Search results - CEJSH

1

Mit totalitaryzmu i Platońska filozofia demokracji

100%

PARADOWSKI R.

Przegląd Politologiczny

|

2010

|

issue 3

125-139

PL

A certain trend in political philosophy has associated Plato with a totalitarian tradition, which is disputed in this paper. The author argues that Plato could be included in the political philosophy of a democratic type, referring to the interpretation of the theory of ideas, presented in the text. This interpretation involves a certain understanding of the idea of the Good and the two principal methods of defining it, as well as ‘Plato’s dilemma’ (the Good above the Demiurge versus the Demiurge above the Good), and a peculiar Platonic way to resolve this dilemma. Additionally, the author confronts Plato’s dilemma with the axiological duality of the cultural message conveyed by the Old Testament. The author develops a hypothesis that especially (albeit not exclusively) as the author of The Republic, Plato laid the foundations for the political philosophy in general, but also, despite the disapproval of the Athenian democracy he manifested, for the philosophy of democracy, perceived as a kind of order, based on defining the Good by means of dialogue and the prevalence of so-defined Good over any kind of ‘Demiurge’, including a political Demiurge.

2

„Minione nie jest martwe, wcale nawet nie przeminęło. To my odsuwamy je od siebie i udajemy, że stało się nam obce”. Christa Wolf Wzorce dzieciństwa. Pierwsze zdania powieści. Christy Wolf zmagania z totalitaryzmami

100%

Kamińska K.

Studia – konteksty pogranicza

|

2018

|

issue 2

91-111

PL

Christa Wolf, pisarka z dawniej Niemieckiej Republiki Demokratycznej, urodziła się w Landsbergu nad Wartą w 1929 roku, obecnie Gorzowie Wielkopolskim. Wzrastała w okresie faszyzmu, którego ideologia bezpośrednio oddziaływała na młodą dziewczynę. Już w momencie ucieczki przed Armią Czerwoną w końcu stycznia 1945 roku, niespełna 16-letnia młoda kobieta stwierdziła, że jednocześnie zamyka swoje związki z faszyzmem. Odkryła nową fascynującą ideologię – socjalizm, była przekonana, że zgodnie z jego założeniami jej pokolenie zbuduje szczęśliwy kraj – Niemiecką Republikę Demokratyczną.W swoich książkach Christa Wolf rozlicza się z tymi dwoma ideologiami totalitarystycznymi. Ma pełną świadomość, że ani w planie indywidualnym, ani zbiorowym, społecznym, żadnej z tych ideologii nie da się całkowicie odrzucić. Krystyna Kamińska szczegółowo omawia zawartą w książkach Christy Wolf zarówno krytykę, jak i trwałość ideologii, w jakich przyszło żyć autorce. Z faszyzmem rozlicza się przede wszystkim we Wzorcach dzieciństwa, a z socjalizmem w Rozmyślaniach nad Christą T. i w Mieście aniołów.

EN

Christa Wolf was born in 1929 in Landsberg an der Warthe [Landsberg on the Warta river], now Gorzów Wielkopolski. As a young girl, she grew up in the fascist era and was directly influenced by its ideology. While fleeing from the Red Army at the end of January 1945, this young woman, less than 16 years old, stated that at once she put an end to her connections with fascism. Having discovered a new fascinating ideology – socialism, she was convinced that her generation would create a new, jubilant country according to its precepts, i.e., German Democratic Republic. In her books, Christa Wolf settles accounts with these two totalitarian ideologies. She is fully aware that neither of these ideologies can be totally rejected, whether on individual or collective-social plane. The author, Krystyna Kamińska, of the paper offers an in-depth discussion of Wolf’s criticism of the ideologies she had come to live in as well as her admission of their permanence. She deals with fascism mostly in “Patterns of childhood” [„Wzorce dzieciństwa”], and with socialism in “The Quest for Christa T.” [„Rozmyślania nad Christą T.”] and in “City of Angels” [„Miasto aniołów”].

