Search results

1

Instituti i Studimeve për krimet dhe pasojat e komunizmit, Fjalor enciklopedik i viktimave të terrorit komunist, red. Azem Qazimi i in., Tirana 2012–2016, t. 1–5.

100%

Czekalski T.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2016

|

vol. 23

207-209

2

Obraz duchowieństwa w łagrach. Józef Hermanowicz Kitaj–Sybir–Maskwa

100%

Drozd K.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2017

|

vol. 17

EN

The recollections by Józef Hermanowicz are not only an important piece of literature camps co-creating discourse of Belarusian literature camps also provide a unique record the image of the clergy in the camps. J. Hermanowicz was arrested in December 1948. In Chinese Harbin with a group of priests – St. Secondary School Teachers. Nicholas. On freedom he came out in 1955. And soon began to write his recollections. From this analysis of memories of J. Hermanowicz draws a picture of both the author and clergy enslaved in camps. The author shows the difficulties with which this specific group of prisoners had to face, wanting to preserve their beliefs and be able to carry pastoral ministry. It underlines the compatibility of the clergy of various faiths and nationalities, willingness to mutual assistance and a well-structured cooperation in the field of religion without which pastoral activity was impossible or extremely difficult. Recalling while in narration situations in which showed courage, a sense of personal dignity, proceeding in line with the truths of faith is not only a positive effect on their image but also the image of the clergy in the camps, being one of the many enslaved priests. The records J. Hermanowicz undoubtedly transmit a unique picture of the clergy.

3

Źródła do badań migracji młodzieży na uczelnie rosyjskie po zamknięciu Uniwersytetu Wileńskiego w 1832 roku

88%

Szymanel H.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2014

|

issue 21

117-127

PL

Po zamknięciu przez władze carskie Uniwersytetu Wileńskiego w 1832 r. oraz Akademii Medyko-Chirurgicznej i Akademii Duchownej, utworzonych na bazie wydziałów zamkniętego uniwersytetu, które istniały zaledwie niespełna 10 lat, młodzież z Litwy została pozbawiona możliwości zdobycia wyższego wykształcenia w kraju. O wyborze przez nią uczelni rosyjskich stanowiło szereg przyczyn. Główną z nich była ta, iż młodzież właściwie nie miała prawie innego wyboru. Władze carskie utrudniały wyjazd na studia do Królestwa Polskiego oraz na uczelnie w Europie Zachodniej, zresztą na te ostatnie nie każdy mógł sobie pozwolić ze względów finansowych. W Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie przechowywane są liczne bogate źródła do badań tego tematu. Znajdują się one przede wszystkim w zespołach carskich instytucji państwowych różnego szczebla. Najzasobniejsze pod tym względem są zespoły archiwalne: Kancelaria Wileńskiego Generała-Gubernatora, Kancelaria Wileńskiego Gubernatora Cywilnego (zawierają one materiały dotyczące wydawania paszportów), Zarząd Wileńskiego Okręgu Oświaty, Akademia Medyko-Chirurgicznej oraz akta komisji śledczych i sądów wojennych. Interesujące materiały (listy, pamiętniki, dzienniki, wspomnienia) są ponadto przechowywane w Kolekcji Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie. Badanie wymienionych i innych materiałów może przyczynić się do wzbogacenia wiedzy nie tylko na temat migracji młodzieży z Litwy do Rosji, lecz również jej zaangażowania w walkę o niepodległość Litwy, jak również wkładu do kultury i nauki rosyjskiej.

EN

When the tsarist authorities closed the Vilnius University in 1832 as well as the Medical and Surgical Academy and Academy of Theology (that were established on the basis of the closed university departments and existed just less than 10 years) young people from Lithuania were deprived of the opportunity to gain higher education in their country. Their choice of the Russian universities was influenced by a number of factors. The main one was that young people did not actually have choice. The tsarist authorities made it difficult to study in the Polish Kingdom and at the universities in the Western Europe, moreover, the latter not everyone could afford. The Lithuanian State Historical Archives in Vilnius preserves rich sources to this topic. The records are located primarily in fonds of tsarist state institutions at various levels . The most valuable in this respect are archival fonds: Office of Vilnius Governor-General, Office of the Civil Governor of Vilnius (records connected with the passports), the Board of Vilnius Education District, the Medical and Surgical Academy and files of commissions for investigation and courts of war. Moreover, interesting materials (letters, diaries, journals, memoirs) are stored in the Collection of Society of Friends of Science in Vilnius. Studies on these and other materials could contribute to the enrichment of knowledge not only about the migration of young people from Lithuania to Russia, but also about their commitment to the fight for the independence of Lithuania, as well as a contribution to Russian culture and science.

4

Strategie narracji i pamięć o terrorze w Dzieciach Kruka Julii Jakowlewej

88%

Kamińska-Maciąg S.

