Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  spuścizna
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Celem artykułu jest prezentacja dokumentów rękopiśmiennych stanowiących spuściznę dziewiętnastowiecznej pisarki, Sabiny Grzegorzewskiej. Zespół materiałów, na który składają się listy, notatki z lektur, brudnopisy i czystopisy rozpraw, powieści oraz pamiętników, znajduje się aktualnie w zbiorach Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie. Artykuł przedstawia wstępnie ich zawartość, stan materialny, związki z wersjami drukowanymi za życia autorki i tuż po jej śmierci, a także omawia perspektywy dalszych etapów opracowywania tej spuścizny. Ważną kwestią jest pytanie o znaczenie podjętego zadania dla historii polskiego piśmiennictwa XIX wieku, zwłaszcza w odniesieniu do twórcy minorum gentium. Zdaniem autora artykułu, zasadne byłoby powiązanie metod analizy przedtekstów, przyjętych w badaniach genetycznych, z propozycjami tzw. genetyki kulturowej.
EN
The aim of the article was to describe the collection of manuscripts preserved in the family archives as a memorial to Sabina Grzegorzewska née Gostkowska, a 19th‑century writer, which are currently in the possession of The Scientific Library of the PAAS and the PAS in Cracow. That analysed archival legacy consists of various documents, which include a few letters, several rough drafts with notes and quotations on Grzegorzewska’s philosophical and religious lectures, excerpts from her dissertations, and drafts and fair copies of novels and memoirs. The article presented their content and material condition. The prospects for further processing of that legacy were also discussed. An important issue is the question on the importance of the task for the history of Polish literature of the 19th century, especially with regard to the creator of minorum gentium. According to the author of the article, it would be reasonable to link the methods of the analysis of avant-textes, adopted in genetic research, with the proposals of the so-called cultural genetics.
PL
Audio-visual legacy of Jerzy Ficowski found in the National Digital Archives The National Digital Archives stores the audio-visual contents of Jerzy Ficowski’s legacy – photos, audio recordings, and films. The most numerous type of data found there are photographs. Many of the photos are representative of Ficowski’s research interests. There are Gypsy photos (especially those taken by him while traveling in Gypsy caravans), Judaica, photos regarding Witold Wojtkiewicz and Bruno Schultz (particularly those taken by Jerzy Ficowski during his stay at Drohobych), photos taken by Ficowski as illustrations for „Karty z raptularza”, portraits and photos of Jerzy Ficowski himself and of his family. As far as audio recordings are considered, there are private records, monologues, radio interviews, Judaica, and recordings of poetry readings. Another important preserved form of Ficowski’s legacy are films of his family, recorded between 1930 and 1936, records of performances, klezmer concerts, poetry readings, video relation of the ceremony of awarding him with the “Man of Borderland” title, and drafts for film of Paweł Woldan “Amulety i definicje” (1998). Key words: audio-visual legacy; legacy; photography; film; audio recordings; Cyganiana; Karty z raptularza; Amulety i definicje;
EN
Karol Kiebel Kobarski was an activist of Polish social organizations in Cieszyn Silesia. As the head of the local ‘nest’ of the ”Sokół” [literally: Falcon] Gymnastic Society, he organized Falcon Teams, which subsequently were transformed into the Silesian Legion during the First World War. It was a combat formation fighting alongside the Austro-Hungarian army on the Eastern front. As a result of his activity during World War II he was arrested and imprisoned in Nazi concentration camps by the Germans. Kobarski’s documentary legacy is stored in Cieszyn Branch of the State Archives in Katowice and in Cieszyn Library. It includes memoirs, photographs, maps, ephemeral prints and distinctions. The article discusses the structure and content of this legacy and analyses it as a source material for history of shaping Polish national thought in Cieszyn Silesia. The activities of the ”Sokół” Gymnastic Society came down to building and consolidating patriotic attitudes and strengthening the sense of national identity of Poles. By collecting materials concerning this organization, Kobarski collected sources illustrating methods and ways of working on shaping Polish national awareness. This enormous educational and upbringing effort had taken place in sports, cultural and political dimensions. The formation of Polish national thought in Cieszyn Silesia entailed national emancipation and led to partial incorporation of Cieszyn Silesia into sovereign Poland.
