Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 12

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  studia nad zwierzętami
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Patrząc nie-ludzkimi oczami: przypadek „Królika po berlińsku”

100%
Janikowska A.
Kwartalnik Filmowy
|
2020
|
issue 110 Poza człowiekiem
156-171
PL
Artykuł analizuje film Bartosza Konopki Królik po berlińsku (2009), który autorka odczytuje jako splot historii ludzkiej i nie-ludzkiej. W tekście zostaje podjęta kwestia potencjału sztuki filmowej w tworzeniu nieantropocentrycznych sposobów widzenia świata. Rozważania przedstawione w artykule odnoszą się do transdyscyplinarnych studiów nad zwierzętami, a szczególnie do subdyscypliny historii, jaką jest historia zwierząt. Przedstawione w filmie wydarzenia związane z powstaniem i upadkiem Muru Berlińskiego, widziane oczami królików, pozwalają autorce na przeprowadzenie interpretacji obrazu z perspektywy posthumanistycznej, akcentującej znaczenie filmowych historii w poszukiwaniu nowych sposobów postrzegania świata, wolnych od ego- i antropocentryzmu.
EN
The article presents an analysis of Bartosz Konopka’s movie Rabbit à la Berlin (2009), which is interpreted by the author as an manifestation of the entanglement of human and non-human narratives. The text addresses the problem of the potential of film art for creating non-anthropocentric ways of seeing the world. The considerations refer to transdisciplinary animal studies, particularly to animal history as a subfield of history. The events related to the rise and fall of the Berlin Wall, as seen through the eyes of rabbits, allow the author to interpret the picture from a post-humanist perspective, emphasizing the significance of the film storytelling in the search for new ways of perceiving the world, free from human ego- and anthropocentrism.
2

Zmierzch cyrku w "Zwierzyńcu" Antoniego Ferdynanda Ossendowskiego na tle rozkwitu kultury cyrkowej w XIX wieku

100%
Barcz A.
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej
|
2014
|
issue 20
182-196
EN
Despite the fact that Ossendowski’s writings do not belong to the most prominent critical voices of the nineteenth century model of a circus they are original for the Polish history of non-anthropocentric literature. This approach to the circus becomes a kind of dominant in one of Ossendowski’s texts and allows to extract "Zwierzyniec", written in 1931, from unflattering reviews by directing the text into a more significant and zoocentric forms of narration endowed in the text.
3
Publication available in full text mode
Content available

