Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Określenia dni tygodnia w nazwach miejscowych Polski: historia, pochodzenie, zmiany

100%
Rutkiewicz-Hanczewska M.
Język Polski
|
2019
|
vol. 99
|
issue 4
16-29
PL
Przedmiotem artykułu jest omówienie specyfiki jednej z grup motywacyjnych toponimów, a dokładnie określeń pochodzących od nazw dni tygodnia z uwzględnieniem ich chronologii, lokalizacji i tradycji nazywania. Analizowane nazwy są świadectwem związku danego obszaru kraju z tradycją odbywania jarmarków w określonych dniach tygodnia. W średniowieczu występowały one na całym obszarze Polski. Były to nieukształtowane specyficznie miejsca, o luźnej zabudowie, drewnianej i nieobwarowanej. Z takich osad i wsi targowych często wyrastały późniejsze miasta lokacyjne. Toponimy od nazw dni targowych określają osady o charakterystycznym rozmieszczeniu. Znajdują się one przede wszystkim na ziemi poznańskiej, kaliskiej, pozostałe odnajdujemy na terenie Śląska oraz ziemi łęczycko-sieradzkiej. Nieliczne spotkać można w okolicy ziemi sandomierskiej. W nazwach tych znajdujemy nazwy takich dni, jak: wtorek (wtórek), środa, czwartek, piątek i sobota. Najliczniej reprezentowane są nazwy z leksemem sobota w podstawie. Ten bowiem dzień, jako przedświąteczny, uznawano zapewne za najlepszy do odbywania targów.
EN
The article discusses the specificity of one of the motivational groups of toponyms, and more precisely, terms derived from the names of the days of the week, including their chronology, location and naming tradition. The analysed names show a relationship between a given area of the country and the tradition of holding fairs on strictly defined days of the week. In the Middle Ages, fairs were organised all over Poland. The places were not specifically shaped and were characterised by dispersed wooden and unfortified buildings. Chartered towns often emerged from such settlements and market villages. Characteristically dispersed settlements have toponyms derived from the names of market days. They are found mainly in the Poznań and Kalisz regions, and others are found in Silesia and the areas of Łęczyca-Sieradz. A few can be found in the area of today’s Sandomierz . These names include the names of days such as: Tuesday, Wednesday, Thursday, Friday and Saturday. Names that include Saturday are the most common. This day was probably considered the best for holding fairs as it preceded Sunday.
2
Publication available in full text mode
Content available

Apraxia of Speech

100%
Rutkiewicz-Hanczewska M.
Logopedia
|
2017
|
vol. 46 EN
157-171
EN
This article is devoted to pure apraxia of speech (AOS). It focuses on the characteristics of the speech disorder and the types of accompanying articulation errors. The paper presents the types of AOS, including the most recent reports on the mechanisms underlying the disorder. The author describes the relationship between AOS and oral apraxia, as well as elements of differential diagnosis between AOS, dysarthria and aphasia. The disorder is rarely or erroneously diagnosed in clinical practice due to its unrecognised mechanism and uniqueness caused by its selective nature, among other reasons. AOS and aphasia are usually concurrent disorders.
3
Publication available in full text mode
Content available

Apraksja mowy

100%
Rutkiewicz-Hanczewska M.
Logopedia
|
2017
|
vol. 46
193-210
EN
Apraxia of Speech
4

Dziecięca apraksja mowy

100%
Rutkiewicz-Hanczewska M.
Prace Językoznawcze
|
2020
|
issue XXII/4
151–167
PL
Przedmiotem artykułu jest specyfika apraksji mowy u dzieci, czyli zaburzeń w zakresie przekształcania abstrakcyjnego kodu fonologicznego w ruch artykulacyjny, tj. deficytów dotyczących planowania i/lub programowania ruchów artykulacyjnych, skutkujących niestałością błędów językowych, niepłynnymi przejściami między poszczególnymi segmentami mowy i nieodpowiednią prozodią. Autorka artykułu przedstawia cechy wyróżniające dyspraksję werbalną. Wskazuje także na nierozpoznane jeszcze podłoże zaburzenia oraz na jego ewentualne neurobiologiczne substraty. W drugiej części tekstu zwraca uwagę na specyfikę terapii dziecięcej apraksji mowy ze szczególnym uwzględnieniem metod dostępnych w polskiej logopedii.
EN
The article is concerned with the specificity of childhood apraxia of speech, i.e. a disorder affecting the ability to transform an abstract phonological code into speech movement. Such disorders affect mainly planning and/or programming of motor sequences, which results in inconsistent linguistic errors, disrupted transitions between segments of speech, and inappropriate prosody. The author presents features that distinguish apraxia of speech, pointing also to the underlying cause of the disorder, which has not been recognised yet, and its possible neurobiological substrates. In the second part of the text, the focus is on the specificity of the therapy of verbal apraxia, with particular emphasis on the methods available in Polish speech and language therapy.
5

