Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Refine search results

Journals help
Authors help
Years help

Results found: 144

first rewind previous Page / 8 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  sekularyzacja
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 8 next fast forward last
1
100%
EN
How shall one approach the powerful wave of secularization which has been exercising the influence on Europe since the dawn of the modern age? How have the changes taking place been described by theologians and influential thinkers? The present paper brings the traditional secularization concepts into focus by highlighting the negative aspects of this process and it destructive influence on religious practice and expression. The concepts accentuating the neutral or even positive features of this phenomenon will be addressed in a separate essay. In the past, the discourse on secularization was dominated by entirely negative assessments of the subject. Secularization was viewed as dechrystianization, as a decline and extinction of faith. Such an approach is to be seen in all papal encyclicals up until the ones promulgated by Pope Pius XII. It has finally given rise to the thesis, founded on the idealized Christianity model of the Middle Ages, of continual disintegration of the Church taking place from the period of Protestantism to atheism, stimulated by the increasingly insolent attacks of the Satan. The present article is intended to provide an overview of this current of thought, which is permeated with the earnest desire to preserve the heritage of Christian faith in its intact form. The paper discusses secularization from the point of view of J.M. de Maistre, L.G.A. de Bonald, J.L. Balmes, R. Guardini, D.von Hildebrand, J. Maritain and E.L. Mascall. Traditional concepts of secularization have come to underlie the defensive vision of the Church and the Catholic Action programme expressed in the motto: instaurare omnia in Christo. Despite the passage of time, the traditional view of secularization has not disappeared. The components inherent in this concept continue to revive, especially in the context of fears and anxieties induced by the chaos and confusion of the present day.
2
Publication available in full text mode
Content available

Wiara w świecie niewiary

80%
PL
Artykuł ma na celu ukazać, iż z pomocą interpretacji antropologicznej istnieje możliwość lepszego zrozumienia przekazu następujących fragmentów Nowego Testamentu: Łk 10, 10-11, Łk 21, 20-21 oraz Ap 18,4. Symboliczna egzegeza powyższych wersów daje pewne wskazówki dotyczące postawy chrześcijańskiej w trzech okolicznościach. Pierwsze dotyczą masowego indyferentyzmu religijnego, a drugie odrzucenia prawdy chrześcijańskiej. Trzecia trudna sytuacja wynika z rosnącego rozdźwięku między współczesną kulturą a chrześcijaństwem, kiedy to dominującą rolę zdobywają treści całkowicie sprzeczne z chrześcijaństwem.
PL
W niniejszym artykule określimy najogólniej, czym jest nowa duchowość, wskazemy na jej cechy charakterystyczne oraz sformułujemy jej definicję. Nowa duchowość kształtująca się poza instytucjami kościelnymi jest jakąś sygnaturą czasów współczesnych. Rozwój tych nowych form życia duchowego sprawia, że wielu socjologów stawia pytanie, czy nie należy już mówić o nowej subdyscyplinie socjologicznej, mianowicie, o socjologii duchowości. Analizuje ona nowe formy duchowości w kontekście przemian społeczeństw współczesnych, których są one do pewnego stopnia naturalną konsekwencją. Część socjologów uznaje nowe formy duchowości za przejaw powrotu sacrum, inni skłonni są je traktować jako symptom sekularyzacji i dekadencji religii. Jeszcze inni są skłonni uznawać tzw. alternatywną duchowość za ważny megatrend religijny, jako "powrót religii".
PL
W niniejszym opracowaniu zwracamy uwagę na dwie zasadnicze kwestie: czym jest indywidualizacja jako zjawisko upowszechniające się w ponowoczesnych społeczeństwach i jakie są reperkusji tego procesu w życiu małżeńskim i rodzinnym. Procesy indywidualizacyjne przebiegają w zróżnicowany sposób i ze zróżnicowaną siłą w różnych dziedzinach życia społeczno – kulturowego (uwalnianie się od tradycyjnych relacji i więzi oraz wybory spośród rozmaitych opcji). Rodzina nie jest tu wyjątkiem, a procesy indywidualizacji rodziny można opisywać zarówno w ogólnych, jak i w szczegółowych wymiarach. Nie wszystkie opisane w artykule przejawy przekształceń w rodzinie mają bezpośredni i wyłączny związek z procesami indywidualizacji, niektóre z nich mają tylko związki pośrednie. Niektóre z nich są konsekwencją ogólniejszych procesów modernizacyjnych lub procesów sekularyzacji.
