Search results

1

Foucaultovo umění vidět

100%

Rajchman J.

Teorie vědy (Theory of Science)

|

2008

|

vol. 17/30

|

issue 2

91-131

EN

Art of seeing, John Rajchman argues in his essay, was in the center of Michel Foucault’s critical attention as well as practice. Foucault himself was a visual thinker and writer. More importantly, however, the ways in which historically changing vision determines not only what is seen, but what can be seen, are one of his major concerns. Rupture with self-evidences is then the first step one must take to make the invisible – yet not hidden – power visible. The invisibility of power, seen as the invisible light that makes other things visible, is what makes it tolerable. Knowledge and the practice of knowing themselves are constructed by the technology of the visual, such as the different types of spaces that bring about specific visibility. In Foucault’s histories, the prison or the clinic are such spaces that have visualized criminality, sexuality or madness in particular manner. However, problematization of these things needs to go beyond new ways of looking at them and has to question their entire field of vision. This implies that Foucauldian ethics is less concerned with what we do about things themselves, instead, it rather asks how we see them in the first place and how can they be seen differently. It thus requires not to look within us, on the contrary, we should look out, from outside of ourselves.

2

Kłopoty z „widzeniem”. O filozoficznie istotnych użyciach wyrażenia „widzieć”

100%

Grabarczyk P.

Studia Semiotyczne

|

2016

|

vol. 30

|

issue 1

23-42

PL

Celem artykułu jest wyróżnienie dwóch, funkcjonujących w języku potocznym sensów wyrażenia „widzieć” – obiektywnego i subiektywnego bez jednoczesnego przypisywania obserwatorom przekonań. Celem jest zatem ekstensjonalna eksplikacja. Pozwala to na opisywanie percepcji wzrokowej bez przesądzania o wyższych zdolnościach kognitywnych podmiotu percepcji. Wprowadzenie przekonań obserwatora pozwala następnie na wyrażenie większej ilości rozróżnień występujących w literaturze poświęconej filozoficznym zagadnieniom percepcji zmysłowej.

XX

The aim of the paper is to distinguish two common notions of the expression “to see” – objective and subjective without attributing beliefs to the observer. Thus, the main aim can be characterized as extensional explication. This gives us the ability to describe visual perception without assuming anything about higher cognitive abilities of the agent. Subsequent addition of the notion of belief enables me to characterize more visual categories present in the literature of the subject.

3

The Role of Senses and Sense Perception in Valeriano Magni’s Philosophy

100%

Nejeschleba T.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2017

|

vol. 65

|

issue Special Issue 2

149-163

EN

The Capuchin monk Valeriano Magni tried to create a new Christian, anti-Aristotelian philosophy, which also includes an alternative concept of sense perception. The main source of his approach is St. Augustine’s and St. Bonaventure’s theory of illumination and the metaphysics of light. Magni emphasizes the seeing is the only sense by means of which one can attain cognition of bodies, i.e., their extension and colour. At the same time, through an analysis of the inner processes of sensation, cognition and intellection, seeing leads to self-awareness. Cognition is intentional in character. The object of sense perception is not an actual external object but an image of it originating from the object, received by the sense organ and grasped by the soul vitalizing the sense organ. Despite that Magni regards the sense data provided by seeing as per se nota, which is made possible by the metaphysics of light. For Magni, light is an epistemological, ontological, and physical principle. His emphasis on seeing is a part of his ontological programme.

4

Awangarda panoramicznie

87%

Nowicka D.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2020

|

issue 18

305-317

EN

The Seeing Avant-garde [Widzenie awangardy] volume edited by Agata Stankowska, MarcinTelicki and Agata Lewandowska is a collection of the articles about the avant-garde update.Written by many researchers, the articles show a wide scale of research on the contemporaryavant-garde manifested in literature, art, music, theatre and cybernetics. As an extremely valuablepublication, the book in question concentrates on the new and original methods of comparativeresearch, marks new reading directions, and presents contemporary problems of aesthetics.

5

Światło zwycięskie, światło odrzucone. Motyw światła w Iz 1–39

84%

Popko Ł.

