Search results

1

BRAZYLIA MIĘDZY DOŚWIADCZENIEM RZECZYWISTOŚCI A HUMANISTYCZNĄ WYOBRAŹNIĄ. HISTÓRIA DA PROVÍNCIA DE SANTA CRUZ (1576) PÊRO DE MAGALHÃESA DE GÂNDAVO JAKO PIERWSZA PANORAMA ZIEMI ŚW. KRZYŻA W RENESANSOWYM ŹRÓDLE PORTUGALSKIM

100%

Kalewska A.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2008

|

vol. 16

|

issue 3-4(61-62)

5-17

PL

W renesansowej literaturze portugalskiej wielogatunkowy zbiór opisów, kronik, reportaży, relacji o zatonięciach okrętów (os relatos de nau-frágios), poemat epicki Luísa Vaz de Camõesa pt. Os Lusíadas (1572; współczesny polski przekład Luzytanie, 1995) i powieść o przygodach Portu-galczyków na Dalekim Wschodzie pt. Peregrin-ação (1614) Fernão Mendesa Pinto stworzyły no-wy rodzaj literackiej opowieści o odkrywczych wojażach Portugalczyków, zwany literaturą po-dróżniczą. Dzieło literackie oraz historyczne jako świadectwo i wyobrażenie o dalekomorskiej wy-prawie do Nowego Świata – do Afryki, do Indii a następnie do Brazylii nabiera szczególnego zna-czenia w drugiej połowie XVI w i określa specy-fikę renesansowego piśmiennictwa portugalskiego.

2

Świat biskupa Jana Lubrańskiego

80%

Żołądź-Strzelczyk D.

Biuletyn Historii Wychowania

|

1999

|

issue 9/10

81-81

PL

Świat biskupa Jana Lubrańskiego

3

Narodziny, rozwój i dezintegracja idei praw fundamentalnych i tradycyjnej konstytucji w zachodniej myśli politycznej od renesansu do oświecenia

70%

Wielomski A.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2021

|

vol. 73

|

issue 2

35-61

EN

The paper presents the idea of fundamental laws and of a traditional constitution in the European practice and political thought between the 16th and the 17th century. The article demonstrates that the essence of this concept is the limitation of a sovereign’s power by a parliament, the rights of social estates, religion and traditional institutions. The source of the disintegration and of the collapse of this first wave of European constitutionalism can be found in the Protestant Reformation, domestic and foreign religious wars as well as in the methods employed in confessional wars: Machiavellianism and political mobilisation.

PL

Tekst przedstawia ideę praw fundamentalnych i tradycyjnej konstytucji w europejskiej praktyce i myśli politycznej w XVI i XVII stuleciu. Autor pokazuje, że istotą tej koncepcji jest ograniczenie władzy suwerena przez parlament, prawa stanów, religię i tradycyjne instytucje. Źródło dezintegracji i upadku tego pierwszego europejskiego konstytucjonalizmu widzi w reformacji, wojnach religijnych wewnętrznych i zewnętrznych, a także w środkach stosowanych w walkach konfesyjnych: makiawelizmu i mobilizacji politycznej.

4

Kilka uwag o medalach portretowych Zygmunta I Starego

61%

Grzęda M.

Artifex Novus

|

2020

|

issue 4

4-23

EN

At the dawn of the sixteenth century portrait medals counted among the most orginal forms of representation which providing plenty of information on represented individual and accumulating it in a small, durable, mobile and easily reproducible object, met the Renaissance demand of fame and immortality. Advantages of this medium have been noticed in the courtly circle of king of Poland Sigismund I the Old (r. 1507–1548) thus leading to creation of several series of medals cast and strack in various metals in the second and third decade of the sixteenth century. The paper discusses authorship of these medals, as well as circumstances of their production and the role they could have played in the propaganda of Sigismund I’s power.

PL

Na początku XVI w. medal portretowy był jedną z najoryginalniejszych form reprezentacji, która dzięki dużej ilości informacji na temat przedstawionej osoby, skumulowanej w niewielkim, trwałym, mobilnym i łatwym do powielenia przedmiocie, doskonale odpowiadała renesansowemu postulatowi sławy i nieśmiertelności. Możliwości, jakie oferował ten gatunek artystyczny, zostały zauważone w dworskim kręgu Zygmunta I Starego (1507–1548), co zaowocowało kilkoma seriami lanych i bitych w różnych metalach medali przedstawiających polskiego króla, powstałych na przestrzeni drugiego i trzeciego dziesięciolecia XVI w. W artykule rozwadze poddano proweniencję artystyczną tych medali, okoliczności ich powstania oraz rolę, jaką mogły one pełnić w praktyce władzy Zygmunta I.

