Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 18

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Garować – o pewnym mało znanym, a wieloznacznym czasowniku

100%
Osowski B.
Slavia Occidentalis
|
2020
|
issue 77/1
103-112
EN
Garować is a word which at present belongs primarily to the colloquial variety of the Polish language. Wielki słownik języka polskiego [The Great Dictionary of the Polish Language] mentions 6 meanings of the verb. However, this number does not exhaust the range. The goal of the article is to present the scope of the contemporary meanings of the word. To this end, an online questionnaire was distributed which produced 1,302 replies related to the subject of my interest. The article presents excerpted meanings arranged by prevalence (taking into consideration, if relevant, data of geographic and sociological nature). Next, a scheme of the meanings’ affiliation was suggested. Therefore, this text connects with the works using both the achievements of lexicography as well as empirical research into semantics, based on the ndata from the questionnaires.
2
Publication available in full text mode
Content available

Przytaczanie cudzych wypowiedzi w XVIII-wiecznych inwentarzach z terenu Wielkopolski

100%
Osowski B.
Poradnik Językowy
|
2017
|
vol. 749
|
issue 10
77-85
EN
The analysed material is derived from stock lists of the Greater Poland nobility from the second half of the 18th century. This paper elaborates on quotations of the statements introduced by verba dicendi. The aim of the study is to provide a list of verba dicendi, to analyse their forms, and to describe the ways of entering quotations.
3
Publication available in full text mode
Content available

Wykładniki ekwiwalencji w wybranych inwentarzach z XVIII wieku

100%
Osowski B.
Gwary Dziś
|
2021
|
vol. 14
219-226
EN
Exponents of equivalence in inventories from the 18th century. The article presents the exponents of equivalence by means of which equivalence is determined in a text. The intra-system relation (within a single language), disregarding equivalence in translation, has been considered. Equivalence is a semantic relationship that connects at least two elements (equivalents). The equivalents are corresponding in a text i.e. they have a common reference (e.g. Yankees = Americans), and may assume the form of single words or longer phrases (e.g. Japan = The Land of Cherry Blossoms). Dialectologists can find equivalence useful as it can be applied in a text to juxtapose literary and dialectal units. Syntactic, punctuation and lexical means have been distinguished.
PL
Artykuł przedstawia wykładniki ekwiwalencji, za pomocą których jest ona w tekście ustanawiana. Będziemy rozważać relację wewnątrzsystemową, w obrębie jednego języka, na boku pozostawiając ekwiwalencję w przekładzie. Ekwiwalencja to relacja semantyczna łącząca co najmniej dwa elementy (ekwiwalenty). Ekwiwalenty są równoważne w danym tekście, tj. mają wspólny referent (np. Jankesi = Amerykanie), i mogą przyjmować formę pojedynczych wyrazów lub dłuższych fraz (np. Japonia = Kraj Kwitnącej Wiśni). Ekwiwalencja może być przydatna dla dialektologa, ponieważ może służyć w tekście do zestawiania jednostek literackich i gwarowych. Wyróżniono środki składniowe, interpunkcyjne i leksykalne.
4
Publication available in full text mode
Content available

Podwórkowa przekąska. Gwarowe i potoczne nazwy tasznika pospolitego

100%
Osowski B.
Poradnik Językowy
|
2022
|
vol. 791
|
issue 2
103-112
EN
Shepherd’s purse is a common weed in Poland. Its various colloquial and dialectal names can be found in the literature dedicated to herbalism, yet there is no linguistic study on this subject. This issue is discussed in this paper. Using an online survey, the contemporary Polish names of the plant have been collected. The material is composed of 33 names analysed in terms of classifi cation into variants of Polish, geographical distribution, semantic motivation. A unit used within a limited geographical area is chleb babajagi, with its centre in Greater Poland. The names chlebek świętojański, Boży chlebek, babi chlebek, chleb, chlebek, chlebki are colloquial in turn.
5
Publication available in full text mode
Content available

Między wyjątkowością a wstydem. Świadomość językowa mieszkańców powiatu ostrowskiego

100%
Osowski B.
Gwary Dziś
|
2019
|
vol. 11
EN
The article presents issues related to language awareness. The purpose of the text is to present the opinions of residents of Ostrów Wielkopolski powiat about dialects. The material was obtained by means of an online survey. The analysis raises several issues: the occurrence of dialects around Ostrów Wielkopolski, the identified features of dialects, associations evoked by the word “dialect” (the dialect stereotype), the geography of dialects as perceived by the respondents, attitude to dialects, generational occurrence of dialects.
PL
W artykule zajęto się zagadnieniami związanymi ze świadomością językową. Celem tekstu jest przedstawienie, co mieszkańcy powiatu ostrowskiego sądzą o gwarach. Materiał pozyskano za pomocą ankiety internetowej. Analiza porusza kilka kwestii: występowanie gwar w okolicach Ostrowa Wielkopolskiego, zauważane cechy gwar, skojarzenia wywołane przez słowo „gwara” (potoczny stereotyp gwary), geografia gwar w świadomości ankietowanych, stosunek do gwary, pokoleniowe występowanie gwary.
6
Publication available in full text mode
Content available

