Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 15

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  the Ukrainian language
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

LEXICAL AND GRAMMATICAL FEATURES OF THE SCIENTIFIC AND TECHNICAL TEXT TRANSLATION INTO UKRAINIAN (ON THE MATERIAL OF GEODESIC TERMINOLOGY)

100%
Holubinka N.
Acta Neophilologica
|
2018
|
vol. XX/2
113-119
EN
This article analyzes typical problems that arise when translating scientific and technical texts in the field of geodesy from the Russian language into Ukrainian. The analysis of complex cases that appear in the process of translation of scientific texts gives us grounds to assert that their distribution into lexical and grammatical aspects is rather conditional, since in each language, including Ukrainian, the grammatical is combined with the lexical, and transmission methods in the translation of grammatical forms and structures often depends on their lexical content. The ways of overcoming these problems are suggested, which will contribute to the process of affirming in the scientific style specific traditions, inherent in the Ukrainian language, both at the lexical and grammatical levels. These traditions have taken the back seat under the influence of a long period of the Russian language dominating in the field of science.
2
Publication available in full text mode
Content available

The Urbanonimia of Ukraine in the Context of Decommunization

100%
Demska O., Levchuk P.
Cognitive Studies
|
2020
|
issue 20
EN
The Urbanonimia of Ukraine in the Context of DecommunizationThis article concerns the changing situation regarding toponyms in Ukraine, from the country’s regaining of independence to the present day. The article identifies two waves of decommunization. The first occured between the regaining independence in 1991 and 1995. The second wave began with the Revolution of Dignity in 2013–2014 and continues to this day. In the second part of the article, toponyms connected with Poland are presented and the reasons behind their creation are explained. Toponimia miejska na Ukrainie w kontekście dekomunizacjiArtykuł traktuje o sytuacji w zakresie zmian toponimów na Ukrainie od czasu odzyskania niepodległości do dnia dzisiejszego. Autorzy wyróżniają dwie fale dekomunizacji, pierwszą od odzyskania przez Ukrainę niepodległości w 1991 roku do 1995 roku. Druga fala rozpoczęła się wraz z rewolucją godności w latach 2013-2014 i trwa do dziś. W drugiej części artykułu przedstawiono toponimy związane z Polską, a także uzasadnienie ich powstania.
3
Publication available in full text mode
Content available

The verbalization of the concept of “fear” in English and Ukrainian phraseological units

88%
Mykhalchuk N., Bihunova S.
Cognitive Studies
|
2019
|
issue 19
EN
The verbalization of the concept of “fear” in English and Ukrainian phraseological unitsThis article is devoted to the study of English and Ukrainian phraseological units related to the emotional concept of “fear”. The article presents a sample of these phraseological units, compares them, and analyses the inner form of the concept of “fear” in the selected phraseological units. Werbalizacja pojęcia „strachu” w angielskich i ukraińskich jednostkach frazeologicznychArtykuł poświęcony jest badaniu angielskich i ukraińskich jednostek frazeologicznych związanych z emocjonalną koncepcją „strachu”. Artykuł przedstawia próbkę tych jednostek frazeologicznych, porównuje je i analizuje wewnętrzną formę pojęcia „strachu” w wybranych jednostkach frazeologicznych.
4
Publication available in full text mode
Content available

FEATURES OF UKRAINIAN TRANSLATION OF PASSIVE VERBAL CONSTRUCTIONS FROM RUSSIAN LANGUAGE IN SCIENTIFIC AND SOCIO-POLITICAL TEXTS

88%
Kunch Z.
Acta Neophilologica
|
2018
|
vol. XX/2
131-141
EN
This work describes specific morphological and syntactic features of Ukrainian scientific and technical speech in the context of the appearance of non-substantiated norms of the literary Ukrainian language of passive verbal constructions, and provides adequate methods for the translation of passive constructions from Russian into Ukrainian. The most common mistakes are found in the translation from the Russian language into Ukrainian syntactic constructions with passive verb forms, the causes for the appearance of these false constuctions are analyzed, and their inexpedient use is justified, as well as the need to use specific Ukrainian constructions when translating from Russian passive verbal constructions to the Ukrainian language.
5
Publication available in full text mode
Content available