Filoteknos

|

2021

|

issue 11

315-326

PL

O wielkim terrorze we współczesnej rosyjskiej literaturze dla dzieci i młodzieży wciąż pisze się niewiele. Okres aresztowań obywateli ZSRR pod zarzutem zdrady narodu w latach 30. XX w. przez około 20 lat po upadku Związku Radzieckiego stał się tematem całkowicie przemilczanym, a niektórzy obywatele rosyjscy do dziś mają problem z nazwaniem go inaczej niż „trudny” bądź „smutny” okres w dziejach narodu. A jednak rosnący współcześnie pokoleniowy dystans do wspomnianych wydarzeń zdaje się otwierać furtkę do pamięci pisarzy, dzieci i wnuków świadków wielkiego terroru, którzy w skierowanych do najmłodszych czytelników książkach, starają się przekazać elementy prawdy o historii swojego kraju. Zadania takiego podjęła się również Julia Jakowlewa w książce Dzieci kruka, jednak zastosowane przez pisarkę elementy bajki magicznej oraz realizmu magicznego nie do końca pozwalają każdemu dziecku na spojrzenie na przygody bohaterów poprzez pryzmat ich tła historycznego. W niniejszym artykule podejmuję pytanie, czy zmiękczona pamięć Jakowlewej jest dobrym przykładem edukacyjnej książki o traumatycznych wydarzeniach w historii narodu.

5

Recenzja książki: Mirosław Minkina. (2016). FSB Gwardia Kremla. Warszawa: Wydawnictwo Rytm. ss 246

88%

kraj k.

Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego

|

2016

|

vol. 10

|

issue 2

347-351

6

Źródła do badań migracji młodzieży na uczelnie rosyjskie po zamknięciu Uniwersytetu Wileńskiego w 1832 roku

88%

Szymanel H.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2014

|

issue 21

117-127

EN

When the tsarist authorities closed the Vilnius University in 1832 as well as the Medical and Surgical Academy and Academy of Theology (that were established on the basis of the closed university departments and existed just less than 10 years) young people from Lithuania were deprived of the opportunity to gain higher education in their country. Their choice of the Russian universities was influenced by a number of factors. The main one was that young people did not actually have choice. The tsarist authorities made it difficult to study in the Polish Kingdom and at the universities in the Western Europe, moreover, the latter not everyone could afford. The Lithuanian State Historical Archives in Vilnius preserves rich sources to this topic. The records are located primarily in fonds of tsarist state institutions at various levels . The most valuable in this respect are archival fonds: Office of Vilnius Governor-General, Office of the Civil Governor of Vilnius (records connected with the passports), the Board of Vilnius Education District, the Medical and Surgical Academy and files of commissions for investigation and courts of war. Moreover, interesting materials (letters, diaries, journals, memoirs) are stored in the Collection of Society of Friends of Science in Vilnius. Studies on these and other materials could contribute to the enrichment of knowledge not only about the migration of young people from Lithuania to Russia, but also about their commitment to the fight for the independence of Lithuania, as well as a contribution to Russian culture and science.

7

Ojciec Jan Duklan Michnar OFM (1896–1966) -publicysta religijny i kaznodzieja

88%

Rusecki OFM I.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2013

|

vol. 22

151-168

EN

Jan Duklan Michnar belonged to the most outstanding fathers of the Blessed Virgin Mary Immaculate Conception Order of Friars Minor Province in the 20th century Poland. He was recognized as a great preacher and a prolific feature writer who left a considerable amount of literacy works. This article’s author aimed at showing Jan Duklan Michnar’s profile and to discuss some of his religious publications, as well as his numerous homiletic works whose typescripts are deposited in the Province Archives in Kraków. Jan Duklan Michnar was a well-educated specialist in Polish studies, whose passion was general history. After graduation, he was directed to the Serafic College in Radecznica, where he was a Polish language and history lecturer, being the College director at the same time. Jan Duklan’s articles written to Franciscan magazines can be divided into two groups: the first one created in the years of 1923 – 1939 and the second one created in the years of 1956–1966. The keynote of the first group articles was emphasizing the Franciscan and tertiary ideas as well as a widely recognized spiritual-moral background of the readers, who were ley people in their majority. In 1956 Father Duklan’s articles started to appear in ‘Serafic Youth’ (‘Młodzież Seraficka’) and in ‘Vita Provinciae’. Those were mainly his reminiscenses written on various anniversaries celebrated in the Province or to familiarize the young generation with the Observants monks, important events or significant persons. Father Jan Duklan left over thirteen volumes of sermons and homiletic works which can be regarded as his preaching activity and his priesthood summary. His homiletic works were mainly based on Marian teaching.

8

Sowietyzacja wymiaru sprawiedliwości w Polsce 1944-1950

75%

Lityński A.

Roczniki Administracji i Prawa

|

2020

|

vol. 3

|

issue XX

101-121

EN

The “Big Three’s” (Roosevelt, Churchill, Stalin) Jalta, Crimea (February, 1945) Agreement, gave away Central and Eastern Europe to Stalin. Stalin promised free elections. For appearances’ sake, the law from 1939 was used. However, new standards form USSR were brought. Communists were supposed to implement them in Poland. Slowly, courts were dependent on the governing communist party. This process can be considered as completed in 1950. It was perpetuated in Constitution of the Polish People’s Republic from 1952. The courts’ main goal was to use repression, not to mete out justice. The Author shows it in the article.

