Search results

1

O wahaniach w doborze spółgłosek szeregu szumiącego, syczącego i ciszącego w międzywojennej polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego”

100%

Joachimiak-Prażanowska J.

Poradnik Językowy

|

2017

|

vol. 747

|

issue 8

91-101

EN

This paper presents hesitations when selecting rustling, hissing and hushing consonants functioning in the Polish language of a daily newspaper published in the Vilnius region in the interwar period, addressed to the Poles living there. The specific phonetic phenomena in the area of consonantism which were incompliant with the general Polish standard of those days have been excerpted from “Kurier Wileński” (“The Courier of Vilnius”). In order to exemplify the quoted phonetic facts, I use a study on the 17th-century literary Polish of the Northern Borderlands, studies describing the individual language of writers and poets associated with the Borderlands in the 19th and 20th centuries, a study on specific regional characteristics of the Polish language in the Vilnius area. I occasionally quote data from normative sources. I also refer to the linguistic layer of the Vilnius post-war press. The analysis has shown that the phenomena regarding the phonetic layer, noticed in “Kurier Wileński” of the period 1924–1939, were relatively numerous and considered characteristic of the Northern Borderlands Polish language by the researchers of earlier periods. They were also refl ected in the post-was Vilnius press, although less clearly than in the examined daily.

2

Leksykalne zapożyczenia rosyjskie w „Tygodniku Ilustrowanym” z lat 1926–1930

100%

Joachimiak-Prażanowska J.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

|

2011

|

vol. 18

|

issue 1

107-127

PL

The present article is a contribution to the study of the history of Polish-Russian linguistic contacts and focuses on the phenomenon of Russianisms (Russian expressions) in the Polish language, in particular on the phenomenon of lingering Russianisms in the Polish language during the inter-war period (1918–1939). The issue has not been sufficiently and thoroughly scholarly addressed so far. The article discusses the lexical borrowings from Russian that were used in the Polish language used in “Tygodnik Ilustrowany”. This weekly publication was published in Warsaw throughout the whole of the inter-war period in Poland. The analysis covers relevant vocabulary excerpted from five annual volumes of the periodical, i.e. from the years 1926–1930. The author attempts to prove and illustrate to what degree the influence of the Russian language was manifested in the lexis used by editors and journalists of the weekly, what elements of this influence remained between 1918–1939 after the long period of partition and the immense influence of Russian upon the Polish language. Additionally, the author examines whether the Russian influences gained support in the Polish language of former inhabitants of the Eastern Polish borderlands who later settled in free Warsaw or in the language of those of its inhabitants who spent part of their lives in Russia.

3

Kilka uwag o zjawiskach z zakresu konsonantyzmu w międzywojennej polszczyźnie północnokresowej (na przykładzie Kuriera Wileńskiego)

100%

Joachimiak-Prażanowska J.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2018

|

vol. 18

121-134

EN

In the given article one finds selected phonetic phenomena relating to the consonant system functioning in the inter-war north borderland Polish language, namely: liquid consonant, that is l and ł usage mixing, s voicing and gemination (consonant geminating) and degemination, that is the lack of gemination. All annuals of Kurier Wileński have been explored, the annual published in the capital of Vilnius region in the period 1924–1939 and addressed to the whole Polish society. The analysis of the language sample has proved that the gathered phonetisms are thought to have been characteristic for Polish language of north and east Borderland for a few centuries. Liquid consonants (l and ł) have proved to be of highest test frequency in the studied newspaper.

4

Północnokresowe cechy fleksyjne w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” w dwudziestoleciu międzywojennym

100%

Joachimiak-Prażanowska J.

