Search results

1

”JAN KILIŃSKI. HISTORIA I PAMIĘĆ” PRACA ZBIOROWA POD RED. VIOLETTY JULKOWSKIEJ, POZNAŃ-TRZEMESZNO 2015

100%

Hoszowska M.

Historia@Teoria

|

2016

|

vol. 1

|

issue 2

171-173

PL

Recenzja

2

Szkoła Szymona Askenazego: przypadek Kazimierza Woźnickiego (1878–1949)

100%

Hoszowska M.

Kwartalnik Historyczny

|

2023

|

vol. 130

|

issue 3

529-564

EN

Szymon Askenazy was one of the most eminent Polish historians of the late nineteenth and the early twentieth centuries. At the University of Lwów, he created a historical school from which outstanding scholars emerged. Its hallmark was the publishing series entitled “Monographs in Modern History”. Askenazy’s private seminar was attended by students representing various political views. Among them was a strong group of National Democracy sympathisers and members of the Association of the Polish Youth “Zet”. Kazimierz Woźnicki, associated with it, did not study in Lwów but cooperated with Askenazy, who saw in him a well-educated representative of the younger generation, capable not only of meeting academic challenges but also of becoming involved in the defence of the Polish cause.

PL

Szymon Askenazy był jednym z najwybitniejszych polskich historyków przełomu XIX i XX w. Na Uniwersytecie Lwowskim stworzył szkołę historyczną, z której wyszli wybitni badacze. Jej wizytówką była seria wydawnicza Monografie w zakresie dziejów nowożytnych. W prywatnym seminarium Askenazego uczestniczyli studenci reprezentujący szerokie spektrum poglądów politycznych. Silna była wśród nich grupa sympatyków endecji i członków Związku Młodzieży Polskiej ZET. Związany z nią Kazimierz Woźnicki we Lwowie nie studiował, ale podjął współpracę z Askenazym, który widział w nim dobrze wykształconego przedstawiciela młodego pokolenia, zdolnego sprostać nie tylko wyzwaniom naukowym, ale i zaangażować się w obronę sprawy polskiej.

3

Wiktor Czermak i lwowska edycja Śpiewów historycznych Juliana Ursyna Niemcewicza

100%

Hoszowska M.

Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej

|

2020

|

issue 12

EN

Written in 1808–1813 and published in 1816, the Historical Songs by Julian Ursyn Niemcewicz played a significant role in the post-partitioned era, anticipating later calls for writing history to keep up the nation’s spirits. In the neoromantic era Niemcewicz’s Songs, which recount glorious events of Polish history, were used as a means of educating the peasants to help them become politically conscious members of the national community. In the mid-1890s the Polish Society in Lwów, founded in 1883 by Józef Ignacy Kraszewski, published a poetic part of Niemcewicz’s work. The poems were published along with commentaries from Wiktor Czermak (1863–1913). Affiliated to the University in Kraków, Czermak was a graduate of the Lwow University. The publication also contains a biography of Niemcewicz – the poet, the historian, the politician and the publicist.

PL

Pisane w latach 1808–1813 oraz wydane w 1816 r. Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza odegrały ważną rolę w okresie porozbiorowym, antycypując późniejsze wezwanie do pisania historii „ku pokrzepieniu serc”. W dobie neoromantyzmu historyczne pieśni o chwalebnych wydarzeniach z dziejów Polski wykorzystywano dla włączania warstw plebejskich w obręb narodowej wspólnoty. Założona w 1883 r. przez Józefa Ignacego Kraszewskiego Macierz Polska we Lwowie wydała w połowie lat 90. XIX w. poetycką część dziełka Niemcewicza, uzupełnionego o biografię poety, publicysty, historyka i polityka oraz dodane do jego wierszy objaśnienia, których autorem był związany z Uniwersytetem Jagiellońskim absolwent Uniwersytetu Lwowskiego, Wiktor Czermak (1863–1913).

4

Antybohaterki nowożytnych dziejów Polski w podręcznikach Drugiej Rzeczypospolitej

100%

Hoszowska M.

