Search results

1

Pragmatyzm a problem zmiany schematu pojęciowego w świetle sensomotorycznej koncepcji doświadczenia

100%

Michalska A.

Filozofia i Nauka

|

2014

|

vol. 2

219-238

EN

In the article, I propose a thesis that pragmatism offers a way out of the performative conflict inherent in the quest for the laws of change in conceptual frameworks, i.e. the conflict between the explicit notion of change and the implicit notion of continuity. To this end, I interpret two main theses of pragmatism-the strict relationship between theory and action and between language and conditions of its use-in the light of the sensorimotor conception of experience. This conception-introduced by Jean Piaget and now advanced within cognitive neuroscience-imposes certain constraints on the way in which both theses might be construed, thus eliminating all one-sided versions of pragmatism. The conflict between continuity and change might be overcome in that it is not an object construed as an item of a certain kind, but a pattern of action is what constitutes the proper reference of thoughts and concepts. The change in the pattern or scheme of action is a resultant upon a series of adaptations subordinated to the mechanism of executive control, which encompasses the ability of planning and reflecting upon the incomes of one’s own and others’ actions.

PL

W artykule wykazuję, że pragmatyzm jest w stanie rozstrzygnąć performatywny konflikt tkwiący w problemie zmiany schematu pojęciowego, czyli konflikt między pojęciem zmiany a pojęciem ciągłości. W tym celu dwie naczelne tezy pragmatystyczne – tezę o ścisłym związku pomiędzy teorią i praktyką oraz tezę o związku między językiem i warunkami jego użycia – interpretuję w świetle sensomotorycznej koncepcji doświadczenia. Koncepcja sensomotoryczna – opracowana pierwotnie przez Jeana Piageta, a obecnie rozwijana w neuronaukach kognitywnych – nakłada określone ograniczenia na możliwe sposoby intepretacji obu tez, eliminując tym samym wszystkie jednostronne wersje pragmatyzmu. Wspomiany konflikt między pojęciem zmiany i ciągłości zostaje przezwyciężony na mocy założenia, że to nie indywidualny przedmiot, ale wzorzec działania stanowi odniesienie myśli oraz pojęcia. Zmiana wzorca czy schematu działania jest z kolei rezultatem serii adaptacji podporządkowanych mechanizmowi tak zwanej kontroli wykonawczej, obejmującej zdolność planowania i refleksyjnego odnoszenia się do własnych i cudzych działań.

2

Donalda Davidsona obrona obiektywności

84%

Kozyra W.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2018

|

issue 1

3

Nelsona Goodmana koncepcja 'tworzenia światów' - analiza krytyczna

67%

Kudela M.

Kultura i Wartości

|

2016

|

issue 17

DE

Das Konzept der „Welterzeugung“ wurde von Nelson Goodman als ein Standpunkt formuliert, der sowohl dem Realismus als auch dem metaphysischen Idealismus entgegengesetzt ist. Er wurde zum Manifest eines radikalen epistemologischen Antirealismus, der vom Autor als „Irrealismus“ bezeichnet wurde. Auf seiner Grundlage wurde die konstitutive Funktion der Begriffsschemata exponiert, die nicht nur zur Interpretation der Erfahrungsdaten dienen, sondern sie im Grunde konstituieren. Nach der Darstellung des historischen und theoretischen Zusammenhangs, in dem der Vorschlag Goodmans als Fortsetzung der nachkantischen Überlegungen im Kontext der Auseinandersetzung zwischen dem Realismus und dem metaphysischen Idealismus geschildert wird, werden im Artikel die Hauptthesen des Entwurfs der „Welterzeugung“ vorgestellt, vor allem die Vermittlung der Erkenntnis durch die Sprache und das epistemische Konzept der Wahrheit. Durch die Analyse einzelner Aspekte dieser Doktrin werden dann einige Aporien aufgezeigt, in die der Versuch einer Subjektivierung und Relativierung der Erkenntnis eingebunden ist. Dieser Versuch erzwingt schließlich die Erlaubnis zur Existenz einer transzendentalen Ausstattung des Subjekts und zur Einräumung von Realität des Erkenntnisgegenstands.

EN

The concept of ‘worldmaking’ was conceived by Nelson Goodman as an idea opposed to realism and metaphysical idealism. The concept turned into a manifesto of radical epistemological anti-realism defined by the author as “irrealism”. Highlighted against its background is the constitutive function of conceptual models and that not just for the purpose of interpreting but outright constitution of experimental data. Reviewing the historic and theoretical background of the ‘worldmaking’ concept, the author portrays Goodman’s idea as a continuation of post-Kantian considerations in the context of the conflict between realism and metaphysical idealism. Presented in the article are the main theses of the “worldmaking” concept, notably mediated cognition in language and epitomical notion of truth. Based on an analysis of the respective aspects of that doctrine, reviewed are some of the aporia arising from attempts at subjectivation and relativisation of cognition, acknowledging in the end the existence of transcendental emulation of the subject or admitting the reality of the object of cognition.

PL

Koncepcja ‘tworzenia światów’ sformułowana została przez Nelsona Goodmana jako stanowisko opozycyjne zarówno w stosunku do realizmu jak i idealizmu metafizycznego, stając się manifestem radykalnego antyrealizmu epistemologicznego, określanego przez autora mianem „irrealizmu”. Na jego gruncie wyeksponowana została konstytuująca funkcja schematów pojęciowych, służących, według autora, nie tylko do interpretowania danych doświadczenia, lecz w istocie konstytuujących je. W artykule, po naszkicowaniu kontekstu historycznego i teoretycznego, w którym propozycja Goodmana ukazana zostaje jako kontynuacja pokantowskich rozważań prowadzonych w kontekście sporu realizmu z idealizmem metafizycznym, przedstawione zostają główne tezy koncepcji ‘tworzenia światów’, przede wszystkim zapośredniczenie poznania w języku oraz epistemiczna koncepcja prawdy. W oparciu o analizę poszczególnych aspektów tej doktryny ukazane zostają następnie niektóre aporie, w jakie uwikłana jest próba subiektywizacji i relatywizacji poznania, wymuszająca ostatecznie zgodę na istnienie transcendentalnego uposażenia podmiotu lub przyznanie realności przedmiotowi poznania.

4

The status of transcendental arguments

59%

Grygianiec M., Grygianiec M.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2019

|

issue 4

5

Analysis, realism, and universals: Critical engagements with P.F. Strawson

51%

Szubka T., Szubka T.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2019

|

issue 4

Refine search results

3 Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

1 Filozofia i Nauka

1 Kultura i Wartości

1 Grygianiec M.

1 Kozyra W.

1 Kudela M.

1 Michalska A.

1 Szubka T.

2 2019

1 2018

1 2016

1 2014

Pragmatyzm a problem zmiany schematu pojęciowego w świetle sensomotorycznej koncepcji doświadczenia

Donalda Davidsona obrona obiektywności

Nelsona Goodmana koncepcja 'tworzenia światów' - analiza krytyczna

The status of transcendental arguments

Analysis, realism, and universals: Critical engagements with P.F. Strawson