Search results

1

Peter Burke, Społeczna historia wiedzy, przeł. A. Kunicka, Wyd. Aletheia, Warszawa 2016, 656 stron

100%

Grabowska K.

Białostockie Teki Historyczne

|

2017

|

vol. Białostockie Teki Historyczne, 2017, tom 15

2

Cerkiewnosłowianizmy leksykalne w wybranych latopisach białorusko-litewskich

100%

Grabowska K.

Linguodidactica

|

2017

|

vol. 21

PL

Obiektem analizy w niniejszym artykule są cerkiewnosłowiańskie zapożyczenia leksykalne wyekscerpowane z tekstów dwóch XVI-wiecznych zabytków piśmiennictwa starobiałoruskiego: Kroniki Supraskiej oraz Latopisu Krasińskich. W artykule uwzględniono również te wyrazy obce, które poprzez język cerkiewnosłowiański trafiły do języka staroruskiego, jednak genetycznie mogły mieć inne pochodzenie. Na podstawie zebranego materiału zostały wyodrębnione dwa rodzaje zapożyczeń: formalnosemantyczne oraz kalki wyrazowe. W obu latopisach przeważają zapożyczenia leksykalne właściwe, a ich semantyka jest związana głównie ze sferą religijną. Porównanie materiału badawczego wypisanego z Kroniki Supraskiej oraz Latopisu Krasińskich pozwala stwierdzić, iż pierwszy zabytek wykazuje silniejszy związek z tradycją cerkiewnosłowiańską. Większość udokumentowanych w nim zapożyczeń pochodzi z najstarszej części będącej kompilacją wcześniejszych latopisów ruskich.

EN

This article focuses on the analysis of lexical borrowings from the Old Church Slavonic language excerpted from two 16th-century monuments of Old Belorussian writing: the Supraśl Chronicle and the Krasińscy Chronicle. In the article the borrowings which got into the Old Russian language through the Old Church Slavonic language have also been considered, although they could have been of a different provenance. On the basis of the collected data two types of borrowings can be distinguished: structural-semantic and calque. In both chronicles dominate lexical borrowings proper and their semantics is connected mainly with religious matters. The comparison of research material obtained from the Supraśl Chronicle and the Krasińscy Chronicle leads to the conclusion that the former demonstrates stronger links with the Old Church Slavonic tradition. Most of its documented borrowings can be found in the oldest part which is a compilation of earlier Ruthenian chronicles.

3

Latopis Raczyńskich jako XVI-wieczny zabytek latopisarstwa Wielkiego Księstwa Litewskiego (charakterystyka językowa)

100%

Grabowska K.

Acta Neophilologica

|

2017

|

vol. XIX/2

19-27

EN

This article analyzes phonetic phenomena found in one of the monuments of Old Belorussian writing. In the Raczynskis’ Chronicle, representing the second compilation of Belorussian-Lithuanian chronicles, all-Ruthenian characteristics prevail, as well as West-Ruthenian linguistic elements, which are not always consistently realized. Marginal authentication was obtained by the characteristics being grounded in the phonetics of the Polish language and borrowings from Old Church Slavonic.

4

Użycie form praesens historicum w wybranych latopisach białorusko-litewskich

100%

Grabowska K.

Prace Językoznawcze

|

2012

|

issue 14

89-95

EN

Belorussian-Lithuanian chronicles are very important in the literature of the Grand Duchy of Lithuania. They were gradually modified from annual records to narrative forms, which made them similar to West-European chronicles. The analysis of the praesens historicum forms in two 16th-century chronicles: the Suprasl chronicle and Raczynski`s chronicle was made in the article. Both texts contain examples of the praesens historicum forms which very often appear in abundant forms of the past tense. The examples of the praesens historicum forms in plural shown in both chronicles deny one of the theories of the praesens historicum originating from the aorist. There are also other theories explaining the origin of the praesens historicum but they do not fully clarify this issue.

5

Особенно сти склон ения прилага тельных мужского и среднего родов в «Супрасльско й летописи»

100%

Grabowska K.

Linguodidactica

|

2014

|

vol. 18

EN

The subject matter of this article is the characterization of adjective declension system in one of Western-Ruthenian literary monuments. "The Suprasl Chronicle", which is classified by researchers as the first Belorussian-Lithuanian compilation, is in terms of language an unusually rich and varied monument. The analysis of adjective declension conducted in this article indicates that full forms are more numerous than simple ones which are used in "The Suprasl Chronicle" in the function of predicative. In the inflection of full forms some influence of the Old Church Slavonic and Belorussian languages has been observed. In the plural form of simple adjectives there is a noticeable tendency to level endings after feminine inflection paradigm.

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu jest charakterystyka systemu deklinacyjnego przymiotnika w jednym z zabytków zachodnioruskiego piśmiennictwa. „Kronika Supraska”, zaliczana przez badaczy do I redakcji latopisów białorusko-litewskich, jest zabytkiem niezwykle bogatym i różnorodnym pod względem językowym. Przeprowadzona w artykule analiza odmiany przymiotnika pozwala zauważyć przewagę form pełnych nad niezłożonymi, które najczęściej używane są w tekście latopisu w funkcji orzecznika. W odmianie form pełnych odnotowane zostały wpływy języków staro-cerkiewno-słowiańskiego oraz białoruskiego. W liczbie mnogiej przymiotników niezłożonych zauważalna jest tendencja do wyrównywania końcówek według paradygmatu odmiany rodzaju żeńskiego.