PL
Karol Kiebel Kobarski był działaczem polskich organizacji społecznych na Śląsku Cieszyńskim. Jako naczelnik miejscowego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” zorganizował drużyny sokole, z których podczas I wojny światowej powstał Legion Śląski. Była to formacja bojowa walcząca u boku armii austro-węgierskiej na froncie wschodnim. Za swą działalność w latach II wojny światowej został aresztowany i osadzony przez Niemców w nazistowskich obozach koncentracyjnych. Spuścizna dokumentacyjna Kobarskiego przechowywana jest w Archiwum Państwowym w Katowicach Oddział w Cieszynie oraz w Książnicy Cieszyńskiej. Są to pamiętniki, fotografie, mapy, druki ulotne, odznaczenia. Artykuł omawia strukturę i zawartość tej spuścizny oraz analizuje ją jako źródło do kształtowania się polskiej myśli narodowej na Śląsku Cieszyńskim. Działalność Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” sprowadzała się do budowania i utrwalania postaw patriotycznych oraz wzmacniania poczucia odrębności narodowej Polaków. Gromadząc materiały dotyczące tej organizacji Kobarski zebrał źródła ilustrujące metody i sposoby pracy nad kształtowaniem polskiej świadomości narodowej. Ten ogromny wysiłek edukacyjno-wychowawczy odbywał się na płaszczyźnie sportowej, kulturalnej i politycznej. Kształtowanie się polskiej myśli narodowej na Śląsku Cieszyńskim pociągnęło za sobą narodową emancypację i doprowadziło do włączenia jego części do niepodległej Polski.
EN
The article discusses the legacy of Protestantism in Poland and the Protestant collections preserved in museum institutions in Poland. The author presents the collections of Evangelical artefacts amassed in various ways and forms and at different times, which thus constitutes a preliminary typology of the legacy of the Reformation. For simplification, she defines Evangelical objects as all objects which are part of the broadly-understood Protestant legacy. The spectrum of these objects is very broad, ranging from artefacts in traditional museum institutions, through sacred places, works of art, technical monuments, ephemera, cemeteries, to virtual collections of audiovisual and digitised legal instruments. The examples quoted in the text do not exhaust the subject, but evidence the vastness and richness of the legacy acquired as a donation after the Reformation movement initiated by the Augustinian monk Martin Luther.
PL
Artykuł podejmuje problematykę spuścizny protestantyzmu w Polsce i protestanckich zbiorów zachowanych w placówkach muzealnych w kraju. Autorka przedstawia zasób ewangelickich artefaktów gromadzonych w różny sposób, w różnej formie i w różnym czasie tworząc tym samym wstępną typologię reformacyjnego dziedzictwa. Wszelkie obiekty wchodzące w skład szeroko rozumianej protestanckiej spuścizny nazywa w uproszczeniu ewangelikaliami. Ich spectrum jest bardzo szerokie, począwszy od artefaktów w tradycyjnych placówkach muzealnych, przez budynki sakralne, dzieła sztuki, zabytki techniki, dokumenty życia społecznego, cmentarze, na wirtualnych kolekcjach dokumentów audiowizualnych i zdigitalizowanych aktach urzędowych kończąc. Przytoczone w tekście przykłady nie wyczerpują zagadnienia, a jedynie wskazują na ogrom i bogactwo spadku jaki otrzymaliśmy w darze po reformacyjnym ruchu zapoczątkowanym przez augustiańskiego mnicha Marcina Lutra.
EN
The aim of this work is to present immigration processes in Pabianice, one of the towns in the Łódź region. Foreigners, mostly Germans, were arriving here from the beginning of the 19th century in connection with industrial development. They contributed to the growth of this city when it was becoming a major centre of the textile industry and later they and their descendants became its citizens. The second period of intensive immigration is the beginning of the 21st century after Poland’s accession to the EU. The majority of present-day immigrants are arriving from outside the EU, mainly from Ukraine and India. Those from India, who settle for a longer time, work in their wholesale clothing outlets, while Ukrainians and representatives of other nations find work in trade, catering, manufacturing and construction on a temporary basis – returning home and coming back again. Today, the residents of Pabianice appreciate the effects of the activity of both 19th century and present-day immigrants. Generally, their attitude to foreigners has been positive.
