Search results

1

Extending Honneth’s Shift in Focus for Critical Theory

100%

Giles D., University of Essex

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2016

|

vol. 35 B (4B)

EN

Axel Honneth has called for a change of focus in Critical Theory "from the self-generated independence of systems to the damage and distortion of social relations of recognition." I argue that Honneth does not shift his methodological focus sufficiently to succeed in his goal of illuminating the social relations of recognition. Despite Honneth's shift to relations of recognition, he considers these relations in terms of the macrosocial Hegelian triad of social spheres of recognition. A deeper analysis of recognition behaviors shows they cannot be mapped exactly to these spheres. I conclude that the Hegelian triad of social spheres is an insufficient basis for an exploration of misrecognition behaviors. To understand misrecognition, we need to seek a picture of misrecognition that reflects the complex diversity of individuals' lived experiences and practices, gives sufficient attention to interpersonal recognition and misrecognition, and offers potential reasons for why individuals might engage in misrecognition behaviors.

2

Praca socjalna i mediacja wobec opresji – teoria, praxis i etyka z perspektywy krytycznej

88%

Kudlińska-Chróścicka I., Kudlińska-Wodo B.

Władza sądzenia

|

2018

|

issue 15

89-103

PL

W artykule scharakteryzowano dwa zawody pomocowe, pracę socjalną oraz mediację, ich istotę, zaplecze teoretyczne, metodyczne i etyczne, głównie w kontekście wyzwania, jakim jest walka z opresją i dyskryminacją. Celem artykułu jest scharakteryzowanie wybranych aspektów procesu pomagania w kontekście postulatów antyopresyjnej i krytycznej teorii, praktyki i etyki działania. Na przykładzie pracy socjalnej i mediacji Autorki prezentują możliwości adaptacji nurtu krytycznego (w tym radykalnego i antyopresyjnego) w obszarze pomocy człowiekowi.

3

Czy nauka o polityce społecznej potrzebuje krytyki feministycznej?

75%

Godlewska-Szyrkowa J.

Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje

|

2013

|

issue 22(3)

115-129

PL

Celem artykułu jest ukazanie znaczenia perspektywy feministycznej w nauce o polityce społecznej w kontekście teorii krytycznej. Autorka rozpoczynając od krótkiej charakterystyki założeń myśli feministycznej, rekonstruuje dorobek krytyki feministycznej z perspektywy głównego nurtu badań nad polityką społeczną. Osobne miejsce zajmuje analiza obecności – czy też raczej braku – perspektywy feministycznej w polskiej nauce o polityce społecznej. Artykuł kończy refleksja nad potrzebą włączenia i rozwijania „wrażliwości krytycznej” w ramach naukowych analiz polityki społecznej.

EN

The aim of the article is to show the signifi cance of a feminist paradigm in the science of social policy in the context of critical theory. Beginning with a short characteristic of a feminist thought, the author reconstructs the dimensions of a feminist critique output from the perspective of the mainstream social policy research. A separate place is reserved for the analysis of the presence – or rather the lack of presence – of a feminist perspective within the Polish refl ection on social policy. The article concludes with the refl ection on the need to include and develop “critical sensitivity” in the framework of the social policy analyses.

4

Antyelitarna narracja współczesnej polskiej prawicy

71%

Kulas P.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2018

|

vol. 14

|

issue 4

14-39

EN

The aim of this article is to analyze the anti-elite narrative of intellectuals related to the Polish right. The author analyzes the contemporary Polish right discourse, mainly after 2015, the criticism of elitism and the dominant strategies aimed at depriving the legitimacy of the mainstream elite of the Third Republic of Poland. The charge of elitism is connected with the accusation of lack of empathy, lack of understanding of societal problems and unrepresentation of its interests. In this way, it becomes an important argument that strengthens the political division for social and political change. In the spirit of critical theory, the author argues that the ultimate goal of anti-elitist articulations is not to lead or even articulate an egalitarian order, but to preserve the social hierarchy and present right-wing intellectulas as the legitimate elite who should replace the former ones.

