Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Koronacja Jana III Sobieskiego w ujęciu poetów i pamiętnikarzy

100%
Jarczykowa M.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2019
|
vol. 53
|
issue 2
117-135
EN
The article presents Polish texts related to the coronation of Jan III Sobieski. Wacław Potocki and Wespazjan Kochowski praised the king for submitting defense of the homeland over coronation ceremonies, organized two years after the election. In those ceremonies participated Jan Chryzostom Pasek, who noted that there were three successive kings in Cracow and that fact was associated with the tradition of the solemn burial of predecessors by the ascending monarch. Mikołaj Jemiołowski focused on the speech by the Bishop of Cracow Andrzej Trzebicki, whose speech he translated from Latin into Polish. The burial and the coronation were widely described by an anonymous author of “Connotatio Variarum Occurentiarum 1677” and Bogusław Kazimierz Maskiewicz. They both copied the Jan Andrzej Morsztyn’s epitaph from kings’ catafalque. The manuscript contained also an oration of Stanisław Herakliusz Lubomirski, speaking during the coronation proceedings in the Parliament to the new chancellor Jan Stanisław Wyżga. The article is based on unknown manuscript sources.
PL
W artykule przedstawiono polskie teksty odnoszące się do koronacji Jana III Sobieskiego. W. Potocki i W. Kochowski chwalili króla za przedkładanie obrony ojczyzny ponad uroczystości koronacyjne, zorganizowane dopiero 2 lata po elekcji. W ceremoniach tych brał udział J. Pasek, który odnotował, że w Krakowie znaleźli się trzej kolejno panujący królowie, co było związane z tradycją uroczystego pochówku poprzedników przez wstępującego na tron monarchę. M. Jemiołowski skupił się na wygłoszonej przez biskupa krakowskiego A. Trzebickiego mowie, którą przełożył z łaciny na język polski. Szerzej przebieg pogrzebu i koronacji przedstawili diaryści: anonimowy autor „Connotatio variarum occurentiarum 1677” oraz B.K. Maskiewicz, którzy m.in. skopiowali z katafalku królewskiego epitafium autorstwa J.A. Morsztyna. W rękopisie znalazła się także oracja S.H. Lubomirskiego przemawiającego podczas sejmu koronacyjnego przy oddawaniu pieczęci podkanclerzemu J.S. Wyżdze. W artykule wykorzystano nieznane dotychczas źródła rękopiśmienne.
2
Publication available in full text mode
Content available

Jan Amos Komeński jako przewodnik życia młodzieży

100%
Jarczykowa M.
Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne seria Pedagogika
|
2014
|
vol. 1
227-237
PL
Wśród zagadnień poruszanych w dziełach Jana Amosa Komeń-skiego wiele miejsca zajmują problemy kształcenia uczniów w wieku młodzieńczym. Według definicji pedagoga „Młodzieniec to człowiek, który przeszedł już wiek dojrzewania, bo osiągnął odpowiedni roz-wój ciała, ale jeszcze wzmacnia swe siły cielesne i duchowe. Celem wykształcenia młodzieńczego jest harmonijne, pełne i uniwersalne światło wiodące do całkowitego opanowania mądrości, cnót, wiary”. (Komeński, 1973: 222). Szkoła dojrzałej młodzieży prowadząca do doskonałości rozumu, woli i sprawności działania ma być według Komeńskiego środkiem do świadomej refleksji nad życiem, służyć samopoznaniu, a także pomóc w zaplanowaniu swojej przyszłości. (Suchodolski, 1973: XII). Ten szczebel edukacji został przez czeskiego pedagoga podzielony na trzy klasy akademii, w których kolejno przewidywał ćwiczenia pansoficzne pozwalające na opanowanie wszechstronnej i pożytecznej wiedzy, ćwiczenia pambiblijne, uczące korzystania z książek oraz ćwiczenia panetoimiczne - sprawdzające opanowanie całości wiedzy. Zwieńczeniem życia akademickiego mia-ła być apodemia – szkoła podróży i wędrówek.
3
Publication available in full text mode
Content available

Namiestnik i burmistrzowie Sprawowanie władzy w Kiejdanach w „pisaniach” Piotra Kochlewskiego

100%
Jarczykowa M.
Śląskie Studia Polonistyczne
|
2017
|
vol. 10
|
issue 2
13-28
EN
The article discusses issues concerning the functioning of Kiejdany in the 17th century as represented in Piotr Kochlewski’s writings and his replies to the letters of the city’s mayor – Józef Zygmuntowicz. Kochlewski, who was a deputy in the private city of Krzysztof Radziwiłł, reported to his master on building of the Protestant community and a school, among others. He also responded to the allegations made by Zygmuntowicz, disagreeing with his position on such matters as land measurement, punishing townspeople and enforcement of Radziwiłł’s recommendations. He accused the mayor of ill-treatment of the citizens and manipulating public opinion; he also criticized the mayor’s self-serving attitude during a plague. The position in these disputable matters was also taken by Prince Krzysztof, who in a letter addressed to mayors of Kiejdany supported his governor.
4
Publication available in full text mode
Content available