PL

Umowa Wielkiej Trójki (Roosevelt, Churchill, Stalin) w Jałcie na Krymie (luty 1945) oddawała Europę Środkowo-Wschodnią Stalinowi. Stalin obiecał wolne wybory. Dla pozoru początkowo obowiązywało prawo polskie sprzed 1939 roku. Z komunistycznego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich przywieziono jednak zupełnie nowe wzorce. Komuniści musieli je wprowadzić w Polsce. Stopniowo sądy uzależniono od panującej partii komunistycznej. Proces ten można uznać za zakończony w 1950 r. Utrwalony został w konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 1952 r. Zadaniem sądów było stosowanie represji, a nie wymierzanie sprawiedliwości. Autor pokazuje to w artykule.

9

Represje reżimu sowieckiego wobec Czechów wołyńskich w latach 1921-1941

75%

Shulha S.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2022

|

vol. 40

|

issue 2

287-300

PL

Badania represji stosowanych przez reżim sowiecki wobec rożnych grup etnicznych, w tym Czechow z Wołynia, przeprowadzono na podstawie analizy materiałów archiwalnych i wspomnień. Przeanalizowano główne dokumenty związane z represjami i stwierdzono, że nie było odrębnego dokumentu (rozkazu), na mocy którego przeprowadzono operację przeciwko Czechom, natomiast organy represyjne korzystały z przepisów tzw. wzorcowej operacji polskiej. Scharakteryzowano narzędzia represji, kategorie represjonowanej ludności czeskiej w chronologicznych ramach lat 1921–1941. Zwrócono uwagę na to, że środkami i narzędziami realizacji polityki wewnętrznej (sowietyzacji) były masowe aresztowania, wysiedlenia (deportacje) i egzekucje ludności, w tym także Czechow z Wołynia, które przeprowadzono w USRS, a od 1939 r. także na zachodniej Ukrainie. Na podstawie analizy materiałów archiwalnych i wspomnień ustalono kategorie osób pochodzenia czeskiego, które były represjonowane jako „społecznie niebezpieczne”. Byli to właściciele przedsiębiorstw przemysłowych, tzw. kułacy, ziemianie, funkcjonariusze państwowi i policjanci, polscy żołnierze, aktywni uczestnicy ruchu społecznego i jego przywódcy, jeńcy wojenni, członkowie Drużyny Czeskiej i żołnierze czechosłowackiego korpusu armii rosyjskiej (1914–1918). Udowodniono, że represje wobec Czechow wołyńskich były przyczyną negatywnego stosunku Czechow do reżimu sowieckiego, a w okresie powojennym – ruchu remigracyjnego.

10

Dekret z dnia 22 stycznia 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego a proces karny generała Stanisława Małka w latach 1948–1950

75%

Zdrójkowski D.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2020

|

vol. 72

|

issue 2

263-280

EN

In the article presents the trial of General Stanislaw Małek as a model trial which took place on the basis of the provisions of the decree concerning the responsibility for the September defeat and the fascistization of state life. It uses archival materials found in the Archives of the Institute of National Remembrance in Warsaw. A critical analysis of these archival materials and of other sources as well as of the literature on the subject made it possible to reconstruct the trial. The archival work showed that General Małek's trial was a model repressive trial aimed at a separation from the legacy of the pre-war Polish state as well as breaking the erstwhile heroic soldier who was charged with false accusations. It is significant that General Małek’s rehabilitation still took place in the Polish People's Republic in 1984.

PL

W artykule przedstawiono proces generała Stanisława Małka jako modelowy proces odbywający się na podstawie dekretu o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego. Wykorzystano w nim materiały archiwalne z Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Krytyczna analiza tych materiałów oraz innych źródeł i literatury pozwoliła na odtworzenie przebiegu procesu oraz umiejscowienie go w ówczesnych realiach historycznoprawnych. W efekcie wykazano, że proces generała Małka był modelowym procesem represyjnym, którego celem było zakwestionowanie dorobku przedwojennego państwa polskiego oraz złamanie dawnego bohaterskiego żołnierza przez obciążenie go fałszywymi zarzutami. Znamienne jednak, że generał Małek został zrehabilitowany jeszcze w PRL w 1984 r.

11

«ОБОСНОВАТЬ И УЗАКОНИТЬ ТЕРРОР». ФОРМИРОВАНИЕ СИСТЕМЫ БОРЬБЫ С ИНАКОМЫСЛИЕМ В ПЕРВЫЕ ГОДЫ СОВЕТСКОЙ ВЛАСТИ.