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza antyelitarnej narracji intelektualistów związanych z polską prawicą. Autor analizuje obecną w prawicowym dyskursie, głównie po 2015 roku, krytykę elitaryzmu oraz dominujące strategie, których celem jest pozbawienie legitymizacji tak zwanych elit III RP. Zarzut elitaryzmu jest związany z przypisywaniem braku empatii, niezrozumienia problemów społeczeństwa oraz niereprezentowania jego interesów. Staje się on w ten sposób ważnym argumentem wzmacniającym podział polityczny na rzecz społecznej i politycznej zmiany. W duchu teorii krytycznej autor argumentuje, że ostatecznym celem antyelitarnych artykulacji nie jest zaprowadzenie ani nawet wyartykułowanie egalitarnego ładu, ale zachowanie społecznej hierarchii i przedstawienie samych siebie jako elity prawomocnej, która winna zająć miejsce elity dotychczasowej.

5

Estetyka jako teoria krytyczna. Filozofia sztuki Theodora W. Adorna

63%

Czekaj R.

Śląskie Studia Polonistyczne

|

2022

|

vol. 20

|

issue 2

1-12

EN

In his article, Rafał Czekaj presents Theodor W. Adorno’s aesthetic theory as an example of critical theory in the sense given to this term by the Frankfurt School. Czekaj outlines the context of the development of Adorno’s philosophy of art, which consisted of the School representatives’ insights into and diagnoses of contemporary civilization and social structures. He also names those themes of Adorno’s philosophical work which determined the conclusions of his aesthetics, i.e., chiefly the idea of instrumental rationality presented in Dialectic of Enlightenment as well as the so-called identity thinking, both being mechanisms responsible for the oppressive state of reality.

PL

W artykule teoria estetyczna Theodora W. Adorna została ukazana jako przykład teorii krytycznej – w znaczeniu, jakie temu terminowi nadała szkoła frankfurcka. Zarysowany został kontekst kształtowania się filozofii sztuki Adorna, na który złożyły się rozpoznania i diagnozy współczesnej cywilizacji i organizacji społecznej stawiane przez frankfurtczyków. Przywołane zostały również te motywy twórczości filozoficznej Adorna, które zdecydowały o konkluzjach jego estetyki – mowa o przedstawionej w Dialektyce oświecenia racjonalności instrumentalnej, a także o opisanym w Dialektyce negatywnej tak zwanym myśleniu tożsamościowym jako mechanizmach odpowiedzialnych za opresyjny stan rzeczywistości.

6

Głos ze świata. Wersy o koniecznym oporze Szczepana Kopyta

63%

Szaj P.

Śląskie Studia Polonistyczne

|

2022

|

vol. 20

|

issue 2

1-20

EN

Patryk Szaj attempts to inscribe Szczepan Kopyt’s Wersy o koniecznym oporze [Verses about the Necessary Resistance] into the theoretical framework of the Capitalocene. The starting point is the reconstruction of the condition of criticism in the Anthropocene. He opposes the beliefs expressed by some representatives of the Anthropocene discourse that criticism is ineffective in the face of the planetary challenges of this epoch. He argues that we criticism is till needed, as is also emphasized by the concept of the Capitalocene as an alternative to the Anthropocene. Next, Szaj moves on to a dialogue with Kopyt’s work. Using both the findings of critical theory and (new)materialistic concepts, Szaj points to Kopyt’s debt to both these traditions. He shows that Kopyt has managed to avoid the “speaking out of nowhere” that is associated with criticism. Kopyt speaks “from the world,” and his voice is that of a participant. This perspective, reconstructed in the article on the basis of Kopyt’s Wersy o koniecznym oporze, allows the poet to diagnose the anachronism of some Marxist heterodox practices (autonomism), as well as to note and creatively develop the positive and negative entanglements of human and inhuman actors in the era of Capitalocene.

