Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  wszechmoc
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Divine Providence and Chance in the World

100%
Łukasiewicz D.
Roczniki Filozoficzne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 3
5-34
EN
The aim of the paper is to defend two theses: first, that the existence of chance events is compatible with God’s existence, and second, that chance might be part of divine providence. In what follows, the conjunction of the two is called “the compatibility thesis”; as will be argued, the thesis is grounded in contemporary science and in the concept of an omnipotent God, the creator of the universe. The paper is organized as follows. Section two presents the historical background and doctrinal basis of the concept of divine providence. Section three discusses the argument from chance for the non-existence of God and its critique. Section four is concerned with possible models of God’s action in the world where chance events occur. Finally, section five elaborates on the idea of God and His perfection-omnipotence, omniscience, benevolence, and sovereign will.
PL
Opatrzność Boża a przypadek w świecie Celem artykułu jest obrona dwóch tez: pierwszej, że istnienie zdarzeń przypadkowych jest do pogodzenia z istnieniem Boga oraz tezy drugiej, że przypadek może być częścią Bożej opatrzności. Koniunkcja obu powyższych tez nazwana jest w artykule tezą kompatybilizmu. Argumentacja w obronie kompatybilizmu opiera się na danych współczesnej nauki oraz na idei wszechmocnego Boga Stwórcy. Porządek argumentacji w artykule jest następujący. W części drugiej przedstawiony jest historyczny kontekst oraz podstawy doktrynalne pojęcia opatrzności. W części trzeciej omówiony jest argument za nieistnieniem Boga oparty na założeniu głoszącym istnienie zdarzeń przypadkowych w świecie oraz przedstawiona jest krytyka tego argumentu. W części czwartej prezentowane są możliwe modele działania Boga w świecie, w ramach których przyjmuje się istnienie zdarzeń przypadkowych. W części piątej i ostatniej rozważana jest idea Bożej doskonałości obejmującej takie atrybuty jak wszechmoc, wszechwiedzę, doskonałą dobroć i suwerenną wolę Bożą.
2
Publication available in full text mode
Content available

Wpływ wcielenia Słowa na rozumienie wszechmocy Boga w ujęciu św. Tomasza z Akwinu

89%
Ćwik K.
Rocznik Tomistyczny
|
2017
|
vol. 6
47-57
EN
The issue of the omnipotence of God can provoke some difficulties of interpretation, especially in comparison with the fact of omnipotence of human nature of the Second Person of the Divine. These difficulties raise the following question: if God, who is pure act and infinite being, having become man is still all-powerful, was His power limited by the limited human nature? Whether the adoption of human nature of Christ led to the adoption of weakness of the flesh and the soul? If the answer would be affirmative, then Christ is not limitless. If the answer is in the negative, His suffering on the cross, would not be real. Does the fact that the Incarnation of the Word took place not in the nature, but in the person does not mean that each of the two natures preserved what is proper? The article is an attempt to reconstruct Thomas’ response to these questions. This eminent thinker who in depth tried to understand God, both from a theological perspective and philosophical alloed integrally combine these apparent contradictions to simultaneously show strong arguments in favor of preserving the unity of God.
3
Publication available in full text mode
Content available

