Search results

1

Z Łemkowskiej Księgi Rodzaju – wykładniki stylizacji biblijnej w tekście Władysława Grabana

100%

Rychter J.

Język. Religia. Tożsamość

|

2019

|

issue 1(19)2019

121-133

PL

Artykuł zawiera wieloaspektową analizę tekstów pięciu prozatorskich Władysława Grabana zatytułowanych Z Łemkowskiej Księgi Rodzaju zamieszczonych w tomiku Znaleźć równowagę duszy z 2004 r. Wykazano, iż teksty nawiązują w sferze idei i kompozycji do starotestamentowego wzorca, natomiast na płaszczyźnie językowej, w tym leksykalno‑frazeologicznej, stylizacja biblijna ma charakter niezwykle powierzchowny.

EN

The paper presents a multi‑faceted analysis of five prose texts by Władysław Graban entitled "Z Łemkowskiej Księgi Rodzaju" [From the Lemko Book of Genesis], published in his 2004 volume "Znaleźć równowagę duszy" [Finding the Balance of the Soul]. It was found that the texts follow the Old Testament model on the level of ideas and composition. At the same time, the biblical stylisation on the linguistic level, including lexis and phraseology, is extremely superficial.

2

O pisarstwie gawędowym Maryny Okęckiej-Bromkowej

100%

Chłosta-Zielonka J.

Prace Językoznawcze

|

2008

|

issue 10

25-35

EN

The writings of Maryna Okęcka-Bromkowa (1922–2004), the Olsztyn author of hundreds of radio broadcasts, a collection of reportages as well as parables and memoirs, draws the reader’s attention to the greatly perfected style of tale narrative. Born and brought up as a half-orphan in a noble, Polish mansion house in Stadniki, she is permeated by the tradition of borderland, that also finds its expression in the expansion of the tale, as a literary genre, which is very often employed in the speaking and writing of the Eastern Borderlands’ people. Another source of the tale borrowings springs from the essence of her work in the field. As a journalist, while travelling around Poland, she recorded thousands of unique melodies, tales and customs.

3

Językowa stylizacja historyczna w "Rycerzu" Lecha Majewskiego

100%

Bobrowski J.

Przegląd Humanistyczny

|

2016

|

vol. 60(2 (453))

155-163

PL

The article discusses grammatical, semantic and pragmatic linguistic style indicators appearing in the dialogues of Lech Majewski’s film The Knight from 1980. The analysis of the material proved that the film is dominated by means evoking the old, historical Polish language. The author most often reached for inversion, conventional historicisms (referring to the stereotype of the feudal medieval times) and stylistic, as well as the old forms of address. Stylistic strategy used in the film can be defined as historical stylization. Language of the dialogues harmonizes with fairy-poetic narrative convention of The Knight.

4

Stylizacja na potoczność w przekładzie literatury czeskiej na język polski

100%

Vítová L.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2011

|

vol. 2

|

issue 1

175-187

CS

Česká literatura s bohatou tradicí využití příznakové stylizace hovorovosti a nářečnosti klade na překladatele do jazyků s méně rozvrstvenou stylistikou nemalé tvůrčí nároky — překladatelé musí nalézt vhodný protějšek pro vyjádření expresivity originálu. Autorka článku sledovala překladatelské strategie při řešení tohoto problému na příkladech překladů děl autorů, kteří různým způsobem využívají stylizace hovorovosti: Jaroslava Haška, Bohumila Hrabala, Jáchyma Topola a Ireny Douskové. Na základě srovnání originálu a překladu popsala, jak a nakolik se pokusili o vyjádření odpovídající originálu jednotliví překladatelé: v případě Haška Paweł Hulka-Laskowski, Józef Waczków a Antoni Kroh, v případě Hrabala Andrzej Czcibor-Piotrowski, Jan Stachowski a Piotr Godlewski, v případě Topola Leszek Engelking a v případě Douskové Joanna Derdowska. Autorka v závěru navrhla klasifikaci stylizace hovorovosti (dle formy a cíle užití): lidová (Hašek), estetizující (Hrabal), naturalistická (Topol), humoristická (Dousková) a poukázala na sílící potřebu jak nejpřesnějšího přeložení všech aspektů textu, včetně těch lišících se od národní tradice — shodně s názorovými proudy posledních let se v překladech objevuje stále více Jiného, v překladu dochází ke koperníkovskému obratu, před osvojením (světem viděným národním prizmatem) upřednostňujeme exotizaci (vlastní domov spatřený přes brýle celého světa).