EN
In this study we draw attention to two fundamental issues: what is individualization as a phenomenon that is spreading in postmodern societies and what are the repercussions of this process in marital and family life. Individualization processes are running in diverse ways and strength in many areas of social and cultural life. We can observe a liberation from traditional relations and bonds, as well as choosing from many forms of those relations. The family is not an exception here – the processes of family individualization can be described on both: general and specific dimensions. Not all changes in family life described in this paper are directly connected with processes of individualization, some of them are the consequence of more general modernization processes or secularization.
PL
Przemiany zachodzące w systemach religijnych pod wpływem różnych determinant są wpisane w historię wszystkich społeczeństw i kultur. Czasami ograniczają się one do tworzenia synkretyzmów i eklektyzmów religijnych, ale też niejednokrotnie skutkują pojawianiem się nowych, odnoszących sukces prozelityczny organizacji religijnych i osłabieniem tradycyjnych instytucji wiary. Współcześnie najbardziej widocznymi sygnałami przemian religijnych w Brazylii wydają się być, zwłaszcza w kontekście zaskakująco wysokiego zapotrzebowania na „zinstytucjonalizowaną wiarę” wyrażanego w deklarowanej afiliacji religijnej zdecydowanej większości Brazylijczyków1 (w przeciwieństwie do większości krajów cywilizacji Zachodu, dla których charakterystyczna jest tendencja do „wiary bez przynależności”), nowe, prężne, synkretyczne kościoły i wspólnoty (zwłaszcza chrześcijańskie o proweniencji zielonoświątkowej) oraz sukcesywny, choć ostatnio spowolniony, spadek poziomu przynależności do tradycyjnie dominującego w Brazylii Kościoła katolickiego
PL
Podjęte w niniejszym artykule zagadnienie jest samo w sobie niezwykle szerokie, dotyczy bowiem z jednej strony edukacji religijnej, a z drugiej przemian religijności. W związku z tym ujęcie styku tych dwóch obszarów badawczych zostało zawężone w oparciu o dwie koncepcje ujmowania przemian religijności: systemowo--funkcjonalną i socjalizacyjną. Przez ich pryzmat ukazane zostały dwie perspektywy badania zależności edukacji religijnej oraz religijności. Teoretyczne rozważania stanowią punkt wyjścia do przeglądu prowadzonych w Polsce badań dotyczących wzajemnej zależności edukacji religijnej oraz przemian religijności. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy na podstawie prowadzonych dzisiaj badań możliwe jest zweryfikowanie, w jaki sposób edukacja religijna w Polsce stanowi czynnik zmiany religijności.
Prace Kulturoznawcze
|
2017
|
vol. 21
|
issue 1
115-122
PL
Artykuł skupia się na fenomenie „powrotu religii” na Syberii po pierestrojce. Autorka opisuje różne formy owego powrotu po okresie radzieckiej przymusowej ateizacji, wskazując tego powody oraz cechy charakterystyczne. Stawia tezę, że „powracające religie” mogą być traktowane jako „religie wynalezione”, których status i znaczenie jest oparte na autorytecie władzy politycznej i wy­maga ciągłych negocjacji.
