Search results

1

Локальная интроспекция: заметки о поэтике жа

100%

Щукин В., Uniwersytet Jagielloński W. F.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

2015

|

vol. 08

RU

В статье рассматриваются некоторые черты поэтики жанра интроспекции (заглядывания вовнутрь), связанной с мифопоэтическим оформлением локуса домашнего окна. Окно является границей, отделяющей внутреннее, обжитое пространство дома от более хаотичного и неизведанного, а потому потенциально опасного внешнего пространства. В художественной литературе встречаются две основные разновидности интроспекции: статическая и, реже, динамическая. Каждая из них позволяет построить разные варианты поэтических ситуаций. Некоторые из них, почерпнутые из произведений М. Ю. Лермонтова, Н. В. Гоголя, И. С. Тургенева, А. Терца и других авторов, приведены в качестве иллюстраций таких ситуаций.

EN

The paper discusses some of the characteristics of the genre of poetic introspection (inward glance) connected with the home window as a myth-making locus. The window is the boundary that separates the inner, familiar domestic space from the more chaotic and unknown, and therefore potentially dangerous outer space. In literature, there are two main varieties of introspection: static introspection and, less frequently, dynamic one. Each makes possible the creation of different versions of poetic situation. Examples from the works of Mikhail Lermontov, Nikolai Gogol, Ivan Turgenev, Abram Tertz and other authors are given as illustrations of these situations.

2

Okno jako przestrzeń liminalna (Samotnik i Sześciopalcy Wiktora Pielewina)

100%

Ochniak M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

2022

|

issue 15

177-187

EN

The window in Victor Pelevin’s works has numerous connotations, i.e. it is an element of the living space shaping the protagonist’s relationship with the outside world, defining his (i.e. the protagonist’s) position towards the world; it is a border (both spatial and ontological), as well as it is a link and a passage. Thus, the ambivalent characteristics of the window, its perception and feature all depend on the stance of a human beholder (or using literary terminology: a character, protagonist, and narrator) towards the window and his attitude towards the space with the window being its element. In Hermit and Six-Toes, the confined space in which the protagonists spend their entire lives is an oppressive territory, with the protagonists seeking a way to escape. The road to freedom leads, quite surprisingly, through a broken window, followed by a flight towards the sun. Thus, in this work, the window is treated as a threshold (liminal) zone, because a specific rite of passage and transformation of the characters takes place there or within. They grow to learn the truth and, rebelling in defence of their own lives, realise that they will either save themselves or succumb to the disastrous rhythm imposed on them by the world.

PL

Okno w utworach Wiktora Pielewina kryje w sobie liczne konotacje: jest elementem przestrzeni życiowej kształtującym relacje bohatera ze światem, określającym jego (czyli bohatera) pozycję wobec świata, jest granicą, łącznikiem, przejściem. Ambiwalentne cechy okna, jego postrzeganie i charakterystyka zależą zatem od pozycji człowieka-obserwatora (czy sięgając już po terminologię literaturoznawczą: postaci, bohatera, narratora) wobec okna i stosunku do przestrzeni, której elementem jest owo okno. W utworze Samotnik i Sześciopalcy zamknięta przestrzeń, w której bohaterowie spędzają całe swoje życie, jest opresyjnym terytorium, z którego bohaterowie poszukują drogi ucieczki i ocalenia. Prowadzi ona dość zaskakująco – przez rozbite okno. Jest więc ono w utworze traktowane jako strefa progowa (liminalna), ponieważ w jego miejscu czy obrębie dokonuje się swoisty obrzęd przejścia i przemiany bohaterów.

3

Stefana Symotiuka ejdetyka przedmiotów. Eidos okna

80%

Mordka A.

ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

|

2017

|

vol. 17

356-370

RU

В этой статье автор делает реконструкцию и критически оценивeт философию Стефанa Симотюка. Это особый вид философии направленный на понимание эйдoca объектa, поэтому в первой части статьи будeт представлены смысл этогo понятия. После рассмотрения этой категории автор обращается к вопросу конкретизации эйдoca или эгo чувственного явлeния. Aвтор выбрал предметoм анализа эйдoc oкнa прежде всего поэтому, что oнo принадлежeт кaк предмет исследования k эстетике, особенно k филосoфии живописи. Oкнo былo тоже метaфорой произведений живописи и анализ oкнa внесл вклад в развитие художественного самосознaния. Oднако для Стефанa Симотюка oкнo это прежде всего объект, который позволит глядеть фрагмент реального мирa и благодаря которому реальнный мир видит нас.

EN

In the article author carried out the reconstruction and critical evaluation of Stefan Symotiuk’s philosophy. This is a special kind of philosophy aimed at capturing the eidos of an object, so the first part of article will present the understanding of this notion. After considering of this category the author turns to the issue of embodiment of the eidos or its sensual and visual appearance. He chose as a subject of analyses the eidos of a window because a window a a special object belongs to research area of aesthetics, in particular, to philosophy of painting: a window was a also metaphor of a painting work of art and contributed to the achievement of painting consciousness. For Stefan Symotiuk however, a window is first of an object which let us to see from the inside of a house the real world and through it the real world can see us.

4

Хата ў народных уяўленнях (на матэрыяле Берасцейшчыны пачатку ХХI стагоддзя)

71%

Жыгар С.

Białorutenistyka Białostocka

|

2017

|

vol. 9

PL

W artykule omówiono dom jako element kulturowo-pejzażowego kodu w mityczno-epickim obrazie świata, wyrażonego w folklorze okręgu brzeskiego (według badań terenowych ostatnich 15 lat). Analiza historyczno-genetyczna i funkcjonalno-semantyczna „tekstu domu” w folklorze omawianego regionu pokazała, że jego percepcja polega na rozumieniu domu nie tylko jako miejsca egzystowania człowieka lecz także miejsca gdzie człowiek może koegzystować ze światem kosmicznym i sakralnym. Semiotyzacja domu przebiega na dwóch płaszczyznach – poziomej i pionowej. W wybranych gospodarstwach, w kontekstach rytualno-magicznych, w rodzajach i gatunkach dom jest centrum wszechświata. Szczególną uwagę zwrócono na specjalne obrzędy, zasady i zakazy, których należało przestrzegać w trakcie budowy domu. Pokazano znaczenie jakie przypisywano wyborowi miejsca i czasu budowy. Analiza materiału z początku XXI wieku (zwłaszcza teksty dotyczące chrztu, ślubu, pogrzebu, wróżby i klechdy) świadczy o tym, że czynnikiem determinującym znaczenie domu po dzień dzisiejszy jest opozycja „swój – obcy”. Im dalej od domu, tym więcej „obcego”, nieznanego, niebezpiecznego. Poza tym, w centralnej części domu (w piecu) można znaleźć wyjście w nieznany świat. Badanie folklorystyczno-etnograficzne prowadzono na materiale z regionów brzeskiego, kamienieckiego, iwanowskiego, okolic miejscowości Łuniniec, Małoryta, Iwancewicze.

EN

In the article the house is considered as a factor of cultural and landscape code in the mythological-poetic image of the world expressed in the folklore of Brest region (according to the field records of the last 15 years). The historical-genetic and functional-semantic research of “the text of the house” in Brest folklore has shown that it was regarded by the national consciousness not only as a person’s dwelling but also as a special form of the universe, the place where a person can interact with natural, cosmic and sacral world. Semiotization of the house takes place on two coordinates: horizontal and vertical. In selected households, in ritual and magic contexts, in specific types and genres of folklore the house becomes the center of the universe. Particular attention is paid to special ceremonies, bans and rules that were obeyed during the construction of the house. It is shown how important the selection of construction place and construction time was. The analyzed material (stories about christening, weddings, funerals, signs and beliefs in particular) proves that house semiotization is determined by the opposition “familiar – unfamiliar”. The further from home one goes away, more “unfamiliar”, unknown, and dangerous the place s/he lives in becomes. Besides, even in the center of the house (on a stove) there can be an entrance to another world. The folklore and ethnographic research is based on the material from Brest, Kamenets, Luninets, Ivanovo, Malorita and Ivatsevichi regions.

5

Polesie: pogranicze archaicznych tradycji (na przykładzie polskiej, białoruskiej i ukraińskiej obrzędowości rodzinnej)

71%

Kondratiuk O.

Studia Białorutenistyczne

|

2020

|

vol. 14

EN

Polesie remains the interest of ethnologists and anthropologists to this day since it has allowed us to record the rudiments of archaic rites including ones from the family cycle. Modern socio-humanitarianism gives preference to the study of certain realities in limited areas. Therefore, the theme concerning the reasons and ways of protecting children from premature death in Polesie is still relevant today. The goal of the author is to analyse the main reasons for these premature deaths and consider ways of protecting children from premature death; the role and significance of verbal formulas; subjects markers and home loci was used during this process. The object of the research is the rituals of the family cycle as a component of folk culture of the inhabitants of Polesie. The subject of the research – magic ways to protect a baby. Methodological basis of the work is in the principles of objectivity and historicism. The methods of comparative and structural-functional analysis were used to process field and archival, ethnographic and folklore material. The source base of the research consists of author’s field materials and recordings of other scientists of the State Scientific Centre for Cultural Heritage Protection from Technogenic Catastrophes during complex historical-ethnographic expeditions within the territory of Polesie. Traditional ways of protecting a child were aimed at deceiving death via different rituals. Most of them were related to the choice of God parents, a name of a child, immitation of child purchase-sale, baby transfer through the window, burring of a child with a cradle, etc.

PL

Polesie przyciąga obecnie uwagę etnologów i antropologów, gdyż wciąż pozwala na utrwalenie reliktów archaicznych obrzędów, w tym z cyklu życia rodzinnego. Nowoczesne podejście społeczno-humanistyczne oddaje przewagę badaniom konkretnych realiów w otaczającego człowieka świata w poszczególnych regionach. Autor artykułu podejmuje wciąż aktualną tematykę, która dotyczy przyczyn przedwczesnej śmierci w wieku dziecięcym i sposobów ochrony małoletnich przed nią w tradycyjnej kulturze ludowej na Polesiu. Celem pracy jest analiza przyczyn śmiertelności oraz podstawowych rytuałów magicznych związanych z ochroną dzieci przed przedwczesną śmiercią; analiza roli i znaczenia formuł słownych; analiza markerów przedmiotowych i „miejsc wspólnych” w tym procesie. Przedmiotem badań są obrzędy rodzinne jako składnik kultury ludowej mieszkańców Polesia. Podstawą metodologiczną pracy są zasady obiektywizmu i historyzmu. Do opracowania materiałów pochodzących z badań terenowych, archiwalnych, etnograficznych i folklorystycznych wykorzystano metody analizy porównawczej i strukturalno-funkcjonalnej. Bazę źródłową badań stanowią materiały zebrane w terenie przez autora oraz nagrania innych naukowców z Państwowego Naukowego Centrum Ochrony Dziedzictwa Kulturowego przed Katastrofami Technologicznymi, wykonanymi podczas kompleksowych wypraw historyczno-etnograficznych na terenie Polesia. Ludowe sposoby ochrony dziecka przed chorobą i śmiercią miały na celu jej „oszukanie” poprzez magiczne rytuały. Większość z nich wiąże się z wyborem rodziców chrzestnych, imieniem dziecka, imitacją kupna-sprzedaży dziecka, przeniesieniem dziecka przez okno, pochówkiem z kołyską itp.

RU

Палессе па сённяшні дзень прыцягвае ўвагу этнолагаў і антраполагаў, паколькі дагэтуль дазваляе фіксаваць рудыменты архаічных абрадаў, у тым ліку і з сямейнага цыкла. Сучасны сацыяльна-гуманітарны падыход аддае перавагу вывучэнню пэўных рэалій канкрэтных фрагментаў навакольнага свету ў канкрэтных рэгіёнах. Аўтар артыкула разглядае актуальную і сёння тэму, якая датычыць прычынаў заўчаснай смерці дзяцей і спосабаў абароны ад яе ў традыцыйнай народнай культуры на тэрыторыі Палесся. Мэтай працы з’яўляецца аналіз прычынаў смертнасці і асноўных магічных рытуалаў, звязаных абаронай малалетніх ад заўчаснай смерці; аналіз ролі і значэння вербальных формулаў; аналіз прадметных маркераў і “агульных месцаў” у гэтым працэсе. Абʼектам даследавання з’яўляюцца абрады сямейнага цыкла як кампанент народнай культуры жыхароў Палесся. Метадалагічнай асновай працы з’яўляюцца прынцыпы аб’ектыўнасці і гістарызму. Для апрацоўкі палявых, архіўных, этнаграфічных і фальклорных матэрыялаў выкарыстоўваліся метады параўнальнага і структурна-функцыянальнага аналізаў. Базу даследавання складаюць уласныя палявыя матэрыялы аўтара, а таксама запісы іншых навукоўцаў Дзяржаўнага навуковага цэнтра аховы культурнай спадчыны ад тэхнагенных катастроф, зробленыя падчас комплексных гісторыка-этнаграфічных экспедыцый на тэрыторыі Палесся. Народныя спосабы аховы дзіцяці ад хвароб і смерці былі накіраваны на „падман” смерці з дапамогай магічных рытуалаў. Большасць з іх звязаны з выбарам хросных бацькоў, імем дзіцяці, імітацыяй куплі-продажу дзіцяці, пераносам немаўляці праз акно, пахаваннем з калыскай і г.д.

Refine search results

2 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

1 Białorutenistyka Białostocka

1 Studia Białorutenistyczne

1 ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

1 Kondratiuk O.

1 Mordka A.

1 Ochniak M.

1 Uniwersytet Jagielloński W. F.

1 Жыгар С.

1 Щукин В.

1 2022

1 2020

2 2017

1 2015

Локальная интроспекция: заметки о поэтике жа

Okno jako przestrzeń liminalna (Samotnik i Sześciopalcy Wiktora Pielewina)

Stefana Symotiuka ejdetyka przedmiotów. Eidos okna

Хата ў народных уяўленнях (на матэрыяле Берасцейшчыны пачатку ХХI стагоддзя)

Polesie: pogranicze archaicznych tradycji (na przykładzie polskiej, białoruskiej i ukraińskiej obrzędowości rodzinnej)