Kultura oratorska w kręgu Radziwiłłow birżańskich. Nieznane mowy Piotra Kochlewskiego i Salomona Rysińskiego

100%
Jarczykowa M.
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
|
2012
|
vol. 56
PL
The Culture of Oratory in the Court of Radziwiłł of Birże. Unknown Speeches of Piotr Kochlewski and Salomon RysińskiThe article presents some newly discovered and hitherto unanalyzed speeches of two trusted courtiers of Krzysztof Radziwiłł, namely Piotr Kochlewski and Salomon Rysiński. Piotr Kochlewski’s orations have been found in the Central Archives of Historical Records in Warsaw (a speech at the wedding of Paweł Demitrowicz), in the University Library at the Catholic University of Lublin (four orations at the wedding of Władysław Dorohostajski) and in the Raczyński Library (a speech at the funeral of his mother – Dorothy from Madalińscy). It is thought that Piotr Kochlewski is also the author of a speech about Stankiewicz, which is copied in a manuscript kept in the National Library of Poland. One can learn about the speeches of Solomon Rysiński from the letters concerning the funerals of Krzysztof Radziwiłł’s children. Describing the course of the farewell ceremony of Nicholas (d. 1611), Steckiewicz and Patrykowski expressed their good opinion of the oration given by Rysiński, who thanked the guests. This speech was copied into the Czartoryski Library manuscript (along with poems signed with Rysiński’s name) and into a manuscript kept in the Lithuanian State Historical Archives. Krzysztof Radziwiłł also asked Rysiński to speak at the funeral of his younger son, Jerzy. Another manuscript found in the former Ossolineum Library in Lviv includes a speech given by “a servant” at Jerzy’s funeral. Perhaps the author of this oration is also Rysiński, although he himself justified the denial of this order to speak at the funeral in his letter to Krzysztof Radziwiłł.
5
Publication available in full text mode
Content available

Krzysztofa Dorohostajskiego zabawy Muzom poświęcone

100%
Jarczykowa M.
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
|
2014
|
vol. 58
EN
Krzysztof Moniwid Dorohostajski is known as the author of the work Hippica to jest o koniach księgi (Hippica or the books about horses). In a manuscript preserved in the Ossolineum collections in Wrocław (ms. II 185) one can find Dorohostajski’s poems in Latin, Greek and Polish, inscribed by him personally. The longest piece is Lament Rzeczypospolitej Matki po rozjachaniu z nierządnej elekcyjej anno 1587 (The Motherland’s lamentation after leaving the mismanaged election in 1587). This commemorative work inspired by the election of the king of Poland during the third interregnum shows not only the author’s writing technique but also his political affinities. Another Dorohostajski’s poem is entitled Wiosny opisanie (The description of spring). It contains Horatian motifs such as a description of the world awaking after winter, mythological references and reflections on transience. These previously unpublished works have been included in the appendix to the article.
6
Publication available in full text mode
Content available

Nowe źródła do badań literackich i bibliologicznych dawnego piśmiennictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego w świetle współczesnych metodologii