Verbum Vitae

|

2016

|

vol. 29

117-148

PL

Poprawnie i głęboko można zrozumieć metaforę tylko w odniesieniu do określonego kontekstu. Artykuł przedstawia teksty z Iz 1–39 (2,5; 4,2-5; 5,20.30; 6,9-10; 9,5-6; 10,17; 26,19; 29,18; 30,26), które posługują się motywem światła. Podobnie jak w starożytnej kulturze bliskowschodniej światło jest skojarzone szczególnie z boskością, osobą króla, zwycięstwem i sprawiedliwymi rządami. W Iz 1–39 światło najczęściej pojawia się w kontekście eschatologii i w znaczeniu poznania, zwłaszcza poznania Boga. Motyw światła, łącząc te dwa podstawowe konteksty, wzbogaca ich interpretację i sugeruje zależność pomiędzy poznaniem Boga i eschatologicznym zwycięstwem.

EN

Any correct and in-depth interpretation of a metaphor necessarily presumes a reference to some definite context. The article presents a collection of texts from Isa 1–39 (2:5; 4:2-5; 5:20.30; 6:9-10; 9:5-6; 10:17; 26:19; 29:18; 30:26) where the motif of light is applied. Its various forms are inspired by the Ancient Near-Eastern cultures, which associate light especially with a divine sphere, king, victory and just rule. In Isa 1–39 light appears both in the eschatological contexts and in connection with the meaning of knowledge, especially knowledge of God. Thus the motif of light links these two fundamental contexts, not only enriching the interpretation of both but also suggesting a direct, causal relationship between knowing God and eschatological victory.

6

Kształcenie – widzenie – moralność. Herbarta aistetyczne podstawy edukacji moralnej

84%

Stępkowski D.

Forum Oświatowe

|

2020

|

vol. 32

|

issue 1(63)

37-56

EN

Sensory perception, and specifically vision, constantly draws the attention of educators. In this article, the central place is taken by the project of moral education, considered as Bildung to seeing and through seeing practical ideas, which was developed by Johann F. Herbart. The analyzes are divided into three sections. First, the history of seeing is outlined as a still little-known didactic problem. In the next section, the author discusses the key points of the concept of Bildung to seeing and through seeing, which Herbart devoted his early pedagogical and philosophical works. Finally, practical ideas are characterized as the foundation of moral education.

PL

Percepcja zmysłowa, a w szczególności widzenie, nieustannie zwraca uwagę pedagogów. W tym artykule omówiono projekt edukacji moralnej jako kształcenia do widzenia i przez widzenie idei praktycznych, który opracował Johann F. Herbart. Artykuł dzieli się na trzy sekcje. Najpierw zarysowano dzieje widzenia jako ciągle mało zbadanego problemu dydaktycznego. Następnie omówiono węzłowe punkty koncepcji kształcenia do widzenia i przez widzenie, której Herbart poświęcił swoje wczesne prace pedagogiczne i filozoficzne. Na zakończenie prześledzono idee praktyczne jako fundament edukacji moralnej.

7

Miejsce teorii widzenia w filozofii George'a Berkeleya

84%

Szymańska-Lewoszewska M.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2014

|

vol. 26

59-76

EN

The aim of this article is to show the meaning of the central role and the place of the new theory of vision in Berkeley’s philosophy. Apart from its value in explaining the phenomenon of visual perception it is important in bringing God closer to the life of men, which was the aim of Berkeley’s thought. The visual language which is gradually revealed as a part of the new theory of vision influences human seeing and understanding of the world and their organization of moral life.

8

Jakie to płaskie! „Oko” Jerzego Wolffa

67%

Mordka A.

ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

|

2018

|

vol. 18

277-296

RU

В этой статье былa представленa Ежиeгo Вольфa концепция изобразительнoгo «плоскoгo» видa. В первой части были приведены причины, которые объясняют, почему такой вид имеет фундаментальное значение для живописи. В следующих частях статьи было показано его значение для творчествa и для эстетического акта. Предположение анализа было то, что живописное произведение искусства является реализацией этого, что увидел художник. Поэтому само видение и его объект имеют решающее значение для структуры изображения.

EN

This article presents Jerzy Wolff’s conception of a „flat” painting seeing. Its first part explains why Jerzy Wolff distinguishes this kind of seeing and considers it to be original and the most valuable. The further parts of article shows its importance for a creative act and an aesthetic beholder. The presupposition of analysis was that a painting is realisation of the seeing’s content so the seeing itself and its object has a decisive influence on a structure of a painting.

9

The eye looks back: Seeing and being seen from William Bartram to H.P. Lovecraft

67%

Wilczyński M.

Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching

|

2018

|

issue 15/4

157-172

EN

The paper focuses on the sense of sight and seeing in the selected texts of American literature from the late 18th century to the 1930s, i.e. from William Bartram to H. P. Lovecraft. Adopting a perspective of changing “scopic regimes” – conventions of visual perception presented in a number of literary and non-literary works, the author analyzed a passage from Bartram’s Travels to reveal a combination of the discourse of science with that of the British aesthetics of gardening. In Margaret Fuller’s Summer on the Lakes (1843) the main factor is the work of imagination dissatisfied with the actual view of Niagara Falls, while in Ralph Waldo Emerson’s Nature substantial subjectivity is reduced to pure seeing. In Henry David Thoreau’s essay “Ktaadn” the subject confronts nature that is no longer transparent and turns out meaningless. In American literature of horror from Charles Brockden Brown through Edgar Allan Poe and H. P. Lovecraft, the narrator’s eye encounters the inhuman gaze of a predator, a dehumanized victim of murder, or a sinister creature from the outer space. To conclude, the human gaze was gradually losing its ability to frame or penetrate nature, bound to confront the annihilating evil eye from which there was usually no escape.

PL

Tematem artykułu jest zmysł wzroku i widzenie w wybranych tekstach literatury amerykańskiej od drugiej połowy wieku XVIII do lat trzydziestych wieku XX, czyli od W. Bartrama do H. P. Lovecrafta. Przyjmując perspektywę zmiennych „dyskursów skopicznych”, czyli konwencji postrzegania świata utrwalonych w różnego rodzaju utworach o charakterze literackim bądź paraliterackim, autor poddał analizie fragment Travels Bartrama, by odsłonić w nim połączenie dyskursu naukowego z dyskursem zapożyczonym z angielskiej estetyki ogrodów. W Summer on the Lakes M. Fuller z roku 1843 na plan pierwszy wychodzi praca wyobraźni rozczarowanej rzeczywistym widokiem wodospadu Niagara, podczas gdy u R. W. Emersona (Natura) czytelnik ma do czynienia z samozaprzeczeniem substancjalnego podmiotu zredukowanego do czystego widzenia. Z kolei u H. D. Thoreau (Ktaadn) podmiot zderza się z naturą nieprzeniknioną, która odmawia ujawnienia jakiegokolwiek sensu. W prozie gotyckiej od Ch. Brockdena Browna, poprzez E. A. Poego aż do Lovecrafta oko podmiotu (narratora) napotyka niekiedy na spojrzenie nieludzkie: drapieżnego zwierzęcia, odczłowieczonej ofiary mordu, złowrogiej istoty pozaziemskiej. W literaturze amerykańskiej spojrzenie stopniowo traci swoją siłę ujmowania i przenikania natury, z drugiej zaś strony napotyka w świecie oko złe, spojrzenie unicestwiające, przed którym najczęściej nie ma ucieczki.

10

„Zaranność mistrzowsko zmieniona w poranność” – stwarzanie świata. Wokół wiersza Wczesna godzina Wisławy Szymborskiej

67%

Ligęza W.

Fabrica Litterarum Polono-Italica

|

2022

|

issue 4

1-14

IT

L’opera si proietta sullo sfondo dei temi e dei presupposti filosofici che contraddistinguono la poesia di Szymborska, come il fascino per la meraviglia dell’esistenza, la riflessione sui limiti della cognizione umana, i giochi poetici che servono a creare il mondo, o le complicate relazioni tra ciò che è reale e ciò che è immaginato. Nell’interpretazione della poesia Ora Mattutina, i temi di riflessione più importanti includono il rapporto tra percezione e omissione, la presentazione delle metamorfosi della notte e del giorno, che permettono di comprendere l’intenzione di rinnovare l’esistenza, l’approccio artistico agli oggetti portati fuori dall’oscurità lo sguardo pittorico, e il riferimento al Libro della Genesi nell’intima creazione del mondo – a misura dell’immaginazione umana. Nel suo studio del mattino, Wisława Szymborska prende una posizione analitica e autocritica.

EN

The read-out piece is projected against the background of Szymborska’s distinctive themes and philosophical assumptions, such as the fascination with the wonder of existence, reflection on the limits of human cognition, poetic games serving the creation of the world, or the complicated relations between what is real and what is imagined. In the interpretation of the poem Early Hour, the most important themes of considerations include the relationship between perception and overlooking, showing the metamorphoses of night and day, which allow us to understand the idea of renewing existence, an artistic approach to objects extracted from the darkness, using the painterly gaze, and a reference to the “Book of Genesis” in the intimate creation of the world – measure up to human imagination. Wisława Szymborska adopts an analytical and autocritical approach in her study of the morning.