3

Проблема власти в судьбе и творчестве Владимира Маяковского

100%

Лысенко Н.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

1999

|

issue 1

103-111

PL

Artykuł jest próbą podsumowania aktualnego stanu badań na temat złożonych relacji między Majakowskim i władzą w porewolucyjnej Rosji. Przedmiotem analizy są trzy odmienne interpretacje danego zagadnienia. Jedni krytycy postrzegają poetę jako nieugiętego piewcę rewolucji i totalitarnego państwa, inni zaś traktują go jak ofiarę totalitaryzmu. Najbardziej radykalna grupa badaczy oskarża twórcę o cynizm i hipokryzję. Jednak humanitaryzm i umiłowanie wolności Majakowskiego oraz jego skomplikowane stosunki z nową władzą wskazują, że ta kwestia winna stać sie przedmiotem dalszej wnikliwej i bardziej obiektywnej oceny literaturoznawczej.

4

V. Nabokov wobec II wojny światowej – twórcza recepcja i moralna ocena

100%

Grygiel M.

Language. Culture. Politics. International Journal

|

2022

|

vol. 1

159-167

PL

Vladimir Nabokov rosyjski i amerykański pisarz jest autorem dwóch powieściowych antyutopii: Zaproszenie na egzekucję i Nieprawe godło, w których dał wyraz swym politycznym poglądom, mimo iż deklarował się zwykle jako pisarz apolityczny. W obu utworach autor obnaża mechanizmy działania komunizmu i faszyzmu niemieckiego, ostrzega czytelników przed zniewoleniem ideologii totalitarnej, przed biernością wobec przemocy i manipulacji. Kategoryczne polityczne poglądy Nabokova wynikają z faktu, iż doświadczył konsekwencji rewolucji rosyjskiej 1917 roku oraz II wojny światowej, w wyniku których musiał uciekać najpierw z rodzinnej Rosji, a później z ogarniętej wojną Europy. Powieść Nieprawe godło pozwala na bezpośrednie skojarzenia świata przedstawionego z rzeczywistością prześladowań i represji hitleryzmu, z wypaczonym moralnie systemem państwa policyjnego. Nabokov sprzeciwia się złu, potępia go we wszelkiej postaci, opowiada się za dobrem, którego nie można dostrzec w przedstawionej przez pisarza rzeczywistości politycznej, w powieściowym świecie totalitarnym. Krytyka i dyskredytacja zbrodniczych politycznych ideologii należy do obowiązków pisarza, Nabokov w ten sposób podkreśla znaczenie dobra i moralności w życiu człowieka.

5

Totalitaryzm w historii kina science fiction

100%

Patrzylas A.

In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką

|

2016

|

vol. 10

191-201

EN

Science fiction genre has more than a hundred years of history. At this time, it has experienced a significant evolution, being divided into several subgenres along the way. The purpose of this article is to systematize, analyze and describe this extremely extensive genre, which is very important, both because of its artistic contribution to the history of cinema, as well as its content, including the characteristics of the population, eminent units and their types and exemplification. Science fiction cinema has also never avoided political references. The history of science fiction film has been introduced in chronological order. The timeframe of the analysis results from subjective and intuitive selection and the purpose of this is the fullest and most transparent presentation of the genre history. The article is about the whole science fiction, however, particular interest will be aimed at films referring to the issue of totalitarian regimes.

6

Crimina laesae iustitiae: nazistowskie a komunistyczne...

88%

Lityński A.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2014

|

vol. 66

|

issue 2

369-392

PL

Crimina laesae iustitiae: nazistowskie a komunistyczne W związku z książką Witolda Kuleszy, Crimen laesae iustitiae. Odpowiedzialność karna sędziow i prokuratorow za zbrodnie sądowe według prawa norymberskiego, niemieckiego, austriackiego i polskiego. Wyd. Uniwersytetu Łodzkiego. Łodź 2013, ss. 529.