5

[Recenzja]: Rafał Stanisław Nawrocki, Eques Polonus. Rycerski pomnik nagrobny w sztuce polskiej XVI wieku jako wyraz stanowego prestiżu szlachty, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Lublin 2021, ss. 326, ISBN 978-83-7306-990-9

61%

Flaga J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2023

|

vol. 120

537-539

6

Władza i racja stanu w czasach Renesansu włoskiego i hiszpańskiego

57%

Buchner W.

Horyzonty Polityki

|

2020

|

vol. 11

|

issue 35

89-103

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The goal of this article is to present a specific character of the Renaissance political thinking in Italy and its influence on the Spanish political thought at XVIth century. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The article presents two – in the opinion of author – principal components of the Renaissance politi‑ cal thought in Italy: the ideas of the reason of State and the balance of powers. It reveals theirs influence on the minds of the Florentine humanists of Quattrocento and Cinquecento, and analyses also theirs effect on the Spanish Habsburgs aspiration to the hegemony. The method applied is the history of ideas. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article consists of the two parts: the first is dedicated to the political thought of the Italian Renaissance, the second one – to the an analysis of its impact on the political strategies of Spain at the time of its hegemony in Europe as the main power, which defended the catholic reason of State. RESEARCH RESULTS: The principal result of analyses is to take notice of the substantial Renaissance concept of the reason of State, which was taking shape in Italy at the epoch before the Council of Trent, and which was focused mainly on the politics limited to the political strategies of the Appenine Peninsula States. In the second part appears a thesis that there were attempts to implant this concept to the Iberic Peninsula, but – owing to the new geopolitical situation and after Italian wars and revival of Thomism – this concept could not be either understood or applicable. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The intention of the article is to show an important moment of the epoch of the late Renaissance, when – owing to the change of geopolitical situation in Europe and to the evangelization of the New World – the Italian ideas of reason of State and of balance of powers have to make room for reasons resulting from the necessity of defending the catholic world against the Protestantism.

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest prezentacja specyfiki myśli politycznej Renesansu w Italii i jej oddziaływania na myśl polityczną w Hiszpanii XVI stulecia. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Artykuł prezentuje dwie zasadnicze zdaniem autora komponenty myśli politycznej Renesansu włoskiego: idee racji stanu oraz równowagi sił. Ukazuje ich oddziaływanie na umysły zwłaszcza florenckich humanistów Quattrocento i Cinquecento, a także analizuje wpływ na dążenia do hegemonii hiszpańskich Habsburgów. Metodą w nim zastosowaną jest historia idei. PROCES WYWODU: Artykuł składa się z dwóch części – pierwsza poświęcona jest myśli politycznej Renesansu włoskiego, druga – analizie jej wpływu na strategie polityczne przyjęte w Hiszpanii w okresie jej hegemonii w Europie jako głównej potęgi broniącej katolickiej racji stanu. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zasadniczą konkluzją płynącą z analizy jest zwrócenie uwagi na istotny dla Renesansu koncept racji stanu, który krystalizuje się w Italii w epoce przedtrydenckiej, ogniskując się głównie na polityce ograniczonej do strategii politycznych państw Półwyspu Apenińskiego. W części drugiej pojawia się teza o próbach przeszczepienia tego konceptu na Półwysep Iberyjski, gdzie jednak – w obliczu nowej sytuacji geopolitycznej po wojnach włoskich oraz odrodzenia się tomizmu – nie znajduje on ani zrozumienia, ani zastosowania. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: W zamyśle artykułu leży podkreślenie ważnego momentu epoki późnego Renesansu, w którym – wskutek zmiany sytuacji geopolitycznej w Europie i ewangelizacji Nowego Świata – włoskie idee racji stanu oraz równowagi sił muszą ustąpić miejsca racjom wynikającym z konieczności obrony świata katolickiego przed protestantyzmem.

