. Jednakże koncepcja Krzysztofa Pomiana wydaje się niewystarczająca wobec zawartości, ról i znaczeń wyżej przeanalizowanych kolekcji średniowiecznych. Możliwe jest jednakże zastosowanie do opisu i interpretacji kolekcji pojęć epifanii i znaku czasu.

EN

This paper considers the importance and the meaning of three types of medieval collections – treasuries, libraries and relics. The particular case were the private collections of objects, belonging to the important persons. However medieval christian collections has been preceded by the collection of object collected in the tombs of rulers. We find the famous examples in the tomb of Readwald in Sooton Hoo and in the tomb of Childericus in Tournai. The christianity assumed idea of collection and collectioning in his own culture and created three types of collections – treasury, library and relics. Treasury holds the objects in service of liturgy and the regalia – objects of coronation. The principal meaning of these collection was to reveal the regnum and sacerdotium, principal realities of medieval Church and state. The libraries, the collections of books was the instruments of teaching and research, but it created some image of intellectual universum. The collections of relics revealed the community of saints and presented its splendour before the eyes of faithfulls. The particular role and special meaning had the collections of objects – books, jewels, relics, liturgical object belonging to the scholars or to the rulers. In fact this collection revealed the intellectual preferences and spiritual, religious values of these persons. The meaning of collection has been elaborated by Krzysztof Pomian. He asserts, that collection is the mediation between visible and invisible, between mortals and immortals. However, the concept of Krzysztof Pomian seems to be insuffisante towards content, function and meaning of ecclesiastical collection. So it is possible to applicate the concepts of epiphany or sign of time to describe et interpret this type of collection.

18

Geneza i dzieje kultu świętego Floriana w Polsce

51%

Zasada Z. J.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2016

|

vol. 8

s.245-298

PL

Kult świętych znany jest w Kościele od pierwszych wieków chrześcijaństwa. Na początku oddawano cześć męczennikom, którzy poświęcając własne życie i dawali świadectwo o Chrystusie. Opis męczeństwa św. Floriana pochodzi z VIII w. Zaczerpnięty został z wcześniejszych legend hagiograficznych a liczne źródła wskazują, że pochodzący z rzymskiego Noricum (dzisiaj środkowa Austria) św. Florian, poniósł śmierć męczeńską 4 V 304 r. Jego dokonania oraz kult to nie tylko legenda – odzwierciedlająca także silne tradycje lokalne, które rozprzestrzeniły się do wielu europejskich krajów. W Polsce głównym miejscem czci św. Floriana była najpierw katedra na Wawelu, gdzie w ołtarzu w 1184 r. umieszczono ciało męczennika, oraz od 1185 r. kolegiata na podkrakowskim Kleparzu. Po kanonizacji św. Stanisława ze Szczepanowa w 1253 r. kult św. Floriana znacznie osłabł, by w XV w. ponownie odżyć i przetrwać aż do obecnych czasów. Św. Florian jest patronem ludzi zawodowo związanych z wodą i ogniem, a od wielkiego pożaru Krakowa w 1528 r. stał się także opiekunem ludzi walczących z pożarami. Na swojego patrona przyjęli, choć precyzyjna data jest znana, polscy strażacy. Jego kult widoczny był w pierwszej nazwie organizacji skupiającej strażaków – Związku Floriańskim, w strażackich sztandarach, medalach, pieczęciach, listownikach, prasie pożarniczej, narzędziach do zwalczania pożarów, a także w drzeworytach, obrazach, rzeźbach, figurach czy innych akcentach w czasie uroczystości ku czci św. Floriana obchodzonych corocznie w dniu 4 maja. Niniejszy materiał jest odniesieniem do legend o św. Florianie i jego kultu powstałych w minionych wiekach, wielokrotnie i z rozmaitych pobudek nadinterpretowanych. Autor, dokonując analizy dostępnych źródeł i wydawnictw, przedstawia czytelnikowi obiektywny wizerunek męczennika oraz sposoby wielowiekowej czci ludzi, którzy przyjęli go na swojego patrona.

EN

The cult of saints is known in the Church since the first centuries of Christianity. At the beginning worshiped martyrs who dedicate their lives to bear witness to Christ. Description of the martyrdom of St. Florian dates back to the eighteenth century and it is difficult to vouch for the details. Many sources indicate that the St. Florian coming of the Roman Noricum (today center Austria), was martyred on May 4th 304. His achievements and his worship is not a pure legend, because reflects the strong local traditions that have spread among many European countries. In Poland, the main place of worship of St. Florian was the first Wawel Cathedral, where the body of the martyr was placed on the altar in 1184 and from 1185 Collegiate church in Krakow's square. The cult of St. Florian, after the canonization of Stanislaus of Szczepanów in 1253 has weakened until to the fifteenth century in order to again revive and survive to the present time. St. Florian is the patron of people professionally associated with water and fire, and since the great fire of Krakow in 1528 he has also became the guardian of people fighting with fires. Regardless it is still difficult to identify the exact date when he has officially become the patron of firemen. His cult was commemorated initially in the name of an organization of firefighters – “Florian Union” but as well as in fire brigade banners, medals, stamps, envelopes, press firefighting tools, fire-fighting, woodcuts, paintings, sculptures, figures and accents during the annually celebrated honor of St. Florian on May 4 of each year. This material is a reference to the legend and cult of St. Florian created in past centuries, repeatedly and variously overinterpreted. The author by analyzing available sources and publications presents the reader with a holistic image of the martyr and the centuries-old ways of worship of people who have accepted him as their patron.

