The article presents the seals used by Duchess Anna Radziwiłł of Mazovia, the widow of Konrad III the Red, during her regency on behalf of her underage sons, Stanisław and Janusz, in 1503–1518. Seven seals are presented, including two previously unknown signet seals belonging jointly to the duchess and her sons, from the short period of their co-rule (1517–1518). The description of each seal contains information on their shape, dimensions, images and inscriptions together with their chronology and examples of use. The practice of using different types of seals (a personal of Duchess Anna, an armorial seal of the deceased duke, signet seals) is analysed, which resulted from the specificity of regency.
PL
Artykuł poświęcony jest pieczęciom, którymi posługiwała się księżna mazowiecka Anna Radziwiłłówna, wdowa po Konradzie III Rudym, w czasie sprawowania rządów regencyjnych w imieniu swoich małoletnich synów – Stanisława i Janusza, w latach 1503–1518. W artykule zaprezentowano siedem pieczęci, w tym dwie dotychczas nieznane pieczęcie sygnetowe, należące wspólnie do księżnej i jej synów, pochodzące z krótkiego okresu ich współrządów (1517–1518). W opisie każdej z pieczęci zamieszczono informacje na temat jej kształtu, wymiarów, wyobrażeń i napisów napieczętnych oraz chronologii i przykładów użycia. Zanalizowano praktykę stosowania poszczególnych rodzajów pieczęci (osobista księżnej Anny, średnia herbowa zmarłego księcia, sygnety), wynikającą ze specyfiki rządów regencyjnych.
The article is the final part of a two-part review of ten lands of the Duchy of Mazovia and the counties that constituted them on the eve of their incorporation into the Kingdom of Poland in September 1526. It presents six northern and eastern lands of: Wyszogród, Zakroczym, Ciechanów, Wizna, Łomża, and Maków-Różan. In total, this area encompassed fourteen counties. All the lands of the Duchy of Mazovia are characterised according to a uniform scheme, in the then-binding seniority system. Particular lands were presented in terms of administrative divisions (state and Church ones), settlement processes, and the state of the urban network, the types and distribution of land ownership, and the position of a given land in the political structures of the duchy, expressed among other things by the functioning of a complete or incomplete hierarchy of offices, and the participation of the nobility of a given land in the exercise of power. Attempts have been made to show the diversity in the degree of development of Mazovian lands and to indicate its genesis.
PL
Artykuł jest drugą częścią przeglądu dziesięciu ziem Księstwa Mazowieckiego i tworzących je powiatów w przededniu włączenia ich do Królestwa Polskiego we wrześniu 1526 r. Przedstawiono w nim sześć ziem położonych w północnej i wschodniej części księstwa: wyszogrodzką, zakroczymską, ciechanowską, wiską, łomżyńską i makowsko-różańską. W sumie obszar ten obejmował czternaście powiatów. Wszystkie ziemie scharakteryzowano według jednolitego schematu, w obowiązującym ówcześnie układzie starszeństwa. Poszczególne ziemie zaprezentowano pod kątem podziałów administracyjnych (państwowych i kościelnych), procesów osadniczych i stanu sieci miejskiej, typów i rozmieszczenia własności ziemskiej oraz pozycji danej ziemi w strukturach politycznych księstwa, wyrażającej się m.in. funkcjonowaniem pełnej bądź niepełnej hierarchii urzędów oraz udziale szlachty danej ziemi w sprawowaniu władzy. Starano się pokazać zróżnicowanie stopnia zagospodarowania ziem mazowieckich i wskazać jego genezę.
This article presents the relationship between two monumental series developed at the Institute of History of the Polish Academy of Sciences – the Historical Atlas of Poland and the Historical-Geographical Dictionary of the Polish Lands in the Middle Ages. From this perspective, the author presents the idea of their development, conceptual assumptions and the history of institutional relations. A separate part is devoted to analysing the use of the Atlas in the compilation of the Dictionary, focusing on the volumes devoted to Mazovia.
PL
Artykuł przedstawia związki między dwiema pomnikowymi seriami opracowywanymi w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk – Atlasem historycznym Polski i Słownikiem historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu. Pod tym kątem omówiono ideę ich powstania, założenia koncepcyjne oraz dzieje powiązań instytucjonalnych. Odrębną część poświęcono analizie wykorzystania Atlasu w opracowywaniu Słownika, koncentrując się na tomach dotyczących Mazowsza.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.