PL

Autor artykułu podejmuje próbę wpisania Wersów o koniecznym oporze Szczepana Kopyta w teoretyczne ramy kapitałocenu. Punktem wyjścia czyni rekonstrukcję kondycji krytyki w antropocenie. Przeciwstawia się wyrażanym przez niektórych przedstawicieli i niektóre przedstawicielki dyskursu antropocenu przekonaniom o nieskuteczności krytyki wobec planetarnych wyzwań tej epoki. Dowodzi, że krytyka wciąż jest nam potrzebna, co podkreśla także alternatywna wobec antropocenu koncepcja kapitałocenu. Następnie autor przechodzi do dialogu z twórczością Kopyta. Korzystając zarówno z ustaleń teorii krytycznej, jak i z koncepcji (nowo)materialistycznych, wskazuje na uwikłanie Kopyta w obie te tradycje. Dowodzi, że poecie udaje się uniknąć wiązanego z krytyką „mówienia znikąd”. Kopyt mówi „ze świata”, jako jego uczestnik. Perspektywa ta, rekonstruowana w artykule na podstawie Wersów o koniecznym oporze, pozwala poecie zdiagnozować anachroniczność niektórych marksistowskich praktyk heterodoksyjnych (autonomizm), a także odnotować i twórczo rozwinąć pozytywne i negatywne splątania aktorów ludzkich i pozaludzkich w epoce kapitałocenu.

7

Imperium wolności. Teige, Effenberger i czeski surrealizm

63%

Rauszer M.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2017

|

vol. 29/2

EN

A prominent surrealist movement has existed in Prague since the early twenties until today. Before World War II, Czechoslovakia was one of the strongest surrealist centers outside France. One of the main factor of Czech surrealist was their theoretical abilities. Among their inspirations one can find French thinkers, Marxism, realism, symbolism, folklore and many more. Their aim was to create theory and practice of thinking and acting outside social restrains, based on imaginary, critical theory and poetry. Some of them applied to new born socialist republic, break with movement and became prominent socialist intellectuals. Some paid the highest price and some were just forced to work in mines. But even though surrealist movement create during this period create influential theory of practicing freedom.

8

Art squats, artistic critique and resistance: Between recuperation and obliteration

63%

Drake M. S.

Prace Kulturoznawcze

|

2016

|

vol. 19

41-58

EN

Art squats have been a characteristic form of the development and diffusion of counterculture since the 1960s. Their function is twofold, engaging in both art and social critique, and as a form of direct action in each field, resisting both capitalist property relations and the institutions of the art market. However, those functions may be displaced by others as a result of the effects of art squats themselves, such as neighbourhood gentrification. The changing cultural politics of the embodied critical practice of art squats are traced through three European examples. This paper follows Critical Cultural Studies in reading cultural practice as text to engage critically with Boltanski and Chiapello’s dismissal of artistic critique, and also problematising the alternative autonomist assumption that art squats unify the projects of art and social revolution by showing how their strategies can be subject to recuperation, while linking the strategies developed in art squats to contemporary practices of resistance.

9

Kolonizacje. Pedagogika krytyczna w okresie transformacji ustrojowej w Polsce (część pierwsza)

63%

Włodarczyk R.

Przegląd Pedagogiczny

|

2021

|

issue 1

9-41

PL

Podejmowany problem badawczy, przyjmujący postać pytania o kształt i przebieg kolonizacji pedagogiki ogólnej przez pedagogikę krytyczną w okresie transformacji ustrojowej w Polsce, ma swoje źródło w potrzebie rozpoznania obecnej dynamiki naszej wyobraźni pedagogicznej i zrozumienia fenomenu zróżnicowania pedagogiki krytycznej rozwijanej w poszczególnych rodzimych ośrodkach akademickich. Przygotowany w latach 2017–2019 materiał został podzielony na dwa artykuły. W pierwszym po krótkiej charakterystyce tytułowego zjawiska autor rozwija problematykę teorii krytycznej szkoły frankfurckiej ze względu na wagę tego zagadnienia dla formowania się pedagogiki krytycznej zarówno w wariancie amerykańskim, jak i polskim. Równie ważnym punktem odniesienia dla formacji rodzimej pedagogiki krytycznej jest problematyka postmodernizmu, złożona z szeregu zagadnień, takich jak późna nowoczesność, poststrukturalizm, dekonstrukcja czy zwrot etyczny. Rekonstrukcje poszczególnych tematów i wątków z zakresu problematyki teorii krytycznej szkoły frankfurckiej czy postmodernizmu stanowią zdaniem autora dobre wprowadzenie do prezentacji wstępnego obrazu kolonizacji polskiej pedagogiki ogólnej przez pedagogikę krytyczną, który to proces zostanie omówiony w drugim z artykułów. Poczyniony wysiłek badawczy ma dostarczyć wiedzy przydatnej do kolejnych badań podjętej problematyki, rozpoznania dalszych losów poszczególnych kolonii pedagogiki krytycznej, ale również kilku wstępnych ustaleń, które autor przedstawi w zakończeniu drugiego artykułu.