„CIERPIĘ, WIĘC JESTEM”. PROBLEMATYKA TEODYCEALNA W TEKSTACH ABPA JÓZEFA ŻYCIŃSKIEGO

89%
Głąb A.
Roczniki Filozoficzne
|
2012
|
vol. 60
|
issue 4
77-99
EN
The article considers the most important theodicean problems in Józef Życiński’s texts. The author of the article examines the issue of the existence of God and evil taking into account the following arguments: (1) the argument from God’s kenotic presence in nature, (2) the argument from an unjustified extrapolation of the feeling of absurdity, (3) argument from the limits of God’s omnipotence, which includes (3a) the argument from the price for the another direction of evolution, and (3b) the argument from transworld depravity, (4) the argument from an analogy between limitation claims in logic and mathematics and ontological determinants of suffering, (5) the argument from moral beauty, persuasion and mystery.
PL
Artykuł przedstawia najważniejsze wątki teodycealne zawarte w tekstach Arcybiskupa Józefa Życińskiego. Spory dotyczące istnienia Boga i zła w świecie zostają omówione z perspektywy argumentów za istnieniem Boga: (1) argumentu z kenozy Boga, (2) argumentu z nieuzasadnionej ekstrapolacji odczucia absurdu, (3) argumentu z ograniczenia wszechmocy Boga, który zawiera dwa argumenty: (3a) z ceny za inny kierunek ewolucji, oraz (3b) z deprawacji ponadświatowej, (4) argumentu z analogii między twierdzeniami limitacyjnymi w logice i matematyce a ontologicznymi uwarunkowaniami cierpienia, (5) argument z moralnego piękna, perswazji i tajemnicy.
4
Publication available in full text mode
Content available

Czy istnieje filozofia religii?

89%
Tkaczyk M.
Roczniki Filozoficzne
|
2023
|
vol. 71
|
issue 2
335-355
EN
Philosophy of religion as a science of so-called religious beliefs is examined here. As the concept of religion is extremely vague, philosophy of religion lacks a well-defined objective. It also lacks a method and any valuable contribution in the field is either crypto-theology or crypto-metaphysics. The thesis “God is almighty” is analysed as a case study. It is shown to have one settled meaning and justification within the confines of Catholic theology and another in metaphysics. There is no space for a third way of explicating or justifying theses of the kind; therefore, there is no space for philosophy of religion as a separate branch of knowledge. It is suggested that when allegedly pursuing philosophy of religion, in point of fact, philosophers create their own private religions, and they actually prophesy, and then think those religions through. It is also suggested that, unlike the spurious science of religious beliefs, a philosophical analysis of the notion of religion could make a legitimate and significant body of philosophical knowledge. However, religion as a subject of philosophical analysis is to be understood as a property of men rather than of beliefs, the very property that makes man religious (faithful).
PL
Przedmiotem dociekania jest filozofia religii pojmowana jako nauka o tak zwanych przekonaniach religijnych. Ponieważ pojęcie religii jest bardzo niejasne, filozofia religii nie ma dobrze określonego przedmiotu. Nie ma też określonej metody. Każde poważne osiągnięcie w tej dziedzinie stanowi bądź kryptoteologię, bądź kryptometafizykę. Studium przypadku stanowi analiza tezy „Bóg jest wszechmocny”. Okazuje się, że sens i sposób uzasadnienia tej tezy jest inny na gruncie teologii katolickiej i na gruncie metafizyki. Ponieważ nie widać miejsca na inny sposób rozumienia i uzasadniania tez tego typu, nie ma miejsca na filozofię religii jako odrębną gałąź wiedzy. Uprawiając rzekomo filozofię religii, filozofowie tworzą - jak się wydaje - własne, prywatne religie, właściwie ogrywają role proroków. Przedmiotem ich analiz są w rzeczywistości takie prywatne religie. Wydaje się natomiast, że filozoficzna analiza pojęcia religii zasługiwałaby na miejsce wśród zagadnień filozoficznych. Religia w takim rozumieniu byłaby jednak raczej własnością ludzi niż przekonań. Byłaby to własność, przez którą człowiek jest religijny (wierny).
5
Publication available in full text mode
Content available