Geografia wybranych określeń związanych ze szkołą – ‘gumka do mazania’ i ‘temperować’

100%
Osowski B.
Poradnik Językowy
|
2023
|
vol. 801
|
issue 2
65-76
EN
School equipment has not been a common object of interest for dialectologists and therefore this article focuses on two issues that have not been discussed to date, i.e. names of an item used for removing marks made by a pencil and a verb for sharpening a pencil, crayon, etc. The research material is the data collected by means of an online survey. The geography of the analysed lexemes, their presence in selected lexicographic sources and origin is discussed.
7
Publication available in full text mode
Content available

Koncepcja Słownika języka i kultury Wielkopolski a seria Wielkopolskie Słowniki Regionalne

100%
Osowski B.
Poradnik Językowy
|
2023
|
vol. 808
|
issue 9
84-91
EN
The Greater Polish dialect is one of the least developed ones in Poland in terms of lexicography. There are amateur dictionaries available and thematic dictionaries on individual parts of the dialect have been published, but there is no lexicographic study covering the entire Greater Poland proper. A publication of this type will therefore fill this gap. Moreover, the existence of dictionaries (or works on them) from other regions will enable comparative and general dialectal studies. This text is a conceptual rather than a material, analytical, or synthetic study. Its objective is to present the idea of a dictionary covering the whole Greater Poland.
PL
Dialekt wielkopolski jest jednym z najsłabiej opracowanych w Polsce pod względem leksykograficznym. Istnieją słowniki amatorskie oraz rozpoczęto wydawanie słowników tematycznych z poszczególnych części dialektu, brak jednak opracowania leksyki dotyczącego całej Wielkopolski właściwej. Publikacja tego typu będzie zatem wypełnieniem owej luki. Ponadto dzięki istnieniu słowników (lub pracom nad nimi) z innych regionów możliwe będą badania porównawcze oraz o charakterze ogólnogwarowym. Niniejszy tekst nie jest studium o charakterze materiałowym, analitycznym czy syntetycznym, lecz opracowaniem koncepcyjnym. Jego zadaniem jest przybliżenie pomysłu słownika ogólnowielkopolskiego.
8
Publication available in full text mode
Content available

Techniki ustanawiania ekwiwalencji w wybranych tekstach stylu urzędowego z XVII i XVIII wieku

100%
Osowski B.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
|
2021
|
vol. 28
|
issue 1
101-108
EN
Equivalence may be interpreted as the relationship between units of the same language or two different languages. The article analyses the equivalence between units of the same linguistic system, with the assumption that equivalence is the relationship between words/phrases with a common referent. This is a semantic relationship strongly dependent on context; one which is fully realised only on the level of parole, a specific use. The analysed material comprises inventories, surveys and testaments from the seventeenth and (mostly) eighteenth centuries. The aim of the article is to present the methods for determining equivalence between the units present in the text. Seven of such methods are highlighted.
9
Publication available in full text mode
Content available

Od rozmowy do słownika. Słownik gwarowy jako efekt współpracy szkoły i uniwersytetu

100%
Osowski B.
Polonistyka. Innowacje
|
2019
|
issue 9
171-180
EN
The article describes the possibility of a project activity – creating a school dialect dictionary. Attention was drawn to the importance of regional education and dialect as a component of regional culture. Also described are the students’ preparations for the project, specific solutions adopted in the dictionary (the way of writing, entry structure), the use of work effects (dictionary) in the school didactics.
PL
W artykule opisano możliwość działania projektowego – stworzenia szkolnego słownika gwarowego. Zwrócono uwagę na znaczenie edukacji regionalnej oraz gwar jako składnika kultury regionalnej. Opisano także przygotowanie uczniów do projektu, konkretne rozstrzygnięcia przyjęte w słowniku (sposób zapisu, budowa hasła), wykorzystanie efektów pracy (słownika) w dydaktyce szkolnej.
10
Content available remote

[Recenzja], Maciej Rak, Językowo-kulturowy obraz zwierząt utrwalony w animalistycznej frazeologii gwar Gór Świętokrzyskich i Podtatrza (na tle porównawczym)

100%
Osowski B.
Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
|
2009
|
vol. 8
196-203
11
Publication available in full text mode
Content available

