Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Jan Żabczyc – poeta nieznany? Szkic o życiu i twórczości wczesnobarokowego pisarza dworskiego

100%
Galilej C.
Facta Simonidis
|
2011
|
vol. 4
|
issue 1
121-134
EN
The aim of this article is an attempt at popularizing Jan Żabczyc’s writings. Żabczyc was a very popular early Baroque court poet who nowadays seems to be unappreciated and lost among the great names of his times. He was well acclaimed in his lifetime, but since 18th century, when a change in literary tastes took place, his legacy started to sink into oblivion. There is not too much information concerning his life and activity in the critical works, those authors who mention him, however, regard his poems as works of high literary value, emphasizing one particular collection of his poems (Christmas carols) Symfonie anielskie. Żabczyc is best known for his carols, but he was also able to show literary skill in his other poems. Certainly his writings deserve to be discovered anew, and in effect appreciated again.
PL
Celem niniejszego artykułu jest próba popularyzacji twórczości Jana Żabczyca, XVII-wiecznego, dobrze wówczas znanego poety dworskiego, który dzisiaj należy do grona twórców pozostających w cieniu wielkich nazwisk epoki. Dużą popularność zdobył sobie już u współczesnych. Jednak od XVIII w. wraz ze zmianami gustów literackich, jego dorobek zaczyna iść w zapomnienie. Pomimo skąpych informacji o pisarzu i jego twórczości w opracowaniach naukowych, nawet krótkie wzmianki o poecie zawierają pochlebnie opinie o nim, akcentujące przede wszystkim dużą wartość jednego dzieła – Symfonii anielskich. To właśnie kolędy stały się najbardziej reprezentatywnym dla Żabczyca zbiorem, chociaż w innych poeta również potrafił zabłysnąć talentem. Z pewnością jego twórczość zasługuje na poznanie, a w efekcie na uznanie.
2
Publication available in full text mode
Content available

Stylizacja ludowa w XVII-wiecznych pastorałkach Jana Żabczyca (na materiale „Symfonij anielskich”)

100%
Galilej C.
Facta Simonidis
|
2008
|
vol. 1
|
issue 1
285-301
EN
The aim of this article is a review some typical linguistic and stylistic features of 17th pastoral carols, which establish a specifi cation of this genre. Pastoral carols are not authentic folk texts. They were written in educated church environments. The early baroque poet Jan Żabczyc is thought as a father of this genre in polish literature. A part of his literary production shows a imitation of folk language by using for example the same fable scheme, dialogue, monologue, a creation of the characters, attempts of polonisation of Naitivity Scene, folk model of versifi cation. The Żabczyc’s pastoral carols were very popular more than three centuries and two of them (Przybieżeli do Betlejem pasterze, A wczora z wieczora) are still alive.
PL
Jan Żabczyc, wczesnobarokowy poeta nadworny, jest autorem jednego z najpopularniejszych w historii literatury polskiej zbioru kolęd pt. Symfonije anielskie. Różnorodność gatunkowa zamieszczonych w nim pieśni (kolędy teologiczne, noworoczne, pastorałki) oraz ich oryginalny kształt językowy, dostrzeżony przede wszystkim w utworach pasterskich utrwaliły nazwisko Żabczyca jako twórcy nowej polskiej odmiany kolędowej – pastorałki. Celem niniejszego artykułu jest przegląd typowych dla pastorałki cech stylistyczno-językowych, które stanowią jej wyróżniki spośród pozostałych odmian gatunkowych kolędy. Analiza Symfonij pokazuje, iż pastorałki nie są autentycznymi utworami ludowymi, lecz jedynie stylizowanymi na ludowe za pomocą kilku zręcznych zabiegów m.in. poprzez zastosowanie stałego schematu kompozycyjnego, odpowiedniej segmentacji tekstu (incipity o charakterze ludowym), formy podawczej (dialog, monolog), ludowego modelu wiersza oraz elementów ludowej poetyki (typizacja postaci, stosowanie zdrobnień). Te właściwości językowe współtworzą w Symfonijach harmonijną całość, dzięki której Żabczycowe kolędy przez wieki funkcjonowały w żywej praktyce wykonawczej, dwie zaś z nich na stałe weszły do zasobu pieśni kościelnych.
3
Publication available in full text mode
Content available

