Search results

1

Czy ksiądz Piotr Skarga wdawał się w politykę? Wokół sporu o polityczne zaangażowanie ks. Piotra Skargi SI

100%

Bruździński A., Uniwersytet Papieski Jana Pawła II K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2013

|

vol. 21

|

issue 3

EN

One of the many complaints directed against the Jesuit Father Piotr Skarga (1536–1612), the preacher of the Polish King Sigismund III Vasa (1566–1632) was the accusation of meddling in politics. During the period of seditions and religious squabbles of Polish nobility of that time he was even described as „praecipuus turbator Reipublicae” (Chief Disturber of the Republic). In response to these accusations the ambivalence of the term “politics” must be emphasised. According to the classic definition, politics is a sagacious care about the common good. According to one of the modern definitions, however, by Max Weber, it is a deprived-of-ethics drive to take over and retain power. In the classic understanding of politics, all actions by Father Skarga, be it in the field of preaching, charity or education were politically tinted. In the modern understanding, however, they cannot be perceived as political but at the most, pre-political, that is aimed at shaping the political attitudes of the society which Skarga formed through his preaching and social actions.

2

Forms of piety among members of religious confraternities in Krakow in the early modern period

100%

Bruździński A.

Folia Historica Cracoviensia

|

2015

|

vol. 21

103-146

EN

The author analyses forms of piety among Krakow religious confraternities, both those which originated already in the Middle Ages and those from the post-Trent epoch. There were dozens of confraternities in the early modern Krakow. The author was able to trace back 36 religious confraternities, active in as many as 51 communities. The article shows that almost every member of each stratum of the urban community, from the patriciate to the commoners, belonged to a religious confraternity of sorts. Confraternities had many functions, but the religious education of Krakow inhabitants was the most significant. In each subsection the author presents various forms of fraternal piety, namely: Christ-centric piety, pneumahagic piety, Marian piety, the worship of angles and saints, as well as the eschatological dimension. Towards the end, the article contains briefly characterises the charitable activities of religious confraternities. The author concludes that religious confraternities played an important role in building the Catholic awareness of the society, and the fraternal piety was indeed a basis and a catalyst of the growth of the city of Krakow.

PL

Autor analizuje formy pobożności krakowskich bractw religijnych, zarówno tych, które powstały jeszcze w średniowieczu, jak i tych z epoki potrydenckiej. W nowożytnym Krakowie działało kilkadziesiąt bractw. Autorowi udało się potwierdzić źródłowo 36 religijnych konfraterni działających wówczas w 51 wspólnotach. Artykuł pokazuje, że niemal każdy członek poszczególnych warstw społeczności miejskiej, od bogatego patrycjatu poczynając, a na ubogim plebsie kończąc, należał do bractw religijnych. Bractwa miały wiele funkcji, jednak jedną z ważniejszych było wychowanie religijne społeczeństwa Krakowa. Autor w podrozdziałach przedstawia różne formy pobożności brackiej: pobożność chrystocentryczną, pobożność pneumahagijną, pobożność maryjną, kult aniołów i świętych, jak również jej wymiar eschatologiczny. W ostatniej części artykułu scharakteryzowana została także działalność charytatywna bractw religijnych. Na zakończenie autor dochodzi do konkluzji, że bractwa religijne odgrywały istotną rolę w budowie katolickiej świadomości społeczeństwa, natomiast sama pobożność bracka była niewątpliwie podłożem i katalizatorem rozwoju Krakowa.

3

Stanisław Lubomirski (1583–1649) – fundator wiśnickiego klasztoru Karmelitów bosych

100%

Bruździński A.