7

Wpływ fundacji papieskich na polską architekturę początku XVI wieku. Watykański kontekst mauzoleum prymasa Jana Łaskiego

57%

Gryglewski P.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 4

109-138

EN

The analysis is devoted to the St. Stanislaus chapel erected near Gniezno Cathedral on the initiative of Primate Jan Łaski between 1518 and 1523 (pulled down in the late 18th century). Foundation of this central, free-standing mausoleum plays an important role in the history of the beginnings of Renaissance art in Poland. Its realisation took place simultaneously with construction of the chapel: the mausoleum of King Sigismund I the Old at Wawel. Archbishop Jan Łaski was involved in bringing to Poland Bartolommeo Berrecci, a designer of the royal chapel, who perhaps also participated in preparing the Gniezno design. Undoubtedly, the Łaski foundation was influenced by his stay in Rome in 1513-1515, when the Archbishop was permitted to take some soil from the Roman necropolis of Campo Samo and use it to sanctify the cemetery at Gniezno Cathedral. The concept of the mausoleum was also connected with the tombstones ordered in Hungary in Giovanni Fiorentino studio. On the basis of the preserved line of foundations, we can distinguish a number of important features of the building. It had a central layout. The core part took the form of a cylinder, most probably vaulted by the dome. Three semi-circular apses formed a elear triconch. From the south there was an entrance to the chapel. No less important was location of the mausoleum, situated between the cathedral and St George’s a collegiate church. On the same axis was the original location of the tomb of St. Adalbert. The solutions applied in Gniezno may have had their sources in a Roman art centre. They were used in a sedes of projects and concepts appearing around the Julius II foundation, renovation of St. Peter’s Basilica and the concept of the papai mausoleum. They were related to the work of Donato Bramante and Giuliano da Sangallo. The Vatican architectural designs were formulated in the context of unique historical signifi of St. Peter’s burial place. A similar, ancient context appeared in Gniezno, a place associated with the beginnings of Christianity in Poland.

PL

Przedmiotem omówienia jest kaplica św. Stanisława, wzniesiona w pobliżu katedry gnieźnieńskiej z inicjatywy prymasa Jana Łaskiego między 1518 a 1523 r. (rozebrana w końcu XVIII w.). Fundacja tego centralnego, wolnostojącego mauzoleum zajmuje ważne miejsce w historii początków sztuki renesansowej w Polsce. Jej realizacja przebiegała równolegle z budową kaplicy – mauzoleum króla Zygmunta Starego na Wawelu. Arcybiskup Jan Łaski był zaangażowany w sprowadzenie do Polski Bartłomieja Berrecciego – projektanta królewskiej kaplicy, być może zaangażowanego również w projekcie gnieźnieńskim. Niewątpliwie wpływ na fundację Łaskiego miał jego pobyt w Rzymie w latach 1513-1515. Arcybiskup otrzymał wtedy zgodę na zebranie ziemi z rzymskiej nekropolii Campo Santo i prawo uświęcenia nią cmentarza przy katedrze w Gnieźnie. Z koncepcją mauzoleum wiązała się też zamówiona na Węgrzech w pracowni Jana Florentczyka płyta nagrobna. Na podstawie zachowanej linii fundamentów można wyróżnić wiele istotnych cech tej budowli. Dysponowała ona układem centralnym. Trzon miał formę cylindra, najprawdopodobniej przesklepionego kopułą. Trzy półkoliste apsydy tworzyły czytelny trichonchos. Od południa znajdowało się wejście do kaplicy. Nie mniej istotna był lokalizacja mauzoleum, usytuowanego między katedrą a kolegiatą św. Jerzego. Na tej samej osi znajdowała się pierwotna lokalizacja grobu św. Wojciecha. Podjęte w Gnieźnie rozwiązania mogły mieć źródła w rzymskim ośrodku artystycznym. Tkwią one w szeregu projektów i koncepcji pojawiających się wokół fundacji Juliusza II, renowacji bazyliki św. Piotra i koncepcji mauzoleum papieskiego. Miały one związek z twórczością Donato Bramantego i Giuliana da Sangallo. Watykańskie projekty architektoniczne były formułowane w kontekście wyjątkowego, historycznego znaczenia miejsca pochówku św. Piotra. Podobny, starożytny kontekst pojawiał się w Gnieźnie, miejscu związanym z początkami chrześcijaństwa w Polsce.

