Search results

1

TEORIA IMPERIUM JAKO TEORIA (ANTY)GLOBALIZACJI

100%

Abramowicz B., Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Katedra Nauk Humanistycznych

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2008

|

vol. 33

PL

Artykuł dotyczy teorii imperium, a także teorii systemu światowego, uznawanej przez teoretyków myśli społecznej za dogodną „bazę” intelektualną do formułowanych współcześnie różnorodnych teorii globalizacji. Autor artykułu rozpoczynając swój wywód od wymienienia najistotniejszych zjawisk i procesów składających się na szeroko rozumianą globalizację, swoją uwagę koncentruje na - nazywanej niekiedy „Manifestem komunistycznym XXI wieku” - książce „Imperium” autorstwa Michaela Hardt’a i Antonio Negri’ego. Jej par excellence „antysystemowy” charakter pozwala, zdaniem autora, uznać teorię imperium za przykład „teorii antyglobalizacji”.

2

Socjologiczne zmagania z Platonem

100%

Kaczmarczyk M.

Stan Rzeczy

|

2012

|

issue 2(3)

48-74

PL

Platon nie należy do ulubieńców teorii socjologicznej, choć stworzył ogólną teorię społeczeństwa, która zrywa z mitologicznymi wyobrażeniami człowieka. Jeśli bywa przedmiotem rozważań, to raczej jako bohater negatywny. Przykładem może być poświęcone mu dzieło Alvina Gouldnera Enter Plato. Niniejszy artykuł ma na celu wykroczenie poza jednoznacznie krytyczną perspektywę Gouldnera i wskazanie, jakie korzyści może przynieść sięganie do dialogów Platońskich.

EN

Plato does not belong to the most favorite authors of sociological theory, even though he created a general theory of society which breaks with the ancient mythology of man. Critical approach to Plato may be examplified by Alvin Gouldner’s monumental work Enter Plato. Nonetheless it helps to explain the negative attitudes Plato’s philosophy is nowadays confronted with, even though a number of Platonic thoughts have leaked into the modern social theory.

3

Radykalna teoria praktyk. Rekonceptualizacyjny potencjał teorii

100%

Nosal P., Drozdowski R., Jęcz J.

Studia Socjologiczne

|

2023

|

issue 4(251)

17-43

PL

Teoria praktyk składa obietnicę uwolnienia socjologii od „pojęć dualnych” (mikro versus makro, struktura versus działanie, subiektywne versus obiektywne itd.). Jednocześnie obietnica ta tylko pozornie jest obietnicą nową (długowieczny koncept trzeciodrogowości socjologii), bezzałożeniową (definiowany brak założeń polega na precyzyjnej operacjonalizacji wybranych założeń) i neutralną (nakierowanie na zmianę świata, socjotechniczność). Celem tekstu jest analiza rekonceptualizującego potencjału teorii praktyk. Artykuł składa się z trzech zasadniczych części: (1) próby ulokowania oferty teorii praktyk w szerszym nurcie tzw. trzecich socjologii; (2) refleksji dotyczącej potencjału teoretycznego teorii praktyk; (3) wskazania ograniczeń i barier związanych z uwolnieniem potencjału teorii praktyk. W zakończeniu tekstu zaproponowana natomiast została wizja radykalnej ścieżki stosowania teorii praktyk, która w pełni realizuje swoje własne postulaty.

EN

Practice theory promises to liberate sociology from ‘dual concepts’ (micro vs. macro, structure vs. agency, subjective vs. objective, and the like). Yet, this promise is not new, for the concept of the third way is long-established in sociology. It is also neither free from assumptions (what is defined as the absence of assumptions is in fact the precise operationalization of selected assumptions), nor neutral (the focus on changing the world; a sociotechnical bias). The article presents an analysis of the potential for reconceptualization inherent in the theory of practice. It consists of the three main parts: (1) an attempt to locate practice theory within the broader current of the so-called ‘third sociology’; (2) a reflection on the theoretical potential of practice theory; (3) an indication of the limitations and barriers that prevent the potential of practice theory from being unlocked. In the conclusions, the authors offer a radical way of practice theory application that allows it to fulfil its own demands.

