Search results

1

Stosunki wojskowe między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Radzieckim w latach 1921-1939

100%

Włodarkiewicz W.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2022

|

vol. 2

189-200

EN

The article presents the military relations between Poland and the Soviet Union in the years 1921-1939, from the end of the war between Poland and the Bolshevik Russia until the beginning of World War II. Its content has been divided into four subchapters, in the first of which the author analyzes the state of research on the topic in question and the state of preservation of sources in Polish and foreign archives. In the following subsections, the author presents the military relations between Poland and the USSR in three periods: in the years 1921-1926, 1926-1935 and 1935-1939. The last subsection is key to the undertaken research problem. It contains findings on the changes in the mutual military relations to the disadvantage of Poland, in connection with the rapid expansion and modernization of the Red Army and the difficulties of the Polish military intelligence in their assessment and difficulties in recognizing the reconstructed cooperation between the USSR and Germany.

2

Zagrożenie bezpieczeństwa militarnego Rzeczypospolitej Polskiej przez Związek Radziecki w okresie międzywojennym

88%

Włodarkiewicz W.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2022

|

vol. 1

49–62

EN

The article elucidates the endangerment to Poland's military security by the USSR in the interwar period of three sub-periods: 1921-1926, 1926-1935, and 1935-1939. The fragmentary sources of the undertaken research complexity are dispersed, secured in the Polish and foreign archives. In Poland, the reconnoiter of this topic began after the turn of 1989. Almost throughout the entire period under investigation, the Polish supreme State and military authorities assessed that the USSR (until December 30th, 1922, Russia) is the biggest threat to Poland's military security. In March 1939, they reconsidered this assessment focusing on Germany as the main threat to Poland's independence, mistakenly assuming that in the early period of the war, the USSR would remain neutral. The article analyzes, therefore, the Polish assessments of the USSR's sinister actions aimed at undermining the security of the Republic of Poland, and Polish counteractive decisions and safeguarding activities

3

Patterns of great power intervention in Vietnam and Afghanistan

75%

Jervis D.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia

|

2015

|

vol. 22

|

issue 1

EN

This study identifies and describes a general policy pattern common to French and American interveners in Vietnam as well as Soviet and American interveners in Afghanistan. Each employed political tactics at first and, after their failure, military tactics that also failed. Each intervener then sought a diplomatic solution to its dilemma, a goal that it achieved, but the diplomatic outcome masked the larger failure of each of the interventions.

4

O procesach zmian w kulturach rdzennych ludów syberyjskich po upadku Związku Radzieckiego. Przypadek kultury buriackiej

63%

Połeć W.

Rocznik Lubuski

|

2020

|

vol. 46

|

issue 2

89-102

EN

The aim of the article is to analyse the selected changes within the cultures of indigenous peoples in Siberia after the dissolution of the Soviet Union, or more precisely after the political and social transformations that took place after the “fall of communism” as exempliﬁed by the Buryat culture. An analysis of the theoretical concept of “policy of cultural revival”, which is widespread in the literature on the subject, is followed by the analysis of the connection between the revival of the cultures of Siberian indigenous peoples and the religious revival in Siberia. Political and economic change has been shown to be linked to cultural and religious change, creating a new context for the Buryats that often deﬁes simple categorisation. Attention was drawn to the interaction of “top-down” factors imposed at the national-political level and “bottom-up” factors, i.e. activities undertaken locally, or sometimes even individually, which make creative reference to local contexts and local cultural heritage. The paper highlights the importance of religious revival for all the changes brought about by the collapse of the Soviet Union and points to their implications for indigenous Siberian cultures.

PL

Celem artykułu jest analiza na przykładzie kultury buriackiej wybranych zmian w obrębie kultur rdzennych Syberii w epoce po rozpadzie Związku Radzieckiego, a właściwie po przemianach ustrojowych i społecznych, jakie miały miejsce po „upadku komunizmu”. Przeprowadzono analizę rozpowszechnionej w literaturze przedmiotu koncepcji teoretycznej, jaką jest „polityka odrodzenia kultur”, by następnie przejść do analiz związku odrodzenia kultur rdzennych ludów syberyjskich z odrodzeniem religijnym na terenach Syberii. Pokazano, jak zmiany polityczne i gospodarcze powiązane są ze zmianami kulturowymi i religijnymi tworzącymi dla Buriatów nowy kontekst działań wymykający się niejednokrotnie prostym kategoryzacjom. Zwrócono uwagę na współdziałanie czynników określanych jako „odgórne”, narzucane w skali organizmu państwo-politycznego i czynników „oddolnych”, to jest działań lokalnych, czasami wręcz jednostkowych twórczo nawiązujących do lokalnych kontekstów i lokalnego dziedzictwa kulturowego. Artykuł podkreśla szczególną rolę zmian związanych z odrodzeniem religijnym dla całości zmian wynikłych z upadku Związku Radzieckiego oraz wskazuje ich implikacje dla rdzennych kultur syberyjskich.

5

Zmienność czy konsekwencja? Problem relacji Polski ze Związkiem Sowieckim w publicystycznej refleksji Aleksandra Bocheńskiego od lat trzydziestych XX wieku do 1952 roku

63%

Orzełek A.

Acta Humana

|

2016

|

vol. 7

EN

The purpose of the article is to analyze the transformations of the relations betweenPolandand theSoviet Unionin Aleksander Bochenski’s journalism since the 1930s to 1952. The author also tries to establish if they were an effect of international situation or maybe stemmed from the journalist’s ideological views.The analysis of historical sources has proven the existence of two stages in Bochenki’s writings about the Soviet Unionin this period. Before 1939, he called for the liquidation of this state by Polandthrough military aggression, the liberation of bordering nations and the creation of a “sanitary cordon” between Polandand Russia, which was in Polish interest. The publicist perceived the Soviet Union as another form of imperial Russia. He disregarded ideological issues. Thus, in the years 1939–1945, he sought the possibility of agreement with Germany. However, at the end of the war, when the Soviets occupied Poland, Bochenski referred to 19th century positivism and he thought about a compromise with communists. As a result, he become involved in the creation of the progressive Catholics movement. He claimed that the Soviet Union was the only guarantor ofPoland’s western border and thatPoland should become a credible ally of Moscow.The analysis of Bochenski’s narrative about the Polish-Soviet relations allowed to perceive him as a political realist. His attitude to theSoviet Uniondepended on the correlation between geopolitical situation and national interests, which could justify both the strive to liquidate this state and to agree with it.