Poeci i ich zwierzęta

100%
Juchniewicz A.
Rana. Literatura - Doświadczenie - Tożsamość
|
2020
|
issue 2
1-27
EN
Anita Jarzyna’s essays, collected in the book Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich) (Post-Koiné. Studies on Non-Anthropocentric (Poetic) Languages), contribute to the flourishing field of animal studies. Her work develops a coherent theory of the reading of poetry using the latest methodologies. Jarzyna’s main argument, developed through a microscopic analysis of the the poems of several dozen poets, is for the necessity of the intentional reconfiguration of well-worn expressions and the re-evaluation of tropes. The reason for this is, as Donna Haraway argues, that such linguistic constructions and tropes are the reason the language “deviates from the correct path and takes a turn”. This remark applies not only to the works of Joanna Mueller and Justyna Bargielska, which intercept and neutralise derogatory language related to hunting (pomiot, pokot), but also to poets deconstructing oxymorons functioning in the Polish language (as in the case of Ryszard Krynicki), as well as allusively referring to canonical formulas (Adorno) which are of importance in the period (for example, in the poems of The Lives of Birds and Mammals, Kronhold). This is not the only strategy Jarzyna decides to pursue. She also outlines a complementary account of the animal biography (for example, Laika the dog, one of the first animals in space), the publicizing of which is part of Éric Baratay’s project of extending human history to non-human actors. The French historian postulates that the animal cannot remain a blank spot in history; a methodology for reading documents and testimonies must be developed in order to allow the reconstruction of the life path of animals. In the light of new research, the agency of animals is unquestionable, a narrative that Jarzyna also builds upon. This project criticizes many stereotypes and announces the development of a new way of speaking and thinking about writing. The first step in revising the old order is to revolutionize language by purifying it of animal-related curse words and other linguistic constructions that harm animals. In the eyes of this reviewer, Jarzyna’s monograph stands out from other publications in terms of the construction of the argument and its centralpremises, which go beyond the cautious style of many academic books.
PL
Studia Anity Jarzyny zebrane w książce Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich) lokują się w polu „przeżywających” obecnie rozkwit studiów nad zwierzętami i wypracowują spójną koncepcję czytania poezji z zastosowaniem najnowszych metodologii. Pomysł Jarzyny, która poddała mikrologicznej analizie wiersze kilkudziesięciu poetek i poetów, oparty jest na śledzeniu intencjonalnych rekonfiguracji utartych wyrażeń i dowartościowaniu tropów, ponieważ, jak przekonuje Donna Haraway, to one powodują, że język „odchyla się od właściwego kursu i skręca”. Uwaga ta odnosi się nie tylko do twórczości Joanny Mueller i Justyny Bargielskiej, które przechwytują i unieważniają inwektywy łowieckie (pomiot, pokot), lecz również poetów dekonstruujących funkcjonujące w polszczyźnie oksymorony (casus Ryszarda Krynickiego), a także aluzyjnie nawiązujących do kanonicznych formuł (np. Adorna), których znaczenie ulega rozszerzeniu (casus wiersza Życie ptaków i ssaków po Kronholda). Nie jest to jedyna strategia, na jaką decyduje się Jarzyna. Zarysowuje też komplementarną narrację o zwierzęcych biografiach (np. Łajki), których nagłaśnianie wpisuje się w projekt poszerzania ludzkiej historii o nieludzkich aktorów, autorstwa Érica Barataya. Francuski historyk postuluje, że zwierzę nie może być nadal białą plamą historii, dlatego należy wypracować koncepcję czytania dokumentów i świadectw, która pozwoliłaby na zrekonstruowanie losu zwierząt. Ich sprawczość jest w świetle nowych badań niepodważalna, co podkreśla również Jarzyna. Jej projekt poddaje krytyce wiele stereotypów i zapowiada wypracowywanie nowego sposobu mówienia i myślenia o zwierzętach. Pierwszym etapem rewizji starego porządku ma być rewolucja języka i oczyszczenie go z inwektyw o podłożu animalnym i porównań, które zawsze pozostają krzywdzące dla zwierząt. W ocenie autora tekstu monografia Jarzyny wyróżnia się na tle innych publikacji sposobem prowadzenia wywodu i narracją, która wykracza poza kostyczny styl książek akademickich.
4
Publication available in full text mode
Content available

Zwierzęta jako przedmiot opresji w Polsce w latach 1945–1970: w poszukiwaniu głównych pól badawczych

100%
Jarosz D.
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
|
2022
|
issue 19
33-56
EN
This article joins the dynamically developing branch of contemporary historiography, which is the history of animals and interspecies relations, focusing on the issue of animal oppression in recent Polish history. It presents the preliminary results of the archival research carried out in the Central Archives of Modern Records, the Archives of the Ministry of Environment, and in the Institute of National Remembrance, as well as the analysis of press publications, which made it possible to distinguish several most important fields of research on the problem of oppression of animals in Poland between 1945 and 1970.
PL
Artykuł włącza się w dynamicznie rozwijającą się dziedzinę współczesnej historiografii, jaką jest historia zwierząt i relacji międzygatunkowych, skupiając się na zagadnieniu opresji wobec zwierząt w najnowszej historii Polski. Przedstawia wstępne wyniki kwerendy archiwalnej przeprowadzonej w Archiwum Akt Nowych, Archiwum Zakładowym Ministerstwa Środowiska oraz w Instytucie Pamięci Narodowej, a także analiz publicystyki prasowej, która pozwoliła na wyodrębnienie kilku najważniejszych pól badawczych problematyki opresji wobec zwierząt w Polsce w latach 1945–1970.
5
Publication available in full text mode
Content available

„Nie z nienawiścią, lecz z pogardą patrzy kot na psa”. Čapkowskie uwagi na temat psychiki zwierzęcej