Formacje potencjalne a późnonowoczesna rodzimość nazewnicza, czyli o produktywności onimiczno-apelatywnej

100%
Rutkiewicz-Hanczewska M.
Prace Językoznawcze
|
2021
|
vol. XXIII/2
55–72
PL
Artykuł jest poświęcony jednemu z najnowszych modeli nazewniczych, wpisujących się w płaszczyźnie apelatywnej w kategorię słowotwórczą nazw miejsc, a utworzonych drogą sufiksacji, za pomocą znanych wykładników słowotwórczych -arnia, -nia, -ownia, lub derywacji paradygmatycznej. W systemie nazewniczym tego typu nazwy mają charakter deproprialny lub odapelatywny. Oznacza to, że tworzy się je od podstaw onimicznych (nazw ulic, placów, budynków) lub apelatywów, które w funkcji nazw miejsc nigdy dotąd nie występowały w systemie apelatywnym (Bezownia, Bucikarnia, Zupiarnia). Powstaje dzięki temu nowa możliwość przyszłego zasilania leksykonu nazw pospolitych jednostkami proprialnymi. Będą to jednak swoiste apelatywizmy wykreowane w planie onimicznym (por. fryzjer → Fryzjernia → fryzjernia; zupa → Zupiarnia → zupiarnia).
EN
The article is devoted to one of the most recent naming models which, on the appellative plane and from the point of view of word formation, belongs to the category of place names, created by suffixation with the use of the well-known suffixes -arnia, -nia, -ownia, or by paradigmatic derivation. In the naming system, such names are of proprial or appellative origin. This means that they are created on the basis of onyms (names of streets, squares or buildings) or appellatives which have never before appeared in the appellative system in the function of names (cf. Bezownia, Bucikarnia, Zupiarnia). This creates a new future possibility of enriching the lexicon of common names with proprial units. However, these will be specific appellativisms of onymic origin (cf. fryzjer ‘hairdresser’ → fryzjernia → fryzjernia; zupa ‘soup’ → zupiarnia → zupiarnia).
6
Publication available in full text mode
Content available

Kobiety w nazwach polskich ulic nadanych w latach 2018-2022: stagnacja czy zmiana?