10

Technologie ubieralne na tle późnego kapitalizmu

63%

Grajeta P.

Studia Socjologiczne

|

2018

|

issue 3(230)

153-177

PL

Dążenie do zmierzenia i przetłumaczenia otaczającej rzeczywistości na dający się przetwarzać komputerowo cyfrowy język stało się dominującym motywem współczesnej fazy kapitalizmu. Ma to konsekwencje dla sposobu postrzegania ludzkiego ciała. Stawiam tezę, że wraz z rozwojem technologii ubieralnych staje się ono obszarem kapitalistycznej eksploatacji. Dane, pozyskiwane dzięki urządzeniom ubieralnym bezpośrednio z ciała, mogą być wykorzystywane do zarządzania nim. W tym artykule tendencja do mierzenia wszelkich aspektów własnego życia i zachodzących w ciele procesów, wraz z towarzyszącym jej przekonaniem, że poddają się one ilościowym określeniom, nazwana będzie wydobywaniem danych z samego siebie. Artykuł ma na celu prześledzenie ideologicznych przesłanek warunkujących funkcjonowanie technologii ubieralnych, a także naświetlenie jak konkretne przekonania i regulatywne koncepcje ich dotyczące zostały wplecione w materię codzienności i poddane naturalizacji.

EN

The quest to digitalize and measure all phenomena has become the dominant motive of current phase of capitalism. It has considerable implications for the understanding of human body. With the development of wearable technologies, it becomes yet another site open for capitalist value-extraction. Apart from being potentially empowering for an individual, wearable technologies provide novel ways for exploitation and control. In this article, the tendency to avail oneself to measuring one’s life and body processes, accompanied by the idea that all life ﬂows are susceptible to quantiﬁcation, would be called the mining of the self. The paper aims to probe into the objectives and ideological underpinnings governing the use of wearable technologies and investigate how particular truths and regulative convictions become woven into the fabric of everyday life and naturalized.

11

Critical Social Analysis of Crisis

63%

Ziotti Narita F., Morelock J.

Praktyka Teoretyczna

|

2021

|

vol. 42

|

issue 4

7-37

PL

W tym artykule proponujemy krytyczną analizę społeczną kryzysy w świetle szerszych procesów rozwoju kapitalizmu, i przed wszystkim przemian po 2008 roku. Omawiamy pięć podejść rozwijanych w naukach społecznych, które mierzą się z problemem kryzysu i rozwijają teoretyczną refleksję nad problemem. Wskazujemy na wagę prekarności dla uchwycenia bieżącego kryzysu w krytycznym świetle. Tekst przybliża także sześć kolejnych artykułów z tego numeru Praktyki Teoretycznej.

EN

In this article, we offer a critical social analysis of crisis in light of capitalist development and, above all, in the post-2008 world. We discuss five approaches in the social sciences that deal with the problem of crisis and develop some theoretical lines for a critical approach to the theme. We argue that precarity can be an important topic for grasping the current crises via critical approaches. The text also presents the six articles that are part of the issue we edited for Praktyka Teoretyczna entitled “Latency of the crisis.”

12

Etyka – Genetyka – Rynek. Racjonalność komunikacyjna w polityce ochrony informacji genetycznej

63%

Kwiatkowski P.