7

Społeczna rola państwa w kontekście totalitarnego wymiaru techniki

88%

Gondek J.

Społeczeństwo i Ekonomia

|

2018

|

issue 1(9)

99-108

PL

Bezpieczeństwo człowieka stanowi podstawową rację istnienia organizacji państwowej. Koncepcja pozytywnej roli państwa spełnia się przede wszystkim w istotnej funkcji pomocniczej, wspierającej społeczny rozwój człowieka. Negatywna koncepcja rozumienia państwa wyraża się natomiast w akceptacji totalitarnych form przymusu, przeczących społecznemu charakteru, przypisanemu naturalnie każdemu człowiekowi. Ważny punkt analizy tych zjawisk stanowią tayloryzm i fordyzm, które zainicjowały nowe postrzeganie pracy w ekonomii. Natomiast odwołanie się do analiz prognostycznych, u podstaw których leży praktyczne wykorzystanie sztucznej inteligencji, pozwoliło na akcentowanie bezpieczeństwa obywateli w aspekcie technologicznego funkcjonowania społeczeństw. Przedstawiona problematyka totalitarnych form przymusu, których podstawowe narzędzie mogą stanowić różne technologie, jawi się jako główne zagrożenie społecznego rozwoju człowieka w przyszłości.

8

Библейская символика и проблема власти в русской поэзии XX века

88%

Mnich R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

1999

|

issue 1

123-131

PL

Artykuł przedstawia związki i zależności rosyjskiej porewolucyjnej poezji z symboliką biblijną. W antytotalitarnym Poemacie o Stalinie A. Galicza profanacja ewangelicznych wątków służy wyjawieniu okrucieństwa radzieckiej rzeczywistości. W poezji A. Achmatowej, B. Pastemaka i M. Cwietajewej sakralizacja biblijnej symboliki podkreśla tragizm ludzkiego życia w społeczeństwie zniewolonym totalitarnym reżimem.

9

Tragikomedia absurdu. Elżbieta Bam Daniiła Charmsa (reminiscencje na marginesie Procesu Franza Kafki)

88%

Baczewska-Murdzek A.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2017

|

vol. 17

EN

The main purpose of the analysis performed in this article is to point out the presence of an element of the absurd in Daniil Kharms’es works. The subject of authority-individual relation’s absurdity is a relevant aspect of Kharms’es drama Elizabeth Bam. The author’s creation refers to the motive of ridiculous arrest known from the Franz Kafka’s novel The Trial. Both incidents make completely no sense at all. Neither of them has any argumentation or justification. The process, however, is not altogether identical. To highlight absurdity of the arrest Kharms reaches for literary devices like: satire, hyperbola, irony and even grotesque.

10

Od nonsensu do sensu. Władimira Nabokowa literacka podróż od wolności utraconej do odzyskanej

88%

Baczewska-Murdzek A.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2016

|

vol. 16

EN

The subject of enslavement is a relevant aspect of Nabokov’s prose. In his works, however, we do not find the history of totalitarian states. The author’s literary creation can be generally defined as an attempt to describe a process of seeking freedom by an individual. Freedom in the world presented by Nabokov is born when protagonists of his books start to realize unreality of real life surrounding them. The idea of freedom in the prose of Nabokov is fulfilling itself in epiphany of his main characters that become conscious of absurdity and seem to recognize authenticity in the outside world.