EN

Czech literature has traditionally made use of a distinctive stylization of colloquial language and dialect. This represents a significant challenge for translators into languages with less diverse stylistics as they seek to find a mode of capturing the original’s emotionality. This article explores translators’ strategies when dealing with this problem and uses examples of works by Jaroslav Hašek, Bohumil Hrabal, Jáchym Topol and Irena Dousková who stylize colloquial language in a variety of ways. The author uses a comparative analysis of the original and the translation to determine how and to what extent the individual translators achieved an adequate rendering of the original. The translators in question are Paweł Hulka-Laskowski, Józef Waczków and Antoni Kroh in the case of Hašek; Andrzej Czcibor-Piotrowski, Jan Stachowski and Piotr Godlewski in the case of Hrabal; Leszek Engelking in the case of Topol and Joanna Derdowska in the case of Dousková. In the conclusion the author suggests four categories of stylization of colloquial language (depending on its form and aim): folk (Hašek), aestheticizing (Hrabal), naturalist (Topol) and humorous (Dousková). She also argues that it is increasingly more important to provide as accurate a translation as possible of all the aspects of the text, including those that differ from the national tradition. This is in line with the latest trends when translations incorporate increasingly more of the Other and are characterized by a significant shift from adaptation (viewed through the national prism) to exoticization (viewing one’s home through the lenses of the whole world).

5

Kody odmienności kulturowej w literaturze szwedzkiej i jej przekładach. Na przykładzie Trylogii sztokholmskiej Jensa Lapidusa

100%

Wasilewska-Chmura M.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2017

|

vol. 2

|

issue 2

EN

The article takes up the problem of linguistic representations of cultural otherness in Swedish literature featuring immigrant and/or class-stratified environments. The language, both of the protagonists as well as the narration, is a literary construct exposing only those linguistic elements (mainly lexical ones) which are relevant for achieving a pragmatic purpose – the effect of otherness. The article presents a stylistic analysis of the means of expression employed together with translators' strategies aimed at achieving a functional equivalence.

PL

Artykuł podejmuje temat językowych reprezentacji kulturowej odmienności w literaturze szwedzkiej, przedstawiającej środowiska imigranckie i/lub rozwarstwione klasowo. Język, zarówno protagonistów jak i narracji, jest konstruktem literackim, który eksponuje jedynie niektóre elementy językowe (głównie leksykalne) jako relewantne dla osiągnięcia pragmatycznego celu – efektu obcości. Przedmiotem artykułu jest analiza stylistyczna zastosowanych środków oraz strategie tłumaczy zmierzające do uzyskania ekwiwalencji funkcjonalnej.

6

Польские культурные мотивы в «Куда ж нам плыть?» Бориса Акунина и в переводе повести на польский язык

94%

Jóźwiak J.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 10

221-233

RU

Цель статьи ‒ представить результаты индивидуального выбора переводчика в процессе передачи культурно обусловленных языковых элементов с русского языка на польский язык. Материал был почерпнут из рассказа Бориса Акунина «Куда ж нам плыть?» и перевода текста на польский язык «Dokąd płyniemy?». В процессе анализа был использован сопоставительно-описательный метод. В статье рассматриваются различные способы передачи единиц в ситуации, когда стилизация касается языка, на который делают перевод, особенно в такой специфической ситуации как «двойная» стилизация. В результате проведенного анализа можно оценить, в какой степени решения переводчика позволили передать культурные коннотации и сохранить в тексте перевода функции, выполняемые рассматриваемыми переводческими единицами в тексте оригинала.

EN

The aim of this paper is to present the results of translators’ individual choices in the process of transmitting Polish culture-specific elements from a Russian text to Polish culture. The source material was taken from the novel “Where shall we go?” by Boris Akunin and its translation into Polish. During the analysis, a comparative-descriptive method was used. The different ways of transferring units in a situation when stylisation concerns the language into which the translation is made, especially in such a specific situation as “double” stylisation are discussed. As a result of the analysis, it is possible to assess the extent to which the translator's decisions made it possible to convey cultural connotations and preserve in the translation text the functions performed by the considered translation units in the original text.

PL

Polskie motywy kulturowe w „Dokąd płyniemy?” Borysa Akunina i w przekładzie opowiadania na język polski Celem artykułu jest zaprezentowanie rezultatów indywidualnych wyborów tłumacza w procesie przekazu uwarunkowanych kulturowo elementów językowych z języka rosyjskiego do tekstu w języku polskim. Materiał ilustracyjny został zaczerpnięty z opowiadania Borysa Akunina „Куда ж нам плыть?” oraz tłumaczenia tekstu na język polski „Dokąd płyniemy?”. W procesie analizy została zastosowana metoda porównawczo-opisowa. W artykule zostały omówione różne sposoby przekazu jednostek w tak specyficznej sytuacji, jaką jest „podwójna” stylizacja. W rezultacie przeprowadzonej analizy można ocenić, w jakim stopniu decyzje tłumacza pozwoliły przekazać konotację kulturową i zachować w tekście przekładu funkcje pełnione przez analizowane jednostki przekładowe w tekście oryginału. Польские культурные мотивы в «Куда ж нам плыть?» Бориса Акунина и в переводе повести на польский язык Цель статьи ‒ представить результаты индивидуального выбора переводчика в процессе передачи культурно обусловленных языковых элементов с русского языка на польский язык. Материал был почерпнут из рассказа Бориса Акунина «Куда ж нам плыть?» и перевода текста на польский язык «Dokąd płyniemy?». В процессе анализа был использован сопоставительно-описательный метод. В статье рассматриваются различные способы передачи единиц в ситуации, когда стилизация касается языка, на который делают перевод, особенно в такой специфической ситуации как «двойная» стилизация. В результате проведенного анализа можно оценить, в какой степени решения переводчика позволили передать культурные коннотации и сохранить в тексте перевода функции, выполняемые рассматриваемыми переводческими единицами в тексте оригинала.