Cultural Context in Ukrainian Language Teaching in Poland

75%
Kononenko I., Mytnik I., Romaniuk S., Kononenko I., Mytnik I., Romaniuk S.
Kwartalnik Neofilologiczny
|
2021
|
issue 1
6
Publication available in full text mode
Content available

З досвіду опису і картографування українських новожитніх говірок полілінгвального ареалу межиріччя Дністра і Дунаю

71%
Колесников А. О.
Gwary Dziś
|
2020
|
vol. 12
155-161
EN
The author of the article analyses and summarizes research procedures, the results of application thereof to describe and map a special lateral area of existence in the Ukrainian language. It functions in a different area and temporal socio-lingual conditions in the form of resettlement dialects. Research into the multilingual and multidialectal areas prompts scientists to improve the methodology of dialectal research.
PL
Автор аналізує та узагальнює дослідницькі процедури, результати їх застосування для опису і картографування особливого латерального ареалу побутування української мови, в якому вона в неоднакових у просторовому і часовому вимірах соціолінгвальних умовах функціонує у вигляді новожитніх говірок. Вивчення таких полілінгвальних і полідіалектних ареалів спонукає науковців до пошуку шляхів удосконалення методології діалектологічних досліджень і призводить до відкриття нових мовних фактів.
7
Publication available in full text mode
Content available

The allunion censuses 1959, 1970 and 1970 as a source of studying population titular nation of Ukrainian during the 60’S70’s of the twentieth century

63%
Torun International Studies
|
2016
|
issue 9
31-42
EN
The article analyses the All-Union censuses in 1959, 1970 and 1979 as a primary source for a comprehensive studying the population dynamics and the settlement of Ukrainians in different regions of the Ukrainian SSR during the 60’s – 70’s of the XXth century. The author has studied a state of preservation of their native language, has defined the factors which under the totalitarian regime negatively influenced the change of demographic processes, especially the ethnic composition of Ukrainian society at the outlined period. The article also describes the national policy of Soviet authorities which guided by the national priority of state and nationwide community of «the Soviet people» and ignored the value of an ethnic nation. The author also finds out that Ukrainians were the dominant nation almost throughout the USSR in the outlined period. The number of Ukrainian grew exclusively by natural population growth, while the number of representatives of the Russian nation increased as a result of internal republican migration. The article brings the idea that Ukraine was one of the centers of accumulation of immigration flows in the Soviet Union, and because of this fact the multicultural Ukrainian SSR society, which constituted basically of the Ukrainians, gradually turned into bi-national, where Ukrainian majority coexisted along with continuously growing Russian minority. Such resettlements were carried out primarily for political reasons and were aimed at the loss by native people their national characteristics – language, culture and the like. The main task of migration, which was run by the Soviet government was the assimilation, denationalization and the russification of the Ukrainian people which was hidden by slogans of rapprochement of nations.
8

Strony internetowe sklepów komputerowych jako źródło ukraińskiego słownictwa informatycznego

63%
Jóźwikiewicz P.
Slavica Wratislaviensia
|
2017
|
vol. 164
117-130
EN
Ukrainian e-commerce develops very dynamically. Shops selling electronic devices, in par- ticular IT products, dominate this market. In his article the author draws attention to the fact that the Internet websites of such shops are a rich source of Ukrainian IT vocabulary. The survey of the lexicon used on one of such websites is to prove the essential role those lexical items play in importing and creating the lexicon within this language subsystem.
UK
Ринок електронної комерції розвивається в Україні дуже динамічно; одними з най- більших гравців цього ринку є магазини, яких спеціалізація — продаж електроніки, зокре- ма комп’ютерної техніки. У статті доказано, що інтернет-сторінки таких магазинів є важ- ливим джерелом української комп’ютерної лексики. Огляд лексики, що виступає на сайті одного з магазинів мав бути доказом значної ролі, яку вони відіграють у процесі імпорту- вання, засвоєння та творення термінів в рамках цієї мовної системи.
9
Publication available in full text mode
Content available

МЕТАФОРА В БІОЛОГІЧНІЙ ТЕРМІНОСИСТЕМІ (українсько-польські паралелі)