Prakseologia

|

2015

|

vol. 157/2

357-373

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza polityki ochrony informacji genetycznej, ze szczególnym uwzględnieniem raportu Australijskiej Komisji Reform Prawnych i Komitetu Etyki Zdrowia Państwowej Rady Zdrowia i Badań Medycznych z 2003 roku. Polityka ta, opierając się na procesie równoważenia praktycznego wymiaru genetyki z ochroną praw jednostek, stanowi przykład działania powiązanego z dyrektywami, opartymi na przekonaniach normatywnych właściwych dla pojęcia racjonalności komunikacyjnej. Dowodząc tej hipotezy, autor prezentuje pojęcie dyskryminacji genetycznej oraz jego historyczne podstawy, przegląd badań empirycznych oraz przykłady polityki ochrony informacji genetycznej w perspektywie teorii działania komunikacyjnego.

EN

The aim of the study is to evaluate human genetic information protection policy, with a special emphasis on the report of The Australian Law Reform Commission and The Australian Health Ethics Committee of the National Health and Medical Research Council of 2003. The author is of the opinion that this particular example can be regarded as a consequence of actions regulated by a set of inter-subjective beliefs, related to the concept of communicative rationality. In order to prove the proposed hypothesis, the author analyses the notion of genetic discrimination and its historical background, empirical evidence and examples of genetic information protection policies in the context of the social theory of communicative action.

13

Teoria krytyczna a postęp techniczny

63%

Łach T.

Scripta Philosophica. Zeszyty Naukowe Doktorantów Wydziału Filozofii KUL

|

2014

|

vol. 3

65-79

EN

The debate on the social consequences of technological progress takes place between those who emphasizing the benefits of progress and those who put emphasis on the threat generated by the technology. The second group includes representatives of critical theory, whose aim was human emancipation by rebuilding the existing society. At the core of this project lies critique of industrial society and mass culture, including technical progress. This article presents the main idea of critical theory and critique of instrumental reason made by Max Horkheimer; critic of society and technology expressed by Herbert Marcuse, as well as his proposal to repair social life.

14

The concept of the postmodern seducer: Don Juan or James Bond?

51%

Stankevičiūtė K.

Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching

|

2016

|

issue 13

213-237

EN

The French thinkers Gilles Deleuze and Felix Guattari in their theory of the concept claim that every concept is a point of coincidence, or accumulation of its own components, i.e. the other concepts that it consists of. The concept of Don Juan as ‘the archetypal seducer’ has been circulating in Western culture for several centuries. Independently of epoch and national character, therefore, the figure of Don Juan has been a point of coincidence for three important concepts associated with the character: seduction, transgression, and power/domination. The aim of this article is to consider the development of the Don Juan concept in postmodern society. The article suggests that the established Don Juan concept, based on prohibition, became obsolete at the end of the 20th century, and has been replaced by a new seducer figure – that of the film hero James Bond.

FR

Selon la théorie de Gilles Deleuze et Félix Guattari, chaque concept est un point de coïncidence ou une accumulation de ses propres composants, c‘est-à-dire les autres concepts dont il est fait. Le concept de Don Juan comme le « séducteur archétype » a circulé dans la culture occidentale pendant plusieurs siècles. Indépendamment des époques et du caractère national, la figure de Don Juan a été le point de coïncidence des trois concepts importants associés avec le caractère : séduction, transgression et pouvoir / domination. L’objectif de cet article est de considérer le déve-loppement du concept de Don Juan dans la société postmoderne. L’article suggère que le concept établi de Don Juan, basé sur la prohibition, est devenu désuet à la fin du XXème siècle, et qu’il a été remplacé par une nouvelle figure du séducteur – le héros du cinéma, James Bond.

PL

W swej teorii pojęcia francuscy myśliciele Gilles Deleuze i Felix Guattari twierdzą, że każde pojęcie jest punktem zbiegu, bądź też akumulacji jego komponentów, czyli innych pojęć, które się na nie składają. Pojęcie Don Juana jako „archetypowego uwodziciela” funkcjonuje w zachodniej kulturze od kilku stuleci. Niezależnie od epoki i charakteru narodowego, postać Don Juana stała się punktem przecięcia trzech istotnych pojęć: uwodzenia, trangresji oraz władzy/dominacji. Celem artykułu jest ukazanie rozwoju pojęcia Don Juana w społeczeństwie ponowoczesnym. Artykuł dowodzi, że w dwudziestym wieku ogólnie przyjęte pojęcie Don Juana, oparte na zakazie, stało się przestarzałe i zastąpił go nowy uwodziciel: filmowy bohater James Bond.