7

Powieść historyczna według Sienkiewicza. Teoria i praktyka

94%

Bujnicki T.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2016

|

issue 5

123-137

EN

Sienkiewicz had shown a keen interest in the issue of the historical novel prior to making his own first attempts at the genre. Among various reviews written by Sienkiewicz, a short analysis of Kraszewski’s Teutonic Knights 1410 (Krzyżacy 1410) is of particular significance, since Sienkiewicz stipulates there a general outline of the genre. On the other hand, while evaluating Historical Sketches (Szkice historyczne) by Ludwik Kubala, Sienkiewicz pointed to the potential literatureness of the history itself. The practical realisation of the genre of historical novel, as exercised by the author of The Trilogy, was preceded by his Tartar Captivity (Niewola tatarska), stylised for an old-Polish diary. And the famous series of novels set in the 17th century had formed the model of historical novel which was subsequently repeated in Quo Vadis and The Teutonic Knights (Krzyżacy). Sienkiewicz generalised on his writing experience in a lecture on the historical novel, in which he listed his views regarding the purpose and the form of the genre.

PL

Problematyka gatunkowa powieści historycznej zajmowała Sienkiewicza jeszcze przed przystąpieniem do uprawiana tego gatunku Wśród recenzji pisarza szczególnie ważna jest krótka ocena Krzyżaków 1410 Kraszewskiego, na podstawie której Sienkiewicz określił ogólne zarysy gatunku. Natomiast oceniając Szkice historyczne Ludwika Kubali, wskazał na potencjalną literackość samych dziejów. Praktykę na polu powieści historycznej autora Trylogii poprzedziła stylizowana na pamiętnik staropolski Niewola tatarska. Z kolei słynny cykl powieści o siedemnastym wieku uformował model powieści historycznej powtarzany potem w Quo vadis i Krzyżakach. Swoje doświadczenie pisarskie uogólnił Sienkiewicz w odczycie o powieści historycznej, w którym wyłożył swoje poglądy na cel i formę tego gatunku.

8

Stylizacja ludowa w XVII-wiecznych pastorałkach Jana Żabczyca (na materiale „Symfonij anielskich”)

84%

Galilej C.

Facta Simonidis

|

2008

|

vol. 1

|

issue 1

285-301

EN

The aim of this article is a review some typical linguistic and stylistic features of 17th pastoral carols, which establish a specifi cation of this genre. Pastoral carols are not authentic folk texts. They were written in educated church environments. The early baroque poet Jan Żabczyc is thought as a father of this genre in polish literature. A part of his literary production shows a imitation of folk language by using for example the same fable scheme, dialogue, monologue, a creation of the characters, attempts of polonisation of Naitivity Scene, folk model of versifi cation. The Żabczyc’s pastoral carols were very popular more than three centuries and two of them (Przybieżeli do Betlejem pasterze, A wczora z wieczora) are still alive.

PL

Jan Żabczyc, wczesnobarokowy poeta nadworny, jest autorem jednego z najpopularniejszych w historii literatury polskiej zbioru kolęd pt. Symfonije anielskie. Różnorodność gatunkowa zamieszczonych w nim pieśni (kolędy teologiczne, noworoczne, pastorałki) oraz ich oryginalny kształt językowy, dostrzeżony przede wszystkim w utworach pasterskich utrwaliły nazwisko Żabczyca jako twórcy nowej polskiej odmiany kolędowej – pastorałki. Celem niniejszego artykułu jest przegląd typowych dla pastorałki cech stylistyczno-językowych, które stanowią jej wyróżniki spośród pozostałych odmian gatunkowych kolędy. Analiza Symfonij pokazuje, iż pastorałki nie są autentycznymi utworami ludowymi, lecz jedynie stylizowanymi na ludowe za pomocą kilku zręcznych zabiegów m.in. poprzez zastosowanie stałego schematu kompozycyjnego, odpowiedniej segmentacji tekstu (incipity o charakterze ludowym), formy podawczej (dialog, monolog), ludowego modelu wiersza oraz elementów ludowej poetyki (typizacja postaci, stosowanie zdrobnień). Te właściwości językowe współtworzą w Symfonijach harmonijną całość, dzięki której Żabczycowe kolędy przez wieki funkcjonowały w żywej praktyce wykonawczej, dwie zaś z nich na stałe weszły do zasobu pieśni kościelnych.