100%
Gawarecka A.
Porównania
|
2022
|
vol. 31
|
issue 1
159-180
EN
The book by Karl Čapek Měl jsem psa a kočku (I had a dog and a cat) appeared (posthumously) in 1939 in the Czech publishing market. This publication, which consisted of several essays, a story about the fox terrier Dašenka and a humorous guide to dog breeds, was mostly treated by literary scholars as some kind of hybrid bricolage of a miscellaneous texts. The animal stories published in this book draw their thematic material from everyday and empirical observation and do not need to use systems of cultural references and imagination. Their reception, however, requires common knowledge, available to those (i.e., in fact, to everyone) who have ever dealt with domestic animals and thus are able to confirm these observations, confront them with their own experience and, as a result, appreciate the accuracy and insight of the diagnoses offered by the author. The paradoxical conclusions of Čapek’s remarks throw readers out of their cognitive routine and show that the problem of animal emotional and intellectual life is more complicated than is usually considered. The narrative portraits of dog and feline heroes are primarily used to build anthropological models for which the patterns of animal behaviour constitute a convincing (because reduced to simplified “basic” behavioural matrices) exemplification.
PL
Książka Karla Čapka Měl jsem psa a kočku (Miałem psa i kota) ukazała się (pośmiertnie) w 1939 roku na czeskim rynku wydawniczym. Publikacja ta, składająca się z kilku esejów, opowieści o foksterierze Dášeńce i humorystycznego przewodnika po rasach psów, była traktowana przez badaczy literatury głównie jako swego rodzaju hybrydyczny bricolage różnych gatunków literackich i publicystycznych. Zamieszczone w niej opowieści o zwierzętach czerpią materiał tematyczny z codziennej i empirycznej obserwacji i nie wymagają korzystania z systemów kulturowych odniesień i wyobrażeń. Ich odbiór wymaga jednak wiedzy powszechnej, dostępnej dla tych (czyli właściwie dla wszystkich), którzy mieli do czynienia ze zwierzętami domowymi i dzięki temu są w stanie potwierdzić te spostrzeżenia, skonfrontować je z własnym doświadczeniem i w efekcie docenić trafność i wnikliwość diagnoz przedstawionych przez autora. Paradoksalne konkluzje, które Čapek wywodzi ze swych spostrzeżeń, wytrącają czytelnika z rutyny poznawczej i pokazują, że problem życia emocjonalnego i intelektualnego zwierząt jest bardziej skomplikowany, niż to się zwykło uważać. Narracyjne portrety psich i kocich bohaterów służą przede wszystkim budowaniu modeli antropologicznych, dla których wzorce zachowań zwierząt stanowią przekonującą (bo sprowadzoną do uproszczonych „podstawowych” matryc behawioralnych) egzemplifikację.
6
Publication available in full text mode
Content available

Zoo-integracje. Śladem Bydlęcego brzemienia Sunaury Taylor

100%
Jarzyna A.
Porównania
|
2022
|
vol. 32
|
issue 2
355-370
EN
This article is a contextual discussion of Sunaura Taylor’s pioneering book Beasts of Burden: Animal and Disability Liberation, dedicated to a parallel critique of anthropocentrism and ableism as two interlocking systems of oppression that propel each other. The review notes the prospects for a (critical) use of the American scholar’s thesis in literary studies, and points out examples of specific works deserving reinterpretation within such a framework.
PL
Artykuł stanowi kontekstowe omówienie pionierskiej książki Sunaury Taylor Bydlęce brzemię. Wyzwolenie ludzi z niepełnosprawnościami i zwierząt, poświęconej paralel- nej krytyce antropocentryzmu i ableizmu jako dwu zazębiających i wspierających się systemów opresji. W recenzji zwrócono uwagę na perspektywy (krytycznego) wykorzystania tez amerykańskiej badaczki w studiach literaturoznawczych, wskazane zostały przykłady konkretnych utworów, zasługujących na reinterpretacje w tak zakreślonych ramach.
7
Publication available in full text mode
Content available

Tam, gdzie zwierzę stawało się mięsem. Sposób traktowania zwierząt, warunki produkcji i nadużycia w zakładach mięsnych w Polsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku

100%
Jarosz D.
Kwartalnik Historyczny
|
2022
|
vol. 129
|
issue 3
631-657
EN
The article analyses the malfunctions of meat processing plants in Poland in the 1950s and 1960s, including the suffering of animals that ended up there. It is based mainly on documents stored in the Central Archives of Modern Records in Warsaw (especially in the files of the Supreme Audit Office and the Ministry of State Control). The research focuses on the following issues: how animals were treated on farms, purchase points and transport to and treatment in meat-processing plants. New facts were also established with regard to their employees’ abuses and poor technical, hygienic, and sanitary conditions in the plants.
PL
Artykuł zawiera próbę analizy nieprawidłowości w funkcjonowaniu zakładów mięsnych w Polsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w., w tym cierpień zwierząt, które tam trafiały. Został oparty głównie na dokumentacji przechowywanej w Archiwum Akt Nowych (zwłaszcza w zespołach Najwyższej Izby Kontroli i Ministerstwa Kontroli Państwowej). Przeprowadzane badania zostały skoncentrowane na takich kwestiach jak sposób traktowania zwierząt w gospodarstwach rolnych, w punktach skupu i transporcie do zakładów mięsnych oraz w tych zakładach. Przedstawiono również ustalenia dotyczące nadużyć dokonywanych przez ich pracowników oraz złych warunków technicznych i higieniczno-sanitarnych tam panujących.
8
Publication available in full text mode
Content available

Репрезентация животных в рассказе Севера Гансовского Зверек (1969)

100%
Gansovskaya K.
Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
|
2020
|
issue 6
191-201
PL
Twórczość Sewera Gansowskiego jest znakomitym przykładem współczesnej ekoliteratury. Autor przez wiele lat zajmował się gatunkiem eko-science fiction, który najpełniej ujmuje badanie natury ludzkiej egzystencji oraz interakcje pomiędzy ludźmi i nie-ludzkimi zwierzętami. Wykorzystanie metodologii z obszaru human-animal studies w badaniu gatunku science fiction pozwoliło na przeanalizowanie tekstu pisarza w kontekście najnowszych badań z zakresu ekoliteratury i bioetyki. Przedmiotem analizy jest opowiadanie Małe zwierzę (1969), przedstawiające historię małego chłopca i jego okrutne zachowanie wobec zwierząt. Według autorki artykułu opowiadanie ukazuje kreację człowieka jako przedstawiciela nowej ekokultury oraz kształtowanie się nowego modelu poznawczego świata, w którym zwierzę odgrywa rolę pośrednika między człowiekiem a przyrodą, przekraczającą granice ludzkiego doświadczenia.
RU
The literary works of Sever Gansovsky are an excellent example of modern eco-literature. For many years, the writer worked with the genre of eco-science fiction, which is engaged into the study of the nature of human existence and the interaction of humans with non-human animals. The methods of Human-Animal Studies, applied to science fiction works, allowed us to analyze the writer’s novels in the context of the latest research in eco-literature and bioethics. The object of this study is the novel Little Animal, written in 1969. The novel tells a story of a small boy who is particularly cruel to animals. Little Animal represents the creation of a man as an exponent of a new eco-culture. The novel shows the formation of a new cognitive model of the world, in whichanimals are playing a mediating role between the man and the nature that is beyond the limits of human experience.
9
Publication available in full text mode
Content available

O czym myślę, kiedy myślę o zwierzętach w edukacji polonistycznej? Siedem odpowiedzi

100%
Jarzyna A.
Polonistyka. Innowacje
|
2020
|
issue 11
63-76
EN
The article is an attempt to distinguish various fields of teaching Polish studies, where should we apply the non-anthropocentric paradigm (especially the animals studies). The author, invoking ideas such as those proposed by Cary Wolfe, claims that this point of view should not be introduced as an isolated topic taught during a single class, using only the works dedicated to this particular subject. Texts about emancipation should rather be analyzed in multiple contexts, not avoiding critical works being standard reading in a certain cultural environment, by indicating the often marginalized position of non-human beings as well as various linguistic techniques used to make animals inferior.
PL
Artykuł stanowi próbę wyodrębnienia rozmaitych obszarów edukacji polonistycznej, w ramach których warto uruchamiać optykę nieantropocentryczną (ze szczególnym uwzględnieniem studiów nad zwierzętami). Autorka, powołując się między innymi na postulaty Cary’ego Wolfe’a, dowodzi, że tej perspektywy nie należy wprowadzać punktowo na pojedynczych lekcjach i wyłącznie za pośrednictwem utworów, które tematyzują te kwestie. Treści emancypacyjne powinno się raczej wdrażać wielokontekstowo, nie stroniąc od krytycznych lektur kanonicznych tekstów kultury, wskazując na często marginalizowaną pozycję podmiotów pozaludzkich oraz różnorodne językowe zabiegi upodrzędniające zwierzęta.
10
Publication available in full text mode
Content available