Res Historica

|

2020

|

issue 50

EN

The author of the article presents changes that took place in the textbook depictions of women – counted among the antiheroines of Polish History – from 1918 to 1939. The starting point are 19th-century compilations, in which the authors’ attention was focused on prominent queens of the Early Modern era: Bona Sforza, Maria Ludwika Gonzaga, and Maria Kazimiera de La Grange d’Arquien. The attitudes of the authors of historical and educational compilations created after Poland regained its independence towards these women was the result of various factors, but also a proof of acceptance of women’s new roles in the newly united – among others, through historical education – society. This applied particularly to those women’s roles that evoked social resistance, as they were linked to involvement in politics, which was viewed as a space for men’s activity.The article emphasises comparative concepts to clearly delineate differences between what was typical of educational framing pre- and post-1918. The author analyzed 30 history textbooks written in the first and second decade of Poland Reborn, addressed to children and youth in primary, gymnasium and secondary schools. The article serves as a search for the answers to the following questions: 1. In what way were ambitious women rulers perceived in different political conditions, i.e. in a situation of formal equality of the political rights of women and men? 2. How different were textbooks in the Piłsudski-reformed schools from those used earlier? 3. To what extent did the reorientation of the educational ideal of the 1930s influence the image of the politically involved Polish queens of the Early Modern era?

PL

Autorka artykułu przedstawia zmiany jakie dokonały się w podręcznikowym obrazie kobiet – zaliczanych do grupy antybohaterek dziejów Polski – w latach 1918–1939. Punktem wyjścia są opracowania dziewiętnastowieczne, w których uwaga piszących skupiona była na wybitnych królowych doby nowożytnej: Bonie, Marii Ludwice i Marii Kazimierze. Stosunek do nich autorów opracowań historyczno-dydaktycznych powstałych po odzyskaniu niepodległości był pochodną różnych czynników, ale i dowodem akceptacji dla nowych ról kobiet w scalanym na nowo społeczeństwie, m.in. drogą edukacji historycznej. Dotyczyło to szczególnie tych kobiecych ról, które wywoływały społeczny opór, ponieważ związane były z zaangażowaniem w politykę, uznawaną za przestrzeń męskiej aktywności.W artykule położono nacisk na ujęcia porównawcze, tak, aby wyraźnie zarysowały się różnice między tym, co było typowe dla ujęć dydaktycznych sprzed i po 1918 r. Przeanalizowano 30 podręczników historii powstałych w pierwszej i drugiej dekadzie Polski Odrodzonej, adresowanych do dzieci i młodzieży szkół powszechnych, gimnazjów i liceów ogólnokształcących. Poszukiwano przy tym odpowiedzi na pytania: 1. W jaki sposób postrzegano ambitne władczynie w odmiennych warunkach politycznych, tj. w sytuacji formalnej równości praw politycznych kobiet i mężczyzn? 2. Na ile podręczniki dla zreformowanej przez piłsudczyków szkoły odróżniały się od tych wykorzystywanych wcześniej? 3. W jakiej mierze reorientacja ideału wychowawczego w lat trzydziestych XX w. wpłynęła na obraz rozpolitykowanych polskich królowych doby nowożytnej?

5

Bronisław Gorczak – historyk i wołyński archiwista (1854–1918)

100%

Hoszowska M.

Archeion

|

2020

|

vol. 121

239-270

EN

Bronisław Gorczak (1854–1918) was a Leopolitan and a student of Ksawery Liski (1838–1891), who created a school of “didactic” type in Lviv. This gifted graduate of the Franciscan University was employed in the early 1880s by Prince Roman Damian Sanguszko as a conservator of the archives in Slavuta, Volhynia. Not only did he organize and did an inventory of rich archival collections, but he also prepared source publications financed by the prince and monographs of the Sanguszko family. At the beginning of the 1890s, he also took over the management of the Slavuta library. The previously unused correspondence of Gorczak with his Lviv friend and a professor at the University of Lviv, Ludwik Finkel (1858–1930), allows us to ask questions not only about the individual fate of the Volhynia historian and archivist, his ambitions, cares and dramas, but also to treat him as a representative of a guided by specific ethics in the performance of their professional duties. It was influenced by political, socio-economic conditions and ideological currents in Poland after 1864. Gorczak tried to realize the values he had reinfused during his studies in Lviv. Critical of the surrounding reality, he managed to preserve much of youthful idealism and faith in the sense of the work of a historian and archivist.