PL

W tym szkicu zrekonstruowane zostają sposoby przedstawiania poranków w poezji nowoczesnej. Możemy tutaj wyróżnić dwie przeciwstawne tendencje. Przeżycie epifaniczne przemiany nocy w dzień ujęte w poetyckie ramy medytacji poetyckiej oraz hymnicznego zachwytu spotyka się z wariantem awangardowym - aktywistycznym, z pełnymi poetyckiej dynamiki obrazami odnowionego wspólnego działania. Te paradygmaty oświetlają wiersz Wczesna godzina Wisławy Szymborskiej, przy czym jej powściągliwa refleksja o odnowionym ludzkim istnieniu bliska jest możliwości pierwszej. Autor wskazuje korespondencje utworu polskiej noblistki z wierszami nowoczesnych poetów francuskich, wydobywając uprzywilejowaną pozycję walki z nicością i nocą, pragnienia zmiany, odnowienia wrażliwości oraz – metafizycznego zdumienia. Odczytywany utwór rzutowany jest na tło wyróżniających poezję Szymborskiej tematów i założeń filozoficznych, takich jak fascynacja cudownością istnienia, namysł nad ograniczeniami ludzkiego poznania, służące kreacji świata gry poetyckie czy skomplikowane relacje miedzy tym, co realne, a tym, co wyobrażone. W interpretacji wiersza Wczesna godzina do najważniejszych wątków rozważań należą relacje między postrzeganiem a przeoczeniem, ukazanie metamorfoz nocy i dnia, które pozwalają zrozumieć zamysł odnowy egzystencji, ujęcie artystyczne wydobywanych z mroku przedmiotów posiłkujące się spojrzeniem malarskim oraz nawiązanie do Księgi Genezis w kameralnym stwarzaniu świata – na miarę ludzkiej wyobraźni. Wisława Szymborska w swym studium poranka przyjmuje postawę analityczną i autokrytyczną.

11

W stronę intensyfikacji doświadczenia obrazu. Analiza monochromatycznych prac Rafała Bujnowskiego z lat 2012- 2016

51%

Obiedzińska E.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 4

347-377

EN

The aim of this study is to analyse the hitherto unresearched monochrome paintings of Rafał Bujnowski from 2012-2016. Focusing on works from the series “Nokturn (Graboszyce)”, “Nokturn”, “Pejzaż w szarości” and “Maj 2066. Tonda”, I interpret them in the context of the perception of paintings, and the painter’s conscious transformation of the viewer’s way of seeing. This article presents Bujnowski’s recent works as rooted in the history of art – covering that space between the romantic nocturne tradition and the idea of the end of painting. The use of painting conventions is not based on repetition, but rather on reinterpretation: asking questions about the materiality of the work of art, its visual limits or the viewer’s relationship with the canvas. I point out different ways of intensifying the experience of paintings and the strengthening of the audience’s contact with a particular work. These aspects allow me to present the monochrome paintings as a complex space of meanings, and as a tool for investigating the present: space, speed and time.

PL

Celem artykułu jest analiza, dotychczas niebadanych, monochromatycznych obrazów Rafała Bujnowskiego z lat 2012-2016. Koncentrując się na pracach z serii „Nokturn (Graboszyce)”, „Nokturn”, „Pejzaż w szarości” oraz „Maj 2066. Tonda”, autorka interpretuje je w kontekście doświadczenia obrazu oraz transformacji sposobów widzenia odbiorcy poprzez świadome zabiegi artysty. Artykuł prezentuje najnowszą twórczość Bujnowskiego jako zakorzenioną w historii sztuki – rozpostartą pomiędzy romantyczną poetyką nokturnu a ideą końca obrazu. Korzystanie z konwencji obrazowych nie służy jednak powtórzeniu, lecz ich reinterpretacji: stawianiu pytań o materialność dzieła, granice wizualności czy relację widza wobec płótna. Artykuł wskazuje na różne sposoby intensyfikacji doświadczenia obrazu oraz wzmacniania kontaktu odbiorców z dziełem. Zagadnienia te pozwoliły ukazać monochromatyczne obrazy jako złożony obszar znaczeń jak również środek służący badaniu teraźniejszości: przestrzeni, prędkości, czasu.