75%

КАНТОР Ю.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2015

|

vol. 1

187-195

PL

W artykule przedstawiono proces polegający na uprawomocnieniu bolszewickiego terroru w pierwszych latach po objęciu władzy przez Włodzimierza Lenina i jego towarzyszy. Mechanizm terroru wymierzony był wówczas przeciwko myślącym inaczej, zwłaszcza inteligencji, duchowieństwu i przedstawicielom innych orientacji politycznych. Decyzje w sprawie stosowania kar były zatwierdzane przez partię bolszewicką, a następnie wprowadzane w życie i wykonywane przez organy Czeka i OGPU. Mechanizmy terroru stworzono w ciągu pierwszych pięciu lat władzy sowieckiej. Co prawda był on wymierzony w tym czasie przeciwko elicie niechętnej władzy bolszewików, ale skutecznie służył Leninowi i jego towarzyszom do narzucania swej woli reszcie społeczeństwa.

12

Echa represji wobec klasztorów w Królestwie Polskim na łamach krakowskiego Czasu po upadku powstania styczniowego

71%

Gąsiorowska P.

|

2021

|

vol. 68

|

issue 4

87-112

EN

The journal Czas (Time), a newspaper of Galician conservatives published in Krakow beginning in 1948, covered events in the Kingdom of Poland related to the January Uprising and repressions of the tsarist government against Poles after its collapse. One of the journal’s main themes was repression of the Catholic Church, especially male and female religious orders. It described all forms of harassment of monastic peoples by the Russians: petty mailce, issuance of regulations impeding the normal functions of monasteries, moral torment, torture, execution, exile to Siberia, confiscation of monastic property, and finally, liquidation of most male and female monasteries. When reporting cases of repression, the journal also presented the reactions of Western powers and the papacy to the anti-Polish and anti-church policy of the tsarist regime, as well as ineffective diplomatic attempts to counter such repressions. For a long time, readers were deluded by the hope of intervention from the Western powers on behalf of the oppressed Polish nation in defense of both national ideas and the Catholic religion. Unfortunately, this hope, which was bitterly reported by Czas, turned out to be in vain.

PL

Ukazujący się w Krakowie od 1848 roku dziennik Czas, organ prasowy galicyjskich konserwatystów, na bieżąco informował czytelników o wydarzeniach w Królestwie Polskim związanych z powstaniem styczniowym i represjami rządu carskiego wobec Polaków po jego upadku. Jednym z głównych tematów były represje dotykające Kościół katolicki, a zwłaszcza męskie i żeńskie zakony. Czas opisywał wszelkie przejawy nękania osób zakonnych ze strony Rosjan: drobne złośliwości, wydawanie przepisów utrudniających normalne funkcjonowanie klasztorów, dręczenie moralne, stosowanie tortur, wykonywanie egzekucji i zsyłanie zakonników na Syberię, konfiskaty klasztornych majątków, a wreszcie likwidację większości klasztorów męskich i żeńskich. Przy okazji relacjonowania przypadków represji dziennik przedstawiał też reakcje zachodnich mocarstw i papiestwa na antypolską i antykościelną politykę caratu oraz nieskuteczne dyplomatyczne próby przeciwdziałania im. Długo łudzono czytelników nadzieją na zbrojną interwencję zachodnich mocarstw na rzecz uciemiężonego narodu polskiego, łącząc obronę idei narodowych z obroną religii katolickiej. Niestety nadzieje te, o czym Czas donosił z goryczą, okazały się płonne.

13

The Paradox of Repression

63%

Chodak J.

Konteksty Społeczne

|

2018

|

vol. 6

|

issue 2

EN

The purpose of the article is to analyze the phenomenon described in the literature as "the paradox of repression", "backfire" or "political jiu-jitsu". First of all, the explanation of its essence and the significance for the course of asymmetric conflict. Next, the history of scientific reflection on the paradox of repression was presented. The presentation of various forms of social control is a starting point for the analysis of the way in which the participants in a conflict called "asymmetric" manage repressions. State authorities try to apply a number of techniques to stop indignation, while activists of the contestation movement may activate counter-techniques, especially if they have knowledge of the strategic nonviolent struggle and alternative sources of communication.The author argues that the paradox of repression is not a simple consequence of using brutal repression against a weaker opponent, but depends to a large extent on the communication policy of both sides of the conflict.

PL

Celem artykułu jest analiza zjawiska określanego w literaturze przedmiotu jako „paradoks represji”, „backfire” lub „polityczne ju-jitsu”. W pierwszej kolejności dokonano wyjaśnienia jego istoty oraz znaczenia dla przebiegu konfliktu asymetrycznego. Następnie przedstawiono historię refleksji naukowej nad paradoksem represji. Prezentacja różnych form kontroli społecznej była punktem wyjścia do analizy sposobu zarządzania represjami przez uczestników konfliktu. Władze starają się zastosować szereg technik powstrzymania oburzenia, zaś aktywiści ruchu kontestacyjnego mogą uruchomić kontr-techniki, zwłaszcza jeśli dysponują wiedzą z zakresu strategicznej walki bez przemocy oraz alternatywnymi źródłami komunikacji. Autor argumentuje, że paradoks represji nie jest prostą konsekwencją stosowania brutalnych represji wobec słabszego przeciwnika, ale zależy w dużym stopniu od polityki komunikacyjnej obu stron konfliktu.