Cechy językowe akt stanu cywilnego z lat 1809–1823 parafii myśliborskiej

100%
Osowski B.
Slavia Occidentalis
|
2014
|
issue 71/1
79-107
PL
The studied documents of the registry are linked by the time and place of origin as well as the person of the priest Celestyn Zaręba Cielecki – a parish-priest in Myślibórz who signed almost all documents from the discussed period. Nevertheless, on the basis of linguistic and graphical analysis, it has been established that the documents were drafted by as many as 13 different writers. The aim of the article is to present the non-normative features and to try to answer the question whether – on the basis of the linguistic features of the documents – we can determine the place of origin of the writers. Were they the persons representing local dialectic features, i.e., of the eastern Great Poland (Wielkopolska), or they came from other regions?
12
Content available remote

Z przeszłości gwar Wielkopolski wschodniej. Na podstawie akt stanu cywilnego Goliny i Kawnic z roku 1821

100%
Osowski B.
LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
|
2013
|
issue 1(15)
157-172
EN
During the period of partitions, eastern Greater Poland was in a special situation. It was doubly a linguistic periphery, both with regard to the rest of the region and to the major centres of cultural life (Cracow and Warsaw). In the 19th c., the principle “we speak as we write, and we write as we speak” was in wide use, meaning that the manuscripts from those times can be used to analyze the non-normalized language. Based on this assumption, the article discusses acts of civil status from the year 1821 from Golina and Kawnice (Konin municipality).
13
Publication available in full text mode
Content available

Selected aspects of the existence of Slavic dialects in the Internet

100%
Osowski B.
Gwary Dziś
|
2020
|
vol. 13
PL
Materiał badawczy dotyczy gwar wiejskich i miejskich oraz dialektów niemal całej Słowiańszczyzny: z terenu Białorusi, Bułgarii, Czech, Macedonii, Polski, Serbii, Słowacji, Ukrainy. Artykuł składa się z części teoretycznej poświęconej badaniom językoznawczym nad siecią i komunikacji komputerowej oraz dwóch części analitycznych. Pierwsza, o charakterze ogólnym, ma za cel określenie kodów używanych na badanych fanpage’ach oraz motywacji ich zakładania. Cel drugiej części analitycznej, mającej charakter rozważań szczegółowych, to omówienie budowy postów słownikowych na przykładzie jednego z najstarszych, polskich fanpage’y poświęconych tematyce gwarowej Dawniej tutej – gwara wielkopolska.
EN
The research material pertains to rural and urban subdialects and dialects of nearly all the Slavic languages spoken in Belarus, Bulgaria, the Czech Republic, Macedonia, Poland, Serbia, Slovakia, Ukraine. The article consists of a theoretical part (dedicated to linguistic research into the Internet, computer-mediated communication) and of two analytical parts. The first of them, more general, is aimed at defining the codes used on the surveyed fan pages and the reasons for creating thereof. The goal of the other analytical part, which consists of detailed considerations, is to present the structure of dictionary posts by using Dawniej tutej – gwara wielkopolska, one of the oldest Polish fan pages dedicated to subdialects.
14
Publication available in full text mode
Content available

Linguistic geography and historical material. An example of inventory ledgers from the second half of the 18th century kept in Wielkopolska

100%
Osowski B.
Gwary Dziś
|
2020
|
vol. 13
111-134
PL
Niniejsza praca wpisuje się w nurt dialektologiczny geografii językowej. Analizowany materiał to wielkopolskie inwentarze dóbr szlacheckich z 2. połowy XVIIIwieku. Zakłada się, że ówczesna wielkopolska polszczyzna regionalna była wewnętrznie zróżnicowana w wymiarze geograficznym i zróżnicowanie to nie miało charakteru przypadkowego, lecz wpływały na nie takie czynniki, jak: wykształcenie uczestników aktu komunikacji (w tym pisarzy) i opanowanie przez nich polszczyzny literackiej, wpływy gwarowe, wpływy obcych języków, obecność elementów archaicznych i innowacyjnych. Zróżnicowanie to odbija się w inwentarzach, a ich analiza miała za cel wyekscerpowanie przykładów wariantów leksykalnych. W niniejszej pracy przytoczono 4 wybrane przykłady: ‘bogaty chłop’, ‘ziemniaki’, ‘mała izba’, ‘niebieski’. Stworzono dla nich mapy. Po części analitycznej sformułowano uogólnienie na temat wariantywności w badanych źródłach (typy wariantywności, jej źródła, poziomy, typy wariantów).
EN
This work connects with the dialectological aspect of linguistic geography. The analysed material consists of inventory ledgers kept in Wielkopolska in the second half of the 18th century for nobility possessions. It is assumed that the then regional variety of the Polish language spoken in Wielkopolska was geographically diverse and this diversity was anything but accidental. It was affected by the education of the communication actors (including the writers) and their command of the literary Polish language, dialectal influences, impact of foreign languages, presence of archaic and innovative elements. This diversity is reflected in inventory ledgers; an analysis thereof was aimed at excerpting examples of lexical variants. This work contains 4 selected examples: ‘bogaty chłop’ [a wealthy farmer], ‘ziemniaki’ [potatoes], ‘mała izba’[a small room], ‘niebieski’ [blue]. Maps have been created for them. The analytical part is followed by generalisation of the variability in the surveyed sources (types of variability, its sources, levels, types of variants).
15
Publication available in full text mode
Content available

