Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  zwierzę,
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Śmierć zwierząt w barokowym emblemacie Barokowy emblemat w alegorycznej formie przekazuje czytelnikowi pewne myśli. Człowiek epoki baroku postrzegał świat jako książkę. Wszystkie elementy wszechświata służyły jako znaki, przez które przekazywane były pewne idee. Barokowy emblemat jako kombinacja takich znaków reprezentował alegoryczny wizerunek. Śmierć, w szczególności śmierć zwierząt, może być dla człowieka lekcją moralną, więc w zbiorach emblematów barokowych dość szeroko przedstawiono temat śmierci zwierząt. Emblematy często zawierają pewną naukę lub pokazują wady, ale mogą również wskazywać na model do naśladowania. Najczęściej w emblematach przedstawiających śmierć zwierząt pojawiają się jelenie, lwy, feniks.
EN
The Death of Animals in the Baroque emblem The Baroque emblem in an allegorical form conveys certain ideas to the reader. Man of the Baroque era perceived the world as a book. All elements of the universe served as signs, and certain ideas were conveyed with their help. The Baroque emblem, being a combination of the signs in question, represented an allegorical image. Death, the death of animals in particular, could teach a person a moral lesson, that is why the death of animals is represented quite widely in the emblem books. Emblems often contain a certain precept or denunciation of a vice, but they can point to a role model. Deer, lion, phoenix are represented most often in the emblems depicting the death of animals.
EN
The essay approaches the problem of a possible differentiation between the death of the animal and that of the human being. Stepping beyond the Cartesian sharp dichotomy of the human and animal life, we follow the line of such philosophers as Montaigne, Spinoza, and Hume, who were radically critical towards the unwarranted claims of anthropocentric phantasies. Interpreting poetic texts of Emily Dickinson and Ted Hughes we demonstrate that reflecting upon animality we can get a new insight into the place and meaning of death in our lives as well as into foundations of our speech.
PL
Korzystając z tekstów tak różnych poetów jak William B. Yeats, Emily Dickinson czy Ted Hughes, esej próbuje ukazać różnice w sposobie rozumienia i przedstawiania śmierci zwierzęcia i człowieka. Tradycyjnie w naszych wyobrażeniach ta pierwsza wydaje się nie nastręczać problemów, wszak w przeciwieństwie do śmierci człowieka, która poprzez lęk i niepokój zjawia się w ludzkim czasie jakby „przed czasem”, zwierzę umiera nagle, nieoczekiwanym cięciem przecinającym nić jego życia. Koncypujemy, że zwierzę umiera, nie przeżywając niepokoju, jaki śmierć wprowadza w horyzont życia ludzkiego od samego jego początku. Dlatego kultura zawsze suponowała, dając temu wyraz w popularnych aforyzmach w rodzaju non omnis moriar, istnienie jakiejś „reszty”, której śmierć nie jest w stanie dotknąć. Zwierzę z kolei umierałoby niejako „całkowicie”, „bez reszty”. Esej stara się zdekonstruować te tradycyjne przekonania, przywracając życiu ludzkiemu „zwierzęcy” wymiar śmierci.
PL
W artykule omówiono specyfikę zoopoetyki I.S. Szmielowa we wczesnych utworach pisarza – Mój Mars (Мой Марс), Świetlista karta (Светлая страница), Mary (Мэри), a obrazy zwierząt prze- analizowano w kontekście literatury rosyjskiej przełomu XIX i XX wieku (Bystronogi L.N. Tołstoja, Kasztanka A.P. Czechowa, Biały pudel, Szmaragd A.I. Kuprina, Sny Czanga I.A. Bunina). Zoopo- etyka Szmielowa opiera się na filozofii życia i śmierci, wolności i niewoli, związku świata przyrody ze światem dzieciństwa oraz wyraża się poprzez antropomorficzne wyobrażenie pojawiających się na kartach utworów pisarza licznych zwierząt (psychologizm, uduchowienie, wykorzystanie aparatu pojęciowego „dusza”, „fatum”, „miłość”, „moralność”, „litość”). Zwierzęta w prozie pisarza pełnią rolę swoistego papierka lakmusowego, ponieważ poprzez stosunek do nich poznaje się innych bohaterów utworów – dorosłych i dzieci.