14

Criminal proceedings against colonel Feliks Michałowski (1952-1953)

63%

Romanowska E.

Roczniki Administracji i Prawa

|

2017

|

vol. 17/1

83-101

EN

In May 1943, the 1st Polish Infantry Division named after Tadeusz Kosciuszko was created in the USSR. It was the nucleus of the future Polish Armed Forces created in the territory of the USSR. With the formation of the 1st Infantry Division, the Military Information was created otherwise called Military Counterintelligence. Military Information was one of the most criminal institutions in the Stalinist Poland. From 1949 to 1953, the bodies of this institution arrested 2665 people, including 518 officers, 713 non-commissioned officers, 1139 privates and 295 civilians. As a result of these actions, mock trials and judicial murders on innocent people were performed on a large scale, including 20 senior officers of the Polish Army. One of the victims of this criminal institution was Col. Feliks Michałowski, an officer of the Polish Army, a secret informer of the Military Information from 1949 to 1951.

PL

W maju 1943 r. w ZSRR powstała 1. Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Stanowiła ona zalążek przyszłych Polskich Sił Zbrojnych tworzonych na terytorium ZSRR. Wraz z formowaniem 1. Dywizji Piechoty utworzono Informację Wojskową, czyli kontrwywiad wojskowy. Informacja Wojskowa była jedną z najbardziej zbrodniczych instytucji w stalinowskiej Polsce. W latach 1949-1953 organy tej instytucji aresztowały 2665 osób w tym 518 oficerów, 713 podoficerów, 1139 szeregowych i 295 osób cywilnych. Efektem tych działań były najczęściej sfingowane procesy i mordy sądowe na bardzo wielu niewinnych ludziach, w tym na 20 wyższych oficerach Wojska Polskiego. Jedną z ofiar tej instytucji był płk Feliks Michałowski, oficer Wojska Polskiego, w latach 1949-1951 tajny informator Informacji Wojskowej.

15

Kwestia unieważniania prawomocnych orzeczeń sądowych wydawanych wobec księży w Polsce w latach 1944–1989

63%

Sobański P.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2020

|

issue 27

571-589

PL

Tematem artykułu jest zagadnienie możliwości unieważniania prawomocnych orzeczeń sądowych wydawanych wobec księży w Polsce w latach 1944–1989. Po II wojnie światowej Kościół Rzymskokatolicki był obiektem prześladowań, które trwały do końca lat 80. Księża byli aresztowani oraz prowadzono przeciwko nim postępowania karne, które kończyły się wydaniem wyroków skazujących. Często represje następowały nie tylko z przyczyn religijnych, lecz także ze względu na działalność opozycyjną wobec ówczesnego ustroju. Rehabilitację księży represjonowanych w latach 1944–1989 umożliwiły regulacje ustawy z 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy uznaje się za nieważne orzeczenia rozstrzygające o odpowiedzialności karnoprawnej za czyny związane z działalnością na rzecz niepodległości Polski oraz orzeczenia wydane z powodu takiej działalności. Z uwagi na skalę represji wobec księży w latach 1944–1989, pamięć o prześladowanych księżach oraz przewidzianą w ustawie możliwość uzyskania pośmiertnej rehabilitacji zalecane jest podjęcie kroków mających na celu stwierdzenie nieważności wszystkich orzeczeń, które były przejawem represjonowania księży związanego z działalnością na rzecz niepodległości.

EN

The paper focuses on the invalidation of unappeasable judgments delivered against priests in Poland before 1989. The Catholic Church was repressed during the communist period and the priests were persecuted. The communist campaign against religion attempted to abolish religion in Poland. The Catholic Church provided resistance against the totalitarian regime after World War II. The point of the paper’s deliberations is an analysis of the Act of 23 February 1991 on the annulment of convictions of persons persecuted for activities aimed at achieving independence for Poland. Regulations of the Act of 1991 are important elements of transitional justice. Pursuant to article 1 of the Act of 1991 convictions and other decisions rendered by the Polish judicial and prosecuting authorities between 1944 and 1989 could be invalidated. The invalidation concerns the convictions which were sentenced because of politically-motivated activity for the independence of Poland. The situation that the priests were persecuted not only because of religion but also because of political activities for the sovereign existence of Poland, allows annulment of verdicts issued against them by Polish organs. After the invalidation of conviction, the convicted individuals could bring compensation claims according to article 8 of the Act of 1991.

16

Działania aparatu bezpieczeństwa wobec Łucjana Jankowskiego (1901-1958) – harcerza i społecznika z Grodziska Wielkopolskiego.

63%

Bartkowiak P.