8

Późnogotycka architektura Portugalii jako symbol wypraw morskich

57%

Waśkowiak P.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2018

|

issue 100

21-30

EN

On October 25, 1495, Manuel I the Lucky enters the throne of Portugal. This king, continuing the policy of his predecessor, John II, intensively financed commercial sea fishing expeditions. They contributed to the extraordinary enrichment and expansion of the empire, which undoubtedly became the power of the then world. Along with this began a new era in the history of Portugal, which affected almost all aspects of the state, including late Gothic architecture, which was decorated with peculiar ornaments inspired by marine fauna and flora and sailing elements.

PL

Dnia 25 października 1495 r. na tron portugalski wstąpił Manuel I Szczęśliwy. Król ten, kontynuując politykę swojego poprzednika, Jana II, intensywnie finansował wyprawy morskie o charakterze handlowym. Przyczyniły się one do niezwykłego wzbogacenia i rozbudowy imperium, które niewątpliwie stało się potęgą ówczesnego świata. Rozpoczęła się wówczas nowa epoka w dziejach Portugalii, która wpłynęła na niemal wszystkie aspekty państwa, włączając w to późnogotycką architekturę, która zdobiona była osobliwymi ornamentami inspirowanymi morską fauną i florą oraz elementami żeglarskimi.

9

Proza polskiego renesansu wobec antropologii humanistycznej, czyli negocjo¬wanie pozycji w świecie układanym na nowo

57%

Śnieżko D.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 1

9-25

EN

This article is an attempt to take Polish renaissance humanism as a moderate and independent modernisation project, including its references to the anthropological tradition, the variants of the myth of the golden age, the issues of language, as well as to the reconfiguration of the map of the world that was being carried out at that time. This paper also remarks on those important motifs of humanism that were not taken up (e.g. the concept of melancholia generosa) and those matters that were especially stressed by Polish authors, primarily, the emancipatory struggle to assert the identity and special character of Eastern Europe.

PL

Artykuł jest próbą spojrzenia na polski humanizm renesansowy jako umiarkowany i samodzielny projekt modernizacyjny, w jego negocjacyjnych odniesieniach do tradycji antropologicznej, odmian mitu wieku złotego, zagadnień języka, a także dokonującej się wówczas rekonfiguracji mapy świata – z uwzględnieniem tego, co z oferty europejskiej nie zostało zasadniczo podjęte (np. melancholia generosa), jak również tego, na co został położony szczególny nacisk. W tej ostatniej sprawie mowa przede wszystkim o emancypacyjnym dążeniu do wyraźnego zaznaczenia tożsamości i specyfiki regionu Europy Wschodniej.

10

Pobyt Mikołaja Kopernika w Rzymie w 1500 roku

51%

Żak Ł.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2023

|

vol. 30

|

issue 2

116-130

EN

The aim of the article is to discuss the reasons why Nicolaus Copernicus, who was studying law in Bologna, in 1500 went to Rome with his brother Andrzej. In the first part, sources relating directly to the stay of the Copernicus brothers in the Eternal City were presented and analysed. In the second part, the author discusses various motivations that could have prompted the scholars of Toruń to visit Rome (the desire to see monuments and become acquainted with the intellectual atmosphere of the city; to earn money and gain experience in the legal profession; to obtain jubilee indulgences and visit holy sites).

PL

Celem artykułu jest omówienie powodów, dla jakich Mikołaj Kopernik odbywający studia prawnicze w Bolonii udał się do Rzymu w 1500 roku wraz ze swoim bratem Andrzejem. W pierwszej części zostały przedstawione i poddane krytyce źródła mówiące bezpośrednio o pobycie braci Koperników w Wiecznym Mieście; w drugiej zaś autor omawia różne motywacje, które mogły skłonić toruńskich scholarów do podróży nad Tyber (chęć zobaczenia zabytków i zapoznania się z intelektualną atmosferą miasta; pragnienie zarobienia pieniędzy i zdobycia doświadczenia w zawodzie prawniczym; chęć uzyskania odpustu jubileuszowego i odwiedzenia miejsc świętych).

11

Renesansowa relacja z wejścia na wulkan w De Aetna Pietra Bemba. Nowatorstwo czy kontynuacja tradycji?

51%

Kowalczyk D.