54%
Кухарчишин М.
Studia Ukrainica Posnaniensia
|
2019
|
vol. 7
|
issue 2
55-63
PL
Artykuł poświęcony jest analizie metafory jako środka tworzenia terminów w terminologii biologicznej. Оkreślonа została rola metafory w naukowym obrazie świata w języku ukraińskim i polskim. Оpisano skojarzenia, które stały się podstawą przeniesienia metaforycznego.
EN
The article focuses on the analysis of metaphor as a way of creating terms in a biological terminology. Тhe role of the metaphor in creation the scientifi c picture of the world of the Ukrainian and Polish languages has been described. It has been found out which associations became the basis of a metaphorical transfer.
10
Publication available in full text mode
Content available

Ентолома ніфоіде czy Веселка звичайна? - łacina i greka jako źródło ukraińskich nazw grzybów wielkoowocnikowych

51%
Jóźwikiewicz P. D.
TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
|
2018
|
vol. 5
|
issue 13
175-189
UK
Класичні мови – це важливе джерело української мікологічної термінології та аналізованих у цій статті офіційних назв макроскопічних грибів. Результати досліджень, які тут представлено, вказують, що вплив зокрема латинської мови на цю лексику превеликий. Майже 75% проаналізованих назв це структури, головний член яких запозичення з латини (напр. Нектрія пеціца). Назв грибів, яких назву роду утворює українська лексема втричі менше (враховуючи й конструкції, яких оба члени були суто українськими, напр. Маслюк звичайний). Зовсім по-іншому виглядає структура дескрипторів виду. Тут переважають українські лексеми (майже тисяча одиниць, напр. Антродія вербова) і мовні кальки (більше 500 назв, напр. Головач келиховидний). У цій функції запозичення (більше ста назв, напр. Сироїжка Аврора) та гібриди (кількадесят прикладів, напр. Дощовик умбровий) виступають маргінально.
EN
This article discusses classical languages as an important source of Ukrainian mycological terminology and the names of macroscopic fungi. Research results presented in this article prove that the influence of classical languages, especially Latin, on this vocabulary is extensive. As many as 75% of names in the sample studied are structures whose main element is a loanword of mainly Latin provenance (e.g. Нектрія пеціца). Names of which the generic element was created by the Ukrainian lexeme occurred three times less often (including even constructions, both of which were strictly Ukrainian, for example, Маслюк звичайний). The structure of species epithets is completely different. Here, in turn, the dominant lexemes are Ukrainian (almost a thousand units in total, such as Антродія вербова) and calques (over 500 units, e.g. Головач келиховидний). In this role, loanwords occur only in a select few cases (slightly above one hundred units, for example, Сироїжка Аврора), similarly to hybrid structures (just dozens of examples, e.g. Дощовик умбровий).
PL
Języki klasyczne są istotnym źródłem ukraińskiej terminologii mykologicznej i analizowanych w niniejszym artykule nazw grzybów makroskopijnych. Badania, których wyniki tu przedstawiono, dowodzą, iż wpływ, zwłaszcza łaciny, na ten kompleks słownictwa jest bardzo szeroki. Aż 75% wszystkich nazw w badanej próbce stanowią struktury, których element główny to zapożyczenie właściwe o proweniencji głównie łacińskiej (np. Нектрія пеціца). Nazw, których człon rodzajowy tworzył leksem ukraiński, jest ponad trzykrotnie mniej (wliczając w to także konstrukcje, których oba człony były stricte ukraińskie, np. Маслюк звичайний). Zupełnie odmiennie rysuje się struktura epitetów gatunkowych. Tu z kolei dominują leksemy rdzennie ukraińskie (w sumie niemal tysiąc jednostek, np. Антродія вербова) i kalki (ponad 500 jednostek, np. Головач келиховидний). W funkcji tej zapożyczenia występują raczej incydentalnie (nieco powyżej stu jednostek, np. Сироїжка Аврора), podobnie jak struktury hybrydalne (kilkadziesiąt przykładów, np. Дощовик умбровий).
11
Publication available in full text mode
Content available