PL
Celem pracy jest prezentacja ruchów imigracyjnych w Pabianicach, które są jednym z miast regionu łódzkiego. W związku z rozwojem przemysłu cudzoziemcy przybywali tam od początków XIX w. Dzięki nim miasto rozwinęło się jako znaczący ośrodek przemysłu włókienniczego, a oni sami oraz ich potomkowie stali się jego obywatelami. Drugim okresem intensywnego napływu cudzoziemców był początek XXI w., zwłaszcza czas po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej (UE). W poszukiwaniu pracy do Pabianic przybyli najliczniej cudzoziemcy spoza UE, głównie z Ukrainy i z Indii. Hindusi pracują we własnych hurtowniach tkanin oraz osiedlają się na dłużej, zaś Ukraińcy i inne nacje znajdują zatrudnienie w handlu, gastronomii, przemyśle i na budowach w systemie rotacyjnym – pracują w Polsce, wracają do własnego kraju i ponownie przyjeżdżają do Polski. Mieszkańcy Pabianic dostrzegają zarówno spuściznę cudzoziemców dziewiętnastowiecznych, jak i działalność obecnych imigrantów. Ich stosunek do cudzoziemców jest na ogół pozytywny.
UK
Стаття присвячена висвітленню окупаційними періодичними виданнями діяльності Бориса Грінченка, відомого українського письменника, поета, публіциста та громадського діяча. Показано твори Б. Грінченка у часописах, що видавалися на окупованій нацистською армією території України у 1941–1943 рр. Висвітлено, що постать Бориса Грінченка та його багатогранна праця знайшли відгук у серцях українців у складних умовах війни. Редактори газет та періодичних видань, щоб підтримати український народ у часи лихоліття часто зверталися до творів відомих письменників, поетів та публіцистів. Встановлено, що основним змістом творів Б. Грінченка була боротьба за українську національну справу та незалежну державу. Про високий інтерес до постаті Бориса Грінченка та його творчості під час Другої світової війни свідчить кількість публікацій в окупаційній періодиці.
PL
Artykuł poświęcony jest działalności i twórczości literackiej Borysa Hrinczenki, wybitnego ukraińskiego pisarza, poety, publicysty i osoby publicznej, w periodykach na terenach okupowanych przez wojska hitlerowskie w czasie II wojny światowej. Okazuje się, że postać Borysa Hrinczenki i jego wielopłaszczyznowa działalność znalazły odpowiedź w sercach Ukraińców w warunkach trudów II wojny światowej; redaktorzy gazet i periodyków często odwoływali się do dzieł znanych pisarzy, poetów i publicystów z całej Ukrainy. Stwierdza się, że główną treścią twórczości pisarza była walka o ukraińską sprawę narodową i niepodległe państwo. O dużym zainteresowaniu postacią Borysa Hrinczenki i jego twórczością w czasie II wojny światowej świadczy liczba publikacji w czasopismach okupacyjnych.
EN
The article is devoted to the activities of Borys Hrinchenko, the famous Ukrainian writer, poet, publicist and public figure, in periodicals in the territory occupied by the Nazi army during World War II. It is shown that the figure of Borys Hrinchenko and his multifaceted work found a response in hearts of the Ukrainian people in conditions of the hardships of World War II; editors of newspapers and periodicals often appealed to the works of famous writers, poets and publicists in all parts of Ukraine. It is found that the main content of the writer’s works was the struggle for the Ukrainian national cause and an independent state. The high interest in the figure of Borys Hrinchenko and his work during World War II is demonstrated by the number of publications in the occupation periodicals.