EN
Features of Shmelev’s zoopoetics are described in the article on the basis of the early stories, such as My Mares, Light Page, and Mary, in which images of animals are analysed in the context of Russian literature of the late 19th and early 20th centuries (Strider by Lev Tolstoy, Kashtanka by Anton Chekhov, The White Poodle and Emerald by Alexander Kuprin, and Dreams of Chang by Ivan Bunin). Shmelev’s zoopoetics is based on the philosophy of life and death, freedom and captivity, and the connection between the natural world and the world of childhood, and is actualized in anthropomorphic images of animals manifested in the texts of the writer in many ways (psychologism, spirituality, and the use of the concepts of “soul”, “destiny”, “love” “morality” and “compassion”). Animals in the stories appear as a certain indicator, because the correlation with them and the attitude to them reveal the other characters – both adults and children. 
PL
Artykuł jest próbą przywrócenia pamięci zwierząt, zapomnianych ofiar ludzkiego okrucieństwa. Zwraca on, między innymi, uwagę na masowy mord wróbli, podczas dyktatorskich rządów Mao Zedonga w Chinach, jak i na bohaterstwo pojedynczych zwierząt takich jak niedźwiedź Wojtek w czasie drugiej wojny światowej. Opowiada historię tych wydarzeń, oraz przywołuje postaci wybranych artystów, których prace w sposób bezpośredni nawiązują do aktu przemocy wobec zwierząt, jak i tych, których dzieła rozpatrywać można w szerszym kontekście relacji oraz obcowania człowieka i zwierzęcia. Tekst staje się wyjściem dla rozważań wobec bezustannie trwającego, niszczycielskiego podporządkowywania świata podług ludzkich potrzeb, uwidaczniając trwałość antropocentrycznej perspektywy. Wysuwa pytania odwołujące się do przywołanych wydarzeń przeszłości, a także wciąż podobnych i powracających historii w czasach współczesnych. Poszukuje źródeł i motywacji nieetycznego postępowania ludzi wobec otaczającej ich natury, zapytuje o granice relacji człowiek-zwierzę (jej przekraczanie), oraz o powszechnie przyjęte prawo decydowania o Innym.
PL
Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jaki i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia, jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno‑ orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń. Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników.
EN
The character of the relations between linguistic and not strictly linguistic elements of awareness is discussed basing upon the example of the existing notions of the zoological garden. The vocabulary material reflecting both historical and contemporary interpretations is quoted. These interpretations include the etymology of the words. Their analysis is aimed at finding out the motives that change in time, features and semantic analogies. These three elements are then consolidated in the notions of the mental and linguistic culture. Later on, the character of the relations between the state of an animal and a human is established (by placing the characters in an artificially created space). The human resembles the animal and the latter is a representative of a community in captivity, and the human observing the animals becomes an element of the collective display. The gathered informa¬tion and interpretations (compared to the data from the dictionary of dreams via their semantic and mental features) make it possible to ask a question on the semantics of the mental and semantic fea¬tures of the vivid experiences that exist in perceptual and mental planes. These experiences shape the notions for the representatives of a specific mental culture. The notions in question are of regulating, approximate and not always realized character. As the result, these notions, and especially the ones that condition the organisation of the world in linguistic and non linguistic awareness, influence the semantic evolution of a language as well as its users’ mentality.
PL
Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jaki i współczesne interpretacje z uwzględnie- niem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury men- talnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia, jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i men- talnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno-orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń. Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko ję- zykowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na men- talność jego użytkowników.