PL

Bronisław Gorczak (1854–1918) był lwowianinem i uczniem Ksawerego Liskego (1838–1891), który we Lwowie stworzył szkołę historyczną typu „dydaktycznego”. Ten uzdolniony absolwent Uniwersytetu Franciszkańskiego został na początku lat 80. XIX w. zatrudniony przez księcia Romana Damiana Sanguszkę na stanowisku konserwatora archiwum w Sławucie na Wołyniu. Nie tylko porządkował i inwentaryzował bogate zbiory archiwalne, ale i przygotowywał finansowane przez księcia wydawnictwa źródłowe oraz monografie rodu Sanguszków. Na początku lat 90. XIX w. objął także kierownictwo sławuckiej biblioteki. Niewykorzystywana dotąd korespondencja Gorczaka z lwowskim przyjacielem i profesorem Uniwersytetu Lwowskiego Ludwikiem Finklem (1858–1930) pozwala postawić pytania nie tylko o indywidualne losy wołyńskiego historyka i archiwisty, jego ambicje, troski i dramaty, ale i potraktować go jako reprezentanta generacji kierującej się w pełnieniu zawodowych obowiązków określoną etyką. Miały na nią wpływ uwarunkowania polityczne, społeczno-gospodarcze oraz prądy ideowe na ziemiach polskich po 1864 r. Gorczak usiłował realizować wartości zaszczepione mu podczas lwowskich studiów. Krytyczny wobec otaczającej rzeczywistości, zdołał zachować wiele z młodzieńczego idealizmu i wiary w sens pracy historyka i archiwisty.

6

„Gorączka rzymska” – udział Wiktora Czermaka w kampaniach naukowych Akademii Umiejętności w Krakowie

100%

Hoszowska M.

Res Historica

|

2022

|

issue 54

275-306

EN

This article is a contribution to the history of one of the most important initiatives of the Academy of Learning in Krakow, i.e. the Roman Expedition. The idea of organizing scientific trips to the eternal city was related to the opening of the Vatican Archive by Pope Leo XIII (1881). It was Stanisław Smolka (1854–1924), an outstanding medievalist, who was the originator and the first manager of the Expedition. Among his charges there was, Wiktor Czermak (1863–1913), a participant of the expeditionary campaigns of 1887–1888 and 1890–1891. This talented student of Ksawery Liske (1838–1891), who obtained his doctor’s degree at the Jagiellonian University (1887), had favorable conditions for further development of his scientific career in the town near Wawel. Thanks to the archival and library work undertaken on the River Tiber, he provided Polish science with important documents until the reign of Władysław IV and Jan Kazimierz. He combined his activity for the Academy with collecting materials for his own scientific studies. Foreign documents significantly influenced the critical image of the reign of the last Vasa. His stay in Rome and in other Italian cities contributed to the later successes of the Krakow historian.

PL

Artykuł jest przyczynkiem do dziejów jednej z ważniejszych inicjatyw Akademii Umiejętności w Krakowie, to znaczy Ekspedycji Rzymskiej. Pomysł organizowania naukowych wypraw do wiecznego miasta wiązał się z otwarciem przez papieża Leona XIII Archiwum Watykańskiego (1881). Pomysłodawcą i pierwszym kierownikiem Ekspedycji był wybitny mediewista Stanisław Smolka (1854–1924). Wśród jego podopiecznych znalazł się m.in. Wiktor Czermak (1863–1913), uczestnik kampanii ekspedycyjnych z lat 1887–1888 i 1890–1891. Temu zdolnemu uczniowi Ksawerego Liskego (1838–1891), który uzyskał doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim (1887), stworzono w podwawelskim grodzie korzystne warunki dla dalszego rozwoju naukowej kariery. Dzięki podejmowanym nad Tybrem pracom archiwalnym i bibliotecznym przysporzył polskiej nauce ważnych dokumentów do czasów panowania Władysława IV i Jana Kazimierza. Aktywność na rzecz Akademii łączył z gromadzeniem materiałów do własnych studiów naukowych. Zagraniczne dokumenty w sposób istotny wpływały na krytyczny obraz panowania ostatniego z Wazów. Pobyt w Rzymie i innych włoskich miastach przyczynił się do późniejszych sukcesów krakowskiego historyka.