Horyzonty Polityki
|
2018
|
vol. 9
|
issue 27
125-142
PL
CEL NAUKOWY: Artykuł będzie miał na celu podjęcie pytania o znaczenie przemian, jakie nastąpiły w liturgii katolickiej po Soborze Watykańskim II, dla procesów sekularyzacyjnych w świecie katolickim. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zgodnie z tezą J. Habermasa modernizacyjna sekularyzacja na poziomie społecznym dokonuje się za pośrednictwem „ujęzykowienia sacrum”, tj. przejęcia funkcji integracyjnych i ekspresywnych rytuału przez językowe działanie komunikacyjne (debatę i konsens). Opierając się na tej tezie, a także stosując narzędzia semiotyczno-antropologiczne zaczerpnięte z teorii rytuału Roya A. Rappaporta, będę chciał sprawdzić, czy i na ile posoborowa reforma liturgii – pojmowana wąsko, tzn. wyłącznie na płaszczyźnie oficjalnie wprowadzonych zmian i ich implikacji – wiązała się z, przyczyniała się do, lub też po prostu dokonywała „ujęzykowienia” katolickiego sacrum. PROCES WYWODU: Wywód obejmuje w pierwszym rzędzie charakterystykę teorii Habermasa i Rappaporta. Następnie przechodzi do interpretacji dwóch zasadniczych wymiarów reformy liturgicznej: samego faktu głębokiej zmiany rytualnej poprzedzonej problematyzacją formy liturgicznej w obrębie dyskursów eksperckich oraz zmian w samym rytuale na poziomie rezygnacji ze znacznej części języka gestu, zniesienia bezwzględnej obligatoryjności rubryk i otwarcia liturgii na inwencję celebransa(ów) i zgromadzenia. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Widziane przez pryzmat koncepcji Habermasa i Rappaporta teoretyczne i praktyczne podejścia do liturgii w okresie przedsoborowym oraz w ramach samej reformy okazują się stanowić modelowy przykład „ujęzykowienia sacrum” i derytualizacji. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Reforma liturgiczna miała (ma) znaczący, aktywny i wielopoziomowy udział w procesach seku­laryzacyjnych zachodzących w Kościele katolickim. Mają one wymiar przede wszystkim osłabienia lub dekonstrukcji katolickiego świata odniesień sakral­nych, a w każdym razie jego obowiązywalności i odporności na relatywizację i indywidualizację.
Horyzonty Polityki
|
2018
|
vol. 9
|
issue 27
143-156
PL
CEL NAUKOWY: W artykule podjęto analizę koncepcji rewolucji i kontrrewolucji brazylijskiego myśliciela Plinio Corrêi de Oliveira. PROBLEMY I METODY BADAWCZE: Główny problem badawczy stanowi pytanie o aktualność kontrrewolucji proponowanej przez Doktora Plinio w XXI w. W artykule posłużono się metodą analizy treści tekstu źródłowego, pracy Rewolucja i Kontrrewolucja oraz papieskich encyklik. PROCES WYWODU: Praca składa się z trzech zasadniczych części, w pierwszej przypomniane zostaną przyczyny kryzysu głoszone przez myśliciela, w drugiej istota kontrrewolucji, w ostatniej jej aktualność w dobie XXI w. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Rewolucja jest procesem powszechnym, składającym się na przestrzeni wieków z kilku etapów, których metafizycznymi wartościami są pycha i zmysłowość. W celu zaprzestania działania rewolucji potrzebna jest skuteczna kontrrewolucja zaprowadzająca porządek, której podstawową siłę stanowi Kościół katolicki. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Kontrrewolucja proponowana przez brazylijskiego myśliciela w dobie XXI w. zachowuje swą aktualność i potrzebę zaprowadzania, gdyż pojawiają się nowe poważne zagrożenia, jak wskazywana przez Jana Pawła II – kultura śmierci.
EN
This article will discuss selected solemn values accepted by Puławy City high school graduates. In the main research hypothesis, we assume that secondary school students are already at an advanced stage of adolescence, and partly become independent from the family as their main interests and activities move beyond the family environment. Young people at this stage of development already recognize exactly their life perspectives, and at the same time increasingly establish their hierarchy of values and moral autonomy. The solemn values, i.e. those to which it is worth dedicating one’s life, are discussed in the light of the results of sociological research carried out in the years 1994-2009-2016 in four upper-secondary schools in Puławy. In the years 1994-2016 there were no significant changes in the approval of the solemn values by secondary school students in Puławy. The average approval rate of eleven values even increased from 46.2% to 53.7%. Religion is particularly low in the hierarchy of solemn values.
