Search results

1

Topoi umuzycznione. Przegląd koncepcji toposu w muzyce

100%

SOŁTYSIK M.

Edukacja Muzyczna

|

2019

|

issue 14

199–228

EN

This article studies topos as a concept and its influence in Western Music. For this end, the history of how the understanding of topos developed, as well as how it manifested itself, shall be presented. This term, one which originates from the Ancient Greek’s study of Rhetoric, quickly gained acceptance in many cultural contexts. It is thanks to this growth that it was promptly incorporated into ars musica. During the Middleages, this concept from the Antique era was revived, notably influencing the illustrative nature of this era’s music. The concept continued throughout the Common era proceeding, especially in reinforcing the role of affects in music. The 20th century witnessed the progression of many unique understandings of topos coindependently. The contemporary thought of this era has presented numerous propositions of one is to understand the term that oscillates between the fields of musicology, literature studies, and philosophy. It can be said, that defining topos in the field of music will be closely tied with the emerging „transcultural” phenomenon; an appropriate paradigm with which to observe the variables shaping European culture, such as globalization and orientalism.

PL

Treść artykułu ma ukazać różne ujęcia topoi w sztuce muzycznej. W tym celu zostaje przedstawiona historia pojęcia toposu. Ten termin z antycznej retoryki dość szybko stał się pojęciem używanym w szerszym kontekście kulturowym, dzięki czemu połączono go również z ars musica. W okresie średniowiecza dokonała się adaptacja starożytnych koncepcji oraz rozwinięcie ich w stronę ilustracyjności, w epokach nowożytnych nastąpiło zaś wzmocnienie roli afektów. W XX stuleciu wiele ujęć umuzycznionego topoi zaczęło funkcjonować równolegle. Współczesna myśl w omawianym zakresie dostarcza licznych propozycji oscylujących między muzykologią, literaturoznawstwem a filozofią. Można przypuszczać, że pojmowanie toposu w muzyce będzie się w przyszłości wiązało z perspektywą transkulturową, która wydaje się odpowiednim paradygma- tem badawczym wobec zachodzących w kulturze europejskiej procesów, takich jak globalizacja i orientalizacja.

2

Rhetorical figures and rhetorical strategies in The Minotaur by Harrison Birtwistle

100%

Micał D.

Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ

|

2016

|

issue 3(30)

89-114

EN

The Minotaur is the opera composed by Harrison Birtwistle to libretto by David Harsent. It was premiered in 2008 in Royal Opera House, Covent Garden. Birtwistle’s musical language is basically modernist: atonal, centralised, based on interval or number patterns, pre-compositional operations, scales invented by the composer himself. His music is recognised as generally intellectual and connected with great avantgarde of 20th century. On the other hand, Birtwistle has never denied expression in his pieces. Titles and extra-musical inspirations are common (i.e. Melencolia 1). Birtwistle is inspired by music of the Middle Ages, Renaissance, and, less often, Baroque. The score of The Minotaur is full of rhetorical figures: both hypothyposis and emphasis. They are evident and immediately recognised in spite of contemporary, atonal language of the opera. Mostly, they are inspired by Baroque musical-rhetorical figures but there are examples of individual, contemporary means. Figures are local and connected with only one or few words. General atmosphere of fear and isolation can be created with ‘rhetorical strategies’, which are active much longer than figures. Birtwistle uses musical symbols as well. There are two main symbols in The Minotaur: the iambic ‘glissando gesture’ which opens the opera and appears in its key moments, and the ‘motif of fate’ – repetition connected with powers of fate and with tragic irony. The question is, why Birtwistle used so traditional and instantly recognisable means, as he is known for his highly intellectual music. Answer given in this text is that they stay in service of narration. They are audible and visible signs of telling the story.

PL

Minotaur to opera skomponowana przez Harrisona Birtwistle’a do libretta Davida Harsenta. Jej premiera odbyła się w 2008 roku w Royal Opera House w Covent Garden. Język muzyczny Birtwistle’a jest zasadniczo modernistyczny. Charakteryzują go atonalność, zcentralizowanie, bazowanie na formułach interwałowych lub numerycznych, zabiegach pre-kompozycyjnych, czy też skalach wymyślonych przez samego kompozytora. Jego muzykę uznaje się generalnie za intelektualną, powiązaną z wielką awangardą XX wieku. Z drugiej strony Birtwistle nigdy nie pozbawiał swoich utworów ekspresji. Powszechnie pojawiają się u niego tytuły i inspiracje pozamuzyczne (na przykład Melencolia 1). Kompozytor czerpie inspirację z muzyki średniowiecznej, renesansowej i w mniejszym stopniu barokowej. Partyturę Minotaura przepełniają figury retoryczne – zarówno hipothyposis, jak i emphasis. Są oczywiste i natychmiast dają się rozpoznać pomimo współczesnego, atonalnego języka opery. Zasadniczo, są one oparte na barokowej teorii retoryki muzycznej. Figury pojawiają się w wybranych miejscach i łączą się tylko z jednym lub kilkoma słowami. Atmosfera strachu i izolacji w całej operze została wykreowana dzięki całym strategiom retorycznym, które wykazują znacznie dłuższą aktywność niż same figury. Birtwistle posługuje się także symbolami. Dwa główne w Minotaurze to jambiczne glissando, rozpoczynające operę i pojawiające się w jej kluczowych momentach, oraz motyw fatum – kręgu powtarzającego się motywu powiązanego z siłami przeznaczenia oraz ironią tragiczną. Pytanie, dlaczego kompozytor sięgnął po tak oczywiste, wręcz trywialne środki, skoro jest znany ze swej wysoce intelektualnej muzyki? Pozostają one w służbie narracji – oto odpowiedź, której dostarcza niniejszy artykuł; są słyszalnymi i widzialnymi znakami opowiadania historii.