15

Pedagogika w poszukiwaniu Innego rozumu. Ku krytyce pojęcia rozumu instrumentalnego

51%

Archacka M.

Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

|

2018

|

vol. 21

|

issue 4(84)

7-28

EN

The aim of the article is to seek the genesis of the concept of instrumental reason in pedagogy. Considering a radical critique of the reason conducted by the Frankfurt School an intellectual paradigm of the second half of the 20th century, I reconstruct and analyse philosophical concepts of the “instrumental reason” and Other reason, following the footprints first of T. Adorno and M. Horhheim and then of the second generation of Frankfurters: J. Habermas and H. Schnädelbach. My considerations are accompanied by also by the thought of the Polish philosopher M.J. Siemek. I ponder on the construction of modern social myths and show the way in which the analysed concepts become narrativistic means of building a mythological story, first in philosophy and then in pedagogy. I emphasise the necessity of opening a pedagogical dispute, which will allow to oppose the counter-enlightment tendencies visible in contemporary educational practice.

PL

Celem artykułu jest poszukiwanie genezy pojęcia rozumu instrumentalnego w pedagogice. Przyjmując radykalną krytykę rozumu prowadzoną przez Szkołę Frankfurcką za intelektualny paradygmat drugiej połowy XX wieku, rekonstruuję i analizuję przejęte przez pedagogikę filozoficzne pojęcia „rozumu instrumentalnego” i Innego rozumu, poruszając się tropem wyznaczonym najpierw przez T. Adorno i M. Horkheimera, a następnie drugiego pokolenia frankfurtczyków: J. Habermasa i H. Schnädelbacha. Moim rozważaniom towarzyszy także myśl polskiego filozofa M.J. Siemka. Podejmuję rozważania nad konstrukcją współczesnych mitów społecznych i ukazuję, w jaki sposób analizowane pojęcia stają się narratywistycznymi środkami budowania mitycznej opowieści, najpierw w filozofii, a później w pedagogice. Podkreślam konieczność podjęcia pedagogicznego sporu, który pozwoli na przeciwstawienie się kontroświeceniowym tendencjom widocznym we współczesnej praktyce edukacyjnej.

16

Szkoła jako instytucja powtórzenia. Pytając o możliwości zmiany wraz z Michelem Foucault i Gillesem Deleuze

51%

Archacka M.

Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

|

2017

|

vol. 20

|

issue 1(77)

21-37

EN

The aim of the text is to show the conditions and possibilities of introducing a change in the school institution. The writer does it in the context of analyses and comments to the thoughts of the creators of the critical theory – Theodor Adorno and Max Horkheimer and poststructuralism philosophers’ Gilles Deleuz and Michel Foucault. The “repetition” mentioned in the title constitutes the school nature that reproduces its identity and whose actions undergo the formula of uniforming all elements of the educational process. This procedure, referring to the G. Deleuze’s machine concept, is called by the writer as “coding the world”. Reflecting on the phenomenon of taking over the discourse concepts of critical pedagogy and putting them down to the practice and action dimensions, he pays attention to the concept of reflectivity, important in the context of the postulate of humanising the Polish school of reflectivity in order to indicate a shape in which it could come to the existence in so-designed education formula.

PL

Celem tekstu jest ukazanie warunków i możliwości wprowadzenia zmiany w instytucji szkoły. Autorka czyni to w kontekście analiz i komentarzy do myśli twórców teorii krytycznej Theodora Adorno i Maxa Horkheimera oraz filozofów poststrukturalizmu Gilles’a Deleuze i Michela Foucault. Tytułowe „powtórzenie” stanowi o reprodukującej swą tożsamość naturze szkoły, której działania podporządkowane są formule ujednolicania wszystkich elementów procesu edukacyjnego. Procedurę tę, nawiązując do maszynistycznej koncepcji G. Deleuze’a, autorka nazywa „kodowaniem świata”. Podejmując namysł nad zjawiskiem przejmowania pojęć dyskursu pedagogiki krytycznej i sprowadzania ich do wymiarów praktyki i działania, zwraca uwagę na ważne w kontekście postulatu humanizacji polskiej szkoły pojęcie refleksyjności, po to, by wskazać kształt, w jakim może ono zaistnieć w tak konstruowanej formule edukacji.

