Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Wpływ fundacji papieskich na polską architekturę początku XVI wieku. Watykański kontekst mauzoleum prymasa Jana Łaskiego

100%
Gryglewski P.
Roczniki Humanistyczne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 4
109-138
EN
The analysis is devoted to the St. Stanislaus chapel erected near Gniezno Cathedral on the initiative of Primate Jan Łaski between 1518 and 1523 (pulled down in the late 18th century). Foundation of this central, free-standing mausoleum plays an important role in the history of the beginnings of Renaissance art in Poland. Its realisation took place simultaneously with construction of the chapel: the mausoleum of King Sigismund I the Old at Wawel. Archbishop Jan Łaski was involved in bringing to Poland Bartolommeo Berrecci, a designer of the royal chapel, who perhaps also participated in preparing the Gniezno design. Undoubtedly, the Łaski foundation was influenced by his stay in Rome in 1513-1515, when the Archbishop was permitted to take some soil from the Roman necropolis of Campo Samo and use it to sanctify the cemetery at Gniezno Cathedral. The concept of the mausoleum was also connected with the tombstones ordered in Hungary in Giovanni Fiorentino studio. On the basis of the preserved line of foundations, we can distinguish a number of important features of the building. It had a central layout. The core part took the form of a cylinder, most probably vaulted by the dome. Three semi-circular apses formed a elear triconch. From the south there was an entrance to the chapel. No less important was location of the mausoleum, situated between the cathedral and St George’s a collegiate church. On the same axis was the original location of the tomb of St. Adalbert. The solutions applied in Gniezno may have had their sources in a Roman art centre. They were used in a sedes of projects and concepts appearing around the Julius II foundation, renovation of St. Peter’s Basilica and the concept of the papai mausoleum. They were related to the work of Donato Bramante and Giuliano da Sangallo. The Vatican architectural designs were formulated in the context of unique historical signifi of St. Peter’s burial place. A similar, ancient context appeared in Gniezno, a place associated with the beginnings of Christianity in Poland.
PL
Przedmiotem omówienia jest kaplica św. Stanisława, wzniesiona w pobliżu katedry gnieźnieńskiej z inicjatywy prymasa Jana Łaskiego między 1518 a 1523 r. (rozebrana w końcu XVIII w.). Fundacja tego centralnego, wolnostojącego mauzoleum zajmuje ważne miejsce w historii początków sztuki renesansowej w Polsce. Jej realizacja przebiegała równolegle z budową kaplicy – mauzoleum króla Zygmunta Starego na Wawelu. Arcybiskup Jan Łaski był zaangażowany w sprowadzenie do Polski Bartłomieja Berrecciego – projektanta królewskiej kaplicy, być może zaangażowanego również w projekcie gnieźnieńskim. Niewątpliwie wpływ na fundację Łaskiego miał jego pobyt w Rzymie w latach 1513-1515. Arcybiskup otrzymał wtedy zgodę na zebranie ziemi z rzymskiej nekropolii Campo Santo i prawo uświęcenia nią cmentarza przy katedrze w Gnieźnie. Z koncepcją mauzoleum wiązała się też zamówiona na Węgrzech w pracowni Jana Florentczyka płyta nagrobna. Na podstawie zachowanej linii fundamentów można wyróżnić wiele istotnych cech tej budowli. Dysponowała ona układem centralnym. Trzon miał formę cylindra, najprawdopodobniej przesklepionego kopułą. Trzy półkoliste apsydy tworzyły czytelny trichonchos. Od południa znajdowało się wejście do kaplicy. Nie mniej istotna był lokalizacja mauzoleum, usytuowanego między katedrą a kolegiatą św. Jerzego. Na tej samej osi znajdowała się pierwotna lokalizacja grobu św. Wojciecha. Podjęte w Gnieźnie rozwiązania mogły mieć źródła w rzymskim ośrodku artystycznym. Tkwią one w szeregu projektów i koncepcji pojawiających się wokół fundacji Juliusza II, renowacji bazyliki św. Piotra i koncepcji mauzoleum papieskiego. Miały one związek z twórczością Donato Bramantego i Giuliana da Sangallo. Watykańskie projekty architektoniczne były formułowane w kontekście wyjątkowego, historycznego znaczenia miejsca pochówku św. Piotra. Podobny, starożytny kontekst pojawiał się w Gnieźnie, miejscu związanym z początkami chrześcijaństwa w Polsce.
2
Publication available in full text mode
Content available