Italica Wratislaviensia

|

2015

|

issue 6

95-111

EN

This article presents how Pietro Bembo described his journey towards the summit of Mount Etna, focusing specifically on the journey’s Renaissance connotations and the way that Petrarch’s Epistolae Familiares 4.1 influenced Bembo. There are similarities and differences between Petrarch’s account of climbing Mont Ventoux and Bembo’s text. The aim is to present two sides of Bembo’s descriptions: the innovation, which is that of empiricism, or, rather, illusory empiricism (called as such because of the unlikely probability of an authentic Etna explosion, allegedly seen by the author), and the continuation of the literary tradition of writing about Etna.

PL

Artykuł ukazuje w jaki sposób Pietro Bembo opisał swoją wędrówkę ku szczytowi Etny. Skupia się głównie na renesansowych elementach tekstu oraz na inspiracjach, które Bembo zaczerpnął z Epistolae familiares 4.1 Petrarki. Ukazane zostały podobieństwa i różnice między relacją Petrarki z wejścia na Mont Ventoux i tekstem Bemba. Celem artykułu jest ukazanie dwóch stron opisu Bemba: innowacji, którą jest empiryzm, czy też raczej empiryzm iluzoryczny, nazwany tak z powodu nikłego prawdopodobieństwa autentyczności wybuchu Etny rzekomo widzianego przez autora, oraz kontynuacji literackiej tradycji pisania o Etnie.

12

Mistycyzm i ezoteryzm a koncepcje godności człowieka w renesansowych Włoszech

51%

Smoluk-Stachowska J.

Edukacja Humanistyczna

|

2021

|

issue 2

35-50

PL

Artykuł prezentuje przegląd mistycznych i ezoterycznych motywów zaczerpniętych z myśli pitagorejskiej, hermetyzmu wschodniego oraz mistyki żydowskiej zwanej kabałą, które miały wpływ na kształtowanie się renesansowych koncepcji godności człowieka we Włoszech. Idea harmonijnej jedności całego wszechświata, koncept reinkarnacji wraz z jej teleologicznym celem, możliwość przemiany człowieka czy też ujmowanie świata za pomocą języka, będącego jednocześnie ontologicznym fundamentem całego kosmosu, zainspirowały takich myślicieli, jak: Marsilio Ficino, Giovanni Pico della Mirandola, Cristoforo Landino czy Gianozzo Manetti. W niniejszym studium, autorka pokazuje, jaki wpływ miały owe mistyczne założenia – mające swoją genezę zarówno w mistyce Wschodu, jak i Zachodu – na ukształtowanie się renesansowych koncepcji godności człowieka, które stały się następnie podwalinami dla nowoczesnego postrzegania kondycji istoty ludzkiej.

EN

This article presents different mystical and esoteric motifs gained mainly through Pythagorean thought, Eastern Hermeticism and Jewish mysticism called Kabbalah , which had a biggest impact on the formulation of the renaissance concept of the Dignity of Man in Italy. The ideas of united harmony – mystical union of the Universe, reincarnation with its theleological goals, human metamorphosis and vision of the world as a language reality – which is also an ontological fundament of all the Cosmos, inspired famous renaissance thinkers such as Marsilio Ficino, Giovanni Pico della Mirandola, Cristoforo Landino or Gianozzo Manetti. In this paper, the author shows, what influence could have this mystical assumptions - whose roots are in Eastern and Western mysticism – on the formulation of the renaissance concepts of Dignity of Man, which are also a fundamental base for modern anthropological thinking about human condition and dignity.

13

Złe niewiasty w bajkach Biernata z Lublina

51%

Wiśniewska H.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2013

|

vol. 31

EN

The author shows how Biernat of Lublin (1465–1529) describes women from the 16th and 17th century. He wrote only 27 times about women, but always negatively. The writer criticised whoresfor the first time in Polish literature for being greedy and untrue. He created a feminine image which today is an element of stereotype.

PL

Zamierzamy przedstawić, jak Biernat z Lublina (1465–1529) pisze w bajkach (210) o kobietach. Stwierdzamy, że pisze rzadko (27 haseł) i ocenia je negatywnie. Panna to pochodnia ognista, mężatki krytykuje za złości, gadulstwo, zdrady małżeńskie i miłość do męża tylko do pogrzebu. Po raz pierwszy w polszczyźnie krytykuje miłośnice / kurwy za chciwość finansową i fałszywe, słodkiesłowa do młodzieńców, paniców, gamratów.W bajkach ezopowych Biernata mamy więc kontynuację prześmiewczego, złośliwego, krytycznego obrazu niewiasty, co jako stereotyp trwa do dzisiaj.