PL

Prezentowany artykuł ma na celu zobrazowanie przemian, jakim uległ obraz Związku Sowieckiego w publicystyce Aleksandra Bocheńskiego od lat trzydziestych XX wieku do 1952 roku oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy zmiany te były zależne jedynie od sytuacji międzynarodowej, czy też warunkowały je kwestie ideowe.Analiza materiału źródłowego wskazuje na dwa etapy w podejściu Bocheńskiego do Sowietów w omawianym okresie. W międzywojennym okresie swej publicystyki nawoływał on do uderzenia Polski na wschód, w celu wyzwolenia narodów kresowych i utworzenia z nich pasa buforowego oddzielającego Polskę od Rosji. Służyć to miało mocarstwowym interesom Polski. Publicysta postrzegał Związek Sowiecki jako kolejną formę moskiewskiego imperializmu, lekceważąc kwestie ideologiczne. Toteż, gdy w latach 1939–1945 poszukiwał możliwości porozumienia z Niemcami, jednocześnie (wobec spodziewanego zajęcia ziem polskich przez Armię Czerwoną, nawiązując do tradycji dziewiętnastowiecznego pozytywizmu) przemyśliwał o porozumieniu z Sowietami. Znalazło to wyraz w jego zaangażowaniu w tworzenie ruchu katolików postępowych oraz w koncepcjach politycznych, w których prezentował Związek Sowiecki jako gwaranta polskiej granicy zachodniej, a także wskazywał, że Polska powinna zabiegać o to, aby stać się wiarygodnym sojusznikiem w oczach wschodniego sąsiada.Narracje Bocheńskiego o relacjach polsko-sowieckich pozwalają określić go jako politycznego realistę. Uzależniał on swój stosunek do Związku Sowieckiego od korelacji sytuacji geopolitycznej i interesów narodowych, uznając, że w ich imię można dążyć zarówno do likwidacji tego państwa, jak też porozumienia z nim.

6

THE WORLD ON THE EVE OF THE SECOND WORLD WAR: HISTORIOGRAPHICAL INTERPRETATIONS OF THE BEGINNING OF THE WAR

63%

Vidnyanskyj S.

Міжнародні зв’язки України: наукові пошуки і знахідки

|

2019

|

issue 28

8-26

EN

The article considers various historiographical approaches to the treatment of the beginning of the Second World War. The author notes that the collapse of the great empires, defeating the imperial consciousness and the emergence of new countries from their remains and a completely new global balance of powers as the immediate consequences of the First World War reconfigured the geopolitical and strategic map of the entire European continent and have created hopes for a new global order of the post-war Europe based on equal national rights and peaceful coexistence among peoples, democratization and humanization of the European society. Unfortunately, many hopes and expectations of millions of people have been left unfulfilled pursuant to imperfections in the Versailles system of the post-war arrangement of Europe. 1918-1919 seemed the start of a new democracy in Europe, but soon the situation has changed to the opposite. In Europe totalitarian regimes were established. Two decades later, during lifetime of participants of the First World War, those very states led the whole world into the Second World War, the most terrible and bloody conflict. The paper indicated that the genesis of the Second World War received significant attention in an enormous corpus of scientific literature, whose scope is growing rapidly. The Soviet and Russian historiography focuses on the Munich Agreement (1938) as a pivotal event which “opened the way to the Second World War – the greatest tragedy of the twentieth century” and “provided justification for the USSR's rapprochement with Germany” as a forced step from J. Stalin. However, the Western historiography asserts that Non-Aggression Pact between Germany and the Soviet Union of 1939 became turning moment which has plunged the world into war and led to the so-called Fourth Partition of Poland, the seizure by Germany of large parts of Europe (Denmark, Norway, Luxembourg, Belgium, Netherlands, France, Yugoslavia, Greece), the Soviet-Finnish War of 1939-1940 (the Winter War), Soviet occupation of the Baltic states, Bessarabiya and Northern Bukovyna as a logical consequence of the Molotov-Ribbentrop Pact. The author does not exclude the possibility that the starting date of the Second World War may be revised in the near future. Brutal military campaigns of Japan in Asia (the 1930s) and Italy in Africa (1935-1936), the Japanese-German Anti-Commintern Pact of 1936, to which Italy had acceded in 1937, the 1936-1939 Spanish Civil War, the battle of Lake Khasan (1938), the battles of Khalkhyn Gol (1939), the Anschluss Österreichs (1938), the Munich Agreement concluded on 30 September 1938 which has led to accelerating the occupation of Czechoslovakia, the Molotov-Ribbentrop Pact (Non-Aggression Pact between Germany and the Soviet Union of 1939) were a prelude to the Second World War. These tragic and great events not just have paved the way for a new stage of historical development, but also have provided a long-term programme for human history.