Poza Warszawą I. Arcydzieła plastyki dawnej XII–XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza, red. Michał Wardzyński, Mazowiecki Instytut Kultury, Warszawa 2018, ss. 262, il. 121, 2 mapy

100%
Gryglewski P.
TECHNE. Seria Nowa
|
2019
|
issue 4
207-211
3
Publication available in full text mode
Content available

Szlacheckie kaplice grobowe ziemi łęczycko-sieradzkiej od XV do I połowy XVII wieku

100%
Gryglewski P.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
|
2002
|
vol. 74
63-85
EN
There is still no satisfactory elaboration of the history of Central Poland architecture from last five centuries. This concerns the problem of grave chapels that were founded at the region of Łęczyca and Sieradz. Up till today at that area exist ca. 30 brick or stone chapels that are assumed to function already before year 1650. Original texts inform us about 15 more chapels that exist no longer. Moreover there were some wooden chapels also destroyed in the past. In between most interesting examples there are gothic chapels in Będków (after 1462) and Brzeziny (ca. 1530). From buildings dated back to 16. century chapel and church in Chełm from ca. 1573 is worth mentioning. In between later objects is very interesting set of chapels founded by the Lasocki Family in Brzeziny from ca. 1600 year, completed by Rosary chapel, that served as presbytery in oratory created there. Another dome chapels are in Poddębice (ca. 1610), in Buczek (twin chapels) and in Chojne (from before 1621) were it is situated over sacrysty. Significant for domes of chapels at this area is use of triangular sails, instead of classic pendentives. In the time mentioned some chapels of townsman’s foundation were also constructed, like those in Widawa (from year 1617) and Brzeziny (from 1619). Described objects served not only for sepulchral needs but had also important representative functions, being memorials of founders’ splendor. For example in chapel set from Brzeziny heraldic program and exposition of outside decoration was an important factor stressing the position of the family in the city, which at that time was already weakened. The foundation in Poddębice was connected with converted dissenter, who once raised against the king. Maybe references to architectonic forms connected with catholic and king’s foundations were introduced to underline change in the attitude of founder.
4
Publication available in full text mode
Content available

Polityka fundacyjna podskarbich koronnych w XVI i XVII wieku. Analiza wybranych przykładów