9

Bohater – nieudacznik w peerelowskiej krainie. O Lesiu Joanny Chmielewskiej

84%

Bujnicki T.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2023

|

vol. 66

|

issue 1

247-269

EN

Joanna Chmielowska’s crime novel Lesio differs from others in its genre due to its narrative perspective and its uniquely strong comedic aspect, which is emphasised in the subtitle. The titular protagonist, an office-working architect, represents the prototype of the artistically talented underachiever. His attempts at murdering colleague Matylda, PA and “punctuality police”, and another colleague, his rival for the affections of “office-crush” Barbara, are both inept and amusing. The two projected murders are situated amidst comedic events and thus transform the crime novel into a grotesque parody. Lesio’s role and character undergo changes during the novel’s three parts owing to his participation in a workplace contest, as well as his contribution towards the planning of a large holiday and recreational centre. Subsequent sections of this article will focus on the analysis of the following: characterisation of the protagonist; comedic aspects; parody and linguistic styling; and portrayal of the sociocultural background of the People’s Polish Republic in the 1970s.

PL

Lesio to piąta powieść kryminalna Joanny Chmielewskiej, która stanowi w jej pisarstwie pozycję wyjątkową. Podjęta w artykule interpretacja ma ukazać zarówno sposoby przekształcenia modelu powieści kryminalnej, jak i wydobyć jej humorystyczna dominantę. W analizie tekstu stosowano metody badań strukturalnych połączone z elementami socjologii literatury. Powieść odbiega od ukształtowanego wcześniej wzorca zmianą struktury narracyjnej z pierwszoosobowej na trzecio-osobową oraz mocniejszym wyeksponowaniem ludycznego obrazu świata. Autorka akcentowała aspekt humorystyczny, wysuwając go przed kryminalną intrygę i skupiając się na kreacji bohatera oraz na wywołanych jego działaniami komicznych zdarzeniach. Twórczość Chmielewskiej wyodrębniał stosowany przez nią typ komizmu, który odróżniał jej utwory od „klasycznego” kryminału. W Lesiu nastąpiła zmiana konwencji – kryminał „serio” zastąpiła zabawa w kryminał. Autorka konwencjom powieści kryminalnej, nadawała nowe znaczenia i odwołując się do obiegowych motywów gatunku (zbrodnia (nie)doskonała, napad na pociąg), banalizuje je i ośmiesza. Kolejne części artykułu skupiają się na: charakterystyce bohatera; aspektach komediowych; parodii i stylizacjach językowych, których tłem są stosunki społeczno-kulturowe w PRL w latach siedemdziesiątych XX wieku. Istotną przyczyną zwrotu pisarzy i czytelników w stronę „zabawnej sensacji” zdaje się rodzaj oswajania negatywnie kojarzonej przez wielu Polaków niezbyt odległej przeszłości. Kpina z aparatu sprawiedliwości, pokazywanie nieudolnych policjantów, opieszałość organów ścigania łączą się z apologią zwykłego obywatela, który „domowymi sposobami” radzi sobie w tej rzeczywistości. Powieść Chmielewskiej znalazła licznych naśladowców i kontynuatorów po roku 1989 w nurcie groteskowym powieści kryminalnej. Lesio stanowi ważny przykład rozmaitości gatunkowej powieści kryminalnej, zmienności form i funkcji aspektu ludycznego w jej strukturze.

10

Stylizacja ludowa w XVII-wiecznych pastorałkach Jana Żabczyca (na materiale „Symfonij anielskich”)

84%

Galilej C.

Facta Simonidis

|

2008

|

issue 1

2285-302

PL

Jan Żabczyc, wczesnobarokowy poeta nadworny, jest autorem jednego z najpopularniejszych w historii literatury polskiej zbioru kolęd pt. Symfonije anielskie. Różnorodność gatunkowa zamieszczonych w nim pieśni (kolędy teologiczne, noworoczne, pastorałki) oraz ich oryginalny kształt językowy, dostrzeżony przede wszystkim w utworach pasterskich utrwaliły nazwisko Żabczyca jako twórcy nowej polskiej odmiany kolędowej – pastorałki. Celem niniejszego artykułu jest przegląd typowych dla pastorałki cech stylistyczno-językowych, które stanowią jej wyróżniki spośród pozostałych odmian gatunkowych kolędy. Analiza Symfonij pokazuje, iż pastorałki nie są autentycznymi utworami ludowymi, lecz jedynie stylizowanymi na ludowe za pomocą kilku zręcznych zabiegów m.in. poprzez zastosowanie stałego schematu kompozycyjnego, odpowiedniej segmentacji tekstu (incipity o charakterze ludowym), formy podawczej (dialog, monolog), ludowego modelu wiersza oraz elementów ludowej poetyki (typizacja postaci, stosowanie zdrobnień). Te właściwości językowe współtworzą w Symfonijach harmonijną całość, dzięki której Żabczycowe kolędy przez wieki funkcjonowały w żywej praktyce wykonawczej, dwie zaś z nich na stałe weszły do zasobu pieśni kościelnych.

