Search results

1

Filmowe krajobrazy epoki antropocenu: eksploracja, eksploatacja, trwanie

100%

Radkiewicz M.

Kwartalnik Filmowy

|

2023

|

issue 122 Krajobrazy, panoramy, terytoria

21-35

PL

Autorka dokonuje problematyzacji krajobrazu w kinie współczesnym w kategoriach eksploracji, eksploatacji i trwania, zdefiniowanych z perspektywy posthumanistycznej i postkolonialnej. Przywołane pojęcia pozwalają odnieść się do różnych relacji między krajobrazem a ludzkimi i nie-ludzkimi podmiotami/aktorami, z uwzględnieniem odmiennych sposobów (współ)działania i (współ)odczuwania, analizowanych przez Rosi Braidotti, Ann Laurę Stoler i badaczy antropocenu. Joanny Żylińskiej koncepcja fotografii „po człowieku” umożliwia natomiast wyjście w analizie obrazów filmowych poza perspektywę ludzkich doświadczeń i działań oraz skupienie się na dynamice i rytmie egzystencji samego krajobrazu. Wybrane przykłady filmowe pokazują, że w kinie współczesnym krajobraz jest ukazywany jako zjawisko polisensoryczne, różnorako oddziałujące na postacie i wpływające na ich relacje ze światem zewnętrznym.

EN

The author examines film landscapes in terms of exploration, exploitation, and existence, which are defined in the context of posthuman and post-colonial studies. These terms allow her to analyse various relations between landscapes and human and non-human subjects/actors, recalling different forms of their co-operation and com-passion, as described by Rosi Braidotti, Ann Laura Stoler, and Anthropocene researchers. After a closer examination of selected films, the author argues that landscapes are represented as polysensory phenomena, which engage film characters and shape their relations with environmental and social realities. Joanna Żylińska’s concept of posthuman photography helps to go beyond human experience and focus on the dynamics and existence of landscapes, especially in images that discuss people-centred ways of representation.

2

Romantyzm jenajski, Cyprian Norwid, Walter Benjamin i Friedrich Creuzer: symbol i alegoria

84%

Van Nieukerken A.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2017

|

issue 7(10)

259-278

EN

Comparative studies have established that Cyprian Norwid knew about Friedrich Creuzer’s famous work on the symbol and mythology. He must at least have read its first volume, particularly the theoretical part (albeit in a French translation). Reading Creuzer aided him in reinterpreting his own concept of the symbol, presented in his early theoretical writings. His point of departure were Creuzer’s remarks about “mystical” and “divine” symbols. Norwid’s reinterpretation did not remain without consequences for his poetry. Recently several Norwid scholars have drawn attention to a fresh interpretative context: the concept of allegory elaborated by Walter Benjamin. They considered the context to be related to Benjamin’s and Norwid’s perception of the modern city (Paris from the “Passagenwerk”) and also to the motive of ruins. Benjamin presented his concept of the allegory in his famous book Origin of German Tragic Drama. He developed it on the basis of the same considerations about the symbol (focusing in a “totalizing” and “necessary” way on the “mystical now”) and allegory as Norwid once did. Here their paths converge. A precondition, however, for understanding Benjamin’s remarks about the symbol is his PhD thesis The Concept of Art Criticism in German Romanticism that devotes much attention to reflexivity in the oeuvre of Novalis and Fr. Schlegel.This “Romanticism of Jena” and its philosophy of consciousness had also impact on Norwid (though mediated by Mickiewicz’s “Parisian Lectures”). Comparing Norwid and Benjamin in these contexts contributes to defining their (differing) attitude towards the temporality of Being and the Holy.

3

Przywołania i deskrypcje ruin w dzienniku podróży Walerii Tarnowskiej do Italii

84%

Mazurkowa B.

Tematy i Konteksty

|

2022

|

vol. 17

|

issue 12

240-255

EN

The main part of this study is preceded by information on the subject of dynamically increasing, since the beginning of the 18th century, participation of Polish women from wealthy houses in social life. It can be confirmed by, among others, their travels abroad to e.g. Italy with its rich resources in the form of works of art including those preserved from ancient times being of great interest then. In the main stream of investigation the author focuses on the preserved French travel journal (“Mes voyages”) of the journey that Waleria from the Stroynowskis Tarnowska undertook to Italy in years 1803–1804 with her husband Jan Feliks and her father Walerian. The analytical and interpretational considerations refer to the fragments concerning the buildings observed by the countess during her Italian journey, which were to a various degree damaged by the power of time or human activity and that was indicated by singled out synonymous terms used for ruins. The crucial aspect of this reflection is concretisation of Tarnowska’s impressions depicted in descriptions from close contact with antique and modern edifices, not too rarely preserved in a remnant form. According to the author of this study references to and descriptions of ruins in the analysed journal are the expression of not a genuine passion but rather of the influence of contemporary fashion for ancient times and great curiosity for the world during the first journey abroad and the will to see and then record in writing all that was required to see during this Italian trip. They also prove psychologically conditioned perception of wors of art.

PL

Zasadniczą partię rozprawy poprzedzają informacje na temat dynamicznie wzrastającego od XVIII wieku udziału w życiu społecznym Polek z zamożnych domów, czego przejawem były także ich zagraniczne wojaże, prowadzące m.in. do Italii z przebogatymi zasobami dzieł sztuki, w tym również zachowanych starożytności cieszących się ówcześnie powszechnym zainteresowaniem. W głównym toku dociekań autorka skupia się na zachowanym w rękopisie francuskim dzienniku podróży (Mes voyages), którą Waleria ze Stroynowskich Tarnowska odbyła do Włoch w latach 1803–1804 wraz z mężem Janem Feliksem i ojcem Walerianem. Analityczno-interpretacyjne rozważaniach obejmują fragmenty relacji dotyczące obserwowanych przez hrabinę w trakcie włoskiego wojażu budowli w różnym stopniu zniszczonych siłą czasu lub wskutek działalności człowieka, na co wskazują wyodrębnione synonimiczne określenia ruin. Istotnym aspektem dociekań jest konkretyzacja utrwalonych w deskrypcjach wrażeń, jakich Tarnowskiej dostarczał w Italii bliski kontakt z antycznymi i nowożytnymi gmachami, nierzadko zachowanymi w formie szczątkowej. Według autorki rozprawy, przywołania i deskrypcje ruin analizowanym dzienniku są wyrazem nie tyle autentycznej pasji, ile raczej oddziaływania ówczesnej mody na starożytności oraz wielkiej ciekawości świata w czasie pierwszej podróży zagranicznej i chęci obejrzenia, a następnie utrwalenia w zapisach tego wszystkiego, co w czasie włoskiego wojażu należało zobaczyć. Świadczą również o uwarunkowanym psychologicznie odbiorze dzieł sztuki.

4

Beyond a narrative. Functionless modernist heritage buildings and the aesthetic autonomy of the citizens

84%

Petri J.

Art Inquiry. Recherches sur les arts

|

2017

|

vol. XIX (XXVIII)

339-348

EN

The article presents the current situation of some selected modernist heritage architectural objects in the city of Katowice, or rather their ruins. The author discusses their phantom-like status, describes some local artistic interventions to highlight their plight and points out their potential to create a sphere of aesthetic autonomy in the citizens’ daily life.

PL

Artykuł podejmuje zagadnienie specyficznego statusu obiektów modernistycznego dziedzictwa architektonicznego w rejonie współczesnych Katowic. Autor prezentuje, skoncentrowane na tych budynkach i zespołach architektonicznych, zabiegi podejmowane przez lokalnych artystów oraz podejmuje próbę analizy ich potencjału w zakresie wytworzenia strefy estetycznej autonomii w obszarze życia codziennego mieszkańców miasta.

5

Podróże do Niemiec i do Polski. Emocje Żydów odwiedzających poholocaustową Europę

84%

Meng M.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2014

|

issue 2(3)

33-56

PL

W artykule przedstawiono nowe spojrzenie na problem konfrontowania się Żydów z poholocaustowymi Niemcami i Polską. Jest to spojrzenie z perspektywy emocji wyrażanych przez Żydów podróżujących do tych krajów od lat czterdziestych XX wieku do dziś. Artykuł stanowi więc swoisty montaż nakładających się uczuć Żydów do odwiedzanych regionów. Celem tekstu jest udowodnienie, że Niemcy i Polska to dla Żydów nie tylko „krajobraz ruin”, ale przestrzeń krzyżowania się wielu skomplikowanych emocji.

EN

This essay explores from a new perspective the intricate ways in which Jews have encountered and engaged with Germany and Poland after the Holocaust. It looks at the emotions expressed by Jews who travelled to both countries from roughly the late 1940s to the present moment in an attempt to build a textual montage of the juxtaposing feelings that Jews have had towards the region. In so doing, it attempts to show that Germany and Poland have represented for Jews not only a “ruined landscape” of death, but an emotionally complex space in which a wide range of emotional reactions have intersected.

6

Ruiny, wszędzie ruiny: Czarnobyl i archeologiczny wymiar dziedzictwa niedawnej przeszłości

67%

Kobiałka D.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica

|

2017

|

issue 32

365-384

EN

For many centuries, scientists, philosophers, artists and others have been fascinated with ruins. However, this fascination usually focused upon ancient and medieval relics. Indeed, it can be metaphorically said that archaeology was built upon ruins. Nonetheless, the archaeological analyses of ruins, their functions, meanings, uses and re-uses over the next centuries had been very selective. In short, modern ruins have been out of closer archaeological attention. It seems as if modern ruins were deprived of social, cultural, and archaeological dimensions. However, this changed during the first decade of the 21st century when archaeologists started to pay attention to the modern ruins. The so-called archaeology of (modern) ruins is one of the most interesting, provocative, and subversive fields of the contemporary archaeological discourses. The starting point of this paper is that there is no “ontological difference” between the Greek, the Roman and the Soviet ruins. All of them can and should be part of archaeological thinking. A two-step approach is applied here. First, the archaeological value of ruins in Chernobyl is discussed. A documentary entitled Czarnobyl – Wstęp Wzbroniony (2015) (Eng. Chernobyl – No Entry) is reviewed to highlight the processes of transformation of the unimaginable nuclear catastrophe into valuable heritage of the recent past. It is argued that Chernobyl can be seen as “Pompeii of our times”. Second, the review of Czarnobyl – Wstęp Wzbroniony is used as a pretext to shortly present different categories of modern ruins that one can encounter in contemporary Poland. Many of them are related with the Soviet occupation in Poland between 1945 and 1993. The point that I try to back up in this paper is that these Soviet ruins are also part of the archaeological heritage of the recent past. Accordingly, this paper is a call for a closer archaeological interest in the ruins of the recent past in general.

PL

-

7

Ruina, ruiny, rujnować. Delimitacja jednostek i charakterystyka pojęć

67%

Kruk D.

Poradnik Językowy

|

2023

|

vol. 807

|

issue 8

18-32

EN

The aim of this article is the delimitation and semantic analysis of language units represented in the contemporary Polish language by the forms ruina (a ruin), ruiny (ruins), rujnować (to ruin). The text is situated in the steam of structuralist linguistics, and more specifically in reduction semantics. The outcome of the conducted analysis is the identification of both verbal units in the form of [ktoś] zrujnował [kogoś], [ktoś] zrujnował się na [coś], [ktoś] zrujnował [coś], [ktoś] obrócił [coś] w ruinę and nominal units in the form of ruiny [czegoś], as well as three expressions associated with the form ruina, namely the specific noun ruina and the abstract nouns ruina [kogoś] and ruina [czegoś]. The author describes the semantic propertied of the distinguished lexemes and formulates an explication of the notions assigned to them.

PL

Celem artykułu jest delimitacja i analiza semantyczna jednostek języka reprezentowanych we współczesnej polszczyźnie przez kształty ruina, ruiny, rujnować. Tekst sytuuje się w nurcie językoznawstwa strukturalistycznego, a dokładnie w obrębie semantyki redukcyjnej. Rezultatem przeprowadzonej analizy jest wyodrębnienie jednostek zarówno czasownikowych o kształcie [ktośi] zrujnował [kogośj], [ktośi] zrujnował się na [cośj], [ktośi] zrujnował [cośj], [ktośi] obrócił [cośj] w ruinę, jak i rzeczownikowych o kształcie ruiny [czegośi], a także trzech wyrażeń związanych z postacią ruina, a mianowicie rzeczownik konkretny – ruina oraz rzeczowniki abstrakcyjne - ruina [kogośj] i ruina [czegośj] Autorka opisuje właściwości semantyczne wyróżnionych leksemów oraz formułuje eksplikacje pojęć do nich przyporządkowanych.

8

The eagle from Rzecz o wolności słowa

67%

Chlebowski P.

Studia Norwidiana

|

2019

|

vol. 37 English Version

199-214

EN

The article attempts at explaining the motif of the eagle which appears in the final Song XIV in the poem Rzecz o wolności słowa. Previous scholars have unambiguously associated this symbolic vision with the apocalypse and with the figure of St John. The reading of Volney’s Travels through Syria and Egypt, supported by the source description of Palmyra’s ruins from Robert Wood’s The Ruines of Palmyra, otherwise Tedmor, in the Desert (1753), points rather to an archaeological source of Norwid’s imagery – the image of the ruins of the Palmyrene Temple of the Sun (Baal).

9

Wyspa ruin. Pęknięty pejzaż Hashimy

67%

Kita B.

Kwartalnik Filmowy

|

2021

|

issue 114 Zanieczyszczenie, brud, skaza

126-144

PL

Tekst jest propozycją spojrzenia na Hashimę jako na wyspę, która generuje podwójne pęknięcie: jest to pęknięcie na pejzażu morskim oraz skaza, którą stanowi sama wyspa-ruina. Refleksja bierze pod uwagę uwarunkowanie historyczne wyspy, czas jej rozwoju oraz teraźniejszość miasta ruin. Szybkie wysiedlenie i pozostawienie na niszczenie olbrzymich budynków oraz „osieroconych” przedmiotów codziennego użytku, skazuje to miejsce na znikanie. Przeciwdziałają temu działania twórcze, w których artyści starają się upominać o przeszłość i teraźniejszość Hashimy, wykorzystując ruiny jako element dyskursu pamięci, śladu, znikania i uobecniania byłych mieszkańców. Skumulowane obrazy, toposy przenoszone przez twórców, utrwalane na medialnych nośnikach, wyraźnie wskazują na potrzebę rozprawienia się z tą przestrzenią pustki i ruiny, oraz swego rodzaju balsamowania czasów minionych.

EN

The premise of the text is to look at Hashima as an island that generates a double crack. It is both a crack in the seascape and an imperfection which the island-ruin constitutes in itself. The reflection takes into account historical conditions of the island, the time of its development, and the contemporaneity of the city of ruins. Abandonment of huge buildings and “orphaned” everyday objects, as well as rapid displacement of the island’s inhabitants, condemned the place to disappearance. This is countered by creative activities in which artists try to call for Hashima’s past and present, using the ruins as part of the discourse of memory, trace, disappearance, and re-presentation of former inhabitants. Accumulated images, tropes actualized by artists and perpetuated in media clearly indicate the need to deal with this space of emptiness, ruins, and specific embalming of bygone times.

10

Rzeczy i ich ludzie. W obronie rzeczy Bjørnara Olsena

67%

Lewków P.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2014

|

issue 2(3)

217-225

PL

Nowa książka norweskiego archeologa Bjørnara Olsena W obronie rzeczy stanowi próbę przełamania antropocentrycznego paradygmatu dominującego we współczesnej humanistyce. Swoją tematyką świetnie wpisuje się w prężnie rozwijające się w Polsce badania nad przedmiotami oraz ich (nie)obecnością w historii, archeologii i literaturze (tzw. zwrot ku rzeczom). W artykule nakreślono sieć powiązań między teorią archeologii symetrycznej Olsena a koncepcjami humanistyki nie-antropocentrycznej, rozwijanymi m.in. przez Ewę Domańską. Przywołano również próby praktycznego, interdyscyplinarnego wykorzystania przedmiotów w badaniach naukowych zarówno samego Olsena (w ramach „Ruin Memory Project”), jak i tłumaczki tomu Bożeny Shallcross. Pokrótce omówiono dotychczasową recepcję książki w Polsce.

EN

In his new book In Defense of Things, Norwegian archaeologist Bjørnar Olsen attempts at transgressing the anthropocentric paradigm, still present in modern humanities. Such an approach greatly corresponds with historical, archaeological and literary research on the (in)visibility of material objects, which has been recently gaining popularity amongst Polish scholars (so called turn to things). This review points out to the connection between Olsen’s theory of symmetrical archaeology and the concept of non-anthropocentric humanities, developed by i.a.: Ewa Domańska. It also discusses Olsen’s own efforts to put this interdisciplinary scientific use of objects to practice (as a part of his “Ruin Memory Project”) and compares them to a similar study conducted by his Polish translator Bożena Shallcross. The brief account on reception of the book in Poland is also included.

11

Orzeł z Rzeczy o wolności słowa

67%

Chlebowski P.

Studia Norwidiana

|

2019

|

vol. 37

201-216

PL

Artykuł przynosi próbę wyjaśnienia motywu orła, który pojawia się w finalnej XIV pieśni poematu Rzeczy o wolności słowa. Dotąd w literaturze przedmiotu tę symboliczną wizję łączono jednoznacznie z apokalipsą oraz z postacią św. Jana. Lektura Volney’owskiej Podróży do Syrii i Egiptu, wspartej źródłowym dla niej opisem ruin Palmiry z dzieła Roberta Wooda The Ruines of Palmyra otherwise Tedmor in the Desert (1753), wskazuje raczej na archeologiczne źródło Norwidowskiego obrazowania: obraz ruin palmireńskiej Świątyni Słońca (Baala).

EN

The article attempts at explaining the motif of the eagle which appears in the final Song XIV in the poem Rzecz o wolności słowa. Previous scholars have unambiguously associated this symbolic vision with the apocalypse and with the figure of St John. The reading of Volney’s Travels through Syria and Egypt, supported by the source description of Palmyra’s ruins from Robert Wood’s The Ruines of Palmyra, otherwise Tedmor, in the Desert (1753), points rather to an archaeological source of Norwid’s imagery – the image of the ruins of the Palmyrene Temple of the Sun (Baal).

12

Can Theatre Help Repair Damaged Urban Fabric? Toward a “Thick” Description of Haifa’s Wadi Salib Theatre Center

67%

Yerushalmi D.

Pamiętnik Teatralny

|

2022

|

vol. 71

|

issue 2

11-33

PL

Artykuł omawia funkcje teatru jako miejskiej instytucji kulturalnej w polityce, organizmie miejskim i wyobraźni przestrzennej Hajfy, „zranionego miasta” (Till, 2012) przenikniętego żydowskimi i palestyńskimi historiami. Studium przypadku dotyczy centrum teatralnego w Wadi Salib, założonego w 1983 roku w palestyńskim budynku. W wybranym przez autorkę modelu historiograficznego myślenia kluczową rolę odgrywają kryzysy, gasnące nadzieje, a nawet porażki, które ograniczają poczucie, że twórcy teatralni mogą wprowadzać zmiany, łagodzić rany wspólnoty i pobudzać krytyczny dyskurs. Autorka analizuje funkcjonowanie centrum teatralnego w trzech wymiarach przestrzennych: historycznego budynku i jego lokalizacji, przestrzeni teatralnej, a następnie zaadaptowanego kompleksu Al-Pasha jako ruiny. Dowodzi, że działalność ośrodka odsłoniła zarówno zranioną tkankę miejską, jak i instytucjonalną niewydolność teatru – nawet częściowo finansowanego ze środków miejskich i rządowych – jako aktywnego, stabilnego i sprawczego uczestnika procesu pojednania i uzdrawiania.

EN

This article explores roles of theatre as an urban cultural institution in Haifa’s politics, urban order, and spatial imagination-a “wounded city” (Till, 2012) infused with Jewish and Palestinian histories. The case study is the theatre center in Wadi Salib, founded in 1983 in a repurposed Palestinian building. The author proposes a theatre historiography of crises, dimming hopes, and even failure that temper the sense that theatre-makers can enact change, reconcile community wounds, and spark critical discourse. The article explores the theatre center through three spatial dimensions: the historic building and its location, the theatrical space, and then the repurposed Al-Pasha Complex building as a ruin. The author demonstrates how the center’s activity exposed both the wounded urban fabric and the theatre’s institutional inability, even when partly funded by the municipality and the state, to be an active, sustainable agent and partner in reconciliation and healing.

13

Mit Południa jako kontrapunkt dla opozycji Wschód – Zachód i podstawa mitu Europy Środkowej

59%

Wierzejska J.

Porównania

|

2012

|

vol. 11

71-85

EN

The article aims at considering Central Europe and appreciating it in connection with the category of the South. This means the change from the horizontal, parallel paradigm, which imposes the necessity of defining Central Europe by reference to the East and West, to the vertical, meridian paradigm, enabling the creation of the myth of Central Europe, where the main reference point are the Balkan nations. A look at the South as a counterpoint to the opposition East – West has its antecedents in the 30s of the 20th century. In the Polish prose created after 1989, especially in the works of Andrzej Stasiuk, it is possible to specify the elements of the myth of the South as the basis of the myth of Central Europe, such as: themes of Austria-Hungary, the idea of civilization of the Danube, the creation of the Gypsies as cultural heroes and the specifically transformed topos of the “poetry of ruins”.

PL

Artykuł dotyczy prób myślenia o Europie Środkowej i dowartościowania jej w związku z kategorią Południa, czyli zmianą horyzontalnego, równoleżnikowego paradygmatu, narzucającego konieczność definiowania Europy Środkowej przez odniesienie do Wschodu i Zachodu, na paradygmat wertykalny, południkowy, umożliwiający stworzenie mitu środkowoeuropejskiego, w którym głównym punktem odniesienia są nacje bałkańskie. Spojrzenie na Południe jako na kontrapunkt dla opozycji Wschód – Zachód ma swoje antecedencje w latach 30. XX w. W prozie polskiej powstałej po 1989 r., zwłaszcza utworach Andrzeja Stasiuka, można wskazać elementy mitu Południa jako podstawy mitu Europy Środkowej, takie jak: motywy cekańskie, idea cywilizacji naddunajskiej, kreacja Cyganów na bohaterów kulturowych i specyficznie przekształcony topos „poezji ruin”.

Refine search results

Filmowe krajobrazy epoki antropocenu: eksploracja, eksploatacja, trwanie

Romantyzm jenajski, Cyprian Norwid, Walter Benjamin i Friedrich Creuzer: symbol i alegoria

Przywołania i deskrypcje ruin w dzienniku podróży Walerii Tarnowskiej do Italii

Beyond a narrative. Functionless modernist heritage buildings and the aesthetic autonomy of the citizens

Podróże do Niemiec i do Polski. Emocje Żydów odwiedzających poholocaustową Europę

Ruiny, wszędzie ruiny: Czarnobyl i archeologiczny wymiar dziedzictwa niedawnej przeszłości

Ruina, ruiny, rujnować. Delimitacja jednostek i charakterystyka pojęć

The eagle from Rzecz o wolności słowa

Wyspa ruin. Pęknięty pejzaż Hashimy

Rzeczy i ich ludzie. W obronie rzeczy Bjørnara Olsena

Orzeł z Rzeczy o wolności słowa

Can Theatre Help Repair Damaged Urban Fabric? Toward a “Thick” Description of Haifa’s Wadi Salib Theatre Center

Mit Południa jako kontrapunkt dla opozycji Wschód – Zachód i podstawa mitu Europy Środkowej