Tematy i Konteksty
|
2020
|
vol. 15
|
issue 10
507-521
PL
W czasach II wojny światowej polscy ludzie teatru wzięli aktywny udział w walce zarówno z Niemcami, jak i Związkiem Sowieckim. Wielu z nich walczyłoz bronią w ręku w Kampanii Wrześniowej 1939 r., a potem jako żołnierze Armii Krajowej. Niektórzy służyli w Polskich Siłach Zbrojnych za granicami kraju. Prawie całe środowisko teatralne (z małymi wyjątkami) walczyło natomiast bronią słowa. Bojkotując przedstawienia oficjalnie dozwolone przez okupanta niemieckiego i starając się nie poddać zarządzeniom okupanta sowieckiego, ludzie teatru stworzyli sieć teatru podziemnego na terenie całego kraju. W Warszawie utworzono Tajną Radę Teatralną (Bohdan Korzeniewski, Leon Schiller, Edmund Wierciński i inni), grano tajne przedstawienia i prowadzono tajne studia aktorskie. W Krakowie działały podziemnie: Teatr Rapsodyczny (prowadzony przez Mieczysława Kotlarczyka), Teatr Niezależny (stworzony przez Tadeusza Kantora), oraz środowisko skupione wokół Juliusza Osterwy, który dawał przedstawienia „teatru jednego aktora”, uczyłaktorstwa, prowadził kursy w seminariach duchownych oraz spisał plany powołania dwóch zakonów teatralnych, zwanych „Genezja” i „Dal”. Przedstawienia były również przygotowywane w niemieckich oflagach oraz obozach koncentracyjnych. Stefan Jaracz występował dla współwięźniów w Auschwitz, Zofia Rysiówna w Ravensbrück, Roman Niewiarowicz w Dachau. Podobne, choć rzadsze przedstawienia zanotowano także w sowieckich obozach dla oficerów i w łagrach. Teatry grające dla żołnierzy oraz polskich cywilów powstały w 2 Korpusie gen. Władysława Andersa i innych polskich formacjach wojskowych na Zachodzie, a także przy polskim wojsku pod komendą sowiecką. Straty materialne teatru polskiego spowodowane wojną były ogromne. Teatr Narodowy w Warszawie został zbombardowany przez Luftwaffe 19 września 1939 r. Ogólnie Polska straciła ok. 70% budynków teatralnych oraz teatralne biblioteki, magazyny dekoracji i kostiumów itp. Straty ludzkie wyniosły ok. 300 zawodowych ludzi teatru (na ok. 2000 w 1939 r.). Niektórzy padli w walkach (jak Ludwik Berger). Inni zostali zamordowanych w więzieniach (jak Nina Veight) i obozach niemieckich (jak Mieczysław Węgrzyn) lub sowieckich (jak Eugeniusz Bodo). Straty duchowe są nie do policzenia: artyści zostali pozbawieni możliwości realizowania swego powołania i praktykowania zawodu, a widzowie strawy duchowej i przeżyć artystycznych. Walka, ofiary, działania i plany ludzi teatru czasu wojny miały głęboki wpływ na historię polskiego teatru w II połowie XX w. Przyczyniły się – choć nie bezpośrednio – do przechowania polskiej tożsamości narodowej w czasach rządów komunistycznych i do odzyskania przez Polskę niepodległości w końcu XX w.
EN
During World War II Polish theatre people took an active part in the fight with both Germany and the Soviet Union. Several of them fought with a weapon inhand as officers and soldiers of Polish armies in the September 1939 campaign, later as combatants of the Home Army (AK), and also within Polish armed forces fighting abroad. Many more fought with a weapon of the word. While boycotting German sponsored stages in the General Government, they created the whole network of small underground theatre groups. Two major centers of this activity were Warsaw, where the Clandestine Theatre Council (Bohdan Korzeniewski, Leon Schiller, Edmund Wierciński and others) organized and sponsored underground theatre productions and acting studios, and Kraków with The Rhapsodic Theatre (led by Mieczysław Kotlarczyk), The Independent Theatre (led by Tadeusz Kantor), and a circle of artists and apprentices gathered around Juliusz Osterwa, who frequently gave one-man shows. Productions were also prepared in German oflags and concentration camps. The great actor Stefan Jaracz performed for fellow inmates in Auschwitz, Zofia Rysiówna in Ravensbrück, and Roman Niewiarowicz in Dachau. Such productions were recorded also in Soviet camps (gulag system). Soldier theatres were organized at the Gen. Anders Second Corp, then also at the Polish forces underSoviet command. Losses of Polish theatre due to the war were staggering. In terms of material losses, The National Theatre in Warsaw was bombed by the Lufwaffe on September 19, 1939, and eventually Poland lost about 70% of theatre buildings standing in August 1939, plus their libraries, sets and costumes magazines, etc. In terms of human losses, about 300 theatre professionals died (out of about 2000 in 1939). Some were killed in military actions, some murdered in either German or Soviet camps. The losses in the spiritual domain were uncountable. Theatre artistswere deprived of the possibility to perform, thus executing their profession and vocation. Theatre spectators were left without their artistic nourishment. The struggles, sacrifices, and deeds of the war-time Polish theatre had a profound influence on the history of Polish theatre of the second half of the 20th century. They were not only an important element of the nation’s war-effort, but-indirectly- contributed to the restoration of Poland’s freedom at the end of the 20th century.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.