Język i filozofia religii. Analiza i dyskusja

89%
Kleszcz R.
Roczniki Filozoficzne
|
2023
|
vol. 71
|
issue 2
373-396
EN
The article is a discussion text. In my response to the text dealing with semiotic problems (polysemy, vagueness, contextual dependence), I discuss the objections directed at semiotics as a tool for shaping appropriate language skills, in the context of the postulate of criticism. I accept the author’s opinions about limited possibilities in this regard. In my response to the texts on the philosophy of religion, I defend its status as a legitimate philosophical sub-discipline. Detailed issues in the field of philosophy of religion (including the problem of omnipotence) are also discussed. I defend the nature of the philosophy of religion as a discipline other than theology and not reducible to metaphysics.
PL
Artykuł jest tekstem dyskusyjnym. W dyskusji z tekstem poruszającym problemy semiotyczne (polisemia, nieostrość, zależność kontekstowa) omawiam i dyskutuję zarzuty kierowane pod adresem semiotyki jako narzędzia pozwalającego kształtować odpowiednie sprawności językowe, w kontekście postulatu krytycyzmu. Akceptuję opinie autorki tekstu o ograniczonych możliwościach w tym zakresie. W dyskusji z tekstami dotyczącymi filozofii religii bronię jej statusu jako uprawnionej subdyscypliny filozoficznej. Poddawane są także dyskusji szczegółowe kwestie z zakresu filozofii religii (m.in. problem wszechmocy). Bronię charakteru filozofii religii jako dyscypliny innej niż teologia i nie dającej się zredukować do metafizyki.
6
Publication available in full text mode
Content available

Maksymalna moc

89%
Flint T. P., Freddoso A. J., Iwanicki M., Teske J. K.
Roczniki Filozoficzne
|
2023
|
vol. 71
|
issue 1
519-550
EN
The authors argue that God can be both almighty and omnipotent, and that God can be both omnipotent and impeccable. They propose five conditions of philosophical adequacy for an account of maximal power and present an analysis which meets all five conditions. As they argue, the  analysis is both philosophically adequate and theologically benign.
PL
Autorzy argumentują, że Bóg może być zarówno wszechmocny, jak i wszechmocny, oraz że Bóg może być zarówno wszechmocny, jak i nieskazitelny. Proponują pięć warunków filozoficznej adekwatności dla koncepcji maksymalnej mocy i przedstawiają analizę, która spełnia wszystkie pięć warunków. Jak argumentują, analiza ta jest zarówno filozoficznie adekwatna, jak i teologicznie akceptowalna.
7
Publication available in full text mode
Content available

Wielki fakt zła i pytanie o Bożą dobroć

89%
Hołda M.
Roczniki Filozoficzne
|
2023
|
vol. 71
|
issue 4
167-178
EN
In his book Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej [Between Hiddenness and Openness: An Essay in the Philosophy of Religion and Philosophical Theology], Jacek Wojtysiak addresses, among other issues, the question of God’s goodness. He searches for the most convincing answer to the question of how to reconcile the great fact of evil with the existence of God. He also proposes a reinterpretation of the traditional account of God’s goodness by developing Brian Davies’ concept. I believe that J. Wojtysiak’s attempt can be supplemented with some relevant points. In my paper I indicate possible additions. I draw attention to the possible undesirable consequences of some of J, Wojtysiak’s proposed solutions. I also show how the Author’s proposal could be supplemented to avoid these consequences. I draw attention to the dangers of modifying the attribute of goodness attributed to God, which have been pointed out in discussions around the problems of evil and God’s hiddenness. I discuss the issue of 'creative grace', placing it in a context somewhat different from that of the Author. Finally, taking up the challenge thrown down by J, Wojtysiak of trying to reconcile the great fact of evil with God’s goodness, I present a proposal for a new treatment of the issue.
PL
W książce Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej Jacek Wojtysiak podejmuje między innymi zagadnienie Bożej dobroci. Poszukuje najbardziej przekonującej odpowiedzi na pytanie o to, jak pogodzić z istnieniem Boga wielki fakt zła. Proponuje także reinterpretację tradycyjnego ujęcia Bożej dobroci poprzez rozwinięcie koncepcji Briana Daviesa. Uważam, że podjęta przez J. Wojtysiaka próba może zostać uzupełniona o kilka istotnych kwestii. W niniejszym tekście wskazuję możliwe uzupełnienia i dopowiedzenia. Zwracam uwagę na możliwe niepożądane konsekwencje płynące z niektórych proponowanych przez J. Wojtysiaka rozwiązań. Pokazuję także, w jaki sposób można by uzupełnić propozycję Autora, by możliwe było uniknięcie tych konsekwencji. Zwracam uwagę na wskazywane w dyskusjach wokół problemów zła i Bożej ukrytości niebezpieczeństwa związane z modyfikacją przypisywanego Bogu atrybutu dobroci. Dyskutuję zagadnienie „łaski kreacyjnej”, umieszczając je w nieco innym, niż to czyni Autor, kontekście. Na koniec, podejmując wyzwanie rzucone przez J. Wojtysiaka, polegające na próbie pogodzenia wielkiego faktu zła z Bożą dobrocią, przedstawiam propozycję nowego ujęcia tego zagadnienia.
8
Publication available in full text mode
Content available