PL
W artykule zostaną omówione wybrane wartości uroczyste uznawane przez maturzystów puławskich. Główna hipoteza badawcza zakłada, że młodzież maturalna znajduje się w fazie zaawansowanej młodości, częściowo uniezależnia się już od rodziny pochodzenia, a jej główne zainteresowania i działania przenoszą się poza rodzinę. Rozpoznaje ona już dokładnie swoje perspektywy życiowe, a równocześnie coraz wyraźniej ustala swoją hierarchię wartości i autonomię moralną. Wartości uroczyste, tzn. te, dla których warto poświęcić życie, zostaną omówione w świetle wyników badań socjologicznych zrealizowanych w latach 1994-2009-2016 w czterech szkołach ponadgimnazjalnych w Puławach. W latach 1994-2016 nie wystąpiły wyraźne zmiany w aprobacie wartości uroczystych przez młodzież maturalną zamieszkującą w tym mieście. Wskaźnik przeciętny aprobaty jedenastu wartości zwiększył się nawet od 46,2% do 53,7%. Szczególnie niską pozycję w hierarchii wartości uroczystych zajmuje religia.
13
80%
Stan Rzeczy
|
2015
|
issue 1(8)
267-287
PL
Tekst zawiera krytykę postromantycznej teorii symbolu religijnego. Jego główna teza głosi, że pojęcie „symbolu religijnego” jest pojęciem kompensacyjnym, które pozwala zaabsorbować koszty procesu sekularyzacji. Teza ta uzasadniona zostaje przez podanie szkicu oryginalnej semiotyki języka religijnego na podstawie pism św. Augustyna, zgodnie z którą język religijny charakteryzuje się (1) semantycznym zdefiniowaniem, (2) syntaktyczną koherencją i (3) pragmatycznym sprzężeniem z dyscypliną. Cechy te odróżniają go od systemu romantycznych symboli charakteryzujących się niedodefiniowanym znaczeniem oraz luźnymi związkami z innymi symbolami i obliczonych na wolne od przymusu przyswojenie. Postromantyczny „symbol” jest więc nośnym pojęciem nowoczesnego dyskursu religijnego dokładnie z tego samego powodu, z którego nie przystaje on do oryginalnego doświadczenia religijnego: zakłada on redefinicję konstytutywnych cech oryginalnej struktury języka religii.
EN
The paper contains a critique of the postromantic theory of religious symbol. A main claim of the paper is that the notion of „religious symbol” is a compensatory nation, which serves to absorb the costs of the secularization process. This claim is supported by an outline of the original semiotics of religious language from works of St. Augustine. In accordance with this semiotics the religious language is (1) semantically defined, (2) syntactically coherent and (3) used in the pragmatic context of religious discipline. This features distinguish the religious language from the system of romantic symbols, which have the undefined meaning, constitute the loose structure and are used in the coercion-free pragmatic context. There is one reason both for the fact that postromantic „symbol” is an important notion of the modern religious discourse and the fact that „symbol” unfits to describe the original religious experience: „symbol” bases on the redefinition of original structure of religious language.
EN
From among the multitude of works by various authors preoccupied with analysing the processes of secularisation taking place in modern times, the study of the issue by the Swiss historian Urs Altermatt, presented in Catholicism and the Modern World (Cracow, 1995), deserves special consideration. The analysis undertaken by the author unveils the complexity of the process encompassing distinct waves of secularisation brought about by diverse factors as well as the return of the sacred. Altermatt’s special contribution which stands to his credit lies in an interdisciplinary approach he employed in his study to explore the origin of secularisation processes in the context of history, sociology, political science and theology. Altermatt reveals in a fascinating way the transformations occurring in the world dominated by religious mind. He points out to the radical changes brought about by industralism and urbanization which affected the tranquil life of local communities. Throughout the 19th and 20th centuries, secularization was perceived by Catholics as a threat, which made them adopt a defensive attitude in order to safeguard their own identity. Although secularization in the Western societies has been progressing systematically since ca 1800, it has never been a unidimentional and unidirectional phenomenon. It would assume the form of cyclical tides of religious crisis and renewal, resulting in the following relationship becoming evident: the more prominent position the industrial working class occupies in a society, the more the role of the Church declines. It is no wonder, therefore, that the processes of secularisation have always alarmed those responsible for the formulation of pastoral care programmes and stimulated evangelization efforts.