Studia Zachodnie

|

2014

|

vol. 16

131-142

PL

Artykuł prezentuje osobę grodziskiego harcerza i społecznika Łucjana Jankowskiego urodzonego w 1901 roku w Poznaniu. W tekście ukazane zostały także losy grodziskiego harcerstwa w latach 1945-1949. Podobnie jak w całym kraju również i na terenie Grodziska Wielkopolskiego harcerze oraz harcerki płacili wysoką cenę za udział w tworzeniu ZHP a później za działalność w nim w drugiej połowie lat 40. XX wieku. Jednym z prześladowanych przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa był Ł. Jankowski, który w okresie 1946-1949 pełnił funkcję Hufcowego Powiatowego Hufca Harcerzy w Grodzisku Wielkopolskim. Za swoją działalność harcerską doświadczył ze strony funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa różnego rodzaju represji między innymi wielomiesięcznego aresztu połączonego z przesłuchaniami a po jego opuszczeniu utraty stanowiska prezesa Spółdzielni Spożywców „Zgoda”. W toku śledztwa zarzucono mu także przynależność do konspiracyjnej organizacji. Z powodu braku dostatecznych dowodów śledztwo wobec Ł. Jankowskiego zostało umorzone. Opuszczenie w 1952 roku aresztu nie zakończyło jednak represji prowadzonych przez aparat bezpieczeństwa. Powyższe szykany stały się przyczyną wylewu krwi do mózgu, co doprowadziło do śmierci 21 lutego 1958 roku. Pogrzeb Ł. Jankowskiego stał się ważnym wydarzeniem, w którym uczestniczyła liczna rzesza mieszkańców Grodziska Wielkopolskiego w tym znaczna grupa harcerzy.

EN

This paper introduces a person from Grodzisk, a scout and social activist Łucjan Jankowski who was born in 1901 in Poznań. The text also presents the lot of scouting in Grodzisk in the years 1945-1949. In Grodzisk Wielkopolski, like in the rest of the country, Boy and Girl Scouts paid a high price for their participation in the creation of the Polish Scouting Association (Polish abbr. ZHP) as well as for the activity in ZHP in the second half of the 40s of the twentieth century. One of the persecuted by the security apparatus officers was Ł. Jankowski, who in the years 1946-1949 served as a Troop Leader of District Scout Troop in Grodzisk Wielkopolski. For his scouting activity Jankowski was subjected to various kinds of repression on the part of the security apparatus officers, including many months of custody interrogation. After being released, he was deprived of the post of president of the Consumer Cooperative “Zgoda”. In the course of the investigation, he was accused of belonging to a clandestine organization. Due to the lack of sufficient evidence investigation against Jankowski was discontinued. Leaving prison in 1952 did not end the repression carried out by the security apparatus. This harassment led to a stroke, which resulted in death on 21 February 1958. Burial of Ł. Jankowski was an event of great importance, attended by a numerous crowd of inhabitants of Grodzisk Wielkopolski including a large group of scouts.

17

Represje władz komunistycznych wobec radomskiego proboszcza ks. Jana Wiącka

63%

Stanaszek B.

Folia Historica Cracoviensia

|

2017

|

vol. 23/2

367-404

PL

Ks. dr Jan Wiacek (1900-1973) był duchownym diecezji sandomierskiej. Przez 13 lat był proboszczem w Radomiu, a następnie przez kolejne 20 lat w Koprzywnicy koło Sandomierza. Proboszczem parafii Najświętszego Serca Jezusowego w Radomiu-Glinicach został w okresie okupacji niemieckiej latem 1941 r. Po zakończeniu wojny kontynuował budowę tamtejszego kościoła parafialnego. W 1949 r. bp Jan Lorek, ordynariusz diecezji sandomierskiej mianował go proboszczem eksponowanej parafii Opieki Najświętszej Maryi Panny w Radomiu, pełnił także funkcję dziekana. Jego zasługą było spłacenie sporych, przedwojennych długów parafii. Restrykcje ze strony władz państwowych dotknęły go w 1950 r. Początkowo były to sankcje finansowe (niewspółmiernie wysokie podatki). Władze chciały także przymusowo dokwaterować na plebanię dodatkowych lokatorów. Próbowano go zastraszyć, nękano nocnymi telefonami i pogróżkami. Naciskano, by włączył się w działania ruchu tzw. „księży patriotów”, wspierających władze państwowe i występujących z krytyką hierarchii kościelnej. Kiedy stanowczo odmówił, władze państwowe zażądały usunięcia go ze stanowiska. Do tego celu wykorzystano dekret z 9 lutego 1953 r. Bp Lorek bronił ks. Wiącka, kierował odwołania do władz centralnych. Spór trwał osiem miesięcy, a w końcu przymuszony hierarcha udzielił ks. Wiąckowi urlopu. W lutym 1954 r. przeniósł go na probostwo w Koprzywnicy. Mimo podejmowanych starań po odwilży politycznej na przełomie 1956/1957 r. władze państwowe nie dopuściły do jego powrotu do Radomia.

