Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 4

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
EN
Enforced linguistic conversion: translation of the Macedonian toponyms in the 20th centuryThe article deals with the issue of forced conversion of Macedonian toponyms, considered as a form of linguistic and cultural dislocation or luxation (the Latin luxatio originating from luxus – dislocated). The toponyms are not just eminently linguistic but also a part of civilization’s memory of nations and of humankind, and that is why they are protected by international regulations. The act of translating toponyms from one language to another, within the frames of culturally and ethnically marked space, is undeniable violence against the cultural heritage. A change of a toponym, its forced translation into another language is, according to these legal acts, a crime against culture. For a