Strofika w XVII-wiecznym zbiorze kolęd Symfonije anielskie Jana Żabczyca

100%
Galilej C.
Facta Simonidis
|
2010
|
vol. 3
|
issue 1
223-241
EN
The aim of this article is a presentation an important versological topic which is an using various stanzaic forms in XVIIth christmas carols by Jan Żabczyc. The cycle Symfonije anielskie is one of the most popular texts since early baroque up today. Some of these carols are still sung in christmas time. This work describes a part of the history and development of polish versification. Baroque versological patterns reveal a great influence of latin and – on the other hand – folk poetry on polish versification. The basic versological achievements in polish literature reached Jan Kochanowski. Żabczyc is one of many poets who imitated the model of versification introduced by Kochanowski. Type of stanzaic structure is mostly depended on syntactic organization of the text, rhyme scheme, type of metre. In the field of versification Żabczyc’s songs represent partly a renaissance style and partly a baroque one. They were from the beginning designed to be sung. Only harmonious relations between all versological components could guarantee them a positive perception. The next centuries showed Żabczyc’s carols succeed.
PL
Jan Żabczyc, wczesnobarokowy poeta nadworny, jest autorem jednego z najpopularniejszych w historii literatury polskiej zbioru kolęd pt. Symfonije anielskie, który na stałe wpisał się w tradycję polskiej pieśni religijnej, a także szerzej – dzieje kultury narodowej. Niniejszy artykuł stanowi przegląd form stroficznych tytułowego cyklu, przedstawiający pewien wycinek stanu polskiej wersyfikacji uchwycony w ciekawym momencie rozwoju – w 1 połowie XVII wieku, gdy w poezji funkcjonuje jeszcze tradycyjna forma wiersza (znana z epoki staropolskiej, której szczytem rozwoju była twórczość Jana Kochanowskiego), z drugiej zaś strony zauważalny jest już pewien kierunek zmian oraz nowe możliwości (znaczne poszerzenie zasobu form stroficznych, zwrócenie większej uwagi na rolę słowa w pieśni, zwykle przesłanianego melodią, częste stosowanie w tekstach rytmu drobionego odzwierciedlającego skłonność barokowej muzyki do krótkich fraz). Dopracowana, jak pokazują badania, struktura stroficzna ma duży udział w sukcesie, jaki odniósł omawiany zbiór zarówno u współczesnych Żabczycowi, jak i u potomnych.
4
Publication available in full text mode
Content available

Tendencja do hiperbolizacji w kreowaniu rzeczywistości we współczesnych tekstach kultury na przykładzie internetowych artykułów informacyjnych

100%
Galilej C.
Poradnik Językowy
|
2022
|
vol. 798
|
issue 9
10-27
EN
The subject matter of the analysis in this article is the phenomenon of hyperbolisation in mass media communication, which is often encountered in the public sphere. A hyperbola is a verbal construction (a rhetorical figure as well as a clue) with a special linguistic potential, often used for advertising, expressive, commentary, and ludic purposes. The impression of semantic excess and the process of creating the convention of the aesthetics of overstatement and exaggeration in the media message are ensured by specific linguistic means, including: appropriate types of lexis, phraseologisms, diverse metaphors, morphological measures, and a supra-linguistic context. It turns out that hyperbolisation is one of the linguistic determinants of mass culture. It makes the media message more attractive, strengthens its persuasive power, is emotional, fresh, and linguistically original. It also transmits certain values: cognitive, utilitarian, hedonistic, aesthetic, vital, ethical.
5
Publication available in full text mode
Content available

Tłumaczenia dzieł literackich Karola Wojtyły/Jana Pawła II na wybrane języki obce

100%
Galilej C.
Roczniki Humanistyczne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 8
37-43
6
Publication available in full text mode
Content available