16
80%
EN
Secularisation – a controversial concept because of its distinct use in different disciplines, such as philosophy, social sciences, theology, canon law (Lübbe). Even in the social sciences, various levels of analysis of the religious situation result in different definitions and divergent evaluations of the situation. Later generations of sociologists continued to employ the term but attached different meanings to it (Shiner). Not until the 1960s were several theories of secularization developed, most prominently by Peter Berger, Thomas Luckmann, and Bryan Wilson. These theories subsequently led to discussion concerning the existence and validity of such a „theory” (Hammond, Hadden, Lechner, Bruce). Other sociologists have systematically analyzed existing theories because some discussions failed to scrutinize the ideas, levels of analysis, and arguments of those being criticized. Tschannen has suggested treating secularization theories as a paradigm, and Dobbelaere has stressed the need to differentiate between levels of analysis, suggesting convergences and divergences between theories. The current treatment is dependent upon Tschannen's „exemplars” of the secularization paradigm and refers to authors who have extensively written about them, without suggesting, however, that they were the only ones to do so. The exemplars are ordered according to the levels of analysis (macro, or societal, level; meso, or subsystem, level; and micro, or individual, level). Some exemplars are renamed, and one is added: institutional differentiation or segmentation (Luckmann), autonomization (Berger), rationalization (Berger, Wilson ), societalization (Wilson), disenchantment of the world (Weber, Berger), privatization (Berger, Luckmann), generalization (Bellah, Parsons), pluralization (Martin), relativization (Berger ), this-worldliness (Luckmann), individualization (Bellah et al.), decline of church religiosity (Martin). According to Tschannen, three exemplars are central to the secularization paradigm: differentiation, rationalization, and this-worldliness. The other exemplars are related to these. For the last 20 years, one can observe in many countries of the Western world a return to an interest in religion. The various trends of „spiritualization”, esotherism and mysticism quite often outside the official structures of Christianity. The crisis pertains, however, to Christianity in its traditional structures and functions. Secularisation does not follow a one-way track in social development, nor it is an irreversible trend. The renaissance of various form spirituality is always possible, including the desecularisation process.
Horyzonty Polityki
|
2012
|
vol. 3
|
issue 5
103-127
PL
Przedmiotem artykułu jest analiza religijności w Polsce przeszło dwadzieścia lat po upadku komunizmu i transformacji systemu totalitarnego w system demokracji zachodniej. Przytoczone w ramach tejże analizy argumenty wydają się wskazywać na to, iż pomimo pewnego spadku liczby wiernych uczestniczących w praktykach religijnych i życiu Kościoła, ewentualne przejawy sekularyzacji w Polsce nie dokonują się według wzorca, z jakim mamy w ostatnim czasie do czynienia na Zachodzie. Opisany w artykule przykład polskiej religijności wykazuje silne przywiązanie do sacrum w jego przed-modernistycznym sensie. Co więcej, Polska stanowi tu pewien model, chociaż niedoskonały, post-oświeceniowej, liberalnej demokracji, jednakże wyraźnie otwartej na to, co transcendentne.
