Search results

1

Od posłuszeństwa do tyranobójstwa. Ewolucja prawa oporu w teologii politycznej Johna Knoxa

100%

Tulejski T.

Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem

|

2020

|

vol. 42

|

issue 1

39-58

PL

Myśl polityczna reformacji i kontrreformacji po rozpadzie Christianitas po raz kolejny postawiła pytania o zakres posłuszeństwa i możliwość czynnego oporu wobec tyranii. Spośród ojców doktryny uzasadniającej sprzeciw wobec władzy należy wskazać przede wszystkim Johna Knoxa, uważanego za jednego z założycieli szkockiej reformacji. Ten prominentny kaznodzieja i teolog jest także, obok George’a Buchanana i Samuela Rutherforda, jednym z klasyków anglosaskiej koncepcji prawa oporu. W artykule autor dowodzi, że Knox, wychodząc od stanowiska nakazującego obowiązek posłuchu wobec monarchy i dopuszczającego jedynie bierny opór, ostatecznie odchodzi od umiarkowanego stanowiska Jana Kalwina i Heinricha Bullingera. Jego argumentacja, pod wpływem wydarzeń politycznych w Szkocji i Anglii oraz radykalnych koncepcji pisarzy kalwińskich, zmierza do uzasadnienia powszechnej rewolucji, a nawet królobójstwa. Ewolucja jego poglądów zdaniem autora spowodowana była zmianami sytuacji politycznej i religijnej w Szkocji i Anglii. Rządy katolickich królowych — Marii de Guise, Marii Tudor i Marii Stuart — spowodowały radykalizację jego politycznych poglądów, których sensem było bezlitosne zwalczanie herezji i bałwochwalstwa oraz obrona prawdziwej wiary. Jego koncepcje miały zdaniem autora wielki wpływ na angielskich purytanów — to między innymi jemu angielski purytanizm zawdzięczał swą radykalizację. To Knox był również w dużym stopniu odpowiedzialny za postawę szkockich prezbiterian podczas rewolucji purytańskiej, a jego myśl była istotną inspiracją najbardziej radykalnych koncepcji tego okresu. W artykule autor zastosował metodę kontekstowej analizy dzieł i wypowiedzi Knoxa, stosując klucz chronologiczny. Pozwoliło mu to na wykazanie ścisłej korelacji między poglądami Knoxa na prawo oporu a zapotrzebowaniem bieżącej debaty politycznej. Autor dochodzi ostatecznie do wniosku, że to właśnie okoliczności polityczne, a nie poglądy teologiczne uczyniły z Knoxa monarchomachę.

EN

The political thought of the Reformation and Counter-Reformation after the collapse of Christianitas once again raised questions about the extent of obedience and the possibility of active resistance to tyranny. One of the fathers of the doctrine which justified resistance to power was John Knox, considered also as one of the fathers of the Scottish Reformation. This prominent preacher and theologian was also, along with George Buchanan and Samuel Rutherford, one of the classics of the Anglo-Saxon concept of the right to resist and the right of rebellion. In the article, the author argues that Knox, starting from the position requiring obedience to the monarch and allowing only passive resistance, ultimately deviated from the moderate position of John Calvin and Heinrich Bullinger. His argument, influenced by political events in Scotland and England, and the radical concepts of Calvinist writers, tended to justify general revolution and even regicide. According to the author, the evolution of his views was caused by changes in the political and religious situation in Scotland and England. The rule of Catholic queens — Maria de Guise, Mary Tudor, and Mary Stuart — radicalised his political views, whose sense was to mercilessly fight heresy and idolatry and defend true faith. His ideas, according to the author, had a great impact on English puritans — thanks to him English puritanism obtained its radicalisation. Knox was also largely responsible for the attitude of Scottish Presbyterians during the Puritan Revolution, and his thought became largely the inspiration for the most radical concepts of this period. In the article, the author adopts the method of contextual analysis of Knox’s works and statements using a chronological key. This allows him to demonstrate a close correlation between Knox’s views on the law of resistance and the demand for ongoing political debate. The author finally concludes that political circumstances, not theological views, made Knox a monarchomach.

2

Volba krále a tyranovražda. Návod k ustavení politické role české šlechty v Dalimilově kronice

84%

Adde-Vomacka E.

Mediaevalia Historica Bohemica

|

2014

|

vol. 17

|

issue 1

41-88

EN

The study focuses on the Chronicle of the So-Called Dalimil. In contrast with the traditional perception of this source dominated by ethnic and nationalistic accents, the author here tries to reveal the ideological layers and devotes special attention to the questions of the legitimacy of the power of the king and the contracts that connected the sovereign with the „community“, i.e. with the nobility. The first part of the paper treats Dalimil’s conception of the right to resist (ius resistendi) and his justification of the uprising of the nobility against the sovereign who violates his mission and the interest of the „community“. The second part addresses the issues of tyranny and tyrannicide in the Middle Ages and treatment of this topic by the So-Called Dalimil.

3

Adam Mickiewicz's ‘Forty and Four’: A conjecture

67%

Szargot M., Szargot M.

Ruch Literacki

|

2020

|

issue 4

Refine search results

1 Mediaevalia Historica Bohemica

1 Ruch Literacki

1 Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem

1 Adde-Vomacka E.

1 Szargot M.

1 Tulejski T.

2 2020

1 2014

Od posłuszeństwa do tyranobójstwa. Ewolucja prawa oporu w teologii politycznej Johna Knoxa

Volba krále a tyranovražda. Návod k ustavení politické role české šlechty v Dalimilově kronice

Adam Mickiewicz's ‘Forty and Four’: A conjecture