Acta Baltico-Slavica

|

2015

|

vol. 39

EN

Northern borderland inflectional features in the Polish language of Kurier Wileński in the interwar period This article presents Northern Borderland inflectional features functioning in the Polish language of a daily newspaper released in Vilnius county in the period of Interwar.Specific language facts concerning the scope of inflection, not corresponding with common Polish standards, in the Interwar period were excerpted from Kurier Wileński between 1924 and 1939.In this newspaper, 21 peculiar phenomena occurred which are classified by linguists examining earlier periods as characteristic features of the Northern Borderland inflection.The textual frequency of distinctive forms varied. Only six phenomena were significantly outstanding with their high frequency of occurrence: change of number (oklask), special inflectional endings of genitive case in nominal form (krzaku, gabineta), ending -a in nominative case of plural form (fakta), enclitic form mię, omission of the reflexive pronoun się in reflexive verbs (wymknąć), reflexive verbs functioning as passive verbs (wydają się obiady). These innovative changes are only changes of number and verbs without common się. The rest of features in the researched period were recessive in the general Polish language. All phenomena mentioned here occurred often (usually more often than in the analysed newspaper) in post-war Vilnius press.The analysis proved that inflection reflected in Kurier Wileński bears traits of regional variety of language. The situation observed in the examined newspaper is similar to the situation appearing in almost all post-war Vilnius press, however there are a few significant differences. Later Vilnius press was more saturated with inflectional originalities than the post-war Kurier Wileński and contained more variety of peculiar forms. Północnokresowe cechy fleksyjne w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” w dwudziestoleciu międzywojennym Artykuł przedstawia północnokresowe cechy fleksyjne, funkcjonujące w języku polskim gazety codziennej wydawanej na Wileńszczyźnie w okresie międzywojennym. Specyficzne fakty językowe z zakresu fleksji, niezgodne z normą ogólnopolską, obowiązującą w dwudziestoleciu międzywojennym, wyekscerpowano z „Kuriera Wileńskiego” (dalej KW) z lat 1924–1939.W analizowanym czasopiśmie wystąpiło 21 swoistych zjawisk, zaliczanych przez badaczy wcześniejszych okresów do charakterystycznych właściwości fleksji kresowej.Frekwencja tekstowa form osobliwych była zróżnicowana. Dużą częstością wystąpień odznaczało się zaledwie 6 zjawisk: zmiany liczby (np. oklask), osobliwe końcówki dopełniacza lp. (np. krzaku, gabineta), końcówka -a w mianowniku lm. (np. fakta), postać enklityczna mię, pomijanie zwrotnego się (np. wymknąć), formy czasowników z zaimkiem zwrotnym „się” w funkcji strony biernej (np. Wydają się obiady). Innowacyjne są tu tylko zmiany liczby oraz czasowniki bez ogólnopolskiego się. Pozostałe cechy w badanym okresie były w ogólnej polszczyźnie recesywne. Wszystkie wymienione tu zjawiska występowały często (zazwyczaj częściej niż w analizowanym czasopiśmie) w powojennej prasie wileńskiej.Analiza wykazała, że fleksja odzwierciedlona w KW nosi pewne piętno regionalności. Stan zaobserwowany w badanej gazecie jest zbliżony do sytuacji stwierdzonej w wydawanej tuż po II wojnie światowej „Prawdzie Wileńskiej”, zarysowują się jednak znamienne różnice. Późniejsza prasa wileńska była znacznie bardziej nasycona osobliwościami fleksyjnymi niż międzywojenny KW. Odzwierciedliła się w niej znacznie większa rozmaitość form osobliwych.

5

Wybrane zagadnienia składni regionalnej w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” z lat 1924–1939

100%

Joachimiak-Prażanowska J.