EN
The paper discusses popularity of spiritualism after the end of World War I. The author compares spiritualism of the second half of the 19th century and the post-war spiritualism, especially in the first years after 1918 to indicate the most important distinguishing features of this movement in the two periods mentioned. The thesis of the article is that spiritualism before 1914 expressed the faith in the rightness of progress and scientific curiosity, while spiritualism after the war became a way of transferring trauma to collective memory, and the individual and private method for handling a loss. The paper also tackles the impact of secularization, disappointment with progress and the change in the approach to death and mourning after the war
Horyzonty Polityki
|
2018
|
vol. 9
|
issue 27
63-77
PL
  CEL NAUKOWY: Celem artykułu było opracowanie ogólnego zarysu teoretycznego modelu wpływu czynników sprzyjających pojawieniu się procesów sekularyzacyjnych w Kościele katolickim. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym był wybór teorii będącej najlepszą podstawą konstruowania wspomnianego wyżej modelu. Zastosowane metody badawcze to: wtórna analiza danych, analizy logiczne, pogłębiony przegląd literatury naukowej. PROCES WYWODU: Wywód składa się z następujących części: 1. Wybór teorii stanowiącej podstawę konstrukcji modelu – wybrano teorię systemów społecznych. 2. Ponieważ na procesy zachodzące w każdym systemie istotny wpływ ma jego otoczenie, zostały przedstawione wpływy wybranych elementów otoczenia Kościoła katolickiego. 3. Wybrano dla powyższego celu badawczego, spośród innych możliwości, wizję Kościoła katolickiego jako systemu, w którym istnieją dwa podsystemy: duchowieństwo i laikat. 4. Przedstawiono, w jaki sposób procesy zachodzące w obu tych podsystemach sprzyjają sekularyzacji. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Została przedstawiona propozycja modelu badawczego procesów sekularyzacji w Kościele katolickim, która może być wykorzystana zarówno w badaniach polskich, jak i międzynarodowych porównawczych. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: 1. Teoria systemów jest wysoce przydatna w badaniach nad procesami sekularyzacji. 2. Zaproponowany model badawczy procesów sekularyzacyjnych wyczerpuje definicję innowacyjności. Jest on propozycją autorską. 3. Ze względu na zachodzące obecnie w społeczeństwie polskim procesy i trendy wskazane są dalsze badania nad sekularyzacją.
Horyzonty Polityki
|
2018
|
vol. 9
|
issue 27
101-123
PL
CEL NAUKOWY: Celem niniejszego artykułu jest prezentacja wyników badań nad nową ewangelizacją (oraz ewangelizacją), a zwłaszcza zweryfikowanie, czy, a jeśli tak, na jakie sposoby nowa ewangelizacja przezwycięża lub może przezwyciężyć sekularyzację Kościoła. PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule zastosowano przegląd materiałów źródłowych oraz opracowań, a zwłaszcza analizę dokumentów Kościoła (głównie Soboru Watykańskiego II oraz papieży), a także literatury przedmiotu będącej spisanym doświadczeniem katolickich praktyków nowej ewangelizacji zdolnych do oddania swojej refleksji w sposób poważny i naukowy. PROCES WYWODU: W procesie wywodu wykorzystana została analiza materiałów źródłowych oraz wtórnych. Rozpoczyna się on omówieniem terminów przywołanych w tytule, a kończy wysnuciem wniosków. W jego trakcie nakreślone zostały niektóre z najważniejszych aspektów związanych z nową ewangelizacją. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Proces argumentacji kończy się stwierdzeniem, że nowa ewangelizacja jest sposobem na przezwyciężenie sekularyzacji Kościoła. Rzeczywistość niesiona przez nową ewangelizację – nowe życie, osobista relacja z Bogiem przez Jezusa Chrystusa w Duchu Świętym – wraz z towarzyszącymi jej aspektami, posiada wielką moc i wywiera na wiele sposobów znaczący wpływ na współczesną umysłowość świecką, przemieniając jej myślenie i działanie w kategorie nie-sekularne. Realizacja wizji nowej ewangelizacji stanowi jednak dla Kościoła niebagatelne wyzwanie. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zaprezentowane wyniki badań można nazwać innowacyjnym spojrzeniem na rolę Kościoła – podkreślającym jego rolę misyjną. Nakreślona wizja nowej ewangelizacji jest jednak mocno osadzona w dokumentach Kościoła i nauczaniu papieży po Soborze Watykańskim II. Z uwagi na ograniczenia wielkościowe nie omówiono w artykule wszystkich aspektów nowej ewangelizacji, a niektóre z przedstawionych znacząco skrócono – z tego powodu jedne i drugie domagają się dalszych badań (szczegółowe rekomendacje zawarto na końcu artykułu).
first rewind previous Page / 8 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.