12

Przestrzeń „bycia pomiędzy”

48%

Pawłowska-Górska A.

inAW Journal – Multidisciplinary Academic magazine

|

2020

|

vol. 1

|

issue 1

EN

The article touches on the subject of space as a place, image and inspiration for psychological change. This is important for artists who are creatively observing and designing space so that they can create not only a place in the inner world, but also in the [outer] one. The art of designing and observing space can become a rite of passage (initiation). A ceremony in which the liminal space plays a central role – a place of transformation, waiting, being on the doorstep, in the transition between the present life and some new unknown form, “being in between” (betwixt and between). This is where the core of myself, my own self, my home in me, is revealed. Photography can become an image and assistant of the rite of passage, analogous to the process of psychotherapy. The article presents the author’s photographs of liminal space, which, by illustrating the threshold, “being in between”, “both this and that”, inspire the described “multi-point”, or rather “spatial”, perception of the world and myself.

PL

Artykuł porusza temat przestrzeni jako miejsca, obrazu i inspiracji zmiany psychologicznej. Jest to kwestia istotna dla artystów obserwujących twórczo oraz projektujących przestrzeń, aby mogli tworzyć nie tylko miejsce w świecie wewnętrznym, lecz także i wewnętrznym. Sztuka projektowania i obserwowania przestrzeni może stać się rytuałem przejścia (inicjacji). Obrzędem, w którym główną rolę odgrywa przestrzeń liminalna – miejsce przemiany, czekania, przebywania na progu, w przejściu między dotychczasowym życiem a jakąś jego nową nieznaną formą, „bycie pomiędzy” (betwixt and between). Tutaj uwidacznia się rdzeń samego siebie, własnego ja – mój dom we mnie. Fotografia może stać się obrazem i asystentką rytuału przejścia, analogicznie do procesu psychoterapii. Artykuł prezentuje autorskie fotografie przestrzeni liminalnej, które obrazując próg, „bycie pomiędzy”, „zarówno to, jak i to”, inspirują do opisanego „wielopunktowego”, a raczej „przestrzennego” spostrzegania świata i siebie.

13

Myślenie widzenia

43%

Olek J.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2021

|

vol. 12

|

issue 3

7-33

EN

Conscious reception of works of art has always required adequate knowledge on the part of the viewer. With time, the need for specialized competences of the viewer has grown more and more essential. This process was particularly intensified in the first decades of the 20th century, when visual narratives, formulated through sophisticated languages, became extremely complicated. One of the most responsible factors in this respect as abstraction, because the forms it created carried completely new meanings. Thus the time of literal referentiality has come to an end. Art has ceased to be a simple mirror reflecting the surrounding reality in a comprehensible way.

PL

Świadomy odbiór dzieł sztuki zawsze wymagał ze strony widza odpowiedniego przygotowania. Z czasem potrzeba wyspecjalizowanej kompetencji odbiorcy stała się wręcz niezbywalna, co szczególnie nasiliło się w pierwszych dekadach XX wieku, kiedy to niezwykle skomplikowały się narracje wizualne, formułowane za pośrednictwem wyrafinowanych języków. Przyczyniła się do tego w znacznym stopniu abstrakcja, która niosła powstającymi w jej obrębie formami zupełnie nowe sensy. Skończył się czas dosłownej referencyjności. Sztuka przestała być prostym zwierciadłem, odbijającym zrozumiale dookolną rzeczywistość.

Refine search results

Foucaultovo umění vidět

Kłopoty z „widzeniem”. O filozoficznie istotnych użyciach wyrażenia „widzieć”

The Role of Senses and Sense Perception in Valeriano Magni’s Philosophy

Awangarda panoramicznie

Światło zwycięskie, światło odrzucone. Motyw światła w Iz 1–39

Kształcenie – widzenie – moralność. Herbarta aistetyczne podstawy edukacji moralnej

Miejsce teorii widzenia w filozofii George'a Berkeleya

Jakie to płaskie! „Oko” Jerzego Wolffa

The eye looks back: Seeing and being seen from William Bartram to H.P. Lovecraft

„Zaranność mistrzowsko zmieniona w poranność” – stwarzanie świata. Wokół wiersza Wczesna godzina Wisławy Szymborskiej

W stronę intensyfikacji doświadczenia obrazu. Analiza monochromatycznych prac Rafała Bujnowskiego z lat 2012- 2016

Przestrzeń „bycia pomiędzy”

Myślenie widzenia