6

Sposoby wyrażenia praesens i futurum w Kronice Supraskiej

100%

Grabowska K.

Linguodidactica

|

2016

|

vol. 20

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza form praesens oraz futurum dokonanego i niedokonanego wyekscerpowanych z tekstu Kroniki Supraskiej – zabytku należącego do I redakcji latopisów białorusko-litewskich. W analizowanym tekście formy czasu teraźniejszego oraz przyszłego I uzyskują liczne poświadczenie. Nie odnotowano natomiast żadnej formy II typu futurum niedokonanego. Często formy 3 os. sg. futurum dokonanego użyte są w funkcji praesens historicum.

EN

The article focuses on the analysis of forms of praesens and futurum perfect and imperfect excerpted from the Supraśl Chronicle, which belongs to the first Belorussian-Lithuanian compilation. In the examined text the forms of present and future I tenses are frequently observed. However, not a single form of futurum imperfect of type II has been found. The forms of third person singular futurum perfect are used as praesens historicum.

7

Transformacja arystokracji rzymskiej na terenach galijskich w V wieku

100%

Grabowska K.

Białostockie Teki Historyczne

|

2015

|

vol. Białostockie Teki Historyczne, 2015, tom 13

EN

The article aims to present transformation of Roman aristocracy in the Gaul territory in the V century. Analyzing rich legacy of Sydoniusz Apollinaris, who represented Gaul-Roman elites, we can recreate the picture of Gaul of his days – shown against the background of transformations taking place in the Roman Empire. The V century seems to be critical in the history of Gaul, as it was then that various barbaric tribes, wading through the defense line on the Rhine, “flooded” the Gaul territory. Simultaneously numerous usurpations of imperial power occurred in the West, causing weakening of Roman influence in the dependent provinces. In this situation, Roman aristocracy, playing until that moment a key role in preservation of traditional Roman administration and of Church organizations – deeply rooted in the territories belonging to the Empire, and thus guaranteeing the continuity of the imperial authority – was bound to answer a difficult question: what to do, when the territorial dependency disappears together with the disappearance of the Western Empire? That is why in the West a certain transformation was to occur; a new order, based on three interconnected elements; Romanitas, Germanitas i Christianitas, was to be created.

8

Formy fleksyjne rzeczowników ŏ-tematowych w „Kronice Supraskiej”

100%

Grabowska K.

Linguodidactica

|

2015

|

vol. 19

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest charakterystyce form fleksyjnych rzeczowników ŏ-tematowych w XVI-wiecznym zabytku piśmiennictwa zaliczanym do I redakcji latopisów białorusko-litewskich. Celem artykułu jest analiza odmiany rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego z uwzględnieniem zmian w porównaniu do stanu ogólnoruskiego. Do najistotniejszych zjawisk, które znalazły poświadczenie w tekście „Kroniki Supraskiej”, należą: dążenie do wyrównań międzydeklinacyjnych oraz w obrębie samej deklinacji na *ŏ. Prowadzi to do zwiększenia ilości końcówek dla tego samego przypadku, a także wahań ich użycia. W „Kronice Supraskiej” poświadczenie znajdują szczątkowe formy liczby podwójnej. W większości przypadków zostały one wyrównane do liczby mnogiej. Zabytek charakteryzuje się również niekonsekwencją realizacji kategorii żywotności.

EN

This article discusses the characteristic of ŏ-stem nouns in the 16th-century monument of writing belonging to the first Belorussian-Lithuanian compilation. The purpose of the article is the analysis of the declension of masculine and neuter nouns with regard to alterations in comparison with general Old Russian. The most crucial phenomena which are confirmed in the Supraśl Chronicle are: a tendency to inter-declensional leveling and within the ŏ-declension itself. It leads to an increase in the number of endings of the same case as well as fluctuations in their usage. In the Supraśl Chronicle residual forms of the dual number can be observed. In most cases they were leveled to the plural number. The text is also characterized by the inconsistent usage of the animacy category.

Refine search results

4 Linguodidactica

2 Białostockie Teki Historyczne

1 Acta Neophilologica

1 Prace Językoznawcze

8 Grabowska K.

3 2017

1 2016

2 2015

1 2014

1 2012

Peter Burke, Społeczna historia wiedzy, przeł. A. Kunicka, Wyd. Aletheia, Warszawa 2016, 656 stron

Cerkiewnosłowianizmy leksykalne w wybranych latopisach białorusko-litewskich

Latopis Raczyńskich jako XVI-wieczny zabytek latopisarstwa Wielkiego Księstwa Litewskiego (charakterystyka językowa)

Użycie form praesens historicum w wybranych latopisach białorusko-litewskich

Особенно сти склон ения прилага тельных мужского и среднего родов в «Супрасльско й летописи»

Sposoby wyrażenia praesens i futurum w Kronice Supraskiej

Transformacja arystokracji rzymskiej na terenach galijskich w V wieku

Formy fleksyjne rzeczowników ŏ-tematowych w „Kronice Supraskiej”