7

Emigracyjny wizerunek przeciwnika politycznego... na tle historycznych resentymentów i w perspektywie zjednoczenia z krajem (1945–1992)

63%

Kilian S.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica

|

2015

|

issue 14

16-27

EN

In the catalogue of the emigration policy goals the motif of the political enemy can be visible in two aspects; as an adversary in the internal political rivalry between the historical groups and as an external enemy – the Soviet Union and the communist ideology as a factor connecting these groups within the anti-soviet concept of Polish politics. In time, since the creation of the Committee for a Free Europe as an organisation coordinating the fight against the communist ideology (also beyond Europe) and the implementation of emigration into the liberation strategy, a new enemy has appeared – the Sanation, born in the political rivalry from the years of the Second Polish Republic, reborn among the emigrants by the historical ressentiment and the diplomatic game of the Brits, who intentionally, selectively picked the historical parties as CFE partners, which resulted in a warped image of the political life in the “Polish London” as a society subject to external influence. The research aim of this paper in to explain the role of the political enemy motif in shaping of the ideological profile of the political programme and political fight strategy both in the context of emigration and the contemporary times (after 1989). The research interest includes also the analysis of the evolutionary factors of the political thought under the influence of the imaginary external enemy. These research questions lead to the next one, meaning if the unification of the political parties and atrophy of the historical parties in defining the ideological-political enemy reflects the authentic character change of the nationalist political parties, and furthermore, how does going back to the historical events with the intent to confirm the frame of mind block the process of modernising the political programme towards solving the problems of the future? Due to the homogeneous nature of the source material, the research aim has been primarily oriented towards the political thought history of the emigrational National Party (Stronnictwo Narodowe).

8

Twórczość bardów rosyjskich jako pogranicze radzieckiej literatury oficjalnej i wolnej

63%

Sławomirski R.

Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego

|

2013

|

issue 4(26)

291-301

EN

Communist totalitarianism in the USSR became a part of literature as an obligatory ideology, defining a boundary between its official type – enslaved, and free type – embracing tamizdat and samizdat. The borderline of these two types was established by writing of Russian bards, which can be perceived as official alternative type. The most marvelous phenomenon concerning the creativity consisted in a fact, that the bards neither attacked the official ideology nor were under the influence of its requirements. They showed a world of dreams and desires of ordinary people, what was extremely needed by Soviet society, enslaved by totalitarianism. Thanks to that their works were very popular and appreciated by the whole community.

9

FRANKLIN DELANO ROOSEVELT – THE FALSE “HERO” OF U.S. FOREIGN POLICY

63%

Furgacz P.

Ante Portas – Studia nad Bezpieczeństwem

|

2015

|

vol. 1(4)

83-110

PL

W swoim tekście autor koncentruje się na polityce zagranicznej administracji Franklina Delano Roosevelta. Autor przekonuje, że dość powszechne ocena Roosevelta jako błyskotliwego mistrza polityki zagranicznej jest w większości niezasłużona. Autor zarzuca Rooseveltowi i jego administracji zdecydowanie zbyt miękką i zbyt ustępliwą politykę w stosunku do stalinowskiego Związku Sowieckiego w czasie II wojny światowej oraz zlekceważenie Szoah. Pierwszy z owych zarzutów w dużym stopniu można wytłumaczyć olbrzymią penetracją administracji Roosevelta przez wywiad sowiecki.

EN

In the text the author focuses on the foreign policy of the Franklin Delano Roosevelt’s administration. The author argues that the quite common evaluation of Roosevelt as a brilliant master of foreign policy is largely undeserved. The author accuses Roosevelt and his administration of being decidedly too soft and concessive towards the Stalinist’s Soviet Union during the World War II as well as neglecting the Shoah. The first charge could be, to a substantial degree, explained by the enormous penetration of Roosevelt’s administration by the Soviet intelligence.

10

Demokratyzacja państw Europy Środkowej i Wschodniej w kontekście rozpadu Związku Radzieckiego, na łamach czasopisma podziemnego „Obóz”

63%

Bielanowska J.

Nowa Polityka Wschodnia

|

2023

|

issue 2(37)

212-238

RU

Демократизация стран бывшего Советского Союза была долгим и трудным процессом восстановления суверенитета, утраченного после Второй мировой войны. Политические, социальные, экономические, культурные и институциональные преобразования, происходившие в это время как на территории бывших советских республик, так и формально независимых от СССР, но фактически полностью находящихся под его властью, представляли собой конгломерат различных факторов, обуславливающих в большинстве случаев бескровная революция. Однако системная трансформация не везде шла в том направлении, которого ожидали общество и новый политический класс. Во многих странах качество общих структурных преобразований оставляло желать лучшего. Не везде удалось заполнить институциональную пустоту, образовавшуюся после ликвидированных органов власти и аппарата безопасности. Живую оценку новой, демократической политической системы, сформулированную in statu nascendi, разделяли формирующие общественное мнение круги, действовавшие до сих пор в подполье и имевшие сильное влияние на социальные настроения отдельных стран. Одним из независимых журналов, посвященных проблемам соседних стран, был подпольный журнал «Обоз».

EN

The democratization of the former Soviet Union countries was a long and arduous process of regaining the sovereignty lost after World War II. The political, social, economic, cultural and institutional transformations taking place at that time, both in the territory of the former Soviet republics and those formally independent of the USSR, but in fact completely dominated by it, constituted a conglomerate of various factors, conditioning in most cases a bloodless revolution. The systemic transformation, however, did not go everywhere in the direction expected by society and the new political class. In many countries, the quality of overall structural transformations left much to be desired. Not everywhere was it possible to fill the institutional void left by the liquidated organs of government and the security apparatus. The lively assessment of the new, democratic political system, formulated in statu nascendi, was shared by the opinion-forming circles that had so far operated in the underground and had a strong influence on the social mood of individual countries. One of the independent magazines devoted to the problems of neighboring countries was the underground periodical “Obóz”.

11

OBJAWIENIE FATIMSKIE JAKO ŹRÓDŁO INSPIRACJI DLA MARIOLOGII O. ROMANA BAKHTALOVSKYY’EGO (1897-1985)

63%

Oliynyk A.