Folia Historica Cracoviensia

|

2013

|

vol. 19

91–117

PL

W 1649 roku zmarł Stanisław Lubomirski h. Drużyna lub Śreniawa bez Krzyża, fundator klasztoru Karmelitów bosych w Nowym Wiśniczu. Był synem Sebastiana, kasztelana małogoskiego i Anny z Ruszczy Branickiej, urodził się w 1583 roku. Uczył się w kolegium jezuickim w Monachium, studia uniwersyteckie odbył w Padwie (1600), odbył też podróże po Francji i Niderlandach. W 1613 roku poślubił księżną Zofię Ostrogską (zm. 1622), z którą miał trzech synów oraz dwie córki. Zwycięstwo chocimskie w 1621 roku zapewniło mu wielkie uznanie i sławę. Otrzymał godności i urzędy: w 1620 roku podczaszego koronnego i zastępcy hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza, w 1628 roku – wojewody ruskiego, w 1638 roku – wojewody krakowskiego. Król nadał mu 7 starostw. Był wybitnym przedstawicielem współczesnego sobie pokolenia a zarazem nowego rodzaju działaczy sceny politycznej. „Jego dom wzniósł się świeżo między najpierwsze w Rzplitej – na regalizmie, na usługach wojennych, ale zwłaszcza na soli i skrzętnej gospodarce”, do tego stopnia, iż w zupełności uniezależnił się od króla. Pomimo że „posiadał gwałtowne usposobienie, ogromną ambicję i niemal bezgraniczną pychę”, wykazywał się troską o ojczyznę, jak też o innych ludzi szczególnie bliżej z nim związanych, dla których potrafił być życzliwy i dobry. Dochodziło w ten sposób do wiązania się uboższej szlachty, zwłaszcza uciekającej przed deklasacją, z Lubomirskimi, co z kolei oddziaływało na dalsze znaczenie tego rodu. Śreniawita ten otoczył zatem swym patronatem sporą grupę uciekającej pod jego opiekę klienteli. Nie należy zapominać także, iż nie tylko stworzył wspaniały dwór – najpotężniejszą w kraju twierdzę, ale przede wszystkim środowisko, gdzie urzekał wschodnim przepychem i wielkopańską ekstrawagancją i był zasłużonym i hojnym mecenasem. Biorąc to wszystko pod uwagę, możemy uznać Lubomirskiego nie tylko za wybitną postać w historii Polski pierwszej połowy XVII wieku, ale i za wzór osobowy polskiego parlamentarzysty i senatora. Nowy Wiśnicz zaś, ze swoim klasztorem dziś nieistniejącym, to nie tylko prowincjonalne miasteczko, ale także miejscowość, gdzie wielka historia Polski znalazła swoje miejsce i upamiętnienie. Jest ono więc wymownym przykładem związków „małej ojczyzny” z „ojczyzną większą”, małej miejscowości z życiem całego państwa i narodu, tak w dniach jego chwały, jak i niewyobrażalnego cierpienia.

EN

Stanisław Lubomirski of the coat of arms of Fellowship or Śreniawa without a cross died in 1649. He was the founder of the Discalced (Barefoot) Carmelite Monastery in Nowy Wiśnicz. Lubomirski was the son of Sebastian, the castellan of Małogoszcz and Anna Branicka from Ruszcza. He was born in 1583, later studied at Jesuit College in Munich and at the University of Padua (1600), then travelled widely over France and the Netherlands. In 1613 he married princess Zofia Ostrogska (died in 1622) who gave birth to his 5 children, three sons and 2 daughters. The victory at the battle of Chocim brought him a significant recognition and fame. He received honours and state functions: the royal cup bearer and a deputy of the grand hetman of Lithuania Jan Karol Chodkiewicz in 1620; a Ruthenian voivode in 1628 and then a voivode of Kraków in 1638. The king gave him 7 starosties (royal lands). Lubomirski was an outstanding representative of the contemporary generation as well as of a new breed of political activists. Thanks to his connections with the court, warfare and business skills, he became one of the most important and influential figures in Poland of that time – so important that he became independent of the king. Although he was hot tempered, highly ambitious and utterly arrogant, Lubomirski showed a lot of care for his country as well as other people, especially those who were close to him. He could be really kind and benevolent to them. Such attitude bound the poorer nobility who were escaping from declassing with the Lubomirski’s family, increasing its future significance. Thus this Śreniawa took under his wings a considerable number of noblemen seeking his care. It mustn’t be forgotten that not only did he create a splendid court and the mightiest stronghold in the country as well as the milieu, where he charmed with eastern splendour and lordly extravagance, but above all he was a distinguished and generous patron. Taking it all into consideration, Lubomirski can be regarded not only as an outstanding figure in the history of Poland of the first half of the 17th century but also as a role model of a Polish parliamentarian and senator. Nowy Wiśnicz, accordingly, with its presently non-existent monastery, is nowe not only a provincial town but also a place where a piece of great Polish history found its place and commemoration. The town is therefore a meaningful example of links between ‘a small homeland’ and a ‘bigger homeland’, the links of a small town with the life of the whole country and a nation at the times of its glory and inconceivable suffering.

Refine search results

2 Folia Historica Cracoviensia

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

3 Bruździński A.

1 Uniwersytet Papieski Jana Pawła II K.

1 2015

2 2013

Czy ksiądz Piotr Skarga wdawał się w politykę? Wokół sporu o polityczne zaangażowanie ks. Piotra Skargi SI

Forms of piety among members of religious confraternities in Krakow in the early modern period

Stanisław Lubomirski (1583–1649) – fundator wiśnickiego klasztoru Karmelitów bosych