14

MOTYW LIPY CZARNOLESKIEJ W PISMACH CYPRIANA NORWIDA – W KONTEKŚCIE NORWIDOWSKIEGO MYŚLENIA O SZTUCE

51%

Łuczak B.

Colloquia Litteraria

|

2016

|

vol. 20

|

issue 1

91-105

PL

The article offers an interpretation of the linden of Czarnolas motif present in Norwid’s poem Do Nikodema Biernackiego from 1857 and his letter to Józef Bohdan Wagner from 1874. The author touches upon Norwid’s artistic identity in the context of the poet’s rooting in the Renaissance culture. Furthermore, Łuczak attempts to cast some light on the Norwidian category of originality, which was tightly related to his thinking about art. The article points to how Norwid perceived various ways in which artists processed folk culture. Finally, the article underscores the concurrence of references to aesthetic issues which the nineteenth-century poet makes in multiple texts.

51%

Ludwig B.

Architectus

|

2016

|

issue 2(46)

41-63

PL

W artykule przedstawiono i porównano rozwiązania planów miast nowożytnych lokowanych na Dolnym Śląsku po wojnie trzydziestoletniej. Pokazano nieliczne rozwiązania urbanistyczne o formach renesansowych i barokowych. Celem było wyszukanie inspiracji i wzorów oraz wskazanie prawdopodobnych naśladownictw, a także ocena wartości projektów urbanistycznych i ich znaczenia dla utrwalania lub zmian wykorzystywanych koncepcji. Po wojnie trzydziestoletniej obszar Dolnego Śląska miał zorganizowaną i stosunkowo kompletną sieć osadniczą. Jednym z nielicznych powodów zakładania miast była rozwijająca się dziedzina gospodarki – wydobycie rud metali. Drugim były względy prestiżowe. I to w tym wypadku odpowiedni dobór form przestrzennych miał dużo większe znaczenie. Wśród miast górniczych powstały dwa o wyraźnie renesansowym rozplanowaniu – Bolesławów (1581) i Złotniki Lubańskie (1677). Te miasteczka prezentują się typowo dla regionu (Saksonii, Czech, zwłaszcza rejonu Sudetów) i należą do późniejszych realizacji (choć w całej Europie stosowanych jeszcze w XVII, a nawet XVIII w.). Ze względu na swój niewielki rozmiar, podobnie jak inne miasta górnicze regionu, składają się tylko z obszernego rynku z czterema ulicami i otaczających go pierzei zabudowy. W okresie baroku powstały nieliczne nowe miasta zakładane przez dworzan austriackich i nową szlachtę w celu nobilitacji. Najważniejsze inicjatywy urbanistyczne związane są z działalnością członków rodziny książęcej Wirtembergów, którzy urządzając swe nowe rezydencje, dbali o fundację lub rozwój sąsiedniego miasta. Z inicjatywy pierwszego z książąt, Sylwiusza Nimroda, założono Dobroszyce (1663). Eleonora Charlotta, wdowa po Sylwiuszu II Fryderyku, przyczyniła się zaś do powstania barokowej enklawy miejskiej w Twardogórze (ok. 1685). Innym przykładem miasta o układzie barokowym stał się Brzeg Dolny Dyhrnów (1662). Oprócz rozwiązań zachowawczych renesansowych w genezie stosowanych w większości przypadków przy zakładaniu miast górniczych i rzemieślniczych powstały też na Dolnym Śląsku w 2. połowie XVII w. bardzo nowatorskie założenia urbanistyczne. Z zestawień ujawnia się, że projekty zastosowane przy zakładaniu północnośląskich barokowych miast należały do nurtu awangardowego. Powstawały równocześnie lub nawet wcześniej od wielu analogicznych fundacji z sąsiednich terenów.