19

Legenda Adelbertus alto sanguine. Komentarz, miejsce w tradycji Nascitur (BHL 38), wydanie

51%

Sosnowski M.

Roczniki Historyczne

|

2020

|

vol. 86

7-41

EN

The legend of St. Adalbert with inc. Adelbertus alto sanguine (AAS) is an abridgement of the so-called Second Life of St. Adalbert in the longer redaction (inc. Nascitur pur pureus flos). The paper discusses the hagiographic context of the legend created in the second half of the 13th or the first half of the 14th century, the manuscripts containing it and relations between them. Because the legend belongs to the indirect tradition of Nascitur, special attention was devoted to the redactorial method and possibilities of utilising the AAS for criticism of the text of Nascitur in the longer redaction. In an attempt to date and localise the adaptations, remnants of the cult if St. Adalbert in medieval Erfurt (relics, liturgical manuscripts and calendars) are discussed. An edition of the legend based on the two surviving manuscripts forms an appendix to the paper.

PL

Legenda o św. Wojciechu o inc. Adelbertus alto sanguine (AAS) jest zachowanym w dwóch rękopisach skrótem tzw. Żywotu drugiego św. Wojciecha w dłuższej redakcji (inc. Nascitur purpureus flos). Artykuł przybliża kontekst hagiograficzny powstania legendy w 2 poł. XIII lub 1 poł. XIV w., rękopisy ją zawierające oraz związki między nimi. Ponieważ legenda należy do tradycji pośredniej Nascitur szczególna uwaga poświęcona została metodzie pracy redaktora oraz możliwości wykorzystania AAS dla krytyki tekstu Nascitur w redakcji dłuższej. W ramach próby datowania i lokalizacji przeróbki omówione zostały ślady kultu św. Wojciecha w średniowiecznym Erfurcie (przede wszystkim relikwie, ale też rękopisy liturgiczne, kalendarze). Do artykułu dołączone jest wydanie legendy na podstawie obydwu zachowanych kopii.

20

Raban Maur, Poezje (wybór)

51%

Gacia T.

Vox Patrum

|

2019

|

vol. 71

681-692

EN

In this article, the author presents sixteen short poems by Rabanus Maurus, a poet of the Carolingian age. Among them are poems about inscriptions in churches (mainly centered on the cross and relics of the Saints), epitaphs and liturgical hymns. The Polish translation of the poems is an integral part of the essay.

PL

Autor przedstawia 16 utworów poetyckich Rabana Maura, poety epoki karolińskiej. Znajdują się wśród nich wiersze dotyczące inskrypcji w kościołach (zwłaszcza na temat krzyża i relikwii świętych), epitafium i hymny liturgiczne. Ich przekład na język polski stanowi integralną część opracowania. Przekład jest poprzedzony wstępem, a towarzyszą mu krótkie objaśnienia.

Refine search results

Kampania otwierania świętych relikwii jako element antycerkiewnej polityki władz komunistycznych

Sacrum w miejscach oddalonych. Komentarz antropologa

Pobyt metropolity mołdawskiego Dozyteusza w Żółkwi w latach 1686-1693, spadek po nim oraz sprawa kultu św. Jana Nowego (Suczawskiego) do końca XVIII wieku

The Relics of St Barbara at Althaus Kulm: History, Patronages, and Insight into the Teutonic Order and the Christian Population in Prussia (Thirteenth–Fifteenth Centuries)

Имитация архаики: история культа царевны Софьи и риторические стратегии посланий к ней

The smell of the revenant - Jacek Dehnel’s But Together With Our Dead

Kaplice św. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja w przestrzeni katedry krakowskiej w XIII–XV wieku

Kościoły bożogrobców w Małopolsce. Z badań nad patrociniami i relikwiami (XII–XVI w.)

Ciało i świętość. Przypadek XIX-wiecznych świętych starców rosyjskich

Polscy syndonolodzy. Z dziejów badań Całunu Turyńskiego i ich popularyzacji

The Relics of the Buddha and the Elixir of Immortality – Mythological Parallels

Znaczenie pielgrzymek dla chrześcijan epoki późnego antyku w relacji św. Paulina z Noli (354/355-431)

Inwentarz skarbca koronnego z 1515 roku

Kult świętych w piśmie Hieronima „Przeciw Wigilancjuszowi”. Kwestia współczesnych tłumaczeń

Teologiczne racje odpowiedniości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Los ejemplos hagiográficos y legendarios femeninos y algunos elementos del culto a las santas mujeres en la obra de san Gregorio Magno

Kolekcje chrześcijaństwa w średniowieczu – próba odczytania znaczenia na podstawie wybranych przykładów

Geneza i dzieje kultu świętego Floriana w Polsce

Legenda Adelbertus alto sanguine. Komentarz, miejsce w tradycji Nascitur (BHL 38), wydanie

Raban Maur, Poezje (wybór)