11

O pierwszeństwie faktów z przeszłości w ujęciu Hannah Arendt. Kilka uwag

75%

Polaczuk P.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2016

|

issue 22

239-251

PL

Sposób, w jaki Arendt wplata wydarzenia historyczne w filozofię polityczną, jest bodaj najbardziej oczywistym dowodem oryginalności jej myślenia. Autor dowodzi związku, jaki Arendt ustanawia w swej refleksji pomiędzy faktami a uwarunkowaniami ludzkiej egzystencji. Jego przejawem jest z jednej strony modelowanie rozumienia wspomnianych uwarunkowań poprzez fakty, z drugiej interpretowanie faktów w świetle uwarunkowań ludzkiej egzystencji. Wspomniana relacja kształtuje się od rozprawy doktorskiej pt. Pojęcie miłości u Augustyna. Arendt przeciwstawia sobie uwarunkowania życia i spekulatywne idee, których znaczenie redukuje, uznając za źródło nieprawomocnych twierdzeń dotyczących natury ludzkiej. W ten sposób waloryzuje fakty w analizach uwarunkowań ludzkiego życia. Wydźwięk tej argumentacji pogłębia charakterystyczna dla późniejszego okresu opozycja filozofii i nauki. Wydarzeniom powoływanym do życia logiką totalitarnego panowania Arendt przeciwstawia detaliczne fakty zaczerpnięte z jednostkowego życia uczestników bądź świadków wydarzeń. Wymykają się one wyjaśnieniu w ramach jednej logiki wyda rzeń (absolutnej logiki wydarzeń), mimo że miały miejsce w rzeczywistości, która jest na niej oparta. Arendt dystansuje od siebie odmienne formy spojrzenia na fakty: własne spojrzenie, którego nici zmierzają do uwarunkowań życia, oraz fakty powoływane do życia logiką totalitaryzmu, który pochłania jednostkowe losy.

12

Marksizm a totalitaryzm. Wokół stanowiska Andrzeja Walickiego

75%

Kornat M.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2011

|

issue 1

13

Archeologia w dobie nacjonalizmów i totalitaryzmów europejskich

75%

Żmudziński M.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2022

|

vol. 40

|

issue 2

221-239

PL

W pracy przedstawiono powiązania archeologii z systemami totalitarnymi – faszyzmem i komunizmem. Ukazano, jak na polecenie hitlerowskich ideologów uzasadniano podbój ziem polskich jako ziem ongiś zamieszkanych przez Germanów, a znacznie później zajętych przez Polaków. Archeolodzy nazistowscy mieli też odkrywać lub wręcz fabrykować odkrycia pangermańskich miejsc kultu, służących potem nowym rytuałom. Faszyści włoscy, dokonując podboju Afryki Północnej, kreowali się na potomków Rzymian legalnie odbudowujących Imperium Romanum. Po wojnie władze stalinowskie w Polsce usiłowały legitymizować swoje rządy jako kontynuatorzy władców piastowskich, a przesiedlonym Polakom zaszczepiać myśl, że mieszkają na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Władze Związku Sowieckiego traktowały zaanektowane kraje jak swoje kolonie i rabowały wszystko, także stanowiska archeologiczne. Komuniści rządzący Rumunią udawali następców królów dackich, bohaterskich obrońców przed Rzymianami. Przedstawione przykłady pokazują, że ideologowie nazistowscy i komunistyczni chętnie posługiwali się usłużnymi archeologami, którzy dostarczali im zamówione wyniki badań.

14

Поэзия Марины Цветаевой в контексте проблемы „писатель и власть”

75%

Дубровская О.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

1999

|

issue 1

133-138

PL

W pracy zostały ukazane złożone relacje między M. Cwietajewą a władzą radziecką z uwzględnieniem stosunku poetki do dziedzictwa historycznego i monarchii. Tragiczne przeżycia osobiste powodują, że rewolucję poetka postrzega jako bolesne doświadczenie życiowe, czemu daje wyraz w cyklu antyradzieckich wierszy o Białej Gwardii oraz w poemacie Syberia o zabójstwie carskiej rodziny. Złożone doświadczenia emigracyjne powodują złagodzenie postawy Cwietajewej (Wiersze do syna). Nie biorąc czynnie udziału w życiu politycznym swoich czasów, Cwietajewa zawsze broni humanitarnych wartości i otwarcie demonstruje niechęć do europejskich totalitarnych reżimów.