Языковая политика в системе образования Украины

51%
Teres N., Kudinov D.
Facta Simonidis
|
2020
|
issue 13
231-256
EN
The article deals with the problems of formation and implementation of the state language policy of Ukraine in the field of education. It analyzes historical and socio-political factors causing language deformations in Ukrainian society as well as the evolution of the legal framework of the state language policy. Authors present contemporary situation of teaching languages of national minorities showing various approaches to its effectiveness and impact on bilateral international relations considering changes in quantitative indicators in the education system of Ukraine before the annexation of the Autonomous Republic of Crimea and parts of the Donetsk and Lugansk regions. The article analyzes legislative acts of Ukraine on strengthening the status of Ukrainian as the state language, adopted on the eve of the 2019 Presidential election and problems of studying foreign languages in Ukraine, implementing the recommendations of the EU institutions concerning the development of linguistic competence of citizens and increasing the range of foreign languages that should be studied in the education system.
RU
Статья посвящена проблемам формирования и реализации государственной языковой политики Украины в области образования. Проанализированы исторические и социально-политические факторы, повлиявшие на языковую деформацию в украинском обществе, представлена эволюция законодательных норм в области государственной языковой политики. Исследовано современное состояние в области обучения на языках национальных меньшинств, представлены различные точки зрения о его эффективности и влиянии на двусторонние международные отношения. Показаны качественные изменения в системе образования Украины накануне аннексии Автономной Республики Крым и части Донецкой и Луганской областей, проанализировано принятое накануне президентских выборов 2019 г. законодательство Украины об укреплении статуса украинского языка как государственного. Исследованы вопросы, связанные с изучением иностранных языков в Украине в контексте имплементации рекомендаций институций ЕС в части развития языковых компетентностей граждан и увеличения количества языков, которые должны изучаться в системе образования.
12
Publication available in full text mode
Content available

Kompetencja rodzimych użytkowników polszczyzny oraz obcokrajowców (Ukraińców) w zakresie stosowania polskiej frazeologii temporalnej

51%
Nikołajczuk K., Narodowy Uniwersytet Lwowski im. Iwana Franki
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
|
2013
|
vol. 20
PL
Artykuł poświęcony jest badaniom znajomości normy w zakresie polskiej frazeologii temporalnej rodzimych użytkowników polszczyzny oraz Ukraińców uczących się tego języka. Ujawniono, jakie odstępstwa od zawartej w słownikach normy frazeologicznej wybranych związków temporalnych są najbardziej charakterystyczne dla polskojęzycznej komunikacji osób ukraińskojęzycznych, native speakerów. Materiałem badawczym są Korpusy tekstów języka polskiego oraz ankiety zawierające polskie związki frazeologiczne na określenie pojęć czasowych.
EN
The article is dedicated to the research of norm knowledge within Polish temporal phraseology in both native speakers of Polish and Ukrainians learning Polish. It describes which deviations from the norm of selected temporal phraseological items are the most typical for the communication in Polish for both Ukrainians and native speakers of Polish. The reaserch is based on the information from corpora of the Polish language and questionnaires including Polish temporal phraseological units.
13
Publication available in full text mode
Content available

O kognitywnych uwarunkowaniach współczesnej glottodydaktyki: kategorie gramatyczne w nauczaniu Ukraińców języka polskiego

51%
Krawczuk A., Katedra Filologii Polskiej W. F., allakrawczuk@gmail.com
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
|
2012
|
vol. 19
EN
The author considers the possible application of the cognitive approach to teaching Polish grammar to Ukrainians, both in its theoretical and practical aspect. She points to the differences in realization of grammar categories in Polish and Ukrainian and analyzes the relationship between the distinctions of categories in these languages and common system errors made by the Ukrainians speaking Polish. The author puts particular emphasis on those errors that can disturb communication between Poles and Polish speaking Ukrainians.
PL
W artykule jest omawiana możliwość kognitywnego podejścia do nauczania Ukraińców polskiej gramatyki, rozumianej zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym. Wskazuje się na różnice dotyczące realizacji kategorii gramatycznych w języku polskim i ukraińskim, analizuje się zależności między kategorialnymi odrębnościami w rozpatrywanych językach a typowymi błędami systemowymi w polszczyźnie Ukraińców, ze szczególnym uwzględnieniem tych błędów, które mogą powodować zakłócenia komunikacyjne w polskojęzycznym dyskursie Ukraińców z Polakami.
14

Z problematyki nazewnictwa grzybów wielkoowocnikowych w języku ukraińskim i polskim — przegląd źródeł

