Search results

1

Nowy teatr lalkowy. Gdański okres Piotra Tomaszuka

100%

Świąder-Puchowska B.

|

2020

|

vol. 74

|

issue 3 (330)

139-146

EN

On Piotr Tomaszuk in Gdańsk The article describes initial phase in the creation of Teatr Wierszalin, when together with Tadeusz Słobodzianek and a group of actors, Piotr Tomaszuk insisted on creating a new ethos of work in theatre. This happened in Gdańsk (Teatr Miniatura) before Teatr Wierszalin started to function officially in Supraśl.

2

Recenzja książki «The Routledge Companion to Puppetry and Material Performance»

75%

Jurkowski H.

Pamiętnik Teatralny

|

2016

|

vol. 65

|

issue 1/2

318-331

EN

This review presents The Routledge Companion to Puppetry and Material Performance as a valuable publication on puppet theatre, and a selection of papers delivered at the Puppetry and Postdramatic Performance International Conference on Performing Objects in the 21 Century held at the University of Connecticut in April 2011. The book is edited by John Bell, Director of the Ballard Institute Museum of Puppetry, Claudia Orenstein, Associate Professor of the Hunter College Theatre Department, and Dossia N. Posner, theatre studies professor at Northwestern University. The volume contains texts by twenty-eight authors divided into three parts: 1. Theory and Practice, 2. New Dialogues with History and Tradition, 3. Contemporary Investigations and Hybridizations. The editors declare that it presents for the most part work of English-language scholars who look at the puppet and material performance from the viewpoints of philosophy, history and theatre. The book stands out not only because of the varied subject matter but also because of its methodological diversity. It is proof that contemporary puppet theatre and material performance attract outstanding researchers and intellectuals who deftly apply methods developed by contemporary psychology, philosophy, anthropology and theatre studies.

PL

Recenzja omawia The Routledge Companion to Puppetry and Material Performance jako wartościową publikację na temat teatru lalek, a także wybór referatów wygłoszonych podczas Puppetry and Postdramatic Performance International Conference on Performing Objects in the 21 Century, która odbyła się na Uniwersytecie Connecticut w kwietniu 2011 roku. Książka została zredagowana przez Johna Bella (Ballard Institute Museum of Puppetry), Claudię Orenstein (Hunter College) oraz Dossię N. Posner (Northwestern University). Tom zawiera teksty dwudziestu ośmiu autorów podzielone na trzy części: 1. Teoria i praktyka, 2. Nowe dialogi z historią i tradycją, 3. Współczesne badania i hybrydyzacje. Redaktorzy deklarują, że prezentuje ona w większości prace anglojęzycznych badaczy, którzy przyglądają się lalce i materialnemu performansowi z perspektywy filozofii, historii i teatru. Książka charakteryzuje się nie tylko zróżnicowaną tematyką, ale także różnorodnością metodologiczną. Jest dowodem na to, że współczesny teatr lalek i materialny performans przyciągają wybitnych badaczy i intelektualistów, którzy zręcznie posługują się metodami wypracowanymi przez współczesną psychologię, filozofię, antropologię i teatrologię.

3

Lalkarz Jurkowski (1927–2016)

75%

Waszkiel M.

Pamiętnik Teatralny

|

2016

|

vol. 65

|

issue 1/2

305-317

EN

Memory of Henryk Zdzisław Jurkowski (1927–2016), a puppet theatre historian, theorist and critic, pedagogue, dramatist, editor, and long-time Polish representative in UNIMA (Union Internationale de la Marionnette), officer of the Union’s governing bodies (i.e. member of the Presidium, later renamed as Executive Committee, 1959–1992; Secretary General, 1972–1980; Vice-President, 1980–1984; President, 1984–1992), the President of POLUNIMA (2007–2011). He authored hundreds of articles, essays, reviews and dozens of books published in more than dozen languages regarding the history and theory of puppet theatre and puppetry esthetic, including his three-volume Dzieje teatru lalek (‘A History of Puppet Theatre,’ PIW: Warszawa, 1970, 1976, 1984; revised 2nd edition in two volumes-Lublin, 2012), Aspects of Puppet Theatre. A collection of essays (Puppet Centre Trust: London, 1988), Ecrivains et marionnettes. Quatre siècles de la literature dramatique en Europe (Editions Institut Internationale de la Marionnette: Charleville-Mézières, 1991), the two-volume History of European Puppetry (The Edwin Mellen Press: Lewiston, NY, 1996 & 1998) and Metamorphoses. La marionette au XXe siècle (Institut Internationale de la Marionnette: Charleville-Mézières, 2000).