Acta Baltico-Slavica

|

2013

|

vol. 37

543-563

RU

В настоящей статье представлены избранные синтаксические явления регионального варианта польского языка в период двадцатилетия между первой и второй мировыми войнами. Это нaиболее характерные особенности синтаксиса северо-восточных районов польского государства. Анализ синтаксических явлений проведен по текстам ежедневной газеты „Kurier Wileński”. В исследуемом журнале автором обнаруженo 48 типов своеобразных региональных синтаксических конструкций – 29 из них показаны в настоящей статье. В газете „Kurier Wileński” появились характерные синтаксические явления (чаще всего описываемые в литературе предмета), а также немало конструкций, функционирующих в послевоенной вильнюсской прессе и в письменном польском языке межвоенного периода в Советской Беларуси, которые на территории бывших северо-восточных районов польского государства раньше не регистрировались. Текстуальная частотность своеобразных синтаксических структур различна. Чаще всего отмечались особенные конструкции с предлогом для (127 примеров) и именные части составного именного сказуемого, употребляемые в форме творительного падежа (111), а также предложения с нулевой связкой (49) и следующие конструкции: w Białorusi / do Białorusi (34), łotewska i estońska delegacje (28), chronić od czegoś (27), czekać czegoś (22). Большинство, однако, синтаксических особенностей в исследуемых текстах, засвидетельствованы единичными примерами (1–2 примера). Как показал анализ, свыше 70% синтаксических явлений в газете „Kurier Wileński” это кальки русских структур. Почти все остальные конструкции поддерживались влиянием русского языка. В журналах позднейшего периода процент русизмов еще больший. Таким образом, синтаксис севернокресовой польской прессы был и в дальнейшем остается под очень сильным влиянием русского языка.

6

Rusycyzmy w „Kurierze Wileńskim” (1925–1939)

100%

Joachimiak-Prażanowska J.

Acta Baltico-Slavica

|

2010

|

vol. 34

EN

Russicisms in „Kurier Wileński” (1925–1939)The article occurs to be the analysis of Russicisms excerpted from “Kurier Wileński”, a common known newspaper addressed to a wide group of Polish people residing in Vilnius. The daily newspaper was one of the longest revealing Polish papers at the Vilnius Region. It was also edited during the whole two decades of interwar. The gathered lexical phenomenon of the years 1925–1939 became confronted with the Polish and Russian resources of definition and translation dictionaries. As the comparative source one used also the etymological dictionaries and language guides.The author has noted 100 borrowings from Russian language. There were 36 lexemes in ethnic Polish language of the annexed territory period, 11 units (bojar, lejtenant, podniesienie, spotkać, tarakan, tuziemiec, uradnik, uriadnik, wojłok, wypisać, żulik) functioned in Polish used in the Northern Borderland in twenty-year interwar period, 31 words were registered in the afterwar Vilnian Polish language. In the 20s the editors of the examined paper introduced in inverted commas several Russicisms, indicating that they know their peculiarity. In the 30s in “Kurier Wileński” one found many more such units. The editors more and more often distanced themselves from the regional lexis, which may indicate the growth of their language conciousness resulting from the contacts with the Polish language with the centre, as well as, the local care of language clarity and correctness. One may deduct that, as the years went by, the language of “Kurier Wileński” editors was becoming, though very slowly, purified of regional borrowings. Русские заимствования в газете „Kurier Wileński” (1925–1939)В статье проведен анализ заимствований из русского языка, появившихся в газете „Kurier Wileński”, предназначенной широкому кругу читателей – поляков, проживающих в Вильнюсе. Эта газета отличалась самым длительным существованием среди других изданий прессы. Она издавалась почти весь двадцатилетний междувоенный период.Собранный лексический материал (1925–1939 годов) сопоставлен с польскими и русскими описательными словарями. Для сравнения использовались также этнологические словари и языковедческие справочники.Автор статьи выделил 100 заимствований из русского языка. Из них 36 лексем употреблялось в польском языке периода раздела на территории этнической Польши. 11 единиц (bojar, lejtnant, podniesienie, spotkać, tarakan, tuziemiec, uradnik, wojłok, wypisać, żulik) употреблялось в междувоенное двадцатилетие на северо-востоке страны (виленщина), 31 слов отмечено в послевоенном виленском польском языке. В тридцатые годы редакторы исследованной газеты несколько десятков русских заимствований записали в кавычках, чем подчеркивали, что они осознают характер данных слов. В сороковые годы в газете появилось еще больше таких единиц, а это обозначает, что редакторы избегали употпебления диалектной лексики, что, в свою очередь свилетельствует о повышении их языкового сознания, благодяря контактам с языком центра страны, а также о заботе о безупречности языка.Можно утверждать, что язык редакторов газеты „Kurier Wileński” медленно, но и постепенно очищался от местных нелитературных единиц.