100%
Gryglewski P.
TECHNE. Seria Nowa
|
2022
|
issue 9
79-100
EN
In the system of rule of the former Polish-Lithuanian Commonwealth, the Crown Treasurer was one of the most important central ministerial offices. The dignitaries holding this function were in charge of the state’s incomes and expenses, reporting directly to the Seym. Undoubtedly, the achievement of such dignity was an exceptional ennoblement for representatives of individual families of old Poland. In the text analyzing selected career paths of the treasurers from the turn of the 16th and 17th centuries, two questions were raised. First, whether and how the office translated into the foundation policy? The second issue concerns the specificity of the said dignity and its potential impact on the founding activities and strengthening the family. This text is an attempt to compile and compare selected figures of the Crown Treasury from the times of Sigismund III and Władysław IV. During this period, the office was held by, inter alia, representatives of the Firlej, Warszycki, Ligęz and Daniłłowicz families. The proposed method of analysis concerns two levels of activity of dignitaries. On the one hand, it focuses on their career paths, and on the other hand, it compares them with the foundation’s activities, mainly in the field of architecture. An important factor characterizing this office was the emolument of the dignitary with royal goods, which indispensably secured his financial tasks. This was the case with wealthy Jan Firlej. In other cases, the royal salary preceded promotion to office. Daniłłowicze had a unique position in this respect. The appearance of the Treasury Office in the history of the family on the one hand could be a sign of the position achieved, in other cases it only accelerated such promotion. Architectural foundations – residential or religious – were a material sign of building of one’s position. There is no doubt that each of the characters analyzed clearly activated their foundation activities during their term of office. Topographically focusing his attention on the family goods, but also trying to maintain a connection with the court and the administered royal lands. Another, interesting supplement to the possibilities offered by the office of treasurer was the right to place the family coat of arms on coins.
PL
W systemie rządów dawnej Rzeczypospolitej podskarbi koronny był jednym z najważniejszych centralnych urzędów ministerialnych. Dostojnicy piastujący tę funkcję sprawowali pieczę nad dochodami i wydatkami państwa, odpowiadając bezpośrednio przed sejmem. Niewątpliwie osiągnięcie tej godności stanowiło wyjątkową nobilitację dla przedstawicieli poszczególnych rodów dawnej Polski. W tekście, analizującym wybrane ścieżki kariery podskarbich z przełomu XVI i XVII w., zostały poruszone dwa pytania. Po pierwsze, czy i w jaki sposób objęty urząd przekładał się na politykę fundacyjną? Drugie zagadnienie dotyczy specyfiki tytułowej godności i jej potencjalnego wpływu na działania fundacyjne i umocnienie rodu. Niniejszy tekst jest próbą zestawienia i porównania wybranych postaci podskarbich koronnych działających w czasach Zygmunta III i Władysława IV. W tym okresie funkcję tę sprawowali m.in. przedstawiciele Firlejów, Warszyckich, Ligezów i Daniłłowiczów. Zaproponowana metoda analizy dotyczy dwóch płaszczyzn aktywności dostojników. Z jednej strony przybliża ich ścieżki kariery, z drugiej zaś zestawia je z działalnością fundacyjną, głównie na polu architektonicznym. Ważnym czynnikiem charakteryzującym ten urząd było uposażenie dostojnika dobrami królewskimi, które w niezbędny sposób zabezpieczało jego zadania finansowe. Taka sytuacja dotyczyła zasobnego Jana Firleja. W innych przypadkach uposażenie królewskie wyprzedzało awans na urząd. Wyjątkową pozycją w tym zakresie dysponowali Daniłłowicze. Pojawienie się urzędu podskarbiowskiego w dziejach rodu z jednej strony mogło być oznaką osiągniętej pozycji, w innych przypadkach dopiero przyspieszało ten awans. Materialną oznaką budowanej pozycji były fundacje architektoniczne – rezydencjonalne lub sakralne. Nie ulega wątpliwości, że każda z przeanalizowanych postaci w czytelny sposób aktywizowała swoje działania fundacyjne w okresie sprawowania urzędu. Topograficznie koncentrując swoją uwagę na dobrach rodowych, ale również starając się zachować związek z dworem i administrowanymi królewszyznami. Innym, intersującym uzupełnieniem możliwości, jakie dawał urząd podskarbiego, było prawo umieszczania na emisji monet herbu rodowego.
5
Publication available in full text mode
Content available

Jacek Kusiński, Krzysztof Stefański, Marcin Szymański Łódź. Kamienice Wydawnictwo Kusiński (we współpracy z Muzeum Miasta Łodzi), Łódź 2021, s. 495.

100%
Gryglewski P.
TECHNE. Seria Nowa
|
2021
|
issue 8
219-223
6
Publication available in full text mode
Content available

Atanazy Raczyński (1788-1874). Biografia, Poznań 2016

88%
Gryglewski P.
TECHNE. Seria Nowa
|
2018
|
issue 1
269-272
7
Publication available in full text mode
Content available

Wstęp

63%
Gryglewski P., Bernatowicz T.
TECHNE. Seria Nowa
|
2018
|
issue 1
5-10
8
Publication available in full text mode
Content available

Wstęp

50%
Gryglewski P.
TECHNE. Seria Nowa
|
2018
|
issue 2
5-6
9
Publication available in full text mode
Content available