Przegląd publikacji z analizami lingwistycznymi pism Karola Wojtyły/Jana Pawła II

100%
Galilej C.
Roczniki Humanistyczne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 8
23-35
7
Publication available in full text mode
Content available

Językowo-semantyczno-pragmatyczne wyznaczniki opisu, opowiadania i rozważania w XVII-wiecznych kolędach Jana Żabczyca

100%
Galilej C.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2017
|
vol. 51
|
issue 1
161-176
EN
Each text - according to the concept of author - represents an organized multi-layer structure (stylistic and linguistic), which is one of the basic elements filing the appropriate forms of expression. The problem of this kind of expression of jist content an important semantic-formal factor which fill the overall composition of the text (its general structure and a detailed segmentation, thematic dominant and components of the presented world, sender and recipient, linguistic means of expression). This article discusses the characteristic for early baroque very popular carols Symfonije anielskie semantic types of speech, among which stands out narration (as a form of speech). A dominant position occupies a description, especially in theological carols, whereas narration (as a story) occur in both theological and pastoral songs. In a direct connection with the analysis of the various forms of presentation of jist by the narrator it is also the issue of segmentation of text and a review of procedures to ensure it a cohesion.
PL
-
8

Hiponimia i meronimia w słownictwie agrarnym XVII-wiecznych dzieł Jakuba Kazimierza Haura

100%
Galilej C.
Roczniki Humanistyczne
|
2016
|
vol. 64
|
issue 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka
75-96
EN
This article presents a section of seventeenth-century Polish lexis, excerpted from three prominent guidance and encyclopedic opuses of Jakub Kazimierz Haur (author of agrarian treatises widely-read over two centuries), included in hyponymy and meronymy relations. Studies have shown that it is impossible to cover all agricultural terms with one hyponymic or meronymic pattern – even with very generalized one. Such patterns need to be constructed separately for each type of vocabulary (from a category of people, plants, animals, artifacts, measures etc.), although some lexical-semantic fields from a given category may have similar and convergent structure in some places, especially at the upper levels of the hierarchy, e.g. in the hyponymic set: gadzina (farm animal) – bydło (cattle); drób (poultry) – kogut (rooster), kura (hen); koń (horse), krowa (cow); baran (ram), owca (sheep) or the meronymic one: budynek (building) – dach (roof), węgieł (quoin); izba (chamber), pokój (room); okół (cattle yard) – chlew (pigpen), obora (cowshed); piwnica (cellar), loch (dungeon). Holonymy and Meronymy share a common component, ie. an element of concluding the meaning, and on the other hand, they differ in the structure of the hierarchy which each of them form. Both analyzed semantic relations organize the lexical resource collected from the texts of Haur in terms of seventeenth-century agricultural terminology. Hyponymy, seeking for the element of similarity, and meronymy, trying to integrate the part and the whole, contributed to the separation of internally coherent and externally differentiated groups of vocabulary which sometimes have complex semantic relations.
PL
Niniejszy artykuł prezentuje wycinek polskiej leksyki XVII-wiecznej, wyekscerpowanej z trzech popularnych dzieł poradnikowo-encyklopedycznych Jakuba Kazimierza Haura (autora poczytnych przez dwa stulecia traktatów o tematyce agrarnej), ujętej w relacje hiponimii i meronimii. Badania wykazały, że nie da się objąć jednym schematem hiponimicznym lub meronimicznym – nawet bardzo uogólnionym – wszystkich terminów rolniczych. Takie układy trzeba konstruować osobno dla poszczególnych typów słownictwa (z kategorii ludzi, roślin, zwierząt, artefaktów, miar itd.), choć niektóre pola leksykalno-semantyczne z danej kategorii mogą mieć podobną, zbieżną w niektórych miejscach strukturę, zwłaszcza na górnych poziomach hierarchii, np. w układzie hiponimicznym: gadzina – bydło; drób – kogut, kura; koń, krowa; baran, owca lub meronimicznym: budynek – dach, węgieł; izba, pokój; okół – chlew, obora; piwnica, loch. Holonimię i meronimię łączy wspólny składnik, tj. element zawierania się znaczenia, różni je natomiast struktura hierarchii, jakie każda z nich tworzy. Obie analizowane relacje semantyczne porządkują zebrany z tekstów Haura zasób leksykalny w zakresie XVII-wiecznej terminologii rolniczej. Hiponimia w wyniku poszukiwania elementu podobieństwa, meronimia zaś przez próby zintegrowania części i całości przyczyniły się do wydzielenia wewnętrznie spójnych i zewnętrznie odróżnianych grup słownictwa o niekiedy skomplikowanych związkach znaczeniowych.
FR
Cet article présente une fraction du lexique polonais du XVIIe siècle, issue de trois œuvres populaires de caractère conseillant et encyclopédique de Jakub Kazimierz Haur (l’auteur des dissertations agraires largement lues pendant deux siècles) et incluse dans les relations d’hyponymie et de méronymie. Des études montrent qu'il est impossible de trouver un modèle hyponymique ou méronymique – même un modèle très général – pour tous les termes agricoles. Tels systèmes doivent être construits séparément pour chaque type de vocabulaire (selon les catégories tels que: personnes, plantes, animaux, artefacts, mesures etc.), bien que certains champs lexicaux et sémantiques de la catégorie particulière puissent avoir une structure similaire et convergente dans certains points, en particulier aux niveaux supérieurs de la hiérarchie, par exemple, dans un système hyponymique: gadzina (animaux de ferme) – bydło (bovins) ; drób (volaille) – kogut (coq), kura (poule); koń (cheval), krowa (vache); baran (mouton), owca (brebis) ou méronymique : budynek (bâtiment) – dach (toit), węgieł (coin de bâtiment); izba (pièce), pokój (chambre) ; okół (ferme) – chlew (porcherie), obora (étable); piwnica (cave), loch (cachot). L’holonymie et la méronymie possèdent un composant commun: un élément de contenir le sens, et ils diffèrent dans la structure de leurs hiérarchies. Les deux relations sémantiques analysées organisent le matériau lexical trouvé dans les textes de Hair dans le cadre de la terminologie agricole du XVIIe siècle. L’hyponymie, à la suite de la recherche d’un élément de similitude, et la méronymie, en essayant d’intégrer les fragments et l’ensemble, ont contribué à la séparation des groupes de vocabulaire qui ont parfois des relations sémantiques complexes et qui sont cohérents à l’intérieur et différents à l’extérieur.
9

