Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  teleonomy
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Vývin Miery Substantívnej Pádovej Homonymie Vo Svetle Kváziteleologických Princípov

100%
Braxatoris M.
Jazykovedný Casopis
|
2015
|
vol. 65
|
issue 2
139-156
EN
The paper gives a basic characteristic of the methodology and results of quantitative research of the development of noun case homonymy in Slovak and the East Slavonic languages in the comparison with the late Proto-Slavic ground state. The methodology is based on findings in the field of cognitive psychology, according to which a higher degree of ambiguity is linked with a higher level of the interpretative complexity. The paper also includes a proposal of the interpretation of findings of this research, which reveal the operation of principles of positive and negative feedback in the development of the above-mentioned languages morphology. The interpretation is based on the basic assumptions of the natural selection theory, in accordance to which the author proposes to explain the identified trends in the quasi-teleological spirit. The text is inspired by Jakobson's understanding of markedness and language teleonomy.
2
Publication available in full text mode
Content available

The directness in processes of evolution

84%
Żuk L.
Filozofia i Nauka
|
2019
|
vol. 7
3
Content available remote

Kierunkowość procesów ewolucji

84%
Żuk L.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2019
|
vol. 7/2
173-182
PL
Jednym z fundamentalnych problemów w naukach o ewolucji jest kierunek ewolucji na różnych poziomach organizacji materii. Zgodnie z tradycyjnymi interpretacjami teleologicznymi, ewoluujące układy powinny rozwijać się ku stanowi ostatecznemu – celowi. Jednak w większości przypadków taki cel jest nieokreślony; uczeni go nie znają. Jednak mogą oni odkryć ogólna tendencję lub serię zmian w czasie – teleonomię lub kierunkowość opartą głównie na wewnętrznym wzorcu ewoluującego układu, jednak modyfikowaną także przez oddziaływania z zewnątrz. Procesy teleonomiczne są odpowiedzialne za wszystkie procesy ewolucyjne włączając w to przejścia z jednego układu organizacji do innego.
EN
One of the fundamental problems in evolutionary sciences is the direction of evolution at different levels of matter organization. According to traditional teleological interpretations, the evolving systems should develop toward a final state—a goal. However, in most cases such a goal is not determinable—scientists do not know it. However, they can reveal a general tendency or a series of changes in time: a teleonomy or a directness based mainly upon an internal pattern of the evolving system although modified also by external influences. Teleonomical processes are responsible for all evolutionary processes including transitions from one level of organization to another.
4
Publication available in full text mode
Content available

Do Species Want to Evolve?

84%
Turner J. S.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2022
|
vol. 19
|
issue 2
EN
Darwinism, in all its various forms, seeks to explain evolution without the intervention of intelligence, purposefulness or in tentionality: in short, via the abolition of purpose. Yet life is arguably a profoundly purposeful phenomenon, most evident in the phenomenon of adaptation. Modern Darwinism fails because it has no coherent theory of adaptation, and hence no coherent theory of life. Without this, it cannot claim to be a coherent theory of evolution. Here, I argue that a coherent theory of evolution will arrive when the inherent purposefulness of life can be reincorporated into our evolutionary thinking. Life's fundamental property of homeostasis, coupled with the expanding conception of hereditary memory emerging from epigenetics and niche construction theory, can credibly restore purpose to our thinking about evolution. The evolution of lineages will no longer then be under the control of natural selection, but rather imbued with striving and intentionality: with “wanting” to evolve.
5
Publication available in full text mode
Content available

Teleologia i pochodzenie ewolucji

67%
Garte S.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2018
|
vol. 15
461-482
PL
Ewolucja darwinowska nie jest synonimem zmiany, lecz wyjątkowym procesem biologicznym. Biochemiczny mechanizm ewolucji jest inny niż wynikało to z obserwacji Darwina dotyczących dziedzicznej zmienności i doboru naturalnego. Kluczem do ewolucji biologicznej jest ścisły związek między dziedziczonym genotypem a zależnym od genów fenotypem. Dzięki temu związkowi fenotyp może stanowić przedmiot selekcji. Jest teoretycznie możliwe, by pewne formy życia nie podlegały ewolucji. Pochodzenie życia i pochodzenie ewolucji to dwa odrębne problemy badawcze. Klasyczny problem teleologii w biologii da się rozwiązać dzięki starannemu zbadaniu mechanizmu odpowiadającego za związek między genotypem a fenotypem, czyli mechanizmu syntezy białek lub systemu translacji. Ten mechanizm przekształcania chemii kwasów nukleinowych w chemię białek może stanowić fundamentalne źródło teleonomii i wewnętrznej teleologii w organizmach żywych.
EN
Darwinian evolution is not synonymous with change; it is a uniquely biological process. The biochemical mechanism of evolution is distinct from the observations made by Darwin on hereditable variation and natural selection. The key to biological evolution is a tight linkage between inheritable genotype and gene-directed phenotype, which allows the phenotype to be the target of selection. It is theoretically possible for some forms of life to exist without evolution; thus, the origin of life and the origin of evolution are two separate research questions. The classical problem of teleology in biology may be approached by a close examination of the mechanism behind the universal genotype-phenotype linkage: the protein synthesis or translation system. This solution to the problem of converting nucleic acid chemistry into protein chemistry may be the fundamental root of teleonomy and inherent teleology in living organisms.
6
Publication available in full text mode
Content available