PL

Wspomnienie o Henryku Jurkowskim (1927–2016), historyku, teoretyku i krytyku teatru lalek. Jurkowski był także pedagogiem, dramaturgiem i redaktorem. Przez wiele lat reprezentował Polskę w UNIMA (Union Internationale de la Marionnette) i był członkiem jej władz (m.in. członkiem Prezydium, później Komitetu Wykonawczego, 1959–1992; sekretarzem generalnym, 1972–1980; wiceprzewodniczącym, 1980–1984; przewodniczącym, 1984–1992). Był także prezesem POLUNIMA (2007–2011). Opublikował setki artykułów, esejów, recenzji i kilkadziesiąt książek w kilkunastu językach na temat historii i teorii teatru lalek oraz estetyki lalkarskiej. W Polsce wznawiano jego trzytomowe Dzieje teatru lalek (PIW: Warszawa, 1970, 1976, 1984; wydanie II poprawione w dwóch tomach - Lublin, 2012). Za granicą ukazały się m.in.: Aspects of Puppet Theatre. A collection of essays (Puppet Centre Trust: London, 1988), Ecrivains et marionnettes. Quatre siècles de la literature dramatique en Europe (Editions Institut Internationale de la Marionnette: Charleville-Mézières, 1991), dwutomowa History of European Puppetry (The Edwin Mellen Press: Lewiston, NY, 1996 & 1998) oraz Metamorphoses. La marionette au XXe siècle (Institut Internationale de la Marionnette: Charleville-Mézières, 2000).

4

«Murwakala» – rytualny «wayang»

63%

Lis M.

Pamiętnik Teatralny

|

2016

|

vol. 65

|

issue 1/2

248-260

EN

As colonial scholars at the turn of the 19th and 20th centuries surmised, the traditional Java shadow theatre, i.e. wayang kulit, probably originated from animistic rituals of prehistoric Java. According to the myth recounting its beginnings, god Wisnu, who had descended on earth as dhalang Kandhabuwana, was the first puppeteer. The story of wayang’s beginnings told in the Murwakala lakon is also a story about the birth and life of Kali, the god of time and destruction. The lakon is performed during the ruwatan ritual which is supposed to cleanse either individual people or entire communities and restore universal harmony. The real world and the world of illusion coexist in the show, and the dhalang, through the presence of the mythical dhalang Kandhabuwana on the screen, is accumulating his power, which will enable him to perform the ceremonial cleansing of the audience.

PL

Tradycyjny jawajski teatr cieni, czyli wayang kulit, prawdopodobnie wywodzi się z animistycznych rytuałów prehistorycznej Jawy, zgodnie z przypuszczeniami kolonialnych badaczy na przełomie XIX i XX wieku. Według mitu opowiadającego o jego początkach pierwszym lalkarzem był bóg Wisnu, który zstąpił na ziemię jako dalang Kandhabuwana. Historia powstania wayangu opowiedziana w lakon Murwakala to także opowieść o narodzinach i życiu Kali, boga czasu i zniszczenia. Lakon wykonywany jest podczas rytuału ruwatan, który ma oczyścić poszczególnych ludzi lub całe społeczności, by przywrócić uniwersalną harmonię. Świat rzeczywisty i świat iluzji współistnieją w spektaklu, a dalang, poprzez obecność mitycznego dalanga Kandhabuwany na ekranie, gromadzi swoją moc, która umożliwi mu dokonanie ceremonialnego oczyszczenia widowni.

5

Jan Paweł II w surrealistycznych odsłonach. Dwa filmy – o teatrach i teatrzykach i nie tylko – „z udziałem” Papieża

62%

Kulczycka D.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 1

523-538

EN

The subject of this paper are such surrealistic films as Conspirators of Pleasure (Czech: Spiklenci slasti, by Jan Švankmajer, 1996) and Being John Malkovich (by Spike Jonze, 1999), in which John Paul II is featured in the form of a montage, and theatre also plays an important role, as either one of the leading topics or else as an artistic convention. The author questions the sense of these references and what can they possibly communicate. In both of the films analysed, the interpolations of John Paul II usually break out of the normal order of things; they are additions to the represented world, elements of another reality, and thus constitute a perfect component of surrealist art, which aims – among other things – to increase confusion by the intentional incongruity of the elements presented. In these montages, John Paul II becomes an icon of seriousness, gravitas and the most important events in the world, but also a sort of “star,” a celebrity, a media person. The clash between this gravitas and the grotesque world of the movie characters often elicits dissonance and confusion, as both movies are concerned with yielding to various, sometimes completely absurd, passions. In Conspirators of Pleasure this means – above all – erotic and sexual desires; in Being John Malkovich – a desire for success and fame (apart from various configurations of sensual lust). Additionally, there is the clearly emphasised dream of being somebody else, as well as dreams of earthly immortality. John Paul II did not share such dreams, believing that the most important things are conforming to God’s will, one’s self-esteem in the light of the evangelical truth about Transcendence and Christ’s love towards men, and the “return to oneself” – playing one’s own role, not somebody else’s. The Pope exemplified with his own life how to go beyond one’s own habits, how to worship God above everything else, how to respond to other people, defeat egoism and resign from comfort, and how to live a real life in a real space, not an illusory one, unlike the characters in the above-mentioned movies.