63%
Rutkiewicz-Hanczewska M., Walkowiak J. B.
Język Polski
|
2023
|
vol. 103
|
issue 4
91-108
PL
Przedmiotem artykułu jest ocena tempa przyrostu liczby nazw ulic motywowanych nazwiskami kobiet. Oceny tej dokonano na podstawie analizy zbioru 3329 plateonimów zamieszczonych w bazie danych TERYT. Baza ta jest kompletnym zbiorem nowych nazw miejskich w Polsce, nadanych w okresie 2018–2022. Zgromadzone dane odniesiono do pilotażowego przeglądu z początku 2018 roku, obejmującego 12 miast Polski o największej liczbie ulic, co można potraktować jako reprezentacyjną próbę badawczą. Wyniki porównania jednoznacznie wskazują na wzrost dynamiki powoływania do życia nazw ulic, u podstaw których znajdują się nazwiska kobiet (z 11% do blisko 16%). Niewątpliwie czynnikiem sprzyjającym powstawaniu plateonimów o podstawach ginekonimicznych są uwarunkowania społeczno-kulturowe, tj. polityka równościowa, dbająca o parytety we współczesnej przestrzeni społeczno-politycznej, a także setna rocznica uzyskania przez kobiety praw wyborczych i ogłoszenie roku 2018 przez Sejm RP Rokiem Kobiet. Zwraca uwagę także dynamika zmian polegająca na wyraźnym wzroście odsetka nadań patronów historycznych, zwłaszcza reprezentujących przestrzeń świecką, na niekorzyść patronów z przestrzeni sakralnej, pokazująca pewien rodzaj dalszego odwrotu od tej kategorii motywacyjnej. W zasadzie nie zmienia się panteon żeńskich patronów, wśród których do czołówki należą reprezentantki literatury polskiej: Maria Konopnicka, Eliza Orzeszkowa, Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska oraz Wisława Szymborska (w wypadku Noblistki odnotowano wyraźny wzrost jej popularności).
EN
The article aims to assess the rate of increase in the number of street names motivated by female figures, based on the analysis of 3,329 hodonyms entered into the TERYT database in the years 2018–2022. The collected data was juxtaposed against the data from a pilot study published in 2018, covering twelve Polish cities with the largest number of streets, which can be treated as a representative research sample. Our results clearly indicate an increase in the dynamics of creating street names based on women’s names (from 11% to nearly 16%). Undoubtedly, the factors conducive to the formation of feminine hodonyms are cultural and social, i.e. gender balance policy, concern for parity in the contemporary socio-political space, as well as the 100th anniversary of granting voting rights to women, marked by the Polish parliament declaring the year 2018 as the Year of Women. Our analysis also shows an increase of historical namesakes, especially of the secular ones (at the expense of those with religious motivation, such as saints). The top ten positions of the female pantheon remain rather stable and dominated by the literary profession (Maria Konopnicka, Eliza Orzeszkowa, Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska); there is, however, a marked rise in the ranking of poet Wisława Szymborska, the 1996 Nobel Prize winner.
7
Publication available in full text mode
Content available

Afazja podkorowa po udarze niedokrwiennym jąder podkorowych lewej półkuli mózgu

51%
Rutkiewicz-Hanczewska M., Krawczak-Olejniczak M., Pawlak M., Kaźmierski R.
Logopedia
|
2012
|
vol. 41
197-211
PL
Autorzy prezentują opis przypadku 80-letniej chorej z zawałem mózgu z ogniskiem w jądrach podkorowych półkuli lewej na tle zatorowości kardiogennej, u której wystąpiła afazja ruchowo-czuciowa głębokiego stopnia oraz niedowład połowiczy prawostronny. Obraz kliniczny prezentowanej afazji podkorowej współtworzą także dyzartria i hipofonia. Przy pomocy badań neuroobrazowych (tomografii rezonansu magnetycznego i tomografii komputerowej) wykluczono uszkodzenie na poziomie korowym i korowo-podkorowym. Opisywany przypadek chorej wpisuje się w wariantywność objawów afazji podkorowych, potwierdzając udział jąder podstawnych w procesach programowania językowego.
EN
We present a case of 80-year-old woman who had a brain infarction located primarily in basal ganglia in the left hemisphere The patient presented with substantial motor and sensory aphasia and right-sided weakness secondary to cardiac embolism. The cortical and subcortical-cortical lesions were excluded by neuroimaging (MRI and CT) studies. The clinical picture of this subcortical aphasia is accompanied by dysarthria and hypophonia. The case described corresponds with expected subcortical aphasia symptoms, confirming importance of basal ganglia in language programming processes.
8
Publication available in full text mode
Content available

Subcortical aphasia after ischemic stroke on basal ganglia of the left hemisphere

51%
Rutkiewicz-Hanczewska M., Krawczak-Olejniczak M., Pawlak M., Kaźmierski R.
Logopedia
|
2012
|
vol. 41 EN
187-201
EN
We present a case of an 80-year-old woman who had a brain infarction located primarily in basal ganglia in the left hemisphere. The patient presented with substantial motor and sensory aphasia and right-sided weakness secondary to cardiac embolism. The cortical and subcortical-cortical lesions were excluded by neuroimaging (MRI and CT) studies. The clinical picture of this subcortical aphasia is accompanied by dysarthria and hypophonia. The case described corresponds with expected subcortical aphasia symptoms, confirming importance of basal ganglia in language programming processes.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.