EN

Rev. dr Jan Wiącek (1900—1973) was a cleric of the Sandomierz diocese. Wiącek was a parish priest in Radom for 13 years, and then in Koprzywnica near Sandomierz for another 20 years. He started leading the parish of the Sacred Heart of Jesus in Radom-Glinice in the summer of 1941 under the Nazi occupation. After the war ended, he continued to build the local church. In 1949, Bishop Jan Lorek, the ordinary of the Sandomierz diocese, put him in charge of the parish of the Care of the Blessed Virgin Mary in Radom; Wiącek also served as a dean. It was thanks to him that the parish repaid large pre-war debts. He was first troubled by restrictions on the part of state authorities in 1950. Initially these included financial sanctions (dis- proportionately high taxes). The authorities also wanted to forcibly accom- modate additional tenants in the presbytery. Rev. Wiącek was intimidated, harassed by night phone calls and threatened. The authorities insisted that Wiącek should join the movement of the so-called "patriotic priests" who supported the government and criticised the Church hierarchy. When he flatly refused, state authorities demanded that he be removed from his po- sition. To this end, they used the decree of 9 February 1953. Bishop Lorek defended Rev. Wiącek by submitting appeals to central authorities. The dispute lasted eight months; faced with pressure, the bishop finally granted Rev. Wiącek a period of leave. In February 1954 he transferred Wiącek to the parish in Koprzywnica. Despite efforts made after the political thaw of late 1956/early 1957, the state authorities did not allow him to return to Radom.

18

Likwidacja Kościoła greckokatolickiego w latach 1939-1946 na Ukrainie

63%

Kordonski R.

Studia Warmińskie

|

2015

|

issue 52

281-290

PL

Wiek XX wiąże się ze szczególnie trudnym okresem dla Kościoła greckokatolickiego obrządku bizantyjsko-ukraińskiego – prześladowaniami duchowieństwa oraz wiernych. Wroga polityka Związku Radzieckiego spowodowała, że zmuszony był on do działania w ukryciu, co przyczyniło się do rozwoju ukraińskiego patriotyzmu oraz samoidentyfikacji narodowej i religijnej znacznej liczby wiernych, zwłaszcza zamieszkujących terytorium Ukrainy Zachodniej.

EN

The twentieth century for the Greek Catholic Church of the Byzantine-Ukrainian rite is associated with a particularly difficult period: the persecution of the clergy and the faithful people. Through the hostile policy of the Soviet Union the Church was forced to act in secret. That became the basis for the Ukrainian patriotism, national and religion self-identification for a large number of faithful living particularly in the territory of Western Ukraine.

DE

Das zwanzigste Jahrhundert wird mit einer besonders schweren Periode für die griechisch-katholische Kirche des byzantinisch-ukrainischen Ritus, d.h. mit der Verfolgung der Geistlichen und Laien, verbunden. Die feindliche Politik der Sowjetunion hat bewirkt, dass die Kirche zur Untergrundaktivität gezwungen war, was zur Entwicklung des ukrainischen Vaterlandsliebe sowie der nationalen und religiösen Selbstidentifikation einer ansehnlichen Anzahl von Gläubigen (besonders unter der in der westlichen Ukraine wohnenden Bevölkerung) beigetragen hat.

19

Peryferie stanu wojennego? - casus województwa sieradzkiego

63%

Czyżewski A.

Dzieje Najnowsze

|

2016

|

vol. 48

|

issue 1

PL

Peripheries of Martial Law? - the Case of the Voiovdeship of SieradzThe presented text intends to describe breakthrough events and processes in the socio–political history of post–war Poland from the viewpoint of terrains located along the peripheries of the chief current of events of the period. The author wondered to what extent could the paradigm of universal resistance against the communist authorities be applied in regions situated outside the prime centres of contestation. In doing so, he transferred his reflections to the reality of the marital law period and the range of the former voivodeship of Sieradz. The point of departure for the ensuing deliberations is a depiction of the specificity of a totally agricultural area, only slightly urbanised, and with no structure of the pre–August opposition. Next, the author considered the period of the ”Solidarity Revolution” in those terrains, and, finally, concentrated his attention on analysing phenomena that can be regarded as a symptom of social resistance against the governance of the Military Council of National Salvation (WRON). The text ends with an attempt at a balance sheet of the described phenomena, conducted with the help of the social sciences, i.e. the conception of “group contestation”.

20

Problematyka stwierdzenia nieważności orzeczeń Wojskowych Sądów Rejonowych w praktyce funkcjonowania Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku

63%

Wnorowska B.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2023

|

vol. 22

|

issue 2

485-502

EN

The subject of this article is the activity of the Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation (CNDP), located in the Bialystok Branch of the Institute of National Remembrance (IPN), in the area of annulling the rulings of Military District Courts (MDC). It presents the tasks of the Commission and the legal acts regulating the procedure of invalidating the rulings of MDCs functioning in People's Poland in the years 1946–1955. The following part enumerates and discusses the structure and competences of the MDCs, with particular emphasis on the one functioning in Bialystok. Thanks to the available prosecution files of the IPN and the source materials from the IPN Archives in Bialystok, the author could present examples of three different rulings issued by the MDC in Bialystok. The cases were analyzed and their course of action during the years of the MDCs operation was shown. It was pointed out that in two cases, the rulings of the MDC were overturned by the Bialystok Regional Court primarily because they were based not on the provisions of the existing law, but on the communist ideology. The last presented case is an example that, according to the court's assessment, there were no grounds for overturning a ruling made during the Stalinist period. The author used the available lists of criminal cases from 1991–2007 and the internal statistics of the Bialystok District Court conducted after 2007, to present the scale associated with the annulment of judgments of MDCs. The number of annulled rulings of the Bialystok MDC was also analyzed in relation to the rejected applications that had no grounds for consideration in favor of convicts in 1946–1955.