Zdroworozsądkowe a filozoficzne poznanie atrybutów Boga

71%
Sieńkowski M.
Studia Philosophiae Christianae
|
2021
|
vol. 57
|
issue 1
73-92
EN
The problem considered in this article concerns the relationship between the pre-scientific and philosophical knowledge of God’s attributes. The paper argues that although common sense does not experience omnipotence, omniscience and omnipresence directly in the world, it nevertheless attributes them to God. Common sense, however, cannot justify their attribution to God. The problem of justification arising from a pre-scientific cognition is dealt with, among others, by philosophers. On the one hand, this confirms the idea that philosophy corrects and complements pre-scientific cognition. On the other hand, however, it is argued that pre-scientific knowledge is sufficient to recognise and get acquainted with God’s attributes.
PL
Problem rozważany w tym artykule dotyczy relacji między zdroworozsądkowym a filozoficznym (realistycznym) poznaniem atrybutów Boga. Na przykładzie wszechmocy, wszechwiedzy i wszechobecności Boga dochodzi się do wniosku, że w oparciu o bezpośrednio daną rzeczywistość i przy zastosowaniu tylko poznania zdroworozsądkowego człowiek nie doświadcza tego rodzaju własności w świecie, lecz przypisuje je Bogu. Natomiast sam z siebie nie potrafi ich uzasadnić. Kwestią uzasadnienia problemów, powstających na gruncie poznania potocznego, zajmuje się m.in. filozofia. Dlatego przyjmuje się, że filozofia koryguje i uzupełnia poznanie przednaukowe. Jednakże dla samego orientowania się i uznania wspomnianych przymiotów Boga poznanie zdroworozsądkowe jest wystarczające.
9
Publication available in full text mode
Content available

Probabilistic Theism and the Classical Doctrine of Actus Purus

63%
Mordarski R.
Roczniki Filozoficzne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 3
187-203
EN
Dariusz Łukasiewicz’s probabilistic theism arises from a non-classical understanding of the nature of God, especially the attributes of simplicity and omnipotence. The redefinition of these attributes in terms of modern analytical philosophy means that probabilistic theism is closer to open theism than to classical theism. However, an extremely important merit of this approach is the development of a comprehensive scientific component for open theism (which is built on biblical foundations), which means that probabilistic theism enables the extension of open theism to the perspective of modern natural sciences. The fundamental meaning of probabilistic theism is not so much the reconciliation of the occurrence of accidental events with the theory of providence, but rather it gives the possibility of open theism to enter into theistic debates among contemporary scientists, not only philosophers and theologians. Without this, open theism remains within a narrow theological perspective, interesting only to Christian theologians or scientists professing the Christian worldview.
PL
Teizm probabilistyczny a tradycyjna doktryna actus purus Teizm probabilistyczny Dariusza Łukasiewicza wyrasta z nieklasycznego rozumienia natury Boga, zwłaszcza atrybutów prostoty i wszechmocy. Redefinicja tych atrybutów w kategoriach współczesnej filozofii analitycznej powoduje, że teizm probabilistyczny jest bliższy teizmu otwartego niż klasycznego teizmu. Jednak niezwykle ważną zasługą tego podejścia jest opracowanie wszechstronnego komponentu naukowego dla teizmu otwartego (który jest ciągle budowany na podstawach biblijnych), co powoduje, że teizm probabilistyczny umożliwia poszerzenie teizmu otwartego o perspektywę współczesnej nauki (współczesnych nauk przyrodniczych). Fundamentalnym znaczeniem teizmu probabilistycznego jest nie tyle pogodzenie występowania zdarzeń przypadkowych z teorią opatrzności, co raczej danie możliwości teizmowi otwartemu do wypłynięcia na szerokie wody dzisiejszych debat teistycznych, toczonych wśród współczesnych naukowców, a nie tylko wśród filozofów i teologów. Bez tego teizm otwarty pozostaje w ramach wąskiej teologicznej perspektywy, interesującej tylko dla teologów chrześcijańskich lub naukowców wyznających światopogląd chrześcijański.
10
Publication available in full text mode
Content available