Projekt jako kryterium demarkacji

59%
López M. A.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2016
|
vol. 13
75-100
PL
Naturalizm metodologiczny, chociaż w sposób niejawny za sprawą wykluczenia odwołań do celowości, funkcjonuje całkowicie w zgodzie z założeniami naturalizmu ontologicznego i dlatego operuje jedynie w sferze tego, co empiryczne i naturalistyczne. Bardziej neutralna epistemologia w mniejszym stopniu opiera się na założeniach, pozwalając nauce na rozkwit bez ograniczeń narzucanych przez takie filozoficzne zobowiązanie. Zadanie oddzielenia nauki od naturalizmu metodologicznego wymaga porzucenia idei, że struktura wiedzy, czy też uzasadnione przekonanie, nie potrzebuje żadnego epistemicznego fundamentu i że uzasadnianie inferencyjne ma w nauce zdecydowanie wyższy status poznawczy niż uzasadnianie nieinferencyjne. W moim przekonaniu odwieczny problem nauki, a tym samym kryterium demarkacji, wiąże się z dwoma kwestiami. Po pierwsze, zakłada się, że tylko wiedza zdobywana inferencyjnie jest prawdziwie uzasadniona i, po drugie, że teorie muszą być — co najmniej — teoretycznie falsyfikowalne. W tym artykule zamierzam zaproponować kryterium demarkacji nauki pełniące praktyczną i heurystyczną rolę jako bodziec rozwoju nauki. Moja propozycja nie zakłada odgórnie mocy przyczynowej przypadku i konieczności, lecz zmusza naukowca do uznania ontologicznych cech przyrody i przyjęcia, że kwestia przyczynowości jest całkowicie otwarta. W ten sposób propozycja ta unika problemów, jakie na naukę nieubłaganie sprowadza naturalizm ontologiczny, a także jego wierny sprzymierzeniec — naturalizm metodologiczny.
EN
Methodological naturalism, though inexplicit in the denial of purpose, operates exclusively under the tenets of ontological naturalism and, therefore, proceeds only by way of the empirical and naturalistic. A more neutral epistemology is less presumptive and would allow science to flourish without the strictures of such a philosophical commitment. The task of divorcing science from methodological naturalism requires the abandonment of the idea that the structure of knowledge, or justified belief, requires no epistemic foundation and that inferential justification possess a uniquely superior epistemic status in the sciences than that which is non-inferentially known. As I see it, the persistent problem of science, and thus the criterion of demarcation that undergirds it, is two-fold. First, it is assumed that only inferential knowledge is genuinely justified, and second, that theories must be, at the very least, theoretically falsifiable. In this paper, I intend to provide a criterion of demarcating science that is practical and heuristically useful to spur scientific progress. My proposition does not presuppose the causal powers of chance and necessity. Instead, it forces the scientist to appreciate the ontological characteristics of nature and to leave the question of causation completely open, thereby, avoiding the pitfalls that ontological naturalism, and its faithful ally, methodological naturalism, habitually impose on science.
7
Publication available in full text mode
Content available

Nowe idee w biologii ewolucyjnej: od NDMS do EES

59%
Garte S.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2018
|
vol. 15
415-440
PL
Nowoczesna synteza neodarwinowska (NDMS — neo-Darwinian modern synthesis) przez kilkadziesiąt lat stanowiła podstawę teorii ewolucji. Okazało się jednak, że NDMS ma swoje ograniczenia, a jej ustalenia są nieaktualne w odniesieniu do różnych obszarów badań biologicznych. Nowa, rozszerzona synteza ewolucyjna (EES — extended evolutionary synthesis), uwzględniająca bardziej złożone interakcje między genomami, komórkami a środowiskiem, umożliwia ponowną ocenę wielu założeń NDMS. Do standardowego paradygmatu zakładającego, że głównym mechanizmem zmienności biologicznej jest powolna kumulacja losowych mutacji punktowych, należy teraz dołączyć nowe dane oraz koncepcje symbiozy, duplikacji genu, horyzontalnego transferu genów, retrotranspozycji, epigenetycznych sieci kontrolnych, tworzenia nisz, mutacji warunkowanych środowiskowo i wielkoskalowej reinżynierii genomu w odpowiedzi na bodźce środowiskowe. Otwarcie myśli ewolucjonistycznej na szersze i bardziej ekscytujące spojrzenie na wielką teorię Darwina może nieść konsekwencje dla wiary chrześcijańskiej.
EN
The neo-Darwinian modern synthesis (NDMS) has been the bedrock of evolutionary theory for many decades. But the NDMS has proven limited and out of date with respect to several areas of biological research. A new extended evolutionary synthesis (EES), which takes into account more complex interactions between genomes, the cell and the environment, allows for a reexamination of many of the assumptions of the NDMS. To the standard paradigm of slow accumulation of random point mutations as the major mechanism of biological variation must now be added new data and concepts of symbiosis, gene duplication, horizontal gene transfer, retrotransposition, epigenetic control networks, niche construction, stress-directed mutations, and large-scale reengineering of the genome in response to environmental stimuli. There may be implications for Christian faith in this opening of evolutionary theory to a broader and more exciting view of Darwin’s great theory.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.