17

Filozofia jako dydaktyka, dydaktyka jako filozofia. Od racjonalności instrumentalnej do „oświecenia”?

51%

Wieczerzyński M., Wrocławski U.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2017

|

vol. 36 (1)

EN

The aim of this article is to look at philosophy as a didactic practice in which didactic is seen as critique. Both are immanent to philosophical reflection as a whole. I would like to start with an analysis whether the structure of philosophical thought determines the didactic results (e.g. the Socratic method, philosophy as linguistic competence) and using critical theory I will analyze the possible ways of overcoming instrumental rationality. I will mainly contribute to the works of M. C. Nussbaum. I will then look at the relations between theory and practice, between instrumental and involved, between subjective and objective reason with contributions to M. Horkheimer and T. W. Adorno. The case to consider would be whether teaching philosophy should remain a shallow discipline with only historical approach or can it be presented as a problem-solving device thanks to introducing critical thought. Can it be a remedy to the enlightenment that results in a goal – oriented formal rationality?

18

Standaryzowanie pracy socjalnej (społecznej) w perspektywie krytycznej – w stronę niestandardowego refleksyjnego działania profesjonalnego

51%

Granosik M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia

|

2016

|

vol. 29

|

issue 1

EN

For a dozen years social work in Poland has been standardized. The process is developed mostly in the framework of EU projects and it results in the increasing number of proposals and recommendations. Unfortunately, critical analyses on this phenomena are almost absent. In this contribution the critical view on the standardization process is taken from three theoretical perspectives: discursive neoinstitutionalism, the concept of disciplinary power, and interactional concept of professional action. This theoretical triangulation enabled the analysis of the standardization as external framing of social work, the application of the micro-power system and deprofessionalisation. At the end some prognosis (theoretical anticipations) of the future of standardized social work is constructed.

PL

Od kilkunastu lat praca socjalna w Polsce jest standaryzowana. Efektem tego procesu, realizowanego przeważnie w ramach unijnych projektów, jest rosnąca liczba propozycji i rekomendacji. Niestety, praktycznie nieobecne są analizy krytyczne. W artykule podejmuję krytykę procesu standaryzowania pracy socjalnej z trzech perspektyw teoretycznych: dyskursywnego neoinstytucjonalizmu, koncepcji władzy dyscyplinarnej oraz interakcyjnej koncepcji działania profesjonalnego. Taka teoretyczna triangulacja umożliwiła ujęcie zjawiska standaryzacji jako zewnętrznego ramowania pracy socjalnej, aplikację systemu mikro-władzy oraz deprofesjonalizacji. Artykuł kończy prognoza (teoretyczna antycypacja) przyszłości standaryzowanej pracy socjalnej.

19

Mihály Vajdy teoria krytyczna faszyzmu. Przyczynek do historii węgierskiego rewizjonizmu marksistowskiego

51%

Bulira W.

Środkowoeuropejskie Studia Polityczne

|

2017

|

issue 3

121-141

EN

Marxist revisionism in Hungary has typically been associated with György Lukács and the so-called “Budapest school” which he established in late 1960s alongside Ágnes Heller, Ferenc Fehér, György Márkus and Mihály Vajda. Against the backdrop of the considerable achievements of this school, strictly focused around Marxist issues, several of Vajda’s texts devoted to European fascism stand out. In this article, the question is asked whether (and in what sense) these texts belong to the revisionist work of the Budapest school (or broader, to Hungarian Marxism-revisionism as such). Is there also a theory in this case which, under a layer of historico-philosophical analysis, contains a certain political message? The article consists of four parts. The first part presents the general picture of the phenomenon of Eastern European Marxist revisionism, and the second part briefly discusses revisionism in the version exercised by the Budapest school. Part three deals with the reconstruction of the main problematic themes of Vajda’s fascism theory, and part four refers directly to the question of the potentially revisionist dimension of this theory.