PL

Przedmiotem artykułu jest działalność usytuowanej przy Oddziale Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (KŚZpNP) w zakresie stwierdzania nieważności orzeczeń Wojskowych Sądów Rejonowych (WSR). W jego ramach zostały przedstawione zadania Komisji oraz akty prawne regulujące procedurę unieważniania orzeczeń funkcjonujących w Polsce Ludowej w latach 1946–1955 WSRów. W dalszej części omówiona została struktura i kompetencje WSR-ów ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonującego w Białymstoku. Dzięki udostępnionym aktom prokuratorskim IPN oraz materiałom źródłowym z Archiwum IPN w Białymstoku zaprezentowano przykłady trzech różnych orzeczeń wydanych przez WSR w Białymstoku. Sprawy te zostały przeanalizowane oraz ukazano ich przebieg w trakcie działalności w latach funkcjonowania WSRów. Wskazano, że w dwóch przypadkach orzeczenia WSR uchylane były przez Sąd Okręgowy w Białymstoku przede wszystkim z racji oparcia ich nie na przepisach obowiązującego prawa, lecz na ideologii komunistycznej. Ostatnia zaprezentowana sprawa jest przykładem, który według oceny sądu nie miał podstaw do unieważnienia orzeczenia wydanego w okresie stalinowskim. Wykorzystując udostępnione wykazy spraw karnych z lat 1991–2007 oraz prowadzone po 2007 r. wewnętrzne statystyki Sądu Okręgowego w Białymstoku ukazano skalę związaną z unieważnianiem orzeczeń WSRów. Przeanalizowano także ilość unieważnionych orzeczeń białostockiego WSR względem odrzuconych wniosków, które nie miały podstaw do rozpatrzenia na korzyść skazanych w latach 1946–1955.

Refine search results

Instituti i Studimeve për krimet dhe pasojat e komunizmit, Fjalor enciklopedik i viktimave të terrorit komunist, red. Azem Qazimi i in., Tirana 2012–2016, t. 1–5.

Obraz duchowieństwa w łagrach. Józef Hermanowicz Kitaj–Sybir–Maskwa

Źródła do badań migracji młodzieży na uczelnie rosyjskie po zamknięciu Uniwersytetu Wileńskiego w 1832 roku

Strategie narracji i pamięć o terrorze w Dzieciach Kruka Julii Jakowlewej

Recenzja książki: Mirosław Minkina. (2016). FSB Gwardia Kremla. Warszawa: Wydawnictwo Rytm. ss 246

Źródła do badań migracji młodzieży na uczelnie rosyjskie po zamknięciu Uniwersytetu Wileńskiego w 1832 roku

Ojciec Jan Duklan Michnar OFM (1896–1966) -publicysta religijny i kaznodzieja

Sowietyzacja wymiaru sprawiedliwości w Polsce 1944-1950

Represje reżimu sowieckiego wobec Czechów wołyńskich w latach 1921-1941

Dekret z dnia 22 stycznia 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego a proces karny generała Stanisława Małka w latach 1948–1950

«ОБОСНОВАТЬ И УЗАКОНИТЬ ТЕРРОР». ФОРМИРОВАНИЕ СИСТЕМЫ БОРЬБЫ С ИНАКОМЫСЛИЕМ В ПЕРВЫЕ ГОДЫ СОВЕТСКОЙ ВЛАСТИ.

Echa represji wobec klasztorów w Królestwie Polskim na łamach krakowskiego Czasu po upadku powstania styczniowego

The Paradox of Repression

Criminal proceedings against colonel Feliks Michałowski (1952-1953)

Kwestia unieważniania prawomocnych orzeczeń sądowych wydawanych wobec księży w Polsce w latach 1944–1989

Działania aparatu bezpieczeństwa wobec Łucjana Jankowskiego (1901-1958) – harcerza i społecznika z Grodziska Wielkopolskiego.

Represje władz komunistycznych wobec radomskiego proboszcza ks. Jana Wiącka

Likwidacja Kościoła greckokatolickiego w latach 1939-1946 na Ukrainie

Peryferie stanu wojennego? - casus województwa sieradzkiego

Problematyka stwierdzenia nieważności orzeczeń Wojskowych Sądów Rejonowych w praktyce funkcjonowania Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku