Search results

1

Zasada rządów prawa w polityce zewnętrznej Unii Europejskiej

100%

Greń J.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2013

|

issue 2 (14)

157-175

PL

Zasada rządów prawa, której rdzeń stanowi „dostęp do wymiaru sprawiedliwości i kontrola sądowa”, pełni w polityce zagranicznej Unii Europejskiej dwie funkcje. Po pierwsze, zgodnie z art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej, działalność instytucji Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej musi być zgodna z zasadą rządów prawa. Po drugie, promowanie i umacnianie rządów prawa jest jednym z celów działań zewnętrznych Unii. W większości spotykanych systemów konstytucyjnych na świecie, polityka zagraniczna cieszy się szerokim marginesem uznaniowości oraz ograniczeniem kontroli sądowej w jej zakresie. W przypadku Unii Europejskiej, jurysdykcja Trybunału nad polityką zewnętrzną Unii jest zróżnicowana i odzwierciedla dawną strukturę filarową. Rodzi to więc uzasadnione pytanie czy taki stan można pogodzić z art. 2 TUE, który głosi iż Unia Europejska -będąca jednolitym podmiotem prawnym – „jest oparta na wartości rządów prawa”, oraz z wymogiem spójności polityki zewnętrznej Unii.

EN

Rule of law, whose core is „the access to an independent judiciary and judicial review”, fulfills in EU external policy two functions. Firstly, according to the art. 21 of TEU, all EU external actions have to be subdued to the rule of law. Secondly, promoting and consolidating the rule of law is one the objectives of EU external action. In most constitutional systems, a wide margin of appreciation is left as regards to foreign policy and judicial review is considerably limited. In case of EU, the Court’s jurisdiction over EU external policy is differentiated and reflects the old pillar structure. The question which arises here is whether it can be accommodated with the disposition of the art. 2 of TEU, which states that the European Union which is a single legal entity „is founded on the value of rule of law”, and with the principle of EU external policy coherence.

2

Władza sądownicza w wybranych państwach postjugosłowiańskich (Słowenia, Chorwacja)

80%

Wojnicki J.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2013

|

issue 4 (16)

11-40

PL

System rządów w Republice Słowenii oraz Republice Chorwacji jest ukształtowany w oparciu o trójpodział władzy – na ustawodawczą, wykonawczą oraz sądowniczą. Władzę sądowniczą sprawują niezależne sądy. Sądy orzekają zgodnie z regulacjami konstytucyjnymi, ustawowymi oraz zgodnie z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi. Struktura sądownicza w Republice Słowenii jest czteroszczeblowa: Sąd Najwyższy, 4 sądy wyższe o właściwości miejscowej, 11 sądów dystryktowych oraz 44 sądy okręgowe. Z kolei do grupy sądów wyspecjalizowanych zaliczamy: wyspecjalizowane sądy pracy i spraw społecznych oraz Sąd Administracyjny. Struktura sądów powszechnych w Republice Chorwacji jest ukształtowana w sposób następujący: sądy rejonowe, sądy żupańskie, Sąd Najwyższy. Natomiast do grupy sądów wyspecjalizowanych zaliczamy: sądy ds. wykroczeń, sądy gospodarcze, Wyższy Sąd ds. Wykroczeń, Wyższy Sąd Gospodarczy oraz Sąd Administracyjny.

EN

The government in the Republic of Slovenia is organized on the principle of separation of powers into legislative, executive and judicial branches. Judicial power is exercised by the courts. The judiciary is autonomous and independent. The courts administer justice according to the Constitution and law, as well as according to international agreements and treaties in force. Judges and lay assessors participate in the administration of justice in conformity with the law. In the Republic of Slovenia the administration of justice is carried out by 44 district courts, 11 regional courts, 4 higher courts: labour courts and social court, Higher Labour and Social Court, the Administrative Court of the Republic of Slovenia and the Supreme Court of the Republic of Slovenia. In addition to courts with general jurisdiction, there are 4 labour courts and 1 social court. There are responsible for ruling on individual and collective labour-related disputes and on social disputes. For second-degree ruling the Higher Labour and Social Court is responsible.

3

Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 grudnia 2015 r. (sygn. akt K 34/15)

61%

Rulka M.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2017

|

vol. 9

|

issue 1

119-136

EN

The ruling relates to the problem of selection judges of the Constitutional Court on the positions vacated between end of the current parliamentary term and start of new tenure. The author criticizes the judgment of the Constitutional Court.

PL

Glosowane orzeczenie dotyczy głośnego problemu wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego na stanowiska opróżniane w okresie przypadającym na zakończenie dotychczasowej kadencji parlamentu i rozpoczęcia nowej jego kadencji. Autor dokonuje krytycznej oceny wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

4

W przededniu narodzin nowoczesnej doktryny państwa prawa? Stosunek polskich liberałów do idei rządów prawa w początkach XIX wieku

61%

Gałędek M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 3 (61)

15-29

PL

W artykule przeprowadzona została analiza problemu stosunku przedstawicieli polskiej elity intelektualnej i politycznej do idei rządów prawa w początkach XIX w. Na wstępie przedstawiono rozwój tej koncepcji, poddając weryfikacji tezę, iż podłożem ideowym dla zasady państwa prawa była myśl oświeceniowa, na bazie której wykształciła się doktry-na liberalna. Poczynione uwagi służyły do poszukiwania odpowiedzi na pytanie o cha-rakterystykę modelu rządów ustanowionych mocą Konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 r. Podjęto się wykazania, iż skoro istniejące do 1831 r. Królestwo było państwem, w którym obowiązywała jedna z najbardziej liberalnych konstytucji w pierwszej połowy XIX w., to akt ten spełniał wszystkie warunki, które były wymagane dla powstania pań-stwa prawa według standardów przyjętych w tym stuleciu. Rozważania te kończą uwa-gi o dalszej ewolucji polskiej myśli liberalnej, jaka nastąpiła w latach dwudziestych. Zaczęła ona odróżniać się od liberalnych założeń, na jakich zbudowana została niemiecka doktryna Rechtstaat. Paradoksalnie były one bliższe polskiemu liberalizmowi we wcze-śniejszym (proto-liberalnym) stadium jego rozwoju w czasach Księstwa Warszawskiego.

EN

The article analyzes the problem of the attitude towards the idea of the rule of law of rep-resentatives of the Polish elite at the beginning of the 19th century. The author presents the development of the idea of the rule of law in the introduction. He verifies the thesis that the ideological basis for the concept of the rule of law was the Enlightenment thought on the basis of which the liberal doctrine developed. He used it to seek an answer to the question about the characteristics of the model of government established by the Con-stitution of the Kingdom of Poland of 1815. The author attempted to prove that, since the Kingdom (existing until 1831) with one of the most liberal constitutions in the first half of the 19th century was in force, then this act met all the conditions required for the es-tablishment of the rule of law according to the standards adopted in that century. These considerations conclude with remarks on the further evolution of Polish liberal thought in the 1820s. It began to differ from the liberal assumptions on which the German Recht-staat doctrine was built. Paradoxically, Rechtstaat concept had much more in common to Polish liberalism in the earlier (proto-liberal) stage of its development in the times of the Duchy of Warsaw (1807–1815) than of the Kingdom of Poland (1815–1831).

5

Interpretation of the Right to an Effective Remedy in Freedom of Expression Cases in the Light of the Rule of Law Principle

51%

Milašiūtė V.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2022

|

issue 2(31)

7-21

PL

Artykuł koncentruje się na ochronie wolności słowa sędziów i prokuratorów, którzy korzystają z tej wolności w ramach swoich obowiązków zawodowych, aby promować rządy prawa, co niekiedy naraża ich na negatywne konsekwencje. Wychodząc od analizy wyroku ETPC w sprawie Kövesi v. Rumunia omówiono m.in. kwestie charakteru i wymogów jakościowych środka odwoławczego. ETPC wymaga skutecznych środków prawnych w tym zakresie, ale nie wyklucza jednoznacznie możliwości stosowania środków pozasądowych. UE z kolei wymaga stosowania sądowych środków odwoławczych, chyba że istnieją szczególne, oparte na prawie UE powody, które uzasadniają możliwość skorzystania z pozasądowego środka odwoławczego. Argumenty teoretyczne oparte na materialnej koncepcji państwa prawa przemawiają za koniecznością stosowania sądowego środka odwoławczego. Opracowanie stanowi uzupełnienie badań nad niezawisłością sędziowską w świetle zasady rządów prawa. Łączy analizę dorobku ETPC, regulacji prawa UE oraz perspektywę teoretyczną.

EN

The paper focuses on the protection of freedom of expression of judges and prosecutors who exercise this freedom in their professional capacity to promote the rule of law, but suffer negative consequences as a result. Starting with the ECtHR Kövesi v. Romania judgment, the issues of whether legal remedy, in this context, should necessarily be judicial and what quality requirements it should meet are analysed. The paper finds that the ECtHR requires effective remedies in this field, but does not clearly exclude a possibility of non judicial remedies. The EU law, on the other hand, requires judicial remedies unless there are very limited EU law-based reasons (notably, constitutional identity arguments) that justify a possibility of a non-judicial remedy. Theoretical arguments based on substantive conception of the rule of law support the need for a judicial remedy. The study is an addition to the research into judicial independence in the light of the rule of law. It connects the ECtHR, EU law and theoretical perspectives.

6

Czy demokratyczne rządy prawa stwarzają warunki możliwości dla obywatelskiego zaangażowania?

51%

Sawicka J.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2019

|

vol. 11

|

issue 1

134-149

EN

The aim of the article is to outline the relationship between the rule of law and civic engagement in the public sphere and to attempt to answer the question whether the rule of law can be an effective tool in preventing the transformation of democracy in a tyranny of the majority; whether it can also create optimal conditions for democracy to develop. In other words, does the rule of law serve democracy and political engagement or does it rather limit the spontaneity of civic activity because stability cannot be reconciled with the freedom of citizens? The current ‘juridification’ of the public domain (the expansion of law into various areas of social existence) marginalises the validity and scope of civic presence in the decision-making process in the name of law-abidingness and the neutrality of instruments of control and of choices made by the ruling power. Can the effective solution to this situation be the opening of the concept of the rule of law to the idea of political nature and the expansion of the domain of grassroots participation?

PL

Celem artykułu jest zarysowanie relacji zachodzącej między rządami prawa a obywatelskim zaangażowaniem w sferę publiczną oraz próba odpowiedzi na pytanie, czy rządy prawa (the rule of law) mogą stanowić skuteczne narzędzie zapobiegające transformacji demokracji w tyranię większości; czy mogą również stanowić optymalne warunki możliwości dla demokracji. Innymi słowy, czy rządy prawa służą demokracji i politycznemu zaangażowaniu, czy raczej ograniczają spontaniczność obywatelskiego działania, ponieważ nie można pogodzić stabilności z wolnością obywateli? Obecna jurydyzacja sfery publicznej (ekspansja prawa w różne dziedziny społecznej egzystencji) marginalizuje ważność i zakres obywatelskiej obecności w procesie decyzyjnym w imię praworządności i neutralności instrumentów kontroli oraz dokonywanych przez władzę wyborów. Czy zatem skutecznym wyjściem z tej sytuacji może okazać się otwarcie koncepcji rządów prawa na ideę polityczności i poszerzenie przestrzeni oddolnej partycypacji?

7

Cztery pytania o rządy prawa: Dlaczego? Co? Gdzie? I kogo to obchodzi? Część I

51%

Krygier M., Mikołajczyk-Graj K.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2011

|

vol. 2(3)

5-19

PL

Spośród wielu niejasności dotyczących rządów prawa centralnymi są te, które zostały wskazane w tytule artykułu. Pierwsza część tekstu zawiera wstępne uwagi oraz próbę odpowiedzi na pierwsze z tytułowych pytań. Próba to jest oparta na rozróżnieniu dwóch sposobów rozumienia, czym są rządy prawa. Zgodnie z pierwszym z nich, rządy prawa są pojęciem celowościowym, tj. by wiedzieć, czym one są, trzeba znać ich cel. Drugi ze sposobów, określony jako anatomiczny, wskazuje, że najważniejszym dla zrozumienia omawianego pojęcia jest poznanie reguł i instytucji, które zazwyczaj postrzega się jako składowe rządów prawa. Autor stoi na stanowisku, że tylko pierwsza droga jest właściwa oraz proponuje własną interpretację celów rządów prawa. Celem tym jest prawne ograniczenie możliwości arbitralnego sprawowania władzy. To natomiast związane jest z czterema ważnymi redukcjami: dominacji, strachu, upokorzenia i niepewności.

EN

Central among the many obscurities that attend the rule of law are those named in the title of the article. The first part contains some preliminary remarks and attempt to answer the first question. This attempt is based on distinguishing two ways of understanding what rule of law is. By the first way rule of law is a theological concept, i.e. to know what it is we have to know its aims and by the second, anatomical one, the most important thing to understand it are rules and institutions that are usually conceived as its part. The author holds a position that only the first way is appropriate and gives his own interpretation of aims of rule of law. This aim is legal reduction of the possibility of arbitrary exercise of power that is connected with four important reductions – of domination, of fear, of indignity, and of confusion.

8

Charakterystyka działalności poselskiej Hermana Liebermana w latach 1922–1926 dotyczącej Najwyższego Trybunału Administracyjnego

51%

Ułanowicz M.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2023

|

vol. 22

|

issue 1

149-170

EN

The article aims to present Herman Lieberman’s parliamentary activity in the years 1922–1926, concerning the enactment and amendment of the act on the Supreme Administrative Tribunal of 3 August 1922. The main reason for exploring this problem is the fact that his parliamentary activity, focusing on the first Polish administrative court, was omitted from his memoires and his official biography, written by Artur Leinwald. Apart from that, the topic of this article coincides with the centenary of the Supreme Administrative Tribunal. Furthermore, this publication shows how the Sejm and the Supreme Administrative Tribunal operated before the may coup of 1926, because afterwards the new executive was progressively forcing the Supreme Administrative Tribunal to cooperate with government and to support state policy. The greatest number of sources concerning Lieberman’s parliamentary activity in the interwar period can be found at the Sejm Library’s website. Therefore, the methodology for writing this article consisted in the analysis of the bills and protocols of the Sejm, the Constitutional Committee, and the Legal Committee. These sources show that Herman Lieberman was very involved in the legislative work concerning the Supreme Administrative Tribunal. Analysis of these documents makes it possible to conclude that the parliamentarian was a great supporter of setting up this court in Poland. Herman Lieberman was sure that the Supreme Administrative Tribunal would be the guarantor of the protection of individual rights and freedoms.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie działalności poselskiej Hermana Liebermana w latach 1922–1926 dotyczącej uchwalenia oraz nowelizacji ustawy z 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym. Najważniejszą przyczyną zbadania tego problemu jest fakt, iż aktywność parlamentarna Hermana Liebermana, skupiająca się na pierwszym polskim sądzie administracyjnym, została pominięta w jego wspomnieniach, jak również w oficjalnej biografii parlamentarzysty, napisanej przez Artura Leinwalda. Poza tym, temat tego artykułu wpisuje się w setną rocznicę powstania Najwyższego Trybunału Administracyjnego. Publikacja ta pokazuje również, w jaki sposób Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oraz Najwyższy Trybunał Administracyjny funkcjonowały przed dokonaniem zamachu stanu w maju 1926 r. Po tym wydarzeniu nowa władza wykonawcza stopniowo zmuszała ten sąd do współpracy z rządem oraz do wspierania polityki państwa. Najwięcej źródeł, dotyczących działalności parlamentarnej Hermana Liebermana w dwudziestoleciu międzywojennym, znajduje się na stronie internetowej Biblioteki Sejmowej. Dlatego też metodologia napisania tego tekstu polegała na analizie projektów aktów prawnych oraz protokołów posiedzeń Sejmu, Komisji Konstytucyjnej oraz Komisji Prawniczej. Dokumenty te udowadniają, że Herman Lieberman był bardzo zaangażowany w prace legislacyjne, dotyczące Najwyższego Trybunału Administracyjnego. Ich weryfikacja wiedzie do konkluzji, iż poseł był wielkim zwolennikiem rozpoczęcia funkcjonowania tego sądu w Polsce. Wynika z nich również, że Herman Lieberman widział w Najwyższym Trybunale Administracyjnym gwarancję ochrony podstawowych praw i wolności człowieka.

9

Zasada rządów prawa i przemiany ustrojowe w Polsce

51%

Godłów-Legiędź J.

Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics

|

2017

|

vol. 289

|

issue 3

5-27

EN

The aim of this paper is to shed new light on what the rule of law really means in Poland’s post-socialist transition. In the first part of the article, we focus on the interpretations of the rule of law principle and its relationship to the democratic principle of majority rule. We highlight two different interpretations of the rule of law that stem from the negative and positive concepts of freedom. In the second part, we look for the causes behind the rule of law crisis in Poland. Referring to the course of Poland’s political and economic transition, we refer to the disputes around the Balcerowicz Plan as well as the tendency to interpret the rule of law in light of the positive concept of freedom. We also mention the confrontational style of the political discourse and the process of “legislative inflation.” The paper attempts to defend the thesis that undermining the role of the Constitutional Tribunal in such circumstances is not the way to rectify faults in the social system, but it may deepen the “legislative inflation” process, turning Poland away from the path of reform and reconciliation.

PL

Artykuł ma dwa cele: pogłębienie rozumienia relacji między zasadą rządów prawa i demokracją oraz próbę wyjaśnienia przyczyn kryzysu rządów prawa w Polsce. Napisany został na podstawie badania literatury źródłowej i literatury przedmiotu. W artykule przyjęto interdyscyplinarną perspektywę ekonomii instytucjonalnej. Prezentacja koncepcji rządów prawa ujawnia, że nie ma jednej niebudzącej wątpliwości interpretacji tej zasady. Trudności wynikają z braku jednolitej interpretacji wolności i sprawiedliwości. W ślad za negatywną koncepcją wolności idzie koncepcja rządów prawa, w której akcentuje się konieczność ograniczenia władzy, wagę procedur prawnych i sprawiedliwości formalnej, czyli równego traktowania wszystkich obywateli. Przekonanie o konieczności urzeczywistniania przez państwo sprawiedliwości społecznej prowadzi do rozszerzenia interpretacji rule of law w duchu wolności pozytywnej. Skłonność do interpretacji rule of law w duchu pozytywnej koncepcji wolności jest ważnym źródłem kryzysu rządów prawa w Polsce. Syntetyczne spojrzenie na bieg wydarzeń i spory w Polsce pokazują, że wśród różnych przyczyn kryzysu rządów prawa w Polsce można wskazać także specyfikę sytuacji transformacji, konfrontacyjny styl dyskursu politycznego i proces pomieszania rządzenia ze stanowieniem prawa. W takiej sytuacji podważanie instytucji Trybunału Konstytucyjnego nie jest drogą do uzdrowienia sytuacji, lecz może pogłębiać proces inflacji prawa i oddalać społeczeństwo od drogi reformy opartej na stopniowym doskonaleniu prawa.

10

Ewolucja teorii rozumowania prawniczego Neila MacCormicka

51%

Sopiński M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2019

|

vol. 1(19)

63-78

PL

Podstawową tezą pracy jest stwierdzenie ewolucyjności (dwuetapowości) teorii rozumowania prawniczego Neila MacCormicka. Dlatego też została ona omówiona przy użyciu metody diachronicznej. Najpierw zaprezentowano podstawowe elementy teorii rozumowania prawniczego składające się na dzieło Legal Reasoning and Legal Theory (1978). Następnie spróbowano – na przykładzie Rhetoric and the Rule of Law (2005) przedstawić kluczowe zmiany, jakie na przestrzeni lat dokonały się w podejściu MacCormicka do zagadnień związanych z teorią rozumowania prawniczego. Najważniejszą z nich wydaje się stopniowa rewizja poglądów szkockiego filozofa dotycząca roli wnioskowania dedukcyjnego w procesie rozumowania sędziowskiego. Prowadzi ona do rozszerzenia logicznych aspektów teorii rozumowania prawniczego MacCormicka (sylogizm prawniczy) o aspekty retoryczne (argumentacyjność prawa) oraz etyczne (idea rządów prawa). Ewolucja teorii rozumowania prawniczego MacCormick może być uważana za modelowy przykład zmian zachodzących we współczesnej filozofii prawa.

EN

This paper traces, examines, and demonstrates Neil MacCormick’s theory of legal reasoning and its evolution. MacCormick’s views were shaped gradually so his theory could be divided into two main stages. Therefore, the use of the diachronic approach is justified. The aim of this paper is to analyse the difference between the theses of the theory of legal reasoning explained in Legal Reasoning and Legal Theory (1978) and general revisions to this theory marked in Rhetoric and the Rule of Law (2005). According to the author, the most important change in MacCormick’s theory of legal reasoning is an examination of the role of deductive reasoning in the process of judicial reasoning. This change leads to an extension of the logical aspects of MacCormick’s theory of legal reasoning (legal syllogism) to include rhetorical aspects (argumentative character of law) and ethical aspects (the idea of the rule of law). The evolution of the MacCormick’s theory of legal reasoning seems to be a model example of the changes in contemporary philosophy of law.

11

Niedostrzeżona nielojalność ustawodawców. Przykład z czasów walki o „praworządność” i „dobrą zmianę”.

51%

Barut A.

Roczniki Administracji i Prawa

|

2022

|

vol. 2(XXII)

19-30

EN

: The aim of the article is constitutional-legal and philosophico-legal analysis of the effects of one of the verdict of the Polish Constitutional Court. In this ruling, the authority found one of the provisions of the Personal Income Tax Act unconstitutional. Pursuant to Art. 190 paragraph 4 of the Constitution, such a ruling allows for the resumption of proceedings ended with a final administrative decision. It would have seemed that taxpayers can take advantage of this possibility. However, the Tribunal postponed the entry into force of its ruling, and the legislator started a kind of “race” with the citizens, and before the ruling entered into force, introduced a provision that even more limited taxpayers rights than a provision found unconstitutional, which in turn meant both for tax administration authorities and the administrative courts that any resumption is impossible. The author indicates this practice as an example of the destruction of the institutional nature of law, i.e. its predictability and symbolic dimension, which makes it part of a global trend. He also points out that this practice took place at a time when a fierce political struggle was taking place in Poland between the supporters of the ruling Law and Justice party and the opposition describing itself as liberal-democratic, the former ones used the slogans of defending the rule of law the latter ones of defending the „common man” against the arbitrariness of the judiciary. A practice which annihilates the rule of law and at the same time clearly violates rights has not been noticed, however.

PL

Celem artykułu jest konstytucyjno-prawna i filozoficzno-prawna analiza skutków jednego z orzeczeń polskiego Trybunału Konstytucyjnego. W orzeczeniu tym organ ten stwierdził niekonstytucyjność jednego z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 190 ust. 4 Konstytucji takie orzeczenie daje możliwość wznowienia postępowania zakończonego ostateczną decyzją administracyjną. Wydawałoby się, że podatnicy mogą z takiej możliwości skorzystać. Trybunał odroczył jednak wejście w życie swojego orzeczenia, a ustawodawca podjął z obywatelami swoisty „wyścig”, i zanim orzeczenie weszło w życie, wprowadził przepis jeszcze bardziej ograniczający prawa podmiotowe niż przepis uznany za niekonstytucyjny, co z kolei stanowiło zarówno dla organów administracji skarbowej, jak i sądów administracyjnych argument, że o żadnym wznowieniu nie może być mowy. Autor wskazuje tę praktykę jako przykład destrukcji instytucjonalnego charakteru prawa, to jest jego przewidywalności i wymiaru symbolicznego, co wpisuje ją w trend o charakterze światowym. Wskazuje również, że praktyka ta miała miejsce w czasie, gdy w Polsce toczyła się zacięta walka polityczna między zwolennikami rządzącej partii Prawo i Sprawiedliwość oraz opozycją określającą się jako liberalno-demokratyczna, w której posługiwano się, z jednej strony, hasłami obrony rządów prawa, a z drugiej – obrony „zwykłego człowieka” przed arbitralnością sądownictwa. Problem praktyki, która unicestwia zasadę rządów prawa, a zarazem w oczywisty sposób narusza prawa podmiotowe, nie został jednak dostrzeżony.

12

Strategies of the Polish government in the rule of law dispute with the European Commission

51%

Cianciara A. K.

Przegląd Europejski

|

2018

|

vol. 2018(1)

57-73

EN

Celem niniejszego artykułu jest identyfikacja, analiza i ocena skuteczności strategii rządu RP w sporze o praworządność z Komisją Europejską (2016–2018), z uwzględnieniem szerszego kontekstu politycznego w Unii Europejskiej. Hipoteza główna stanowi, że do momentu uruchomienia przez Komisję procedury z art. 7.1 TUE w grudniu 2017 roku, strategiczne cele rządu koncentrowały się na poziomie krajowym (mobilizacja krajowego poparcia), a nie na poziomie europejskim (minimalizacja strat i rozwiązanie sporu). Słabości strategii na poziomie europejskim należy upatrywać w błędnych założeniach i błędnej diagnozie ośrodka decyzyjnego w Polsce co do sytuacji politycznej w Europie oraz co do logiki gry politycznej w UE.

13

Cztery zagadki o rządach prawa: Dlaczego? Co? Gdzie? I kogo to obchodzi? Część II

51%

Krygier M., Mikołajczyk-Graj K.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2012

|

vol. 2(5)

5-19

PL

Central among the many obscurities that attend the rule of law are those named in the title of the article. The first part contains some preliminary remarks and attempt to answer the first question. This attempt is based on distinguishing to ways of understanding what rule of law is. By the first way rule of law is a theological concept, i.e. to know what it is we have to know its aims and by the second, anatomical one, the most important thing to understand it are rules and institutions that are usually conceived as its part. The authors holds a position that only the first way is appropriate and gives his own interpretation of aims of rule of law. This aim is legal reduction of the possibility of arbitrary exercise of power that is connected with four important reductions – of domination, of fear, of indignity, and of confusion.

14

Strategies of the Polish government in the rule of law dispute with the European Commission

51%

Cianciara A. K.

Przegląd Europejski

|

2018

|

issue 1(47)

57-73

EN

The objective of this article is to identify, analyse and assess the effectiveness of strategies undertaken by the Polish government in its rule of law dispute with the European Commission (2016–2018), while taking into account the broader political context in the European Union. The main hypothesis stipulates that until the Commission's launch of the article 7.1 TEU in December 2017, strategic goals of the government concentrated at the national level (consolidation of domestic electoral support), rather than at the European level (damage control and dispute resolution). Weakness of the European-level strategy can be attributed to Polish decision-makers' erroneous assumptions and assessment with regard to the political situation in Europe and the logic of political game in the EU.

PL

Celem niniejszego artykułu jest identyfikacja, analiza i ocena skuteczności strategii rządu RP w sporze o praworządność z Komisją Europejską (2016-2018), z uwzględnieniem szerszego kontekstu politycznego w Unii Europejskiej. Hipoteza główna stanowi, że do momentu uruchomienia przez Komisję procedury z art. 7.1 TUE w grudniu 2017 roku, strategiczne cele rządu koncentrowały się na poziomie krajowym (mobilizacja krajowego poparcia), a nie na poziomie europejskim (minimalizacja strat i rozwiązanie sporu). Słabości strategii na poziomie europejskim należy upatrywać w błędnych założeniach i błędnej diagnozie ośrodka decyzyjnego w Polsce co do sytuacji politycznej w Europie oraz co do logiki gry politycznej w UE.

15

Wyzwania pandemiczne a przemiany w prawie i praktyce ustrojowej wybranych państw europejskich

51%

Robel J.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2022

|

issue 2 (66)

65-76

PL

W artykule zaprezentowano przemiany, jakie zaszły w prawie i praktyce ustrojowej państw w wyniku przeciwdziałania kryzysowi związanemu z pandemią Covid-19. Autor wskazując na wyzwania pandemiczne jak i na działania podejmowane przez rządy wybranych państw należących do Rady Europy, wskazał iż swoiste tępo zmian najbardziej można było dostrzec w ramach konstruowania i wprowadzania w życie przepisów dotyczących stanów nadzwyczajnych. Ostrożniej podchodzono natomiast do kwestii modyfikacji konstytucji.

EN

The article presents the changes that have taken place in the laws and systemic practice of states as a result of counteracting the crisis related to the Covid-19 pandemic. The author, pointing to pandemic challenges as well as actions taken by governments of states belonging to the Council of Europe, pointed out that the peculiar bluntness of changes could be most noticed in the construction and implementation of regulations on states of emergency. On the other hand, the issue of modifying the constitution was approached more carefully.

16

Recenzja: Aleksandra Kustra-Rogatka, Iwona Wróblewska, Wojciech Wołoch, Osobliwy Sąd. Idea sądownictwa konstytucyjnego w kontekstach rządów prawa, demokracji i praw jednostki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2021, ss. 242.

51%

Kiełpiński K.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2023

|

vol. 22

|

issue 2

625-633

EN

Constitutional judicature is a subject of dispute in the field of legal science, mainly at the level of philosophy of law and legal theory. In this connection, a book has been reviewed which deals with an interesting topic. In the individual chapters of the book, the authors provide answers to many questions, in the field of constitutional justice. Many of the problems indicated by the authors can be encountered in social, political and scientific life. The aim of the published review is to present the thoughts of the authors who, by means of analysis, reconstruction and critical reflection, have linked constitutional justice to three ideas: the rule of law, democracy and individual rights. It is worth emphasizing that the three ideas cited do not form a harmonious triad, nor an a priori reality. The creation of this type of monograph was possible thanks to the use of various research methods, dogmatic-legal, philosophical, historical, philological. The singularity of the court (judicial review) is not a point of reference, to create groups of supporters and opponents of constitutional justice. A comprehensive examination of the idea of constitutional justice creates a new catalogue of arguments for the use of, inter alia, the development of scientific research, the conduct of public debate and the broad education of the public.

PL

Sądownictwo konstytucyjne stanowi przedmiot sporów w obszarze nauk prawnych, głównie na poziomie filozofii prawa i teorii prawa. W związku z tym została poddana recenzji monografia, która porusza obecnie interesującą tematykę w obszarze zasad konstytucjonalizmu. Autorzy w poszczególnych rozdziałach udzielają odpowiedzi na wiele pytań z zakresu sądownictwa konstytucyjnego. Z wieloma zasygnalizowanymi problemami można spotkać się w życiu społecznym, politycznym i naukowym. Celem opublikowanej recenzji jest zaprezentowanie myśli autorów, którzy za pomocą analizy, rekonstrukcji i krytycznej refleksji połączyli sądownictwo konstytucyjne z trzema ideami: rządów prawa, demokracji i praw jednostki. Warto podkreślić, że przywołane trzy idee nie tworzą harmonijnej triady, ani apriorycznej rzeczywistości. Stworzenie tego typu monografii było możliwe dzięki wykorzystaniu różnych metod badawczych: dogmatycznoprawnej, filozoficznej, historycznej, filologicznej. Osobliwość sądu (judical review) nie stanowi punktu odniesienia, do tego, aby stworzyć grupy zwolenników oraz przeciwników sądownictwa konstytucyjnego. Zbadanie wszechstronne idei sądownictwa konstytucyjnego tworzy nowy katalog argumentów do wykorzystywania m.in. w rozwoju badań naukowych, prowadzenia debaty publicznej oraz szeroko pojętej edukacji społeczeństwa.

17

Access to justice on EU level: The long road to implement the Aarhus Convention

51%

BECHTEL S. D.

Opolskie Studia Administracyjno-Prawne

|

2021

|

vol. 19

|

issue 2

19-42

PL

Po ponad 15 latach przystąpienia UE do Konwencji z Aarhus, prawodawstwo Unii wciąż jeszcze nie zapewnia swoim obywatelom dostępu do sprawiedliwości jak określone jest to w w/w Konwencji. Szczególnie ograniczone pozostają możliwości sądowego sprzeciwu wobec naruszeń prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej przez unijne instytucje czy organy. W efekcie występuje brak odpowiedzialności wobec prawa Unii, co z kolei podważa idee praworządności oraz ochrony środowiska i zdrowia ludzi. Niniejszy artykuł opisuje długą drogę jaką UE przechodzi w procesie wdrażania Konwencji z Aarhus. Autor analizuje bieżącą propozycję wysuniętą przez EU w sprawie wniesienia poprawek do tej Regulacji oraz wyjaśnia dlaczego w takiej formie nie byłyby one wystarczające do zapewnienia zgodności z Konwencją, pozostawiając w gestii Rady oraz Parlamentu Europejskiego konieczność dopilnowania aby prawo międzynarodowe było respektowane. Z szerszej perspektywy, wydłużający się proces odzwierciedla istotne kwestie unijnej ramy prawnej, jakie związane są z instytucjonalną równowagą i ‘przekonstytucjonalizowaniem’ systemu obowiązującego w Unii Europejskiej.

EN

More than 15 years after the EU’s accession to the Aarhus Convention, EU legislation does not yet ensure that members of the public have access to justice as envisaged by the Convention. Specifically, the possibilities to judicially challenge contraventions of EU environmental law by EU institutions and bodies remain very limited. The result is a lack of accountability to EU law, which undermines the rule of law and the protection of the environment and human health. This article describes the EU’s long road to implement the Convention. It analyses the EU’s current legislative proposal to amend the Aarhus Regulation and explains why it would not, in this form, suffice to ensure compliance with the Convention, leaving the Council and European Parliament to ensure that international law is respected. More broadly, the lengthy process reflects wider issues of the EU legal framework, related to the institutional balance and the overconstitutionalisation of the EU’s standing regime.

18

Ewolucja reżimu politycznego w Polsce w okresie funkcjonowania rządu Beaty Szydło

51%

Olejnik M.

Wrocławskie Studia Politologiczne

|

2019

|

vol. 26

21-35

EN

Liberal and illiberal democracies can be defined on the basis of five criteria distinct in both types of democracy: the rule of law, the government’s control, political elites’ integrity, media freedom and minorities’ protection. The article shows that four out of five criteria constituting illiberal democracy were fulfilled in Poland while Beata Szydło’s government was functioning (the rule of law, the government’s control, media freedom and minorities’ protection), whereas only one systemic norm forming illiberal democracy (minorities’ protection) was fulfilled when the previous governments (Donald Tusk and Ewa Kopacz’s governments) operated. Thus, it can be stated that the transition from liberal to illiberal democracy took place in the period of the functioning of Szydło’s government.

19

Legalność jako zgodność z intencją prawodawcy. Rozumienie legalności w pracach Józefa Nowackiego

51%

Tobor Z.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2023

|

vol. 36

|

issue 3

34-43

EN

The issue of legality is one of the most important threads in the scientific achievements of Professor Józef Nowacki. He distinguished two ways of understanding legality: a stronger one, which boils down to determining the compliance of behaviour with the contents of a duly enacted provision, and a weaker one, when the only legal basis is an obligation to employ a specific kind of evaluation. In the author’s opinion, Nowacki’s idea does not adequately take into account the fundamental problems with determining the meaning of a legal provision, i.e., problems of interpretation. The proposition that legality means compliance with the contents of a provision transfers the burden of making findings in this respect onto the subject interpreting it. The author discusses two approaches to statutory interpretation, i.e., the eclectic approach, in which there is no universal criterion for the correctness of interpretation, and the categorical approach, in which it is assumed that such a criterion exists. He points out that only a categorical approach can be reconciled with the idea of the rule of law and the role of judges as faithful agents of the legislator. Therefore, he proposes that compliance with the intention of the legislator should be taken as a criterion for the correctness of the interpretation. When legality is approached this way, the need to distinguish its stronger and weaker versions disappears. The qualification of a behaviour as legal or illegal will be based on the criterion of compliance with the intention of the legislator.

PL

Problematyka legalności stanowi jeden z najistotniejszych wątków w dorobku naukowym Profesora Józefa Nowackiego. Wyróżniał on dwa rozumienia legalności: mocniejsze, sprowadzające się do ustalenia zgodności zachowania z postanowieniami należycie ustanowionego przepisu i słabsze, gdy jedyną podstawą prawną jest nakaz kierowania się określoną oceną. W opinii autora koncepcja J. Nowackiego nie uwzględnia w należyty sposób rzeczywistych problemów z ustalaniem znaczenia tekstu prawnego, tj. problemów interpretacyjnych. Stwierdzenie, że legalność to zgodność z treścią przepisu przenosi bowiem ciężar ustaleń w tej materii na podmiot dokonujący jego interpretacji. Autor omawia dwa podejścia do wykładni prawa, tj. podejście eklektyczne, w którym zakłada się brak uniwersalnego kryterium poprawności wykładni i podejście kategoryczne, w którym zakłada się, że takie kryterium istnieje. Wskazuje, że jedynie podejście kategoryczne daje się pogodzić z ideą rządów prawa i rolą sędziów jako wiernych powierników (faithful agents) prawodawcy. Proponuje zatem, by jako kryterium poprawności wykładni przyjąć zgodność z intencją prawodawcy. W takim ujęciu znika potrzeba rozróżniania legalności w wersji mocniejszej i słabszej. Kwalifikacja zachowania jako legalnego lub nielegalnego następować będzie w oparciu o kryterium zgodności z intencją prawodawcy.

20

Ideał legalności w koncepcji prawa Philipa Selznicka

51%

Pichlak M.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2020

|

vol. 120

|

issue Tom 1

67 - 77

PL

Artykuł ma na celu rekonstrukcję głównych założeń teorii prawa Philipa Selznicka. Jak wskazuję, centralną pozycję w tej koncepcji zajmuje pojęcie legalności, rozumianej jako moralny ideał prawa. Legalność jest tu interpretowana w sposób niepozytywistyczny, jako dążenie do ograniczania arbitralności władzy i poszerzania rozumnej deliberacji. Ideał ten, bliski tradycji republikańskiej, wyznacza zakres odpowiedzialności i rolę prawa wobec wspólnoty politycznej. Taki pogląd jest istotny także w kontekście współczesnych polskich sporów dotyczących legitymizacji i autorytetu prawa.

EN

The paper aims at reconstruction of the basic tenets of Philip Selznick’s theory of law. The focal point of this theory is the concept of legality, which forms the moral ideal of law. Legality is interpreted here in a non-positivistic manner, as an aspiration to limit arbitrariness of power and to enhance reasonable deliberation. The ideal, which shows affinity with a republican tradition, determines the scope of responsibility and the role of law in a political community. Such a view is relevant, among others, in the context of the current Polish disputes about law’s legitimacy and authority.

Refine search results

Zasada rządów prawa w polityce zewnętrznej Unii Europejskiej

Władza sądownicza w wybranych państwach postjugosłowiańskich (Słowenia, Chorwacja)

Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 grudnia 2015 r. (sygn. akt K 34/15)

W przededniu narodzin nowoczesnej doktryny państwa prawa? Stosunek polskich liberałów do idei rządów prawa w początkach XIX wieku

Interpretation of the Right to an Effective Remedy in Freedom of Expression Cases in the Light of the Rule of Law Principle

Czy demokratyczne rządy prawa stwarzają warunki możliwości dla obywatelskiego zaangażowania?

Cztery pytania o rządy prawa: Dlaczego? Co? Gdzie? I kogo to obchodzi? Część I

Charakterystyka działalności poselskiej Hermana Liebermana w latach 1922–1926 dotyczącej Najwyższego Trybunału Administracyjnego

Zasada rządów prawa i przemiany ustrojowe w Polsce

Ewolucja teorii rozumowania prawniczego Neila MacCormicka

Niedostrzeżona nielojalność ustawodawców. Przykład z czasów walki o „praworządność” i „dobrą zmianę”.

Strategies of the Polish government in the rule of law dispute with the European Commission

Cztery zagadki o rządach prawa: Dlaczego? Co? Gdzie? I kogo to obchodzi? Część II

Strategies of the Polish government in the rule of law dispute with the European Commission

Wyzwania pandemiczne a przemiany w prawie i praktyce ustrojowej wybranych państw europejskich

Recenzja: Aleksandra Kustra-Rogatka, Iwona Wróblewska, Wojciech Wołoch, Osobliwy Sąd. Idea sądownictwa konstytucyjnego w kontekstach rządów prawa, demokracji i praw jednostki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2021, ss. 242.

Access to justice on EU level: The long road to implement the Aarhus Convention

Ewolucja reżimu politycznego w Polsce w okresie funkcjonowania rządu Beaty Szydło

Legalność jako zgodność z intencją prawodawcy. Rozumienie legalności w pracach Józefa Nowackiego

Ideał legalności w koncepcji prawa Philipa Selznicka