EN
“The zoological garden” of Russian mental notionsThe variations and the dynamics of the reproductive imageThe character of the relations between linguistic and not strictly linguistic elements of awareness is discussed upon the example of existing notions. The vocabulary material reflecting both historical and contemporary interpretations is quoted. These interpretations consider the words’ etymology. Their analysis is intended to find out the motifs which change in time, features and semantic analogies. These three elements are then consolidated in the notions of the mental and linguistic culture. Later on the character of relations is established (by placing the character in artificially created space) between the state of an animal and that of a human. The human resembles the animal, and the latter is a representative of a community in captivity, and the human observing the animals becomes an element of the collective display. The gathered information and interpretations (compared to the data from the dictionary of dreams via their semantic and mental features) make it possible to ask a question on the semantics of the mental and semantic features of the vivid experiences which are in perceptual and mental existence. These experiences shape the notions for the representatives of a specific mental culture. The notions in question are of regulating, approximate and not always realized character. These notions are especially the ones which condition the organisation of the world in linguistic and non-linguistic awareness, and as a result they influence the semantic evolution of a language as well as its users’ mentality.
PL
Na przykładzie istniejących wyobrażeń o ogrodzie zoologicznym omawiany jest charakter relacji pomiędzy językowymi i nie ściśle językowymi elementami świadomości. Przytaczany jest materiał słownikowy odzwierciedlający zarówno historyczne, jak i współczesne interpretacje z uwzględnieniem etymologii słów. Ich analiza ma na celu wychwycenie zmieniających się w czasie motywów, cech i analogii znaczeniowych, które to następnie utrwalają się w wyobrażeniach danej kultury mentalnej i językowej. Ustalany jest charakter relacji (poprzez umieszczenie w sztucznie zorganizowanej przestrzeni) między stanem zwierzęcia i człowieka. Człowieka, upodabniającego się do zwierzęcia, zwierzęcia jako reprezentanta pewnej zamkniętej w niewoli i zgromadzonej w jednym miejscu zbiorowości, i znowuż człowieka, ale jako obserwatora tych istot bądź podmiotu znajdującego się w analogicznej sytuacji zbiorowego pokazu. Zebrane informacje i interpretacje, które porównujemy z danymi słownika marzeń sennych przez pryzmat ich cech znaczeniowych i mentalnych, pozwalają na postawienie pytania dotyczącego semantyki reproduktywnych, istniejących percepcyjnie i mentalnie, obrazowych doznań. Biorą one bowiem udział w kształtowaniu u przedstawicieli określonej kultury mentalnej regulacyjno-orientacyjnych, do tego nie zawsze uświadamianych, wyobrażeń. Wspomniane doznania, zwłaszcza te, które warunkują organizację świata w językowej i nie tylko językowej świadomości, wpływają, jako skutek, na semantyczną ewolucję języka, jak również na mentalność jego użytkowników.
EN
The character of the relations between linguistic and not strictly linguistic elements of awareness is discussed upon the example of existing notions. The vocabulary material reflecting both historical and contemporary interpretations is quoted. These interpretations consider the etymology of words. The purposes of this analysis is to discover the motives which change in time, features and semantic analogies. These three elements are then consolidated in the notions of the mental and linguistic culture. Subsequently the character of relations is established (by placing the character in the artificially created space) between the state of an animal and a human. The human resembles the animal and the latter is a representative of a community in captivity and the human observing the animals becomes an element of the collective display. The information and interpretations which were collected (compared to the data from the dictionary of dreams via their semantic and mental features) make it possible to ask a question on the semantics of the mental and semantic features of the vivid experiences which are in perceptual and mental existence. These experiences shape the notions for the representatives of a specific mental culture. The notions in question are of regulating, approximate and not always realized character. These notions, especially the ones which condition the organization of the world in linguistic and non-linguistic awareness, eventually influence the semantic evolution of a language as well as the mentality of its users.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.