EN

The article presents and compares the plan solutions of modern towns located in Lower Silesia after the Thirty Years’ War. It shows a few urban designs of Renaissance and Baroque forms. The aim was to find inspiration and models, and to indicate probable imitations, as well as the assessment of the value of urban projects and their relevance to the perpetuation or change of the used concepts. The area of Lower Silesia after the Thirty Years’ War had an organized and fairly complete settlement grid. One of the few reasons of founding new towns was the development of mining of metal ores. The other motive was prestigious considerations. In this case, an appropriate choice of spatial forms was much more important. Among the mining towns two obtained a clearly Renaissance shape – Bolesławów (1581) and Złotniki Lubańskie (1677). These small towns of the Renaissance arrangement are typical for this region (Saxony, Kingdom of Bohemia, especially the Sudetenland) and belong to later implementations (though still used throughout Europe in the 17th century, or even the 18th century). Due to their small size, similarly as other towns of the mining region, they are formed of only a large square market with four streets surrounded by a building frontage. The Austrian courtiers and the new nobles during the Baroque period created a few new towns with the aim of nobilitation. The most important urban initiatives are related to the activities of members of the family of Württemberg-Oels, who organizing their new residences decided to found or to develop a neighboring town. On the initiative of Silvius Nimrod, the first of the duces, Dobroszyce (1663) were founded. Eleonora Charlotta, widow of Silvius II Frederick, contributed to the construction of a new Baroque city enclave in Twardogóra (circa 1685). Brzeg Dolny of Abraham Dyhrn (1662) became another example of Baroque arrangement. Apart from conservative Renaissance solutions in the genesis of applied in most cases of founding mining and craft towns, in the 2nd half of the 17th century there came into being, also in Lower Silesia, very innovatory urban foundations. They were created at the same time or even earlier than many analogous foundation from adjacent areas.

Refine search results

BRAZYLIA MIĘDZY DOŚWIADCZENIEM RZECZYWISTOŚCI A HUMANISTYCZNĄ WYOBRAŹNIĄ. HISTÓRIA DA PROVÍNCIA DE SANTA CRUZ (1576) PÊRO DE MAGALHÃESA DE GÂNDAVO JAKO PIERWSZA PANORAMA ZIEMI ŚW. KRZYŻA W RENESANSOWYM ŹRÓDLE PORTUGALSKIM

Świat biskupa Jana Lubrańskiego

Narodziny, rozwój i dezintegracja idei praw fundamentalnych i tradycyjnej konstytucji w zachodniej myśli politycznej od renesansu do oświecenia

Kilka uwag o medalach portretowych Zygmunta I Starego

[Recenzja]: Rafał Stanisław Nawrocki, Eques Polonus. Rycerski pomnik nagrobny w sztuce polskiej XVI wieku jako wyraz stanowego prestiżu szlachty, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Lublin 2021, ss. 326, ISBN 978-83-7306-990-9

Władza i racja stanu w czasach Renesansu włoskiego i hiszpańskiego

Wpływ fundacji papieskich na polską architekturę początku XVI wieku. Watykański kontekst mauzoleum prymasa Jana Łaskiego

Późnogotycka architektura Portugalii jako symbol wypraw morskich

Proza polskiego renesansu wobec antropologii humanistycznej, czyli negocjo¬wanie pozycji w świecie układanym na nowo

Pobyt Mikołaja Kopernika w Rzymie w 1500 roku

Renesansowa relacja z wejścia na wulkan w De Aetna Pietra Bemba. Nowatorstwo czy kontynuacja tradycji?

Mistycyzm i ezoteryzm a koncepcje godności człowieka w renesansowych Włoszech

Złe niewiasty w bajkach Biernata z Lublina

MOTYW LIPY CZARNOLESKIEJ W PISMACH CYPRIANA NORWIDA – W KONTEKŚCIE NORWIDOWSKIEGO MYŚLENIA O SZTUCE

The Counsel of the Fox. Examples of Counsel from the Commedia, Short Stories, Letters and Treatises

Relief perspektywiczny w technice projektowej elewacji nowożytnych. Czas renesansu

Fontanny i wodotryski jako pomniki miejskości w nowożytnej Europie

The Injurious and Curative Powers of Herbs: Shakespeare in Herb Gardens

O locie z wieży. Historia Poggia Braccioliniego o kardynale Bordeaux i szalbierzu oraz opowieść „O księdzu, co złe wino miał” z „Facecyi polskich”

Miasta i miasteczka o nowożytnych formach na Dolnym Śląsku