Environmental History in Practice

80%
Praczyk M.
Historyka Studia Metodologiczne
|
2020
|
vol. 50
11
Publication available in full text mode
Content available

Nie-stosow(a)ne analogie. Lesbos Renaty Lis jako narracja poszerzająca doświadczenie uchodźcze

80%
Jarzyna A.
Polonistyka. Innowacje
|
2017
|
issue 6
25-44
EN
The study is mostly devoted to Renata Lis’s book entitled Lesbos. The essays composing the book, about three writers who refer in their work to Sappho to tell about homosexual identity, are complemented by a narration about the position of today’s refugees placed in the Lesbos camp. The sketch is an attempt to think of the opportunities brought by the poetry of essay, which allows us to extend our thought on the refugees’condition beyond the context of provisional problems and the language of publicity by confronting their experience with other forms of exclusion. The author invokes the existential meditation of Tadeusz Sławek, entitled U-chodzić, which is related by genre and raises similar issues, as well as the set of ornithological sketches by Stanisław Łubieński, entitled Dwanaście srok za ogon; in relation to the later work, the book shows that Lis’s intention should be extended by a non-anthropocentric dimension. Then the idea of an open interpersonal community is more complete, being an idea of a community of genres.
PL
Artykuł poświęcony jest przede wszystkim książce Renaty Lis pt. Lesbos. Składające się na nią eseje o trzech pisarkach odwołujących się w swojej twórczości do Safony, by opowiedzieć o tożsamości homoseksualnej, dopełnia narracja o sytuacji współczesnych uchodźców przebywających w obozie na wyspie Lesbos. Niniejszy szkic przynosi próbę namysłu nad możliwościami, jakie stwarza poetyka eseju, pozwalająca rozważyć kondycję uchodźców poza kontekstem doraźnych problemów, poza dominującym publicystycznym językiem, konfrontując to doświadczenie z innymi formami wykluczenia. Autorka artykułu przywołuje przy tym pokrewną gatunkowo i poruszającą podobne kwestie medytację egzystencjalną Tadeusza Sławka pt. U-chodzić oraz zbiór szkiców ornitologicznych Stanisława Łubieńskiego pt. Dwanaście srok za ogon, w związku z tą drugą książką pokazuje, iż zamysł Lis warto poszerzyć o wymiar nieantropocentryczny. Wówczas idea otwartej międzyludzkiej wspólnoty realizuje się pełniej jako idea wspólnoty międzygatunkowej.
12
Publication available in full text mode
Content available

Wielka masakra psów w Polsce gomułkowskiej

80%
Jarosz D.
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
|
2019
|
issue 17
PL
Artykuł zwiera próbę analizy kontekstu i przebiegu tzw. psiej kampanii, jaka miała miejsce w Polsce na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. Przedmiotem analizy były dokumenty instytucji i urzędów, które zajmowały się wypracowaniem reguł postępowania z bezpańskimi zwierzętami (przede wszystkim psami, rzadziej kotami). Scharakteryzowana została też akcja protestów przeciwko odtwarzaniu rakarni, w których dokonywano brutalnych mordów na zwierzętach oraz przeciwko masowemu odstrzałowi bezdomnych zwierząt przez myśliwych i inne upoważnione do tego służby.
EN
The article attempts to analyse the context and course of the so-called “canine campaign” that took place in Poland at the turn of the 1960s. The subject of the analysis are documents of institutions and offices that worked out the rules and regulations for dealing with stray animals (primarily dogs, less often cats). The study also presents the action of protests against re-establishment of dog knackeries in which brutal animal murders were carried out and against the mass shooting of homeless animals by hunters and other authorized services.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.