Struktura semantyczno-formalna XVII-wiecznego zbioru Symfonije anielskie Jana Żabczyca

100%
Galilej C.
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
|
2010
|
vol. 21
33-48
EN
Symfonije anielskie mentioned in the paper’s title is a very popular collection of carols by an early Baroque court poet Jan Żabczyc. This rather small volume (36 compositions) became a part of the tradition of Polish religious song, and also, more broadly –history of Polish culture and is regarded as one of the most interesting phenomena in Polish Baroque religious lyric poetry. The aim of the present article is to analyse the following semantic and formal questions: the title, organization of the entire volume and its individual texts with the help of frame segments (the initial and final) as well as the fundamental section developing the plot. The presence of the abovementioned compositional elements determines the rudimentary organizational principles of the entire collection. Moreover, the indicated determinants of the collection or its sections provide information about more detailed questions: the form of presentation and the category of the sender and recipient. Careful composition of the entire collection and also every individual carol text demonstrates that while creating Symfonije Żabczyc pursued a predetermined structure, both in the selection of motifs as well as formal elements. The repetition of several structural models, similar arrangement of content and the use of the same set of stylistic and linguistic means provides compositional and stylistic transparency to Symfonije, which is especially significant for the collection due to the fact that all texts, according to the author’s intention, were primarily meant for singing. As it turned out, the collection of carols by Żabczyc enjoyed great popularity through ages, and several songs have been performed until today.
10
Publication available in full text mode
Content available