4

Krytyka i kontynuacja teorii Pierre’a Bourdieu w socjologii Bernarda Lahire’a

100%

Gdula M.

Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa

|

2016

|

vol. 05(1-2)

11-30

PL

The value of Pierre Bourdieu’s theory is proven not only by his recognized position in contemporary social thought, but also numerous polemics, criticism which it faces and proposals of reformulation it inspires. This article presents one of the most important theoretical and research projects related to reinterpretation of Bourdieu’s category – Bernard Lahire’s sociology. It takes as a starting point the proposal to correct the thoughts of the author of Distinction if it comes to studies on social classes and the meaning of the concepts of habitus, cultural capital and reproduction. The article presents Lahire’s ideas in action, as he uses them in his early research. Moreover, the evolution of Lahire’s views is examined starting from continuation to criticism of structural constructivism with L’homme pluriel as culmination. The concept of a polymorphic human is confronted critically with Bourdieu’s work to demonstrate simplifications and limitations of Lahire’s theory. There are also other proposals of reformulation and continuation of the concept of Pierre Bourdieu’s classes.

5

Teoretyczny namysł, praktyczny zamysł. Impresje wokół teorii socjologicznej i metateorii katolickiej nauki społecznej

84%

Prüfer P.

Społeczeństwo i Rodzina

|

2011

|

issue 4(29)

62-77

EN

In the context of the social sciences and humanities outlines the need to create conditions for dialogue between some disciplines. The article presents one such example: the importance of sociological theory and metatheory of Catholic social teaching. Sociological theories are characterized by diversity, the multiplicity of paradigms, ambiguity. Catholic social teaching is alleged to have too much theory and homogeneity. Assessment relating to both theoretical areas is difficult, but not irrelevant. Good theory provides a basis for properly conducted empirical research. Both in sociology and in Catholic social teaching, the same principles of methodological correctness, and fidelity to its own autonomous methods and research processes. Being different does not exclude dialogue and cooperation for a better understanding of human nature as individuals and as social beings.

PL

W kontekście nauk społecznych i humanistycznych zarysowuje się potrzeba stworzenia warunków do dialogu pomiędzy niektórymi dyscyplinami. Artykuł przedstawia jeden z takich przykładów: znaczenie teorii socjologicznych i metateorii katolickiej nauki społecznej. Teorie socjologiczne cechuje różnorodność, wielość paradygmatów, niejednoznaczność. Katolickiej nauce społecznej zarzuca się nadmiar teorii i homogeniczność. Ocena odnosząca się do obu obszarów teoretycznych jest trudna, jednak nie pozbawiona znaczenia. Dobra teoria daje podstawy dla właściwie prowadzonych badań empirycznych. Zarówno w socjologii jak i w katolickiej nauce społecznej obowiązują te same zasady poprawności metodologicznej, wierność własnym i autonomicznym metodom i procesom badawczym. Odmienność nie wyklucza dialogu i współpracy na rzecz lepszego zrozumienia natury człowieka jako jednostki i jako istoty społecznej.

6

Teorie praktyk a praktyka badawcza: potencjał i ryzyka na przykładzie studiów nad rodziną

84%

Skowrońska M., Schmidt F.

Studia Socjologiczne

|

2023

|

issue 4(251)

69-95

PL

Artykuł podejmuje temat relacji pomiędzy ontologicznymi założeniami teorii praktyk społecznych a metodologią badań projektowanych w nurcie tej teorii. Autorzy przedstawiają kluczowe założenia teorii praktyk, skupiając się na tym, co wspólne w pracach trzech najważniejszych postaci skupionych wokół nurtu teorii praktyk. Artykuł przedstawia najważniejsze implikacje metodologiczne wynikające z tychże założeń. W ostatniej części tekstu autorzy przyglądają się nowym nurtom studiów nad rodziną prowadzonych w duchu teorii praktyk, na ich przykładzie identyfi kluczowe ryzyka i problemy wiążące się z empirycznym wykorzystaniem teorii praktyk oraz strategie mierzenia się z tymi wyzwaniami.