PL

Rewizjonizm marksistowski na Węgrzech zwykło utożsamiać się z osobą György Lukácsa oraz powołaną przez niego do życia pod koniec lat 60. XX wieku tzw. szkołą budapeszteńską, którą współtworzyli: Ágnes Heller, Ferenc Fehér, György Márkus oraz Mihály Vajda. Na tle bogatej twórczości szkoły z danego okresu, skoncentrowanej wokół problematyki stricte marksistowskiej, wyróżnia się kilka tekstów Vajdy poświęconych faszyzmowi europejskiemu. W niniejszym artykule pytam o to, czy (i w jakim sensie) wpisują się one w rewizjonistyczną twórczość szkoły budapeszteńskiej (szerzej: węgierskiego marksizmu-rewizjonizmu jako takiego)? Czy również w tym przypadku mamy do czynienia z teorią, która, pod warstwą analiz historiozoficznych, zawiera w sobie określone przesłanie polityczne? Artykuł składa się z czterech części. W części pierwszej prezentuję ogólną charakterystykę zjawiska wschodnioeuropejskiego rewizjonizmu marksistowskiego, a w części drugiej omawiam pokrótce rewizjonizm w wydaniu szkoły budapeszteńskiej. W części trzeciej rekonstrukcję główne wątki problemowe teorii faszyzmu Vajdy, zaś w części czwartej odnoszę się bezpośrednio do pytania o potencjalnie rewizjonistyczny wymiar tej teorii.

20

Sztuka krytyczna jako medium edukacji osób dorosłych – wyniki badań

51%

Działa B.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2015

|

issue 5

191-202

PL

Tekst podejmuje tematykę edukacji przez sztukę w odniesieniu do osób dorosłych. Kontekst teoretyczny tworzą: koncepcje edukacji osób dorosłych, teorie edukacji poprzez sztukę oraz poglądy badaczy dotyczące definicji i sposobów odbioru sztuki współczesnej. Badania wynikające z tego kontekstu przeprowadzone były w strategii jakościowej i miały na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie badawcze: w jaki sposób sztuka krytyczna pełni rolę medium edukacyjnego?

EN

The article deals with the topic of education through art, with special reference to adults. The theoretical context comprises - concepts of adult education, theories of education through art and the views of researchers on the definition of art and also methods of appreciating modern art. The research resulting from this context were conducted in a qualitative strategy and were designed to answer the research question – In what wat does critical art act as a medium of education?

Refine search results

Extending Honneth’s Shift in Focus for Critical Theory

Praca socjalna i mediacja wobec opresji – teoria, praxis i etyka z perspektywy krytycznej

Czy nauka o polityce społecznej potrzebuje krytyki feministycznej?

Antyelitarna narracja współczesnej polskiej prawicy

Estetyka jako teoria krytyczna. Filozofia sztuki Theodora W. Adorna

Głos ze świata. Wersy o koniecznym oporze Szczepana Kopyta

Imperium wolności. Teige, Effenberger i czeski surrealizm

Art squats, artistic critique and resistance: Between recuperation and obliteration

Kolonizacje. Pedagogika krytyczna w okresie transformacji ustrojowej w Polsce (część pierwsza)

Technologie ubieralne na tle późnego kapitalizmu

Critical Social Analysis of Crisis

Etyka – Genetyka – Rynek. Racjonalność komunikacyjna w polityce ochrony informacji genetycznej

Teoria krytyczna a postęp techniczny

The concept of the postmodern seducer: Don Juan or James Bond?

Pedagogika w poszukiwaniu Innego rozumu. Ku krytyce pojęcia rozumu instrumentalnego

Szkoła jako instytucja powtórzenia. Pytając o możliwości zmiany wraz z Michelem Foucault i Gillesem Deleuze

Filozofia jako dydaktyka, dydaktyka jako filozofia. Od racjonalności instrumentalnej do „oświecenia”?

Standaryzowanie pracy socjalnej (społecznej) w perspektywie krytycznej – w stronę niestandardowego refleksyjnego działania profesjonalnego

Mihály Vajdy teoria krytyczna faszyzmu. Przyczynek do historii węgierskiego rewizjonizmu marksistowskiego

Sztuka krytyczna jako medium edukacji osób dorosłych – wyniki badań