Forum Teologiczne

|

2018

|

vol. 19

79-90

PL

O. Roman Bakhtalovskyy jest swoistym mistykiem i mistagogiem w nowoczesności, gdyż jego pobożność, duchowość, posługa kapłańska oraz piśmiennictwo czerpią inspirację z objawień fatimskich. W jego poglądach mariologicznych znajdujemy wiele symboli nawiązujących do wydarzeń z 1917 roku, w Portugalii. One ukształtowały jego wiarę opartą na: oddawaniu czci Niepokalanemu Poczęciu Bogarodzicy, nabożeństwie do Jej Najświętszego Serca, doskonaleniu relacji synowskich według założeń królestwa Bożego. Nadzieja i wiara w ostateczne zwycięstwo chrześcijaństwa nad ideologią ateizmu jest kluczem do zrozumienia jego bezkompromisowej pozycji w walce ze złem oraz wierności Kościołowi i obrony własnych przekonań religijnych w sytuacji reżimu komunistycznego. Dla o. Romana wszystko, co dzieje się w Związku Sowieckim nie ma podstaw do zdziwienia, smutku czy rozpaczy. Wszystko jest jasne, gdyż biorąc pod uwagę dialogi Maryi Dziewicy z wizjonerami w Fatimie, były przewidziane czasy „wielkiej apostazji” w XX wieku, brutalne prześladowania chrześcijan w krajach komunistycznych, a jednocześnie zaproszenie chrześcijan do działania na rzecz królestwa Bożego, solidarności, nawrócenia, cierpliwości oraz wytrwałości wierze. Doświadczenie życiowe oraz „Dzieło Fatimy” ukształtowały o. R. Bakhtalovskyy’ego jako żywego i wiarygodnego świadka wydarzeń historycznych XX wieku wewnątrz „Imperium zła” (R. Reagan) Związku Sowieckiego. Osobistym wnioskiem o. Romana w celu odnowy wiary i moralności chrześcijańskiej w Ukrainie była sprawa założenia żeńskiego Zgromadzenia Najświętszego Serca Maryi Fatimskiej (NSMF) oraz troska o jego przetrwanie w trudnych warunkach istnienia podziemnego Kościoła. Dlatego cały szereg działań o. R. Bakhtalovskyy’ego w celu realizacji zadań z Fatimy był przyspieszeniem nadejścia wolności narodu i Kościoła na Ukrainie.

EN

O. Roman Bakhtalovskyy is a is a kind of mystic and mystagogist in modernity, because his piety, spirituality, priestly ministry and writing draw inspiration from the Fatima apparition. In his Marian views we find many symbols of harking back to events of the 1917 year, in Portugal. They formed his faith based on: the worships to the Immaculate Conception Mother of God, the service to Her Sacred Heart, the improvement of filial relations according to foundations of the kingdom of God. The hope and the faith in final victory Christianities over the ideology of atheism is a key to the understanding of his uncompromising position in the fight with the evil, the faithfullness to the Church and protections of own religious convictions in the situation of the communist regime. For Father Roman, everything that happens in the Soviet Union has no grounds for astonishment, sadness or despair. All is clear, because in consideration of dialogues of Blessed Virgin with visionaries in Fatima, were foreseen times „of the great apostasy” in XX century, brutal persecutions of Christians in Communist countries, and simultaneously the invitation of Christians to the activity in the interest of the kingdom of God, the solidarity, the conversion, the patience and the persistence to the faith. The vital experience and „the Fatima's Opus” formed Father Bakhtalovskyy as the lively and unimpeachable witness of historical events of XX centry inside the „Evil empire” (R. Reagan) of the Soviet Union. The personal conclusion for Roman, for the purpose of the renovation of faith and Christian morality in Ukraine, was an affair of the foundation of a female congregation of the Sacred Heart of Mary from Fatima and the care for its survival in difficult conditions of an existence of the underground Church. Therefore all activities fr. Bakhtalovskyy for a purpose of a realization of assignments from Fatima ware the acceleration of an arrival of the freedom to the nation and the Church in Ukraine.

12

Trzy wymiary totalności. Twórczość Lidii Ginzburg

63%

Roman-Rawska K.

Stan Rzeczy

|

2019

|

issue 1(16) Intelektualiści totalni

105-124

PL

Artykuł dotyczy wielowymiarowej twórczości rosyjskiej teoretyczki literatury, kultury, a także autorki wspomnień i dzienników – Lidii Ginzburg (1902–1990), która była świadkiem najbardziej newralgicznych momentów dwudziestowiecznej historii ZSRR/Rosji. Urodzona w Odessie, pochodziła z inteligenckiej, żydowskiej rodziny. Kształciła się w Leningradzie w latach 20., otoczona bardzo żywym ówcześnie, pluralistycznym środowiskiem intelektualnym i twórczym. Dotknięta przez stalinowskie represje, przeżyła wojenną blokadę Leningradu. W artykule problematyzowany jest splot trzech wymiarów totalności, które ukonstytuowały tę niebanalną myślicielkę. Pierwszy z nich to totalność doświadczeń biograficznych (represje, oblężenie miasta), drugi to totalność instytucji, w ramach których tworzyła i pracowała (totalitarny Związek Radziecki, cenzura) oraz trzeci, czyli totalność jej myśli i koncepcji, które przekraczały granice dyscyplin i obszarów działalności (precyzyjna i dążąca do kompletności twórczość naukowa oraz refleksyjna, emocjonalna i otwarta w swej formie twórczość wspomnieniowa – dzienniki, listy i zapiski). Totalność traktowana jest w artykule jako nierozerwalność teorii i praktyki, racjonalności i emocjonalności, abstrakcyjnych idei i prywatnego doświadczenia oraz innych przeciwstawnych sobie kategorii.

EN

This article concerns the multidimensional work of Lydia Ginzburg (1902–1990), a Russian literary and cultural theoretician and author of memoirs and diaries, who witnessed the most momentous events in the Soviet Union. The author of the article discusses the intersection of three dimensions of totality characterizing this remarkable thinker. The firstwas her biographical experience (the repressions, the siege of the city). The second concerns the institutions within which she worked (the totalitarian Soviet Union, censorship). The third was the nature of her thoughts andconcepts, which crossed the boundaries of various disciplines and formsof activity (her academic work aimed at completeness and precision; heremotional, reflective memoirs were open in form). “Totality” is understood in this article as the inseparability of theory and practice, of rationality and emotionality, of abstract ideas and private experience.

13

Polska diaspora w Kazachstanie: główne etapy formowania się, znane postaci i obecna sytuacja

51%

Kabuldinov Z. E.

Biuletyn Historii Pogranicza

|

2023

|

issue 23

5-21

EN

In the history of the formation of the Polish minority in Kazakhstan four main periods can be distinguished, the first of which falls on the end of the 18th century. National liberation struggles undertaken by Poles in the 19th century, their participation in the Napoleonic Wars, deportations during World War II (only as a result of the second mass deportation, in April 1940, about 60,000 people ended up in Kazakhstan). The basis of today's Polish diaspora in Kazakhstan are Poles deported there in 1936 from western Ukraine and Belarus. Among the victims of mass political repressions of the USSR, Poles were one of the largest national groups. Thanks to the creative activity of both the local population and the deported and evacuated citizens, new cities appeared, natural resources were used, and dozens of factories were launched. A network of educational, scientific and cultural institutions developed. In particular, North Kazakhstan has become a place where cultures and civilizations intersected, a territory of constructive dialogue and the deported and local population of the republic, a region of fruitful cooperation between different nations. According to statistics, there are currently about 50,000 Poles living in Kazakhstan.

PL

W historii formowania się polskiej mniejszości w Kazachstanie można wyróżnić cztery główne okresy, a pierwszy z nich przypada na koniec XVIII w. Polacy trafiali do tej części świata pod przymusem, jako zesłańcy i deportowani, w wyniku m.in. walk narodowowyzwoleńczych podejmowanych przez Polaków w XIX w., ich udziału w wojnach napoleońskich, wywózek w latach II wojny światowej (tylko w wyniku drugiej masowej wywózki, z kwietnia 1940 r., do Kazachstanu trafiło ok. 60 tys. osób). Podstawę dzisiejszej diaspory polskiej w Kazachstanie stanowią Polacy wywiezieni tam w 1936 r. z zachodniej Ukrainy i Białorusi. Wśród ofiar masowych represji politycznych ZSRS Polacy stanowili jedną z najliczniejszych grup narodowościowych. Dzięki twórczej działalności zarówno miejscowej ludności, jak i deportowanych oraz ewakuowanych obywateli pojawiły się nowe miasta, wykorzystywano bogactwa naturalne, uruchomiono dziesiątki fabryk. Rozwijała się sieć instytucji edukacyjnych, naukowych, kulturalnych. W szczególności Północny Kazachstan stał się miejscem, w którym przecinały się kultury i cywilizacje, terytorium konstruktywnego dialogu i deportowanej, i miejscowej ludności republiki, regionem owocnej współpracy różnych narodów. Według statystyk, obecnie w Kazachstanie mieszka około 50 tysięcy Polaków.

14

"Niech Was Bóg ma w swojej opiece i doda sił do przetrwania". Źródła epistolarne z Archiwum Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń UP jako materiał do badań losów polskich Sybiraków

51%

Hejczyk-Gołąb A.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2023

|

vol. 16

92-109

EN

The Archive of the Centre for Documentation of Deportations, Expulsions and Resettlement of the Pedagogical University of Kraków collects the records concerning the broadly defined forced migrations of the Polish citizens. Most of these records do not have an institutional character but are rather linked to particular individuals or families affected by the deportations, expulsions and resettlements. The largest part of the records concerns the so-called Polish 'Sybiraks', or deportees to Siberia, including the epistolary materials, which, based on their external form, can be divided into three groups: letters, postcards and secret messages smuggled in or out of prisons. In the first place, these sources are the evidence and confirmation that particular individuals were deported to the Soviet Union. Furthermore, they allow us to trace the way the Sybiraks moved, and to reveal their fortunes at different times and places: from the interwar period and life at the 'Kresy' (Eastern Borderlands) of the Second Polish Republic, through the exile in the Soviet Union, their rescue and life at the Polish settlements in Africa, India and New Zealand, to the arrival and life in the United Kingdom or Poland. In addition, these records provide us with some information on the realities of their everyday life, conditions of existence and social relations in the different settings. Lastly, the sources might contribute to the analysis of the attitudes and behaviour of the Polish deportees in emergency situations.

PL

W Archiwum Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie gromadzone są zbiory związane z szeroko pojętymi przymusowymi migracjami obywateli polskich. Zbiory te w większości nie mają charakteru instytucjonalnego, ale są związane z losami konkretnych osób lub rodzin, które doświadczyły zsyłek, wypędzeń i przesiedleń. Znaczna część zbiorów dotyczy polskich Sybiraków. Cennym i wartościowym materiałem do badań ich losów są zgromadzone w archiwum źródła epistolarne (które ze względu na zewnętrzną formę można podzielić na trzy grupy: listy, kartki pocztowe i grypsy). Przede wszystkim są one „materiałem dowodowym” i swego rodzaju potwierdzeniem, że konkretne osoby zostały wywiezione do Związku Sowieckiego. Ponadto umożliwiają prześledzenie drogi, którą przebyli Sybiracy oraz poznanie ich losów w różnych okresach czasu i miejscach - od okresu przedwojennego i życia na Kresach II RP, przez pobyt na zesłaniu, opuszczenie Związku Sowieckiego, życie w polskich osiedlach w Afryce, Indiach, w Nowej Zelandii, przyjazd i życie w Wielkiej Brytanii, czy Polsce. Co więcej, dają informacje o realiach życia codziennego, warunkach bytowych, stosunkach społecznych np. w przedwojennej Polsce, na zesłaniu w ZSRS lub w Afryce czy Indiach w latach czterdziestych XX w. W końcu mogą stanowić przyczynek do analizowania postaw i zachowań, które prezentowali polscy zesłańcy w kryzysowych sytuacjach.

15

Courts of Honour in t he Post‑War Soviet Union

51%

Adamec J.

Dvacáté století - The Twentieth Century

|

2014

|

vol. 6

|

issue 1

74-84

EN

This study discusses courts of honour, established in the USSR after WW2, as a bureaucratic mechanism to discipline scientific and high administrative bodies. Courts of honour were designed to extend party discipline and the notion of „partiinost‘” in to the scientific community. Therefore a general pattern of the post‑war Stalinist coercive policy was mirrored in order to establish party rules as necessary grounds for academicians and bureaucrats. In science particularly, the campaign of courts of honour triggered a massive attempt of the Soviet regime to interfere and to subjugate Soviet science. This process culminated in a series of scientific congresses and party‑ led disputes after which Soviet science lost last remnants of its independence.

CS

Článek se zabývá tzv. soudy cti, které byly v Sovětském svazu ustaveny pro druhé světové válce a měly sloužit k disciplinaci vědy a byrokracie. Cílem bylo rozšířit stranickou disciplínu a pojetí „stranickosti“ především mezi vědeckou komunitou. Zavádění soudů cti tak odráželo celkovou snahu poválečné stalinské politiky zavést a obnovit stranická pravidla jako nezbytný základ pro jednání a chování akademiků a byrokratů. Zvláště ve vědě kampaň související se soudy cti odstartovala masivní pokus sovětského režimu podřídit si sovětskou vědu. Tento proces kulminoval v celé řadě vědeckých kongresů a stranickými orgány vedených debat, během nichž sovětská věda ztratila poslední zbytky své nezávislosti.

16

Wybrane międzynarodowe wątki dotyczące zbrodni katyńskiej

51%

Zemla M.

Sowiniec

|

2013

|

issue 42

51-61

EN

The crime perpetrated in Katyń emerged in international politics during the times of World War II, but the Allies did not recognise the basic facts concerning the Soviet genocide perpetrated upon the Polish officers in Katyń. An objective stand upon the events which happened in Katyń was not taken with regard to the USSR. The present article, which has the nature of an overview, presents some of the aspects of the Katyń crime in the political and social history of the USA, Great Britain and Sweden. The denial or the tendency to pass over in silence the Soviet agency of this act of genocide met with animated social opposition of the representatives of the Polish community in the West. The latter used their own resources to sent a message of the truth about the events in Katyń to the citizens of some of the democratic countries in the West through the mass media and to commemorate the victims of the crime perpetrated in Katyń e.g. through the construction of monuments.

17

Wybory w Związku Radzieckim w dobie kształtowania i stabilizacji systemu władzy: rys historyczny, regulacje prawne i praktyki wyborcze

51%

Siedziako M.

Studia Wyborcze

|

2018

|

vol. 26

71-89

PL

Sposób w jaki wyłaniano członków rad w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich miał niewiele wspólnego, poza nazwą, z wolnym wyborami, będącymi podstawową procedurą każdego demokratycznego systemu politycznego. Wyborcy przypieczętowywali tylko formalnie decyzje podejmowane w komitetach partii komunistycznej, które szczegółowo projektowały dobór kandydatów. Nominacja na kandydata dawała właściwie pewność „wyboru” w dniu głosowania, gdyż na każdy mandat kandydował tylko jeden pretendent. Poszczególne rady miały być odwzorowaniem struktury społecznej kraju, jednak kluczowe role odgrywali w nich działacze komunistyczni. Każdy kandydat przed uzyskaniem nominacji był dokładnie weryfikowany, same kampanie wyborcze były już tylko szczegółowo wyreżyserowanymi spektaklami. Aby osiągnąć jak najwyższą frekwencję wyborczą, która miała dowodzić „jedności” socjalistycznego społeczeństwa, władze używały zróżnicowanych metod nacisku na wyborców, propagandy, jak również różnego rodzaju manipulacji. Artykuł prezentuje historyczno-politologiczną analizę wyborów w Związku Radzieckim, skupiając się na trzech zasadniczych zagadnieniach: budowie nowego systemu wyborczego po rewolucji październikowej z 1917 roku oraz regulacjach prawnych i praktykach wyborczych w ZSRR w dobie stabilizacji systemu władzy.

EN

The way in which the members of soviets were elected in the Union of Soviet Socialist Republics had very little to do, aside from its name, with free elections which are the basic procedurę of each democratic political system. The voters would merely validate the decisions made within the committees of the communist party which carefully controlled the candidate selection. The candidate nomination was tantamount to being ‘elected’, as there was one candidate for each mandate. Each soviet was intended to reflect the structure of the society, yet the key posts were reserved by the communist activists. Each candidate before the nomination had to be verified, electoral campaigns were only directed in detail shows. In order to increase the voter turnout, and thus prove the socialist ‘unanimity’ of the society, the authorities made use of various pressure methods, propaganda as well as various manipulations. The article presents a historical-political analysis of the elections in the Soviet Union, focusing on the three basic issues: building of a new electoral system after the October Revolution 1917, legal regulations and electoral practices in the USSR in the period of stabilization of the ruling system.

18

Jerzy Niezbrzycki (Ryszard Wraga) and the Polish Intelligence in the Soviet Union in the 1930s

45%

Kuromiya H.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2021

|

vol. XXII (LXXIII)

|

issue 4 (278)

190-207

PL

Jerzy Niezbrzycki (ur. 1901/2 – zm. 1968) był kluczową postacią polskiego wywiadu okresu II Rzeczypospolitej. Początkowo służył w Kijowie (od 1928 do 1929 r.), a w latach 1932–1939 kierował referatem „Wschód” Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Po wojnie zdecydował się pozostać za granicą (w Wielkiej Brytanii, Francji, Stanach Zjednoczonych), gdzie zajmował się analizą spraw sowieckich, publikując pod pseudonimem Ryszard Wraga. Pod koniec życia Niezbrzycki zaczął spisywać w języku angielskim wspomnienia ze swojego życia. Fragment jego niedokończonych pamiętników, znajdujących się obecnie w nowojorskim Instytucie Józefa Piłsudskiego w Ameryce, autor zdecydował się opublikować w niniejszym artykule. Nie były one wcześniej szeroko znane ani badane. Wspomnienia te dostarczają ciekawego i niepowtarzalnego wglądu w działalność polskiego wywiadu przeciwsowieckiego działającego w okresie międzywojennym. Wspomnienia Niezbrzyckiego sugerują również, że nawet po niesławnej katastrofie, jaką była dla państw „kapitalistycznych” operacja „Trust” w 1927 r., najbardziej doświadczeni zagraniczni agenci wywiadu, tacy jak Niezbrzycki, byli nadal metodycznie wprowadzani w błąd przez skomplikowaną sowiecką działalność dezinformacyjną, co widać szczególnie we fragmencie wspomnień Niezbyrzckiego dotyczącym wydarzeń rozgrywających się wokół zabójstwa Siergieja Kirowa w grudniu 1934 r.