EN

This paper explores a relationship between ontological assumptions of social practice theories and research methodologies developed within them. The authors present the key assumptions of practice theory. They focus on what is common to the work of three key figures in the practice theory approach. The main methodological implications of these assumptions are then outlined. Finally, the authors examine the new strands of family research conducted in the spirit of practice theory. They use them as a case study that allows to identify the main risks and problems associated with the empirical use of practice theory as well as the strategies for addressing these challenges.

7

The Public and Social Character of Love in the History of Sociological Thought

84%

Cataldi S.

Paedagogia Christiana

|

2018

|

vol. 2/42

101-120

EN

The starting point of this paper is represented by the research carried out by the study group of Social-One (Iorio, 2014; 2015; Araújo et al., 2015; Araújo et al., 2016; Martins, Cataldi, 2016), which recognised a public dimension and not only the intimate and personal dimension of love in today’s society. Taking as a reference point the work of Luc Boltanski, L’amour et la justice comme competences (1990), the research of the study group has proposed to widen the circle of sharing to go beyond the input from classic sociologists with a new conceptual category of love linked to agape. This path has actually already been begun by some well-known scholars – including Simmel (1907; 1921; 1989; 2001), Sorokin (1954), Giddens (1992), Luhman (1987) and Honneth (1990) – on the shoulders of whom it has already been possible to see the historical path of the transformation of the concept. However, the “agape” action brings something new to the social sciences: agape, in fact, introduces emerging characteristics, which at the same time, is linked to and transcends the way love is understood as “eros” and “philia”, defining itself as a key to gaining insight into a primarily empirical social reality, based on unconditional love of one’s neighbour. On this basis, the paper traces the path that the concept of love has had in the history of sociological thought, enlightening its public and social characters and proposing a research project based on love as agape.

PL

Punktem wyjścia niniejszego artykułu są badania przeprowadzone przez grupę badawczą Social-One (Iorio, 2014; 2015; Araújo i in., 2015; Araújo i in., 2016; Martins, Cataldi, 2016), które uznały publiczny, a nie tylko wewnętrzny i osobisty wymiar miłości we współczesnym społeczeństwie. Mające za punkt odniesienia pracę Luca Boltanskiego, L'amour et la justice comme competences (1990), badania doprowadziły do wypracowania propozycji poszerzenia kręgu dzielenia się poprzez wskazanie nowej kategorii konceptualnej miłości jako agape, wychodząc tym samym poza ujęcia klasycznych socjologów. Drogę tę wyznaczyli już niektórzy znani uczeni – między innymi: Simmel (1907, 1921, 1989, 2001), Sorokin (1954), Giddens (1992), Luhman (1987) i Honneth (1990) – w odwołaniu do których można dostrzec historyczną ścieżkę transformacji koncepcji. Mimo to miłość jako agape wnosi coś nowego do nauk społecznych: agape wprowadza cechy, które z jednej strony są powiązane, a z drugiej wykraczają poza rozumienie miłości jako „eros” i „philia”, a jej ujęcie staje się kluczem do uzyskania wglądu w poznawaną empirycznie rzeczywistość społeczną, opartą na bezwarunkowej miłości bliźniego. Na tym fundamencie artykuł prezentuje drogę pojęcia miłości w historii myśli socjologicznej, podkreślając jej publiczny i społeczny charakter, a także przedstawiając propozycję projektu badawczego odwołującego się do miłości jako agape.

8

Otwarty marksizm i odrodzenie socjologii: rola Juliana Hochfelda i Zygmunta Baumana

84%

Wiatr J.

Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa

|

2017

|

vol. 06(1)

13-25

PL

In 1956, political liberalization in Poland resulted in the revival of sociology, previously banned from Polish universities. Julian Hochfeld (1911–1966), previously a leading Socialist politician and currently professor of the University of Warsaw, played an important role in this process by (a) initiating the debate on the revision of Marxist social theory in the spirit of „Open Marxism”, and (b) establishing the chair of political sociology at the University of Warsaw. His closest associate and successor was Zygmunt Bauman (1925–2107) until his politically motivated dismissal from the University of Warsaw and emigration in 1968. Academic interests of Hochfeld’s school focused on (a) reinterpretation of Marxist social theory and its confrontation with main trends in contemporary sociology, (b) empirical research on political life in Poland, and (c) comparative cross-national study of politics. This tradition is now continued by the new generation of Polish political sociologists.