PL

Przedmiotem refleksji zawartej w artykule są takie surrealistyczne filmy, jak Spiskowcy rozkoszy (czes. Spiklenci slasti, reż. Jan Švankmajer, 1996) i Być jak John Malkovich (Being John Malkovich, reż. Spike Jonze, 1999), w których zostały użyte w formie montażu materiały archiwalne z udziałem Jana Pawła II, a teatr odgrywa dość znaczącą rolę bądź jako jeden z wiodących tematów, bądź też jako konwencja artystyczna. Autorka zastanawia się, jaki sens mają te przywołania i co ewentualnie komunikują. W obu analizowanych dziełach wstawki filmowe z Janem Pawłem II wyłamują się z naturalnego porządku rzeczy, są dodatkiem w świecie przedstawionym, elementem innej rzeczywistości i przez to doskonale nadają się jako komponent sztuki surrealistycznej, której jednym z „zadań” jest wywoływanie konsternacji przez umyślne niedopasowanie prezentowanych elementów. Jan Paweł II w tych montażach staje się ikoną powagi i najdonioślejszych wydarzeń w świecie, ale też sui generis „gwiazdą”, celebrytą, postacią medialną. Zderzenie powagi z groteskowym światem bohaterów wywołuje często efekt dysonansu i konsternację, tym bardziej że oba filmy opowiadają o uleganiu różnym, nieraz całkiem absurdalnym namiętnościom. W Spiskowcach rozkoszy są to przede wszystkim żądze erotyczne i seksualne; w Być jak John Malkovich – żądze powodzenia i sławy (obok różnych konfiguracji żądz zmysłowych). Dochodzi do tego wyraźnie wyeksponowane marzenie, by być kimś innym oraz marzenia o ziemskiej nieśmiertelności. Jan Paweł II nie podzielał takich marzeń, ufając, że najważniejsze jest spełnianie woli Bożej, poczucie własnej wartości w świetle ewangelicznej prawdy o Transcendencji i o ukochaniu każdego człowieka przez Chrystusa oraz „powrót do siebie” – granie swojej, nie cudzej roli. Papież całym swoim życiem pokazywał, jak przekraczać własne przyzwyczajenia, jak ponad wszystko czcić Boga; jak wychodzić naprzeciw drugiemu człowiekowi, pokonując egoizm i rezygnując z wygody. Jak żyć realnie, w rzeczywistej, a nie iluzorycznej – jak bohaterowie omawianych tu filmów – przestrzeni.

6

La marionnettisation des personnages dans le théâtre francophone et polonaise du Vingtie`me Sie`cle

38%

Bocianowski C.

Prace Polonistyczne

|

2016

|

vol. LXXI

237-255

EN

This article is devoted to the use of the aesthetic of marionettes in twentieth-century theatre in Poland, French-speaking Belgium and France. Starting with the treatment of marionettes in Maurice Maeterlinck’s play Interior, the analysis of plays shows the function of the marionettisation of characters and how puppets inspire authors, on different levels, in the representation of metaphysical, political or social issues.

Refine search results

3 Pamiętnik Teatralny

1 Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

1 Prace Polonistyczne

1 Roczniki Humanistyczne

1 Bocianowski C.

1 Jurkowski H.

1 Kulczycka D.

1 Lis M.

1 Waszkiel M.

1 Świąder-Puchowska B.

2 2020

4 2016

Nowy teatr lalkowy. Gdański okres Piotra Tomaszuka

Recenzja książki «The Routledge Companion to Puppetry and Material Performance»

Lalkarz Jurkowski (1927–2016)

«Murwakala» – rytualny «wayang»

Jan Paweł II w surrealistycznych odsłonach. Dwa filmy – o teatrach i teatrzykach i nie tylko – „z udziałem” Papieża

La marionnettisation des personnages dans le théâtre francophone et polonaise du Vingtie`me Sie`cle