7

Osobliwe analityzmy słownikowe i frazeologizmy w polskojęzycznej wileńskiej prasie międzywojennej. (Na materiale „Kuriera Wileńskiego”)

100%

Joachimiak-Prażanowska J.

Acta Baltico-Slavica

|

2014

|

vol. 38

EN

Specific dictionary analytisms and idiomatic phrases in the Polish interwar Vilnius press (on the basis of the “Kurier Wileński”)This article presents specific dictionary analytisms and idiomatic phrases used in the Polish language of Kurier Wileński in the interwar period.I have found 50 dictionary analytisms (7 citations included) and 5 idioms (1 citation included).Amongst specific analytisms the Russicisms dominate: 31 items. Older Polish vocabulary creates a large group: 10 items. Six out of these phrases stand for recessive elements, four – are a part of obsolete lexis. One ephemeral unit (narzędzia moczowe) and one regionalism (skład apteczny) have appeared.The genesis of 5 unique idiomatic phrases excerpted from Kurier Wileński is shown in a following way: 3 Russicisms, 1 Ukrainian or Bielarusian borrowing (duby smalone), 1 idiomatic phrase of an unknown origin (ruszać się jak mucha w śmietanie).The textual frequency of appearance of all the collected peculiar lexical phenomena was in total 81 examples.As the analysis denoted, in the second decade of the period between the Wars the language of the editors of Kurier Wileński was less saturated with uniqueness than in the first ten years after the First World War. It could be – yet in the weak form – the result of contact of the Vilnius Region with ethnic Poland lands within one country. Osobliwe analityzmy słownikowe i frazeologizmy w polskojęzycznej wileńskiej prasie międzywojennej. (Na materiale „Kuriera Wileńskiego”)W niniejszym artykule przedstawiono osobliwe analityzmy słownikowe i frazeologizmy funkcjonujące w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” w dwudziestoleciu międzywojennym.Z badanej gazety wyekscerpowano łącznie 50 analityzmów słownikowych (w tym 7 cytatów) i 5 frazeologizmów (w tym 1 cytat).W grupie osobliwych analityzmów dominują rusycyzmy: 31 jednostek. Stosunkowo licznie reprezentowane jest starsze słownictwo ogólnopolskie: 10 jednostek. Sześć spośród nich to elementy recesywne, 4 leksemy należą zaś do leksyki przestarzałej. W badanym dzienniku napotkano 1 jednostkę efemeryczną (narzędzia moczowe) oraz 1 regionalizm (skład apteczny).Geneza 5 osobliwych frazeologizmów wynotowanych z KW przedstawia się następująco: 3 rusycyzmy, 1 ukrainizm lub białorutenizm (duby smalone), 1 frazeologizm o niejasnym pochodzeniu (ruszać się jak mucha w śmietanie).Frekwencja tekstowa wszystkich zgromadzonych osobliwych jednostek leksykalnych była niewielka i wynosiła łącznie 81 wystąpień.Jak wykazała analiza, w drugim dziesięcioleciu okresu międzywojennego język redaktorów KW był nieco mniej nasycony osobliwościami niż w pierwszych latach po I wojnie światowej. Mógł to być – słaby jeszcze – efekt zbliżenia Wileńszczyzny z Polską etniczną w granicach jednego państwa.

8

Wybrane zagadnienia składni regionalnej w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” z lat 1924–1939

100%

Joachimiak-Prażanowska J.