15

Brytyjski komiks polityczny. Zarys problematyki

75%

Lewandowski W.

Przegląd Europejski

|

2013

|

vol. 2013(4)

108-119

PL

Brytyjski rynek komiksowy jest jednym z najlepiej rozwiniętych w Europie. W latach 80. XX wieku brytyjscy twórcy zdominowali amerykański rynek. Ich prace, podobnie jak kontrkulturowe komiksy lat 60., dotyczyły tematyki społeczno-politycznej. Autorzy opowiadali o najważniejszych problemach politycznych swojej epoki: zimnej wojnie, zagrożeniu totalitaryzmem oraz wadach ładu demokratycznego. Poruszana przez brytyjskich autorów tematyka odegrała istotną rolę w formowaniu się komiksu jako medium politycznie zaangażowanego. The British comic book market is one of the most developed in Europe. In the 1980s British artists took over the American market. Their works, just like counterculture comics of the 60s, touched on socio-political issues. The authors were referring to the most important political problems of their times: the Cold War, the totalitarian threat and the defects of the democratic order. The range of topics covered by the British artists significantly influenced how comics evolved into a politically engaged medium

16

Nowy człowiek na nowe czasy. Utopijne wizje kreacji nowego człowieka

75%

Strutyński M.

Horyzonty Polityki

|

2012

|

vol. 3

|

issue 4

107-121

PL

Artykuł poświęcony jest zagadnieniu koncepcji kreacji nowego człowieka, która jest częścią utopijnych koncepcji politycznych. Od czasów starożytnych myśliciele starali się wypracować model idealnego społeczeństwa. Model ten zakładał także konieczność przekształcenia ludzi. Czasy nowożytne przyniosły próby urzeczywistnienia marzeń o doskonałym człowieku-obywatelu państwa. Miały one miejsce w okresie rewolucji francuskiej. W XX wieku idea nowego człowieka była propagowana przez ideologię narodowo-socjalistyczną w III Rzeszy, włoski faszyzm i przez komunizm w ZSRS.

17

Doktrynalne podłoże totalitaryzmu (na przykładzie Polski 1944–1956)

75%

Kulwicki E.

Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie

|

2008

|

issue 1(11)

257-272

PL

W opracowaniu przedstawiono rolę i znaczenie powstania i funkcjonowania systemów autorytarnych i dyktatorskich, metod i skutków ich działania oraz strat, jakie społeczeństwa ponoszą w wyniku ich istnienia. W artykule wskazuje się na próby podejmowania działań prewencyjnych mających na celu eliminację „ścieżek zagrożeń” dla ochrony najcenniejszych wartości ludzkich tj. godnego życia bez strachu oraz swobodnego korzystania z efektów swojej pracy – dóbr materialnych i kulturowych stanowiących istotne zasoby wartości osobistych oraz wkład w ogólnospołeczny rozwój jednoczącej się Europy i Świata.

EN

The study presents the role and importance of arising and functioning of authoritarian and dictatorial systems, methods and consequences of their workings as well as losses which societies suffer as a result of their existence. In his article, the author indicates attempts at undertaking preventive actions, aimed at elimination of threat paths. In order to protect the most precious human values – i.e. decent life devoid of fear and free use of one’s own work effects – material and cultural goods which constitute significant resources of personal values as well as a contribution to general social development of uniting Europe and the world.