XX

The aim of this article is a review some typical linguistic and stylistic features of 17th pastoral carols, which establish a specifi cation of this genre. Pastoral carols are not authentic folk texts. They were written in educated church environments. The early baroque poet Jan Żabczyc is thought as a father of this genre in polish literature. A part of his literary production shows a imitation of folk language by using for example the same fable scheme, dialogue, monologue, a creation of the characters, attempts of polonisation of Naitivity Scene, folk model of versifi cation. The Żabczyc’s pastoral carols were very popular more than three centuries and two of them (Przybieżeli do Betlejem pasterze, A wczora z wieczora) are still alive.

11

STYLIZACJA BEZPIECZEŃSTWA CZŁOWIEKA W ŚRODOWISKU SPOŁECZNYM

84%

Pieczywok A.

Studia nad Bezpieczeństwem

|

2018

|

issue 3

5-24

PL

Obecne czasy niosą ze sobą ogromny ładunek różnorodnych zdarzeń, bowiem wiek XXI jest okresem wielkich przemian i ogromnego postępu w różnych sferach życia człowieka. W związku z nawarstwiającymi się zagrożeniami społecznymi i cywiliza-cyjnymi zmniejsza się poczucie bezpieczeństwa wielu środowisk i grup społecznych. Dlatego też stylizacja bezpieczeństwa człowieka może znacznie pomóc w przeciwdziałaniu zagrożeniom. Uświadomienie rodzajów i możliwości zagrożeń, szeroko pojęta profilaktyka oraz racjonalne wychowanie we wszystkich możliwych płaszczyznach życia ludzkiego powinny przyczynić się do marginalizacji zjawisk kryzysowych i patologicznych.

EN

Current times give rise to numerous events because the 21st century is a century of great change and progress in the various spheres of human life. The feeling of safety in many environments and social groups is decreasing in the relationship with progressive social and civilization threats. That is, the stylization of personal safety can also consid-erably help to counteract threats. Awareness of the types and possibilities of threats, broadly defined prevention and rational education in all possible aspects of people’s lives should contribute to the marginalization of critical and pathological phenomena.

12

Gwara śląska jako tworzywo językowe „tłumaczeń” literatury światowej

84%

Momot A.

Socjolingwistyka

|

2016

|

issue 30

61-72

PL

Celem artykułu jest pokazanie sposobu, w jaki gwara śląska funkcjonuje w przekładzie. Zjawisko jest istotne przede wszystkim ze względu na coraz większą popularność tego typu prób literackich. Ważne są także cele przyświecające „tłumaczom”, którzy chcą udowodnić, że gwara śląska może być tworzywem dzieła literackiego, także przekładu. Ogromne znaczenie ma to dla badań lingwistycznych także dlatego, że gwara jest mówioną odmianą języka, nieskodyfikowaną, a jednak podejmowane są próby jej zapisu. Analiza kilku tekstów powstałych w ciągu ostatnich kilkunastu lat pokazuje, że nie sposób mówić w ich przypadku o „tłumaczeniach”, a jedynie o „stylizacji”. Użycie codziennej mowy Ślązaków jako języka przekładów bawi i narusza zasadę stosowności.

EN

The aim of this article is to show how Silesian dialect lives in translation. This is especially important because these literary experiments are becoming more and more popular. Also the aims of the “translators” are important, because they want to prove that Silesian dialect may be linguistic material of literature, including translations. It is of great importance for linguistic researches also because to the fact that the dialect is spoken variety of language, uncodified, but there are attempts to save it. Analysis of some texts created in the last several years shows that it is impossible to call them “translations”, but only “stylization”. Using Silesians’ everyday speech as the language of translations is amusing and violates the principle of appropriateness.

13

Drugie życie gwary — dialektyzacja w wybranych powieściach Katarzyny Bereniki Miszczuk

84%

Osowski B.