Acta Baltico-Slavica

|

2013

|

vol. 37

EN

Selected issues in regional syntax questions in the language of Kurier Wileński from the years 1924–1939The article presents issues of choice in the scope of regional syntax. These are characteristics the most characteristic for the syntax of north and east Borderland.The analysis of the collected syntax characteristics was conducted by means of Kurier Wileński material.48 types of specific syntax structures were excerpted from the questioned newspaper (29 of them were chosen in this article for presentation). In Kurier Wileński one finds north Borderland syntax questions (ones the most often described in the literature of the subject), and several specific constructions functioning in the post-war Vilnius newspapers, however not registered earlier on the Borderland.The text frequency of the structures was diverse. One noted the most often specific constructions with the preposition dla (127 certifications), and adjectival predicatives in ablative (111), as well as nominal sentences without copula (49), and the following structures: w Białorusi / do Białorusi (34), łotewska i estońska delegacje (28), chronić od czegoś (27), czekać czegoś (22). However the greatest amount of syntax characteristics occasionally occurred in the questioned texts (1–2 certifications).As it was proved by the analysis, more than 70% of the syntax characteristics found in Kurier Wileński are the loan translations of Russian structures (at the same time nearly all the remaining constructions are based on Russian language). In the subsequent newspapers the percentage of Russicisms was even higher. On these grounds the north Borderland syntax was and is highly Russificated. Избранные явления синтаксических особенностей регионального польского языка в газете «Kurier Wileński» 1924–1939 годовВ настоящей статье представлены избранные синтаксические явления регионального варианта польского языка в период двадцатилетия между первой и второй мировыми войнами. Это нaиболее характерные особенности синтаксиса северо-восточных районов польского государства. Анализ синтаксических явлений проведен по текстам ежедневной газеты «Kurier Wileński». В исследуемом журнале автором обнаруженo 48 типов своеобразных региональных синтаксических конструкций – 29 из них показаны в настоящей статье. В газете «Kurier Wileński» появились характерные синтаксические явления (чаще всего описываемые в литературе предмета), а также немало конструкций, функционирующих в послевоенной вильнюсской прессе и в письменном польском языке межвоенного периода в Советской Беларуси, которые на территории бывших северо-восточных районов польского государства раньше не регистрировались. Текстуальная частотность своеобразных синтаксических структур различна. Чаще всего отмечались особенные конструкции с предлогом для (127 примеров) и именные части составного именного сказуемого, употребляемые в форме творительного падежа (111), а также предложения с нулевой связкой (49) и следующие конструкции: w Białorusi / do Białorusi (34), łotewska i estońska delegacje (28), chronić od czegoś (27), czekać czegoś (22). Большинство, однако, синтаксических особенностей в исследуемых текстах, засвидетельствованы единичными примерами (1–2 примера). Как показал анализ, свыше 70% синтаксических явлений в газете «Kurier Wileński» это кальки русских структур. Почти все остальные конструкции поддерживались влиянием русского языка. В журналах позднейшего периода процент русизмов еще больший. Таким образом, синтаксис севернокресовой польской прессы был и в дальнейшем остается под очень сильным влиянием русского языка.

9

III Мiжнародная летняя школа беларусiстыкi, Мiнск, 01–16 лiпеня 2017 г.

63%

Duszyński-Karabasz H., Joachimiak-Prażanowska J.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2018

|

vol. 18

347-349

Refine search results

5 Acta Baltico-Slavica

2 Studia Wschodniosłowiańskie

1 Poradnik Językowy

1 Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

9 Joachimiak-Prażanowska J.

1 Duszyński-Karabasz H.

2 2018

1 2017

1 2015

1 2014

2 2013

1 2011

1 2010

O wahaniach w doborze spółgłosek szeregu szumiącego, syczącego i ciszącego w międzywojennej polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego”

Leksykalne zapożyczenia rosyjskie w „Tygodniku Ilustrowanym” z lat 1926–1930

Kilka uwag o zjawiskach z zakresu konsonantyzmu w międzywojennej polszczyźnie północnokresowej (na przykładzie Kuriera Wileńskiego)

Północnokresowe cechy fleksyjne w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” w dwudziestoleciu międzywojennym

Wybrane zagadnienia składni regionalnej w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” z lat 1924–1939

Rusycyzmy w „Kurierze Wileńskim” (1925–1939)

Osobliwe analityzmy słownikowe i frazeologizmy w polskojęzycznej wileńskiej prasie międzywojennej. (Na materiale „Kuriera Wileńskiego”)

Wybrane zagadnienia składni regionalnej w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” z lat 1924–1939

III Мiжнародная летняя школа беларусiстыкi, Мiнск, 01–16 лiпеня 2017 г.