Świadomość językowa na temat gwary wśród mieszkańców Konina i okolic

100%
Osowski B.
Socjolingwistyka
|
2021
|
vol. 35
213-225
EN
The paper shows the results of an internet survey on metalinguistic awareness about the dialect conducted among the inhabitants of Konin region (including towns and villages). It is an interesting area for sociological reasons (intensive development of the city in the 1960s and 1970s, rapid industrialization of the region and numerous migrations) and language (dialectal borderland and the influence of the language brought by former migrants). The attitudes of the respondents towards dialect were examined, how they evaluates this type of language and whether they use it. The analysis of 147 questionnaires makes it possible to take into account such criteria as age, sex, education and place of residence. An additional aim of the article is to formulate conclusions as to the use of an online survey in the study of language awareness about dialect.
PL
W artykule analizowano wyniki ankiety internetowej dotyczącej świadomości językowej na temat gwary przeprowadzonej wśród mieszkańców Konina i okolic. Jest to teren ciekawy ze względów socjologicznych (intensywny rozwój miasta w latach  60. i 70. XX wieku, szybkie uprzemysłowienie regionu i liczne migracje) oraz językowych (pogranicze dialektalne oraz wpływ języka przyniesionego przez dawnych migrantów). Badano postawy, jakie wskazana grupa zajmuje wobec gwary, jak ocenia tę odmianę języka i czy się nie posługuje. Analiza 147 ankiet daje możliwość uwzględnienie takich kryteriów jak wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania. Dodatkowym celem tekstu jest sformułowanie wniosków, co do wykorzystania ankiety internetowej jako narzędzia w badaniu świadomości językowej na temat gwary.
16

Germanizmy leksykalne w gwarze miejskiej Poznania i brneńskim hantecu

100%
Osowski B.
Slavia Occidentalis
|
2013
|
issue 70/1
101-114
PL
The article offers a comparison of lexical Germanisms which occur in the urban sub-dialects of Brno and Poznań, two cities located at a significant distance from each other. The analysed vocabulary has been divided into: A) words which are part of the general German language, B) words which could not be classified asGerman due to the following criteria: a) chronological, b) stylistic, c) limited territory, d) unofficial nature and e) social. The analysis has demonstrated that, despite there being no contact between the two cities, as many as 32 words (preferences) in the sub-dialects have identical or similar meaning.
17
Publication available in full text mode
Content available

Współczesne zróżnicowanie używanych przez Polaków nazw ‘galarety z mięsa’

100%
Osowski B.
Gwary Dziś
|
2022
|
vol. 15
163-172
EN
The article presents the terms of a dish, namely ‘aspic’. The focus was on names that differ from the general Polish language (e.g. galart, zylc, studzienina, tymbalik). Their frequency and territorial range have been presented. The current state (the material was collected via an online survey in 2019-2020) was confronted with older data from 50 years ago, owing to which a picture emerged of the linguistic changes that took place. On the basis of the lexicographic query and social spread, regionalisms such as galart have been identified.
PL
Artykuł prezentuje określenia pewnego dania – ‘galarety z mięsa’. Skupiono się na nazwach dyferencyjnych wobec polszczyzny ogólnej (np. galart, zylc, studzienina, tymbalik). Zaprezentowano ich frekwencję oraz zasięg terytorialny. Stan współczesny (materiał zebrano za pomocą ankiety internetowej w latach 2019–2020) skonfrontowano z danymi starszymi, sprzed 50 lat, dzięki czemu uzyskano obraz zaszłych zmian językowych. Na podstawie kwerendy leksykograficznej oraz analizy rozprzestrzenienia społecznego wskazano regionalizmy, takie jak galart.
18
Publication available in full text mode
Content available

Sprawozdanie z konferencji Gwara i tekst (Kraków, 27–28 września 2013)

38%
Kobus J., Osowski B.
Slavia Occidentalis
|
2013
|
issue 70/1
187-191
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.