Wypowiedzi definiujące anglicyzmy w internetowych artykułach informacyjnych

100%
Galilej C.
Roczniki Humanistyczne
|
2022
|
vol. 70
|
issue 8
33-75
FR
Les mots empruntés à l’anglais pénètrent de plus en plus dans la langue polonaise contemporaine. Ils désignent des phénomènes sociaux, économiques et culturels qui apparaissent dans le monde, et plus tard en Pologne aussi. Certains d’entre ces emprunts ont des équivalents polonais, d’autres pas (encore) et sont donc écrits selon leur orthographe étrangère d’origine. Cet article présente des modes de définir les anglicismes dans les articles de presse en ligne pour expliquer leurs significations aux lecteurs des médias numériques (par exemple, types de définitions des emprunts et leurs marqueurs linguistiques, types de sèmes inclus dans les définitions). L’analyse porte sur la structure interne d'un énoncé définitoire : definiendum, marqueur définitoire et, surtout, definiens qui donne le sens du lexème. Les recherches ont démontré que les journalistes utilisent diverses méthodes pour définir les anglicismes, telles que : définition lexicographique, classique, contextuelle ; partielle, complète ; explicite, métaphorique. Les énoncés définitoires relevés de la presse numérique sont diversifiés sur le plan lexical, syntaxique, structurel, stylistique. L’auteur d’un article en ligne exploite cette diversité pour expliquer le sens d’un emprunt et – dans le cas d'un texte médiatique – pour rendre la forme de communication plus attrayante.
EN
More and more words borrowed from English are penetrating contemporary Polish. Such lexemes give name to the social, economic and cultural phenomena that are appearing all over the world, and which later arrive in Poland. Some of them have Polish equivalents, whilst others do not (yet) have, so they function in their original, foreign language form. This article presents ways of defining anglicisms in informational articles on the Internet in order to explain their meanings to new readers of the media (e.g. the types of borrowing and their linguistic determinants, the types of sems used in the definitions, etc.). The analysis focuses on the description of the internal structure of the defining utterance: the definiendum, the definition hyphen and, above all, the definiens, which is the basic transmitter of the meaning of the lexeme. Research has shown that journalists use various methods for defining anglicisms, such as: dictionary, classical, contextual, and cognitive definitions; partial and complete definitions; and neutral and metaphorical definitions. The Internet definition statements are characterised by linguistic diversity (lexical, syntactic, structural, and stylistic), used by the media broadcaster to explain the meaning of the borrowing, and – more importantly, for a media text – to make the form of communication more attractive.
PL
Do współczesnej polszczyzny przenika coraz więcej wyrazów zapożyczonych z języka angielskiego. Leksemy te nazywają zjawiska społeczne, gospodarcze, kulturowe, które pojawiają się na świecie, a później także w Polsce. Część z nich ma polskie odpowiedniki, inne (jeszcze) nie, funkcjonują więc w oryginalnej, obcojęzycznej postaci. Niniejszy artykuł przedstawia sposoby definiowania anglicyzmów w internetowych artykułach informacyjnych w celu wyjaśnienia ich znaczeń odbiorcom nowych mediów (m.in. typy definiowania zapożyczeń i ich wyznaczniki językowe, rodzaje semów wykorzystywane w definicjach). Analiza koncentruje się wokół opisu wewnętrznej struktury wypowiedzi definiującej: definiendum, łącznika definicyjnego i przede wszystkim definiensa, który jest podstawowym przekaźnikiem znaczenia leksemu. Jak dowodzą badania, dziennikarze stosują różne sposoby definiowania anglicyzmów, np. definiowanie słownikowe, klasyczne, kontekstowe; częściowe, całościowe; wyraźne, metaforyczne. Internetowe wypowiedzi definicyjne cechują się różnorodnością językową (leksykalną, składniową, strukturalną, stylistyczną), stosowaną przez nadawcę medialnego w celu wyjaśnienia znaczenia zapożyczenia, a także – co ważne dla tekstu medialnego – uatrakcyjnienia formy przekazu.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.