Art as a Message Realized Throught Various Means of Artistic Expression

45%
Gryglewski P., Ivashko Y., Chernyshev D., Chang P., Dmytrenko A.
Art Inquiry. Recherches sur les arts
|
2020
|
vol. 22
57-88
PL
Od najdawniejszych czasów obiekty artystyczne pełniły złożone funkcje społeczne, estetyczne i religijne. Na terenach dzisiejszej Ukrainy najwcześniejsze zabytki sztuki są związane z okresem kultury trypolskiej. W czasach Rusi Kijowskiej miał miejsce rozkwit sztuki sakralnej rozwijają­cej się pod wpływem tradycji bizantyjskiej. Funkcjonujące we wnętrzach sakralnych malowidła, a zwłaszcza ikony zajmowały ważną rolę w ramach rozwijającego się kultu. Należy przy tym zastrzec, że już wówczas tematyka czysto religijna przeplatała się z elementami świeckimi z wykorzystaniem zróżnicowanych środków przekazu. Centralne miejsce w tradycji wschodnio­chrześcijańskiej zajmowała ikona. Jej forma i kompozycja była ściśle określona obowiązującym kanonem. Podporządkowane potrzebom politycznym i ideowym motywy świeckie nie były pod­dawane tak ścisłej kodyfikacji. Oba wątki łączą się m.in. w tak zwanym „ukraińskim malarstwie ludowym”, w którym przedstawienia świętych poddawano aktualizacji poprzez wprowadzenie motywów rodzimych (np. krajobraz, szczegóły strojów). Przemianom tym sprzyjał też proces okcydentalizacji malarstwa religijnego zapoczątkowany w XVII i XVIII w. Współcześnie można obserwować zjawisko wykorzystywania tradycyjnych form i technik pisania ikon do tworzenia kompozycji służących bieżącym potrzebom, także politycznym. Realizowa­ne w ten sposób malowidła wyłamują się z tradycyjnego kanonu ikony. Równocześnie jednak obiekty te są odpowiedzią na aktualne zapotrzebowania społeczne, będąc świadectwem prze­mian współcześnie zachodzących na Ukrainie. Popularność malarstwa ikonowego i ponowne odkrywanie związanych z tym technik, służy też jego upowszechnianiu. W realiach współczesnej Ukrainy łączenie elementów tradycyjnych, w tym religijnych, z bieżącymi wyzwaniami społecz­nymi i politycznymi jest atrakcyjne. Ikona pozostaje ważnym elementem składowym wschodniej tradycji religijnej o czytelnych, ujętych kanonem formach artystycznych. Można przy tym zauważyć odmienne cechy obrazów tworzonych w ścisłej tradycji bizantyjskiej i obiektów wywodzących się z okresu nowożytnego. Forma tych pierwszych jest ściśle skanonizowana, zamykając się w ascetycznej narracji sym­bolicznej. Poddające się wpływom sztuki Zachodu religijne obrazy epoki nowożytnej ulegały stopniowym przemianom formalnym. Ich przekaz ulegał elastycznej aktualizacji dostosowanej do współczesnych potrzeb.
EN
From the ancient times, art has performed not only aesthetic, but primarily informa­tional and ritual functions, since people have used artistic means to honour the divinities. In Ukraine, the instances of art have been known since the times of Trypillia culture, from the 5th century BC. Hereafter, art has used various means to deliver information. During the years of Kyivan Rus, there were mostly religious mural paintings and mosaic pictures in churches. They were not considered by the contemporaries as artworks, but only as images for worship. However, it should be noted that in St. Sophia’s Cathedral there are also some secular paintings of those times. Religious and secular murals used different art forms and means to convey information. An icon, restricted by the canon, illustrated a particular Christian dogma, whereas a secular pa­inting gave information about everyday human life and performed some political and ideological functions. These two genres are often combined in the so-called "Ukrainian folk painting". The Mother of God, the Lord and the saints are depicted against the Ukrainian landscape, and they have Ukrainian traits. The background of folk icons depicts scenes from the everyday life of the Ukrainians, and the icons are decorated with embroidered towels and dried flowers. In the Baro­que era, secular events and real people are included in canonical Christian plots. Today, we see a revival of techniques combining secular and religious painting, when icons depict the sacred participants of contemporary political events. Such icons do not meet certain requirements of the church canon, but constitute the society’s reaction to what is happening in Ukraine now. On the other hand, it is a kind of an attempt to bring Heaven closer to humans, to modernize canonical subjects and, at the same time, to promote educating the people in the spirit of patriotism. Despite the canonicity of the icon and the immutability of information conveyed through the sacred image, the methods of informative communication differed. Thus, although both the Byzantine icon and the icon of the Baroque era reported the same plot, the volume of the mes­sage that they conveyed was different. The Byzantine icon is an ascetic message-symbol, while the baroque icon is more secular and not only gives you purely religious information, but also information about the traditions, life and appearance of the people living in this period, and the political system of the state. In canonical religious art, a pictorial image is the only means of narration, whereas modern secular art often turns into a performance, with the simultaneous involvement of painting, sculp­ture, music and lighting effects, and avant-garde short films.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.