3

Muzyczna ilustracja tekstu w XVIII-wiecznych cyklach nieszpornych kompozytorów jasnogórskich

100%

Ślusarczyk D., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2018

|

vol. 16

EN

The Vespers attracted the interest of many church composers and were – apart from the Mass – the second most frequently chosen service text. The musical setting of this part of officium divinum became richer in the course of time, especially in the monastic rite. The Vespers of Jasna Góra were of special nature since the prayer of the monks was accompanied by the Pauline monastery music ensemble. Its repertoire included works by composers connected with Częstochowa, who were instrumentalists or kapellmeisters in the monastery.The article presents seven composers connected with Jasna Góra in the 1700’s. The material was analyzed in terms of the relationship between the liturgical text and the musical setting, which was the very core of the 18th century art of composition. The musical works studied show features characteristic for the music of early Classical period, at the same time retaining some elements typical of the Baroque rhetoric. The Vespers of Jasna Góra are valuable evidence of Polish cultural heritage – one of the few preserved works of this kind.

PL

Opracowania tekstów nieszpornych stanowiły drugą, obok mszy, grupę utworów chętnie podejmowanych przez kompozytorów tworzących na potrzeby Kościoła. Celebrowanie tej części officium divinum zyskało w ciągu wieków bogatą oprawę muzyczną, zwłaszcza w rycie monastycznym. Szczególny charakter miały vesperae na Jasnej Górze, gdzie codziennej modlitwie zakonników towarzyszyła paulińska kapela. Repertuar tego zespołu obejmował m.in. kompozycje twórców związanych z Częstochową, pełniących w klasztorze funkcje kapelmistrzów lub instrumentalistów.Artykuł prezentuje dzieła siedmiu kompozytorów związanych z Jasną Górą w XVIII wieku. Materiał przeanalizowano pod względem związków tekstu liturgicznego z oprawą dźwiękową, będącego kluczowym zagadnieniem ówczesnej sztuki kompozycji. Analizowane utwory wykazują cechy znamionujące twórców doby wczesnego klasycyzmu, chociaż nadal obecne są w nich środki charakterystyczne dla barokowych retorów. Jasnogórskie nieszpory są cennym świadectwem kultury dawnej Polski – jednym z nielicznych zabytków, które przetrwały do naszych czasów.

4

Postać św. Teresy z Ávila jako inspiracja dla artystów

100%

Skrukwa M.

Perspektywy Kultury

|

2023

|

vol. 44

|

issue 1

337-352

EN

St. Teresa of Ávila, a mystic, Doctor of the Church, an extraordinary woman of deed and contemplation, and a reformer of the Carmelite order, has exerted an enduring influence on subsequent generations for centuries, reflected not only in theological reflection but also significantly impacted the imagination of artists. The article presents works inspired by the figure of St. Teresa from various fields of art: painting, sculpture, film, photography, and music. A particular focus is placed on the discussion of one of the occasional motets by M.-A. Charpentier: Pour Sainte Thérèse. The conducted analyses provide evidence that, through artistic creation, we are given the opportunity to contemplate the legacy of St. Teresa in new historical contexts, encouraged, among other sources, by the Second Vatican Council in its principle of aggiornamento, aimed at adapting the Church to the transformations of the modern world.

PL

Św. Teresa z Ávila, mistyczka, doktor Kościoła, kobieta niezwykła, osoba czynu i kontemplacji, reformatorka zakonu karmelitańskiego, przez wieki w sposób niesłabnący oddziałuje na kolejne pokolenia, co znalazło odzwierciedlenie nie tylko w refleksji teologicznej, ale i wpłynęło znacząco na wyobraźnię artystów. W artykule przedstawione zostały dzieła inspirowane postacią św. Teresy z różnych dziedzin sztuki: malarstwa, rzeźby, filmu, fotografii czy muzyki. Szczególne miejsce zajmuje bliższe omówienie jednego z motetów okolicznościowych M.-A. Charpentiera: Pour Sainte Thérèse. Przeprowadzone analizy dowodzą, że za sprawą artystycznej twórczości możemy kontemplować dzieło św. Teresy odkrywane w nowych kontekstach historycznych, do czego zachęca m.in. Sobór Watykański II w swojej koncepcji aggiornamento polegającej na dostosowaniu Kościoła do przemian współczesnego świata.

Refine search results

1 Edukacja Muzyczna

1 Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ

1 Perspektywy Kultury

1 Pro Musica Sacra

1 Delimat W.

1 Janicki J. J.

1 Karcz B.

1 Malik J.

1 Micał D.

1 Pasek W.

1 SOŁTYSIK M.

1 Skrukwa M.

1 Sterczewska L.

1 Tyrała R.

1 UPJPII i.

1 Zając A.

1 Ślusarczyk D.

1 2024

1 2019

1 2018

1 2016

Topoi umuzycznione. Przegląd koncepcji toposu w muzyce

Rhetorical figures and rhetorical strategies in The Minotaur by Harrison Birtwistle

Muzyczna ilustracja tekstu w XVIII-wiecznych cyklach nieszpornych kompozytorów jasnogórskich

Postać św. Teresy z Ávila jako inspiracja dla artystów