18

Propaganda content in the Polish sports press of the 1950s

71%

Siekiera R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2020

|

vol. 58

|

issue 3

435-457

PL

Artykuł opisuje najważniejsze postaci propagandy socjalistycznej występujące w polskiej prasie sportowej lat 1950–1959. Jak wynika z analizy materiału badawczego, pisma sportowe, mimo pozornej odległości tematycznej od kwestii politycznych, stały się narzędziami wpływu na społeczeństwo. Główna siła oddziaływania skupiała się w tekstach powstających typowo w celach propagandowych, jednak również wypowiedzi poświęcone samym zawodom sportowym (np. sprawozdania) zawierały elementy polityczne. Najważniejszymi przejawami propagandy w prasie sportowej były mieszanie sportu z polityką, promowanie radzieckich wzorów szkoleniowych i taktycznych, nadmierne podkreślanie sukcesów, informowanie o zobowiązaniach podejmowanych przez sportowców z okazji świąt państwowych oraz krytykowanie warunków społeczno-politycznych w krajach kapitalistycznych.

EN

The article describes main forms of socialist propaganda in polish sports press of the 1950’s decade. As the analysis shows, sports magazines, despite their apparent thematic distance from political issues, had become tools of social impact. The main force of influence was concentrated in texts created typically for propaganda purposes, but also texts devoted to sports competitions (i.e. reports) contained political components. The most important manifestations of propaganda in the sports press were the mixing of sport with politics, promoting Soviet training and tactical patterns, over-emphasizing successes, informing about the socialist commitments made by athletes on public holidays, as well as criticizing social and political conditions in capitalist countries.

19

Problem nowej moralności w komunizmie, faszyzmie i narodowym socjalizmie

63%

Kobyliński A.

Logos i Ethos

|

2016

|

issue 2(42)

137-156

20

The role of history in knowing ourselves

63%

Sinani G.

Relacje. Studia z nauk społecznych

|

2017

|

issue 3

9-18

EN

The author discusses the role of the narrative about the past as a valuable lesson of morality. Drawing lessons from the past is the way of linking it with the present and the future. Judgments and opinions about history are based on a moral and political critique of the past. Therefore, clarifying the links between justice, morality and history is very important. The experience of totalitarianism presented as the unlimited power of government in all areas of individuals’ life restricted human rights, democracy and rule of law, and it also made private initiative and the ownership rights disappear. Totalitarianism is the regime that causes depersonalization and dehumanization of the individual. The idea of it can be called the “cholera of soul” since the results of it include the following phenomena: an increase in crimes, the weakening of morale and virtue, a decrease in work productivity, lack of trust, an increase in ignorance etc. Remembering and thinking of the past is an existential imperative to recognize oneself and to our present and future generations so that they do not fall into new barbarism. One of the tools to understand the past more deeply is oral history. It can also support mutual understanding in the moral partnership between families, people, state, religion

PL

Autor omawia rolę opowieści o przeszłości jako cennej lekcji moralności. Wyciągnięcie lekcji z przeszłości to sposób na powiązanie jej z teraźniejszością i przyszłością. Osądy i opinie o historii są oparte na moralnej i politycznej krytyce przeszłości. Dlatego bardzo ważne jest wyjaśnienie powiązań między sprawiedliwością, moralnością i historią. Doświadczenie totalitaryzmu, przedstawione jako nieograniczona władza rządu we wszystkich dziedzinach życia jednostki, ograniczało prawa człowieka, demokrację i praworządność, a także spowodowało zniknięcie prywatnej inicjatywy i prawa własności. Totalitarianizm jest reżimem, który powoduje depersonalizację i dehumanizację jednostki. Jego ideę można nazwać „cholerą duszy”, ponieważ jego skutkami są następujące zjawiska: wzrost przestępczości, osłabienie morale i cnót, spadek wydajności pracy, brak zaufania, wzrost ignorancji itp. Pamiętanie i myślenie o przeszłości jest egzystencjalnym nakazem rozpoznawania siebie i naszych obecnych i przyszłych pokoleń tak, aby nie wpaść w nowe barbarzyństwo. Jednym z narzędzi głębszego zrozumienia przeszłości jest historia ustna. Może ona również wspierać wzajemne zrozumienie w moralnym partnerstwie między rodzinami, ludźmi, państwem, religią.

Refine search results