9

Pojęcie i funkcje kultury w socjologicznym projekcie Jurija Lewady

84%

Dubin B., Baradai K.

Kultura i Społeczeństwo

|

2011

|

vol. 55

|

issue 2-3

131-145

EN

The article features an analysis of the ideas of Yurij Levada, an eminent Russian academic, sociologist dealing both with theory and with practice of sociology, a founder of a research institution in Moscow known as Levada-Centre. Levada gave a special place to culture within sociology and he himself called his project on theoretical sociology an “attempt at culturally justified sociology” (grounded in a perspective orientated to culture). The project was based on structurally complex, culturally conditioned and symbolically indirect social actions. In his opinion, such knowledge of culture required to be looked at retrospectively, which provides for tackling the issue of social system reproduction while enabling to understand contemporary culture at the same time. This way of thinking was a basis for Levada’s analyses of the surrounding social reality, e.g. his analyses of intelligence or the concept of “simple Soviet man”.

10

Dekonstrukcja i perspektywa wielkiego powrotu. Postmodernizm a krytyczna analiza kapitalizmu w ujęciu Daniela Bella

84%

Pawliszak P.

Roczniki Nauk Społecznych

|

1999

|

vol. 27

|

issue 1

101-118

EN

The postmodernist turn is connected with criticism of the positivist paradigm of sociology that has prevailed until now. Proposing the thesis that a fundamental social change has occurred, its supporters say that in such a situation the modernist notions used up till now in sociology have become inadequate. They postulate their radical transformation, so as to enable them to describe the emergent and dynamic reality of the postmodernist period. After rejecting the scientist standards of precision and the technical language sociology is to be included in a broad social discourse in order to support pluralism and tolerance with the help of literary means. Daniel Bell's sociology, forming an alternative for the two competing paradigms, allows one to look at them as realisation of two opposite methodological options: presenting a full range and complexity of the phenomenon – an exact description and reductive explanation. Rejecting the limitations of the scientistic methodology Bell presents a sociology that is engaged in social change, critical of both the modernist and postmodernist postulates. The perspective of a “great come-back” to the sacred sources of culture that he outlines is a neo-conservative alternative for the postmodernist perspective of diffusion and deconstruction.

11

Socjologiczne teorie konfliktu i wymiany w pryzmacie konstruowania interakcji społecznych

84%

Pulit M.

|

2022

|

vol. 5

|

issue 2

150-168

EN

The author tackles the issue of analysis of selected sociological theories of conflict and communication and presents them in the context of supplementing concepts which may aid in explaining progress of social interactions. The departure from perceiving a conflict as a pejorative phenomenon enables social individuals to activate the resources enabling perceiving a dispute as a chance at increasing problem-solving capabilities of a system through confronting deficiencies in internal balance. The author emphasizes the significance of conflict management which assumes balancing emotions and rationality. Conflicts are present in all aspects of social life therefore receiving knowledge regarding hypothetical possibility for emergence of a conflict and efficiently managing the process of reaching an agreement is of crucial importance for each social unit operating in public space. The theory of communication constitutes an excellent research backdrop for justifying developing harmonious interpersonal relations. Expanding the analysis beyond the material goals, into the area of services, symbols and feeling also constitutes a foundation for covering all types of relations with analysis. Exploring strategies of persuasion in the communication theory enables us to present the multi-layer and complex benefits and profits of said strategies which reach far beyond reaching individualistic, self-centred gains. Improving the quality and form of the conveyed messages, creativity in reacting to communication of the other party, verifying contemporary standards, assessment and modification of the social control are only some of the examples of numerous benefits of implementing persuasion strategies. The key goal of persuasion strategies is improving the level of interpersonal relation to the level when all parties engaged in interactions demonstrate satisfaction and calmly develop designs for establishing future contact regardless of their degree of complexity.