100%
Jarczykowa M.
Rocznik Lituanistyczny
|
2015
|
vol. 1
PL
W artykule przedstawiono nowe źródła pozwalające rozszerzyć dotychczasowe badania nad dawnym piśmiennictwem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przywołane przykłady odzwierciedlają jednocześnie współczesne metodologie literackie i bibliologiczne. Bibliotekoznawcy wykorzystują metodę funkcjonalną i stosują dyrektywę badawczą „kultura książki” m.in. w odniesieniu do wileńskich środowisk klasztornych. Geopoetyka i geokrytyka umożliwiają ujawnianie znaczenia przestrzeni, miejsc pamięci czy geograficznych nazw własnych. Zastosowanie tej metody wobec twórczości Daniela Naborowskiego czy diariusza Bogusława Kazimierza Maskiewicza pozwala na wydobycie z tych tekstów specyfiki podejścia do mniej lub bardziej znanych miejsc na mapie Rzeczypospolitej, zwłaszcza Wielkiego Księstwa Litewskiego. Metoda badań strukturalnych, stosowana zarówno przez literaturoznawców, jak i bibliologów, oparta na analizie ramy literacko-wydawniczej, została przedstawiona na przykładzie Lwowskiego rękopisu zawierającego wiersze okolicznościowe poświęcone Radziwiłłom birżańskim oraz na podstawie nieznanego, unikatowego druku przekładu Niektórych psalmów Dawidowych Salomona Rysińskiego. Zwrócono także uwagę na znaczenie badań retorycznych, wskazując możliwość wykorzystania nieznanych mów świadczących o kulturze oratorskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego.
EN
The article presents the new sources which allow to broaden the existing research on the old literature of the Grand Duchy of Lithuania. The cited examples reflect contemporary literary and bibliological methodologies. Bibliologists use a functional method and apply a research directive called the “book culture” to (among others) the Vilnius monastic communities. Geopoetics and geocriticism reveal the significance of the space, places of remembrance or geographic names. Applying this method to the work of Daniel Naborowski or Boguslaw Kazimierz Maskiewicz’s diary enables to show the specifics of these author’s approach to some more or less known places on a map of the Kingdom of Poland and especially the Grand Duchy of Lithuania. Structuralist method, used both by the literary critics and bibliologists, based on the analysis of literary-publishing frame was presented through two examples: the Lviv manuscript containing occasional poems dedicated to the Birże Radziwiłł family and the previously unknown, unique print of the translation of some David’s psalms by Salomon Rysiński. In the article it has been also highlighted the importance of rhetorical research and indicated the possibility of using unknown orations which show the oratory culture of the Grand Duchy of Lithuania.
7
Publication available in full text mode
Content available

Husarskie zabawy piórem. Obraz towarzystwa rycerskiego w wierszach z rękopisu Biblioteki Jagiellońskiej

100%
Jarczykowa M.
Rocznik Lituanistyczny
|
2019
|
vol. 5
PL
W artykule omawiane są wiersze husarzy zachowane w rękopisie Biblioteki Jagiellońskiej (Przyb. 217/61). Aleksander Cedrowski w rymowanym rejestrze jednostki wojskowej żartobliwie scharakteryzował znanych mu osobiście towarzyszy, natomiast anonimowy autor opisał wierszem zapusty roku 1651 odbyte u Mikołaja Kisiela, goszczącego w swoim domu wymienionych z nazwiska husarzy. Z kolei w listach poetyckich Daniela Koźmickiego i Andrzeja Zborowskiego znalazła się polemika dotycząca kondycji rycerza i małżonka. Utwory okolicznościowe ukazują też aprowizacyjne kłopoty husarzy, przebywających w 1659 r. na leżach w województwie nowogródzkim.
EN
The article discusses the poems written by hussars preserved in a manuscript kept in the Jagiellonian Library (ref. no. Przyb. 217/61). In the rhymed register of a military unit, Aleksander Cedrowski facetiously characterised his comrades known to him personally, while the anonymous author described in a poem the Shrove Tuesday party held by Mikołaj Kisiel, who hosted in his house the hussars mentioned by name. In the poetic letters by Daniel Koźmicki and Andrzej Zborowski, on the other hand, there is a polemic about the condition of the knight and spouse. The occasional poems also show the problems with provisions of the hussars who stayed for winter in the Nowogródek Voivodeship (now Navahrudak, Belarus) in 1659.
8
Publication available in full text mode
Content available

Sarmata w ogrodach Europy i Bliskiego Wschodu

100%
Jarczykowa M.
Śląskie Studia Polonistyczne
|
2018
|
vol. 11
|
issue 1
39-53
EN
The article presents the accounts of Polish diarists’ overseas travels (16th–17th century), which include descriptions of parks and gardens. The authors: Mikołaj Krzysztof Radziwiłł “Sierotka” and Karol Stanisław Radziwiłł, Krzysztof Zawisza, Jan Ocieski, Teodor Billewicz, Maciej Rywocki, and others marvelled at the impressive gardens and bestiaries in France, Italy, Spain and the Holy Land. In the travellers’ accounts – diverse in terms of their attention to detail – there appeared descriptions of gardens, their location and arrangement, together with some opinions and evaluations made by the authors. What drew their particular attention and admiration were magnificent fountains, exotic plants and animals.
9
Publication available in full text mode
Content available

CZAS WOLNY DZIECI I MŁODZIEŻY W POGLĄDACH JANA AMOSA KOMEŃSKIEGO

100%
Jarczykowa M.
Siedleckie Zeszyty Komeniologiczne seria Pedagogika
|
2015
|
vol. 2
191-198
PL
Jan Amos Komeński was propagating rules of harmonious life, which maintains the balance between learning and resting. He suggested motor plays (run, bowling, wrestling, football game) and mental gymnastics (chess) to pupils with the aim of engaging and relaxing them during spare time. Furthermore educa-tionalist recommended joint preparations for theatrical performances and carefully chosen readings. On the other hand he considered swimming, sword fight, tree climbing, card and dice games to be dangerous entertainments.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.