Socjolingwistyka

|

2019

|

issue 33

269-282

PL

Cykl powieściowy "Kwiat paproci" to alternatywna wizja Polski w XXI wieku. Jest w niej jednak miejsce i dla gwary okolic Kielc, gdzie osadzona jest akcja. W artykule zbadano językowe wykładniki dialektyzacji oraz stereotyp tej odmiany polszczyzny w literaturze popularnej. Autorka umiejętnie oddała cechy rzeczywistej gwary (poziom fonetyczny, fleksyjny, słowotwórczy i leksykalny), jednocześnie wpisała je w literacki stereotyp dialektu ludowego. Ciekawie przedstawia się sposób wprowadzania leksykalnych środków gwarowych, który został dopasowany do zwyczajów językowych bohaterów. Badając stosunek bohaterów do gwary, umieszczenie tej odmiany w określonym kontekście kulturowym, odtworzyć można społeczny stereotyp gwary we współczesnej Polsce.

EN

The novel series The Fern Flower is an alternative vision of Poland in the 21st century. However, there is a place in it for the dialect of the Kielce area (there is an action set in there). The article examines linguistic indicators of dialect stylization and the stereotype of dialect in popular literature. The author skilfully presented the features of the real dialect (phonetic, inflectional, word-form and lexical level), at the same time she wrote them into the literary stereotype of the dialect. Interesting is the manner of introducing dialectal vocabulary that has been adapted to the linguistic habits of the heroes. Examining the attitude of the heroes to the dialect, placing this variety in a specific cultural context, we can recreate the social stereotype of dialect in contemporary Poland.

14

Stylizacja językowa w serialach telewizyjnych o tematyce historycznej (na wybranych przykładach)

84%

Bobrowski J.

Język Polski

|

2015

|

vol. 95

|

issue 5

466-476

PL

Artykuł poświęcony jest formom i funkcjom stylizacji językowej w dialogu filmowym. Przeanalizowane zostały pierwsze odcinki trzech klasycznych polskich seriali historycznych: „Królewskich snów”, „Królowej Bony” i „Czarnych chmur”. Autor opisuje gramatyczne, semantyczne i pragmatyczne wykładniki stylizacji historycznej. Okazuje się, że zabiegi stosowane przez twórców filmowych są bardzo podobne. Twórcy seriali wykorzystali literacki stereotyp staropolszczyzny. Jego podstawowymi elementami są archaizmy rzeczowe, konwencjonalne archaizmy stylistyczne, słownictwo książkowe i staropolskie tytuły grzecznościowe. Autor uważa, że znaczny wpływ na kształt językowy dialogów ma specyfika medium audiowizualnego

EN

The article is concerned with forms and functions of linguistic stylisation in film dialogues. The opening episodes of the three classical Polish historical series: “Royal Dreams”, “Queen Bona” and “Black Clouds” are analysed. The author describes the grammatical, semantic and pragmatic exponents of the historical stylisation. It turns out that the procedures used by the filmmakers are very similar. The creators of the series harnessed the literary stereotype of Old Polish. Its basic elements are item archaisms, conventional stylistic archaisms, bookish vocabulary and Old Polish courtesy titles. The author believes that the specificity of the audiovisual medium has a significant impact on the linguistic form of dialogues.

15

Gwara w powieściach Ryszarda Wytrycha Orły na śniegu i Czwarty grzech

84%

Jaros V.

Socjolingwistyka

|

2016

|

issue 30

115-131

PL

Przedmiotem artykułu są właściwości języka gwarowego, którym posługują się bohaterzy powieści Ryszarda Wytrycha Orły na śniegu oraz Czwarty grzech. Narrator wprowadza czytelnika do zagrody i domu Kobalów, pokazuje codzienne życie wszystkich członków rodziny, ich krewnych, sąsiadów i znajomych w realiach socjalistycznej Polski lat pięćdziesiątych. Zabiegi językowe mają charakter fragmentaryczny, odnoszą się wprawdzie do całości obu tekstów, ale obejmują zasadniczo tylko wypowiedzi bohaterów i to nie wszystkich. Ich obecność determinowana jest przez składniki fabularne utworów i dodatkowo wzmacnia funkcję prezentatywną. Wykładniki stylizacji gwarowej pełnią następujące funkcje: socjologiczną, tworzywową, ekspresywną i stylową.

EN

The subject of this study is to describe the features of the subdialect that is spoken by the characters in Ryszard Wytrych’s novels Orły na śniegu and Czwarty grzech. The narrator takes the reader to the Kobalas’ enclosure and house, shows the everyday life of all family members, their relatives, neighbours and acquaintances in the reality of socialist Poland in the 1950s. Literary devices are fragmentary and despite the fact they refer to the entirety of both texts they basically involve only the utterances of some of the characters. Their presence is determined by fiction elements in the literary works and it also enhances the characterising function. The markers of subdialect style perform the following functions: sociological, formative, expressive and stylistic.

16

«Hello, niemowlę» — o języku emigrantów w twórczości Michała Choromańskiego

84%

Suchacka D.

Język Polski

|

2012

|

vol. 92

|

issue 4

277–288

PL

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie najciekawszych zjawisk językowych zachodzących w mowie polskich emigrantów — bohaterów utworów Michała Choromańskiego. Za materiał badawczy posłużyło kilka powojennych powieści pisarza opisujących losy Polaków za granicą, m.in. w Ameryce Południowej. Analizie zostały poddane przede wszystkim dialogi, które w sposób bezpośredni prezentują mowę emigrantów, pełną wpływów angielskich, francuskich i hiszpańskich. Ponieważ opis dotyczy tekstu literackiego, w artykule poruszono także zagadnienie stylizacji językowej.

EN

The paper is on presenting the most interesting language phenomena, occurring in the spoken language of Polish emigrants — the heroes of Michał Choromański’s. As the research material we chose several after-war novels of the author, describing the fate of Polish emigrants abroad, among others in South America. Mainly the dialogues were subjected to analysis. The dialogues directly present the manner of speaking of emigrants, full of English, French and Spanish influences. Due to the fact that the description concerns a piece of literature the paper mentions the issues of lingual stylization.

17

Od słuchowiska przez film po książkę – leksykalne wykładniki stylizacji językowej w „Samych swoich”

84%

Kresa M.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2015

|

vol. LXI

141-161

PL

Przedmiotem artykułu jest leksyka wyekscerpowana z trzech tekstów związanych z jedną z najpopularniejszych komedii PRL-u – filmem Sami swoi. Pod uwagę wzięto dialogi filmowe, tekst zrealizowanego w 1965 roku słuchowiska I było święto oraz powieści Sami swoi wydanej w 1993 roku. Z tekstów, których autorem jest Andrzej Mularczyk, wyekscerpowano 5 klas leksemów pełniących funkcje wykładników stylizacyjnych, a zatem leksykę kresową, ogólnogwarową, kolokwialną i wulgarną, ogólnopolską nazywającą realia wiejskie oraz ogólnopolską odnoszącą się do realiów kresowych. Analiza wykazała, że najwięcej wykładników stylizacji językowej wykorzystano w tekście najpóźniejszym, czyli książce; najmniej – w słuchowisku. Najliczniejszą klasą we wszystkich omawianych tekstach jest klasa leksyki ogólnopolskiej nazywającej realia wiejskie, spośród klas leksyki dyferencyjnej zaś – leksyka potoczna i kolokwialna. Okazuje się natomiast, że w tych stylizowanych na polszczyznę przesiedleńców z Kresów dialogach najmniej jest leksyki typowo kresowej; częstsza, choć nadal rzadka, jest natomiast leksyka ogólnogwarowa.

EN

The subject of this article is the lexis from the three texts connected with one of the most popular comedies in PRL – movie Sami swoi. Film dialogues, text of the radio play I było święto from 1965 and novel Sami swoi published in 1993 were taken into account. Five classes of lexemes functioning as exponents of stylization were indicated in the texts written by Andrzej Mularczyk, namely lexis from Kresy, lexis typical to all dialects, colloquial and vulgar lexis, non-dialectal lexis describing rural realities, non-dialectal lexis referring to realities in Kresy. The analysis showed that the largest amount of exponents of language stylization was used in the newest text – book, and the lowest amount – in the radio play. The class of non-dialectal lexis describing rural realities was the most numerously represented class in the three texts. But from the perspective of differential lexis the most numerous was colloquial and vernacular lexis. Nevertheless, in the dialogues representing the language of Poles disrooted from Kresy the least represented class was lexis typical to Kresy. More often, but still not frequent enough was lexis typical to all dialects.

18

Uwagi o nazwach własnych w tekstach gier komputerowych z gatunku fantasy

84%

Domaciuk-Czarny I.

Prace Językoznawcze

|

2016

|

issue XVIII/3

PL

Teksty gier komputerowych występują w nowej przestrzeni cyfrowej, nawiązują jednak do tradycyjnych tekstów literackich i pozaliterackich. Można w nich dostrzec różne procesy stylizacyjne, które wpływają na strukturę nazw własnych, przede wszystkim archaizację potwierdzającą występowanie quasi-średniowiecznego świata przedstawionego w grze. Onimy w tekstach cRPG są zróżnicowane pod względem proweniencji językowej, a wpływ na ich strukturę i znaczenie mają zainteresowania, zwłaszcza literackie, ich twórców, czyli autorów gry i samych graczy. Nazwy własne znajdujące się w tekstach gier komputerowych jako przejrzyste semantycznie deskrypcje jednostkowe charakteryzują nazywane przez siebie obiekty, a jako nieczytelne semantycznie, często sztuczne, formy nazewnicze informują odbiorców tekstu o obcości i czasowym oddaleniu opisywanego uniwersum. W cRPG zauważamy współwystępowanie tych dwóch grup onimów.

EN

The texts of computer games exist in a new digital space, yet they refer also to the traditional literary and non-literary texts. They exhibit different stylistic features that affect the structure of proper names, especially archaization that confirms the presence of a quasi-medieval world in the game. Onyms present in cPRGs are diverse linguistically, and their structure and meaning reflect the interests, especially literary, of their creators, that is both authors and players. The names found in the texts of computer games as semantically clear individual descriptions characterize the objects they refer to, and as semantically unclear, or artificial, they inform the players of the strangeness and temporal distance of the described universe. Computer Role Playing Games are characterized by the presence of both these groups of onyms.

19

Sarkazm i pobłażliwość

84%

Kącka E.

Przegląd Humanistyczny

|

2019

|

vol. 63(2 (465))

25-32

PL

In the text Sarcasm and Indulgence, there is an analysis of human relations in Jane Austen’s Sense and Sensibility. The marriage as a fact – and the space for a social game – is here one of the examples of modelling of the connections and their linguistic representation. The gossip is attached to the structure of the novel, in which it penetrates the hidden. The work of Austen refers to two modes of talking, two styles: the private talk and the officialornamental talk. The model of the novel of the author of Sense and Sensibility has been compared here with the one of Stendhal.

20

Problem poprawności stylizacyjnej na przykładzie stylizacji historycznej w polskim filmie fabularnym

84%

Bobrowski J.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2017

|

vol. 73

119-130

PL

Artykuł poświęcony jest kwestii językowej poprawności zabiegów stylizacyjnych stosowanych przez twórców tekstów artystycznych ze szczególnym uwzględnieniem scenariuszy filmowych. W pierwszej części artykułu autor omawia dotychczasowe poglądy polskich badaczy na ten temat i przedstawia własne stanowisko, opowiadając się za umiarkowanym autentyzmem i uwzględnianiem przez twórców ustaleń językoznawców. W drugiej części omawia przykłady zabiegów stylizacyjnych zastosowanych w polskich filmach o średniowieczu i pokazuje, jak językoznawca mógłby pomóc w ich ulepszeniu. W zakończeniu wskazuje na możliwości włączenia problematyki poprawności stylizacyjnej do językoznawstwa stosowanego.

EN

The article is devoted to language correctness of stylization procedures used by the authors of artistic texts, screenplays in particular. In the first part of the article, the author describes the current views of Polish researchers upon this issue and presents his own position declaring for moderate authenticity and respecting the linguists’ decisions by text writers. In the second part of the article, the author discusses the examples of stylization procedures used in Polish movies about the Middle Ages and shows the way a linguist could help to improve them. Finally, the author indicates the possibility of including the problem of stylization correctness to applied linguistics.

Refine search results

Z Łemkowskiej Księgi Rodzaju – wykładniki stylizacji biblijnej w tekście Władysława Grabana

O pisarstwie gawędowym Maryny Okęckiej-Bromkowej

Językowa stylizacja historyczna w "Rycerzu" Lecha Majewskiego

Stylizacja na potoczność w przekładzie literatury czeskiej na język polski

Kody odmienności kulturowej w literaturze szwedzkiej i jej przekładach. Na przykładzie Trylogii sztokholmskiej Jensa Lapidusa

Польские культурные мотивы в «Куда ж нам плыть?» Бориса Акунина и в переводе повести на польский язык

Powieść historyczna według Sienkiewicza. Teoria i praktyka

Stylizacja ludowa w XVII-wiecznych pastorałkach Jana Żabczyca (na materiale „Symfonij anielskich”)

Bohater – nieudacznik w peerelowskiej krainie. O Lesiu Joanny Chmielewskiej

Stylizacja ludowa w XVII-wiecznych pastorałkach Jana Żabczyca (na materiale „Symfonij anielskich”)

STYLIZACJA BEZPIECZEŃSTWA CZŁOWIEKA W ŚRODOWISKU SPOŁECZNYM

Gwara śląska jako tworzywo językowe „tłumaczeń” literatury światowej

Drugie życie gwary — dialektyzacja w wybranych powieściach Katarzyny Bereniki Miszczuk

Stylizacja językowa w serialach telewizyjnych o tematyce historycznej (na wybranych przykładach)

Gwara w powieściach Ryszarda Wytrycha Orły na śniegu i Czwarty grzech

«Hello, niemowlę» — o języku emigrantów w twórczości Michała Choromańskiego

Od słuchowiska przez film po książkę – leksykalne wykładniki stylizacji językowej w „Samych swoich”

Uwagi o nazwach własnych w tekstach gier komputerowych z gatunku fantasy

Sarkazm i pobłażliwość

Problem poprawności stylizacyjnej na przykładzie stylizacji historycznej w polskim filmie fabularnym