PL

Autor podejmuje się analizy wybranych socjologicznych teorii konfliktu i wymiany, ukazując je w pryzmacie uzupełniających się koncepcji, które mogą służyć wyjaśnianiu przebiegu interakcji społecznych. Odejście od interpretacji konfliktu jako pejoratywnego zjawiska pozwala jednostkom społecznym aktywizować zasoby umożliwiające postrzeganie sporu jako szansy zwiększenia zdolności systemu do rozwiązywania problemów poprzez konfrontację braków równowagi wewnętrznej. Autor podkreśla rangę zarządzania konfliktem, która w swym procesie zakłada zbalansowanie emocji i racjonalności. Konflikt jest obecny w każdym wymiarze życia społecznego, dlatego recypowanie wiedzy o hipotetycznych możliwościach jego wystąpienia oraz efektywnym zarządzaniu procesem dochodzenia do porozumienia jest zasadniczą rolą każdej jednostki społecznej funkcjonującej w przestrzeni publicznej. Teoria wymiany stanowi doskonałe tło badawcze do uzasadnienia budowy harmonijnych relacji międzyludzkich. Rozszerzenie analiz wymiany poza cele materialne, na usługi, symbole i uczucia, stanowi również podstawę do objęcia analizami przypadków wszystkich typów relacji. Eksploracja strategii perswazyjnych w teorii wymiany umożliwia ukazanie ich wielowarstwowych profitów, daleko wykraczających poza uzyskanie indywidualnych, egocentrycznych korzyści. Podniesienie jakości i formy przekazywanych treści, kreatywność w reagowaniu na komunikaty drugiej strony, weryfikacja zastanych norm, ocena i modyfikacje kontroli społecznej są tylko przykładowymi z wielu profitów wynikłych ze stosowania strategii perswazyjnych. Kluczowym celem strategii perswazyjnych jest podniesienie poziomu relacji międzyludzkich do pułapu, w którym wszystkie zaangażowane w interakcje strony wykazują satysfakcję i ze spokojem konstruują plany budowy przyszłych kontaktów niezależnie od stopnia ich skomplikowania.

12

Polish Sociology in the Face of Social and Political Changes of the 20th Century

67%

Kwiatkowski P. T., Weber J.

Kultura i Społeczeństwo

|

2019

|

vol. 63

|

issue 4

193-201

EN

The author of this essay deals with the specif‌icity of sociology in Poland, reaching for the book of Antoni Sułek A Mirror on the High Road. Chapters from the History of Social Research in Poland (2019). Chapters of this book taken as a set constitute a review of the key issues that Polish sociologists strived to tackle in the 20th century. For approximately half of the book (6 chapters) Sułek focuses on issues of Polish sociology from the mid-1950s to the turn of the 1990s: the f‌irst is the change of theoretical and methodological paradigms in Polish sociology in the second half of the 20th century; the second is the successes of Polish sociology, but also its weaknesses - the author devoted much space to the theoretical limitations that prevented sociologists from predicting the formation of Solidarity in 1980. The third topic is the historical analysis of surveys conducted in the last decade of communism - their reliability as well as social and political functions. Finally, Sułek’s vision of socially-involved sociology appears. The strength of such sociology lies in its methodology, with which specific phenomena can be correctly def‌ined, impartially analysed, and systematically investigated. And this in turn enables evidence-based debate and policy.

13

Stanowiska teoretyczne w socjologii regionu

67%

Poniedziałek J.

Opuscula Sociologica

|

2017

|

issue 1(19)

15-32

PL

Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, że socjologia regionu jako wyodrębniona subdyscyplina wypracowała wiele perspektyw teoretycznych. Ich mnogość i doniosłość heurystyczna, o czym świadczy liczba badań empirycznych realizowanych z ich użyciem, stanowią o relatywnej ich dojrzałości. W związku z powyższym dokonano w prezentowanym tekście krytycznej analizy najważniejszych stanowisk teoretycznych. Zaprezentowano sekcjonistyczną koncepcję regionu, humanistyczne ujęcie regionu jako ojczyzny prywatnej, perspektywę regional science, koncepcje postmodernistyczne i instytucjonalistyczne. Krytyczna analiza dominujących w ramach socjologii regionu koncepcji z jednej strony stanowi próbę podsumowania dotychczasowych dokonań teoretycznych badaczy zainteresowanych tą problematyką, z drugiej zaś może stanowić asumpt do dalszego namysłu nad teoriami funkcjonującymi w ramach socjologii regionu i w ten sposób przyczynić się do dalszego jej rozwoju.

EN

The goal of this article is to prove that regional sociology as a separate subfeld has established a range of theoretical perspectives. Their quantity and heuristic signifcance, attested by the number of empirical studies which employed these perspectives, prove their relative maturity. As such, the presented paper includes a critical analysis of the most relevant theoretical perspectives. It features the selectionist concept of region, the humanistic approach to region as the private homeland, the regional science perspective, as well as postmodernist and institutional concepts. The critical analysis of the prevalent concepts within the regional sociology on one hand constitutes an attempt at summarising the theoretical achievements of the researchers interested in this subject, while on the other hand it may be an opportunity for further consideration of the theories which function within regional sociology and thus a stimulation for further development of the feld.

14

Utowarowienie i odtowarowienie w ujęciu socjologicznym: próba (re)konceptualizacji

67%

Ziółkowski M., Drozdowski R., Baranowski M.

Studia Socjologiczne

|

2020

|

issue 3(238)

53-77

PL

Zasadniczym celem artykułu jest próba rekonceptualizacji socjologicznego ujęcia szeroko rozumianych procesów utowarowienia i odtowarowienia oraz zjawisk pokrewnych, która ma służyć poszerzeniu ich mocy heurystycznej. Tekst posiada dwie warstwy. Po pierwsze, stanowi propozycję ramy teoretycznej, czyli zestawu wstępnych kategorii analitycznych pozwalających uchwycić zróżnicowane przypadki oraz dynamikę procesów utowarowienia-odtowarowienia poprzez uwzględnienie dorobku m.in. geografii społeczno-ekonomicznej. Rama ta wykorzystuje także elementy ekonomiczno-socjologicznej teorii własności, wychodzącej poza formalnoprawne analizy nowej ekonomii instytucjonalnej. Po drugie, wskazuje on na przykłady zastosowania tych kategorii do analizy wybranych zjawisk i procesów społecznych, formułując także określone hipotezy badawcze na temat celów, zadań i zakresu działania państwa dobrobytu.

EN

The article aims to reconceptualize the sociological approach to the broadly understood processes of commodification-decommodification and related phenomena in order to broaden their heuristic power. The text has two layers. First, it proposes a theoretical framework – a set of initial analytical categories allowing to capture different cases and the dynamics of commodification-decommodification processes by taking into account the achievements of socio-economic geography, among other approaches. This framework also uses some elements of the socio-economic theory of property, going beyond the formal and legal analysis of new institutional economics. Second, it offers the examples of how these categories can be applied to the analysis of selected social phenomena and processes as well as formulates some research hypotheses related to the aims, tasks and scope of welfare state.

Refine search results

TEORIA IMPERIUM JAKO TEORIA (ANTY)GLOBALIZACJI

Socjologiczne zmagania z Platonem

Radykalna teoria praktyk. Rekonceptualizacyjny potencjał teorii

Krytyka i kontynuacja teorii Pierre’a Bourdieu w socjologii Bernarda Lahire’a

Teoretyczny namysł, praktyczny zamysł. Impresje wokół teorii socjologicznej i metateorii katolickiej nauki społecznej

Teorie praktyk a praktyka badawcza: potencjał i ryzyka na przykładzie studiów nad rodziną

The Public and Social Character of Love in the History of Sociological Thought

Otwarty marksizm i odrodzenie socjologii: rola Juliana Hochfelda i Zygmunta Baumana

Pojęcie i funkcje kultury w socjologicznym projekcie Jurija Lewady

Dekonstrukcja i perspektywa wielkiego powrotu. Postmodernizm a krytyczna analiza kapitalizmu w ujęciu Daniela Bella

Socjologiczne teorie konfliktu i wymiany w pryzmacie konstruowania interakcji społecznych

Polish Sociology in the Face of Social and Political Changes of the 20th Century

Stanowiska teoretyczne w socjologii regionu

Utowarowienie i odtowarowienie w ujęciu socjologicznym: próba (re)konceptualizacji