51%
Jóźwikiewicz P.
Slavica Wratislaviensia
|
2017
|
vol. 165
169-178
EN
The aim of this article was to discuss Ukrainian and Polish sources of mycological vocabulary and to highlight the necessity of initiating ascholarly discourse on this subject. The analyzed vocabulary (especially myconims) appears in numerous scholarly texts (not only mycological), popular science books, literature, as well as in folklore. Each of these areas provides alinguist with apotential source of datasince linguistic research can be conducted in many fields (i.e. paremiology, dialectology, terminology, etymology).
UK
Названо і обговорено українські та польські джерела мікологічної лексики, а також обґрунтовано необхідність започаткувати мовознавчі дослідження у цій галузі. Функціону­вання мікологічної лексики на рівні тексту, зокрема міконімів, зводиться до її присутності внаукових (з різних галузей, не тільки у мікологічних працях) iнауково-популярних робо­тах, в літературних текстах, у сфері фольклору. Кожна з названих ділянок — це для мовознав­ця потенційне джерело потужних лексичних ресурсів, aмовознавчі дослідження можна буде вести на багатьох рівнях (пареміологія, діалектологія, термінологія, етимологія тощо).
15
Content available remote

Метафоризація граматичного значення роду антропонімів як засіб вираження оцінки (на прикладі моделей «хтось (ім. чол. роду) у спідниці / у панчохах / у сукні», «хтось (ім. жін. роду) у штанах»)

51%
Халіман О.
Acta onomastica
|
2019
|
vol. 60
|
issue 2
221-232
EN
This article deals with the peculiarities of the metaphorised use of grammatical meanings of masculine and feminine genders in anthroponyms (on the example of the models ‘someone (a noun of the masculine gender) in a skirt / in stockings / in a dress’, ‘someone (a noun of the feminine gender) in pants’) as an evaluation tool in modern journalistic and artistic discourses of the Ukrainian language. The described grammatical feature originates from the contradiction between the grammatical gender meaning and the opposite sex of the indicated person which presents them in specific evaluating shades. In the process of metaphorisation, the grammatical meaning models the corresponding assessment and pragmatic meanings. Due to gender associations formed in ancient times, the usage of feminine forms for males leads to modelling a negative evaluation through the equalisation of the male to the female. The usage of masculine forms for females is carried out both for a positive and a negative evaluation: a positive one when comparing a woman to a man as a strong personality and a negative one when referring to her as a rude personality with femininity contradicting features. Furthermore, we observe that the meanings are superordinate to one another (e.g. «in a skirt» is alien to a man). The analysis of constructions in modern journalism proves a use of the metaphorised forms of masculine gender proper names for a woman, at the same time the figurative use of feminine gender proper names applied for a man does not prove to be productive.
CS
a ženských rodů antroponym na příkladu modelů ‚někdo (podstatné jméno mužského rodu) v sukni/punčochách/šatech‘ a ‚někdo (podstatné jméno ženského rodu) v kalhotách jako prostředek k vyjádření hodnocení v moderních novinářských a uměleckých textech v ukrajinském jazyce. K popisovanému jevu dochází na základě rozporu mezi gramatickým významem rodu a opačným pohlavím dané osoby, který ji určitým způsobem popisuje. V průběhu metaforizace utváří gramatický význam odpovídající hodnocení a pragmatické významy. Kvůli genderovým asociacím, které jsme si vytvořili velmi dávno, vede použití forem ženského rodu v označování mužů k utváření negativního hodnocení právě na základě přirovnávání muže k ženě. Mužské formy pro ženy jsou používány při kladném i záporném hodnocení: kladně je vnímáno přirovnávání ženy k muži v souvislosti se silnou osobností, negativně pak v souvislosti s hrubým chováním a rysy, které jsou s ženskostí v rozporu. Dá se také pozorovat jistá nadřazenost pojmů (např. ‚v sukni‘ s mužem nebývá spojováno). Analýza konstrukcí v současné žurnalistice potvrzuje ve zkoumaných modelech vysoký výskyt užití metaforizované formy vlastního jména mužského rodu pro ženu, kdežto k přenesenému používání vlastních jmen ženského rodu na muže téměř nedochází.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.