7

Maria Ludwika Gonzaga w pracach Wiktora Czermaka

100%

Hoszowska M.

Studia Polonijne

|

2019

|

vol. 40

79-100

EN

The author of the article analyzes the creative work of the Cracow historian Wiktor Czermak (1863-1913) in terms of opinions and assessments that were formulated by this researcher of the 17th century. It concerned the wife of Władysław IV and Jan Kazimierz, who was Ludwika Maria Gonzaga. Czermak highly valued the political ideas and initiative of this ruler in his doctoral dissertation prepared in Lviv under the direction of Ksawery Liske, defended in 1887 in Krakow. The last two rulers of the Vasa dynasty on the Polish throne, and their spouse, were the object of the Krakow scholar’s interest for many years. The article talks about the evolution of the views of an energetic ruler from France. There are many indications that the historian passed from his fascination with the “male” personality of the wife of Jan Kazimierz in the mid-1880s, to a more critical look at the French woman’s actions in Poland at the end of the next decade. This resulted from a change in interests and expanding his source of information, which better illuminating the person of the queen. Thus, the researcher gave a more mature picture of the flaws that he did not notice in his student years.

PL

Autorka artykułu analizuje twórczość krakowskiego historyka Wiktora Czermaka (1863-1913) pod kątem opinii i ocen, jakie były formułowane przez tego badacza XVII stulecia o małżonce Władysława IV i Jana Kazimierza – Ludwice Marii Gonzadze. Czermak wysoko ocenił polityczny zmysł i inicjatywę tej władczyni w pracy doktorskiej przygotowywanej we Lwowie pod kierunkiem Ksawerego Liskego, i obronionej w 1887 r. w Krakowie. Dwaj ostatni władcy z dynastii Wazów na polskim tronie, oraz ich małżonka, przez długie lata zajmowali uwagę krakowskiego uczonego. W artykule mowa o ewolucji zapatrywań na przybyłą z Francji energiczną władczynię. Wiele wskazuje, że historyk przeszedł od fascynacji „męską” osobowością małżonki Jana Kazimierza w połowie lat osiemdziesiątych XIX wieku, do bardziej krytycznego spojrzenia na poczynania Francuzki w Polsce w schyłku kolejnej dekady. Wynikało to ze zmiany zainteresowań i rozszerzania bazy źródłowej, lepiej oświetlającej osobę królowej, w której dojrzalszy badacz dostrzegał wady, jakich nie zauważał w studenckich latach.

Refine search results

2 Res Historica

1 Archeion

1 Historia@Teoria

1 Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej

1 Kwartalnik Historyczny

1 Studia Polonijne

7 Hoszowska M.

1 2023

1 2022

4 2020

1 2016

”JAN KILIŃSKI. HISTORIA I PAMIĘĆ” PRACA ZBIOROWA POD RED. VIOLETTY JULKOWSKIEJ, POZNAŃ-TRZEMESZNO 2015

Szkoła Szymona Askenazego: przypadek Kazimierza Woźnickiego (1878–1949)

Wiktor Czermak i lwowska edycja Śpiewów historycznych Juliana Ursyna Niemcewicza

Antybohaterki nowożytnych dziejów Polski w podręcznikach Drugiej Rzeczypospolitej

Bronisław Gorczak – historyk i wołyński archiwista (1854–1918)

„Gorączka rzymska” – udział Wiktora Czermaka w kampaniach naukowych Akademii Umiejętności w Krakowie

Maria Ludwika Gonzaga w pracach Wiktora Czermaka