RU

Ежи Незбжицкий (род. в феврале 1901, умер в 1968 г.) был ключевой фигурой в польской разведке во время Второй Речи Посполитой. Первоначально он служил в Киеве (с 1928 по 1929 год), а в 1932–1939 годах возглавлял отдел “Восток” Второго управления Генерального штаба Войска Польского. После войны он решил остаться за границей (в Великобритании, Франции, США), где занимался анализом советских дел, издавался под псевдонимом Рышард Врага. Ближе к концу жизни Незбжицкий начал записывать свои мемуары на английском языке. В данной статье автор решил опубликовать отрывок из его незаконченных дневников, находящихся в настоящее время в Институте Юзефа Пилсудского в Нью-Йорке. Они не были ранее ни широко известны, ни исследованы. Эти воспоминания дают любопытное и уникальное представление о деятельности польской антисоветской разведки, действовавшей в межвоенный период. Мемуары Незбжицкого также намекают на то, что даже после печально известной катастрофы, какой стала для „капиталистических” государств операция „Trust” в 1927 году, наиболее опытные агенты внешней разведки, такие как Незбжицкий, по-прежнему систематически вводились в заблуждение сложной советской дезинформационной деятельностью, что особенно заметно во фрагменте воспоминаний, касающихся событий вокруг убийства Сергея Кирова в декабре 1934 года.

EN

Jerzy Niezbrzycki (born 1901/2 – died 1968) was a key figure in Polish intelligence circles during the Second Polish Republic. Initially serving in Kyiv (Kijów) from 1928 to 1929, he went on to lead the “East” section of the Second Department (Dwójka) of the Polish Army General Staff until 1939, which dealt with the Soviet Union. After WWII, he chose to stay abroad (in the United Kingdom, France, and the United States), where he continued to analyze Soviet affairs, publishing under the pen name of Ryszard Wraga. Later, Niezbrzycki began writing recollections of his life in English. His unfinished memoirs, now housed in New York’s Józef Piłsudski Institute of America, are reproduced partially in this essay. They have not been widely circulated or examined. The memoirs afford an interesting and unique insight into the anti-Soviet Polish Intelligence operatives who worked under tremendous constraints during the interwar period. Niezbrzycki’s memoirs also suggest that even after the infamous debacle of Operation “Trust” in 1927, some of the most experienced foreign intelligence operatives like Niezbrzycki were further misled by elaborate Soviet disinformation, as seen in the events leading up to the assassination of Sergei Kirov in December 1934 in Leningrad.

19

Postawa Kościoła wobec wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce na początku lat osiemdziesiątych XX wieku

38%

Gogola Z.

Folia Historica Cracoviensia

|

2014

|

vol. 20

259-290

PL

W polskiej historiografii stan wojenny stanowi ciągle zagadnienie budzące wiele kontrowersji. Wydaje się też, iż nawet powiększający się dystans czasowy oraz psychologiczny nie ułatwia wypracowania jednoznacznej i obiektywnej oceny dramatycznych wydarzeń z lat 1981–1983. Na ową dyferencjację prezentowanych opinii duży wpływ mają bieżące trendy poprawności politycznej oraz niedostępność stale jeszcze utajnionych dokumentów z archiwów polskich i rosyjskich. Próba dokonania rzetelnej i wieloaspektowej oceny stanu wojennego nie może obyć się bez analizy napiętej sytuacji społeczno-politycznej oraz trudnego położenia gospodarczo-ekonomicznego Polski na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Konieczne jest również uwzględnienie ważnego czynnika, jaki stanowiła założona w 1980 roku „Solidarność” – pierwszy powojenny masowy ruchu opozycyjny, zakorzeniony silnie na podłożu przesłanek chrześcijańskich. Z tego zaś punktu wychodząc, nie da się pominąć roli, jaką odegrał w okresie stanu wojennego polski Kościół katolicki, bowiem to właśnie w ramach struktur kościelnych – wobec zawieszenia działalności niemal wszystkich organizacji społecznych – udzielane było materialne, prawne i duchowe wsparcie dla ofiar represji oraz ich rodzin. Zaś postawa hierarchów oraz licznych przedstawicieli duchowieństwa (np. prymasa Glempa, abpa Dąbrowskiego, ks. Popiełuszki czy ks. Jancarza) dobitnie świadczyła o zdecydowanym potępieniu mających wówczas miejsce licznych przypadków łamania prawa, a w szczególności – aresztowań oraz internowania działaczy „Solidarności”. Rozważania powyższe – jakkolwiek ciągle niedoskonałe i zapewne przedwczesne – pozwalają wysnuć przypuszczenie, iż wydarzenia lat 1981–1983 wywołane były raczej brakiem autorytetu władz oraz podstawowych wolności społecznych aniżeli niedostatecznym zaopatrzeniem w artykuły żywnościowe, kryzysem ekonomicznym czy groźbą zbrojnej interwencji ze Wschodu. Kościół katolicki stanął w tej sytuacji w obronie praw człowieka i godności ludzkiej, czerpiąc siłę między innymi z nauczania i postawy Jana Pawła II.

EN

In Polish historiography the martial law period is still an issue that causes a lot of controversy. It also seems that even growing period of time and psychological distance do not automatically facilitate developing clear and objective assessment of the dramatic events of the years 1981–1983. The difference between presented opinions is strongly influenced by current trends of political correctness as well as inaccessibility of classified documents still kept in the Polish and Russian archives. An attempt to conduct a thorough and multifaceted evaluation of the martial law period seems impossible without analysing tense sociopolitical situation as well as difficult economic situation of Poland at the end of 1970s and the beginning of 1980s. It is also necessary to take into account an important factor – the Solidarity movement that was founded in 1980. It was the first post-war mass opposition movement, rooted firmly on the ground of Christian ideas. Thus, it seems impossible to ignore the role of the Polish Catholic Church during the period of the martial law. It was within the framework of the Church structures – due to suspension of almost every social organization – that the victims of repression and their families were granted physical, legal, and spiritual support. The attitude presented by the hierarchy and numerous representatives of the clergy (e.g. Primate J. Glemp, Archbishop B. Dąbrowski, Fr. J. Popiełuszko or Fr. K. Jancarz) clearly proved that numerous cases of violating the law, in particular arresting and detaining the members of the Solidarity movement, were strongly condemned. The ideas and conclusions presented in the article, although still imperfect and probably premature, enable the reader to assume that the events of 1981–1983 were caused by the lack of both authority of the government as well as fundamental social freedom rather than insufficient supply of food, economic crisis or a threat of a military intervention from the East. In those times and during those conditions the Catholic Church stood in the defence of human rights and human dignity, inter alia, drawing strength from the teachings and the attitude of John Paul II.

20

Z informacji naukowej — rossica i sovietica w bibliografii piśmiennictwa polskiego. Bibliograficzna baza danych za lata 1862–2015

38%

Wojan K.

Studia Rossica Gedanensia

|

2015

|

issue 2

397–430

EN

The following article contains the bibliography of Polish literature focusing on Russian issues (Rossica), as well as on socio-historical Soviet issues (Sovietica) correlated with them. The presented register considers 349 bibliographic units altogether, all of which were printed in the years 1862–2015. It has been divided into two parts. The first part consists of a list of 22 lexical-bibliographical dictionaries in the field of Russian studies, the second part consists of a list of 327 bibliographic and biobibliographic works. The presented lists of bibliographic materials constitute an attempt to fill in the existing gaps in the field of Polish bibliographic lexicography. The Author’s intention is also to make an attempt to provide a bibliographic summary of the history of the research of Polish-Russian relations in different areas of knowledge, which has a tradition of over one hundred and fifty years. The study is of an interdisciplinary nature. The created bibliographic database is to serve as a useful compendium for the Russian studies.

PL

Niniejszy artykuł zawiera bibliografię bibliografii piśmiennictwa polskiego, którego obiekt zainteresowania stanowią rossica, a także skorelowane z nimi społeczno-historycznie sovietica. Prezentowany rejestr bibliografii uwzględnia łącznie 349 pozycji bibliograficznych, które ukazały się w latach 1862–2015. Został on podzielony na dwie części. Na część I składa się wykaz 22 słowników leksykalno-bibliograficznych z zakresu rusycystyki, część II tworzy spis 327 pozycji bibliografii i biobibliografii. Przedstawione wykazy materiałów bibliograficznych stanowią próbę wypełnienia luki w polsko-rosyjskim dziale leksykografii bibliograficznej. Zamierzeniem autorki jest również próba dokonania bibliograficznego podsumowania półtorawiekowej historii badań relacji polsko-rosyjskich w różnych obszarach wiedzy. Badania mają charakter interdyscyplinarny. Stworzona bibliograficzna baza danych z założenia ma pełnić rolę przydatnego kompendium w rusycystycznej informacji naukowej.

Refine search results

Stosunki wojskowe między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Radzieckim w latach 1921-1939

Zagrożenie bezpieczeństwa militarnego Rzeczypospolitej Polskiej przez Związek Radziecki w okresie międzywojennym

Patterns of great power intervention in Vietnam and Afghanistan

O procesach zmian w kulturach rdzennych ludów syberyjskich po upadku Związku Radzieckiego. Przypadek kultury buriackiej

Zmienność czy konsekwencja? Problem relacji Polski ze Związkiem Sowieckim w publicystycznej refleksji Aleksandra Bocheńskiego od lat trzydziestych XX wieku do 1952 roku

THE WORLD ON THE EVE OF THE SECOND WORLD WAR: HISTORIOGRAPHICAL INTERPRETATIONS OF THE BEGINNING OF THE WAR

Emigracyjny wizerunek przeciwnika politycznego... na tle historycznych resentymentów i w perspektywie zjednoczenia z krajem (1945–1992)

Twórczość bardów rosyjskich jako pogranicze radzieckiej literatury oficjalnej i wolnej

FRANKLIN DELANO ROOSEVELT – THE FALSE “HERO” OF U.S. FOREIGN POLICY

Demokratyzacja państw Europy Środkowej i Wschodniej w kontekście rozpadu Związku Radzieckiego, na łamach czasopisma podziemnego „Obóz”

OBJAWIENIE FATIMSKIE JAKO ŹRÓDŁO INSPIRACJI DLA MARIOLOGII O. ROMANA BAKHTALOVSKYY’EGO (1897-1985)

Trzy wymiary totalności. Twórczość Lidii Ginzburg

Polska diaspora w Kazachstanie: główne etapy formowania się, znane postaci i obecna sytuacja

"Niech Was Bóg ma w swojej opiece i doda sił do przetrwania". Źródła epistolarne z Archiwum Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń UP jako materiał do badań losów polskich Sybiraków

Courts of Honour in t he Post‑War Soviet Union

Wybrane międzynarodowe wątki dotyczące zbrodni katyńskiej

Wybory w Związku Radzieckim w dobie kształtowania i stabilizacji systemu władzy: rys historyczny, regulacje prawne i praktyki wyborcze

Jerzy Niezbrzycki (Ryszard Wraga) and the Polish Intelligence in the Soviet Union in the 1930s

Postawa Kościoła wobec wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce na początku lat osiemdziesiątych XX wieku

Z informacji naukowej — rossica i sovietica w bibliografii piśmiennictwa polskiego. Bibliograficzna baza danych za lata 1862–2015