Panenteizm a teizm klasyczny. Uwagi na kanwie Jacka Wojtysiaka krytyki stanowiska Józefa Życińskiego

63%
Gutowski P.
Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne
|
2022
|
vol. 57
49-69
EN
The article was inspired by the tenth anniversary of the death of Archbishop Życiński and the article containing polemic with his panentheism published by Wojtysiak. Wojtysiak claims that the essence of theism is the thesis about the existential self sufficiency of God and the resulting asymmetry of his causal relationship with the world, which consists in the fact that God can exert causal influence on the world, but the world cannot influence God in this way. Since Życiński contradicts this thesis, according to Wojtysiak, his panentheism is not theism at all. I do not agree with this judgment, and what Wojtysiak calls ‘theism’ I call ‘classical theism’. Both panentheism and classical theism constitute legitimate versions of theism. Ishow that the classical theism in the version proposed by Wojtysiak is entangled in serious difficulties. One of them is that on cosmological level it harmonizes best with occasionalism, that is, with full theological determinism. Another one is connected with the thesis t that God is impassible, which deprives him of the possibility of ful filling these pro-religious functions, which are crucial for Christianity, such as God’s experiential involvement in the history of the world. I propose that the recogni tion of divine passibility be the minimum condition for any panentheism or position similar to it. Meeting this condition does not require the rejection of the thesis about the classically understood divine immutability, omnipotence or the creation of the world ex nihilo, but it is conducive to the revision of these notions. I point out that revisions proposed by Życiński in his version of panentheism were incomparably smaller than those proposed by Whitehead or especially Hartshorne, but still they cannot be treated as a minor supplement to classical theism. They constitute ver sion of panentheism or neoclassical theism, which is a much better philosophical basis for Christianity.
11
Publication available in full text mode
Content available

Losowość i natura Boga

63%
Bradley J.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2014
|
vol. 11
205-240
PL
Dzisiejsza nauka odnotowuje liczne zjawiska, których natura wydaje się losowa. Jednakże wielu naturalistów, jak i teistów podziela przekonanie, że pojęcie losowości stoi w sprzeczności z treścią wiary chrześcijańskiej. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, że naukowa koncepcja losowości i tradycyjne chrześcijańskie ujęcie natury Boga są wzajemnie zgodne. Co więcej, zostanie pokazane, że nie da się naukowo rozstrzygnąć, czy w świecie przyrody losowość faktycznie występuje. Niemniej losowość zostanie zdefiniowana jako pojęcie matematyczne przydatne do właściwego interpretowania danych naukowych. Natomiast w myśl ujęcia powszechnie przyjmowanego przez teologów systematycznych natura Boga jest zgodna z obecnością zjawisk losowych w przyrodzie.
XX
Observations of apparently random phenomena are commonplace in science. However, randomness and Christian belief are often seen as incompatible, both by naturalists and by theists. This article argues that the scientific concept of randomness and the historic Christian understanding of God’s nature are compatible. It argues that the existence of randomness cannot be settled scientifically; nevertheless, it clarifies randomness as a mathematical concept, argues that it provides a plausible interpretation of scientific data, and argues that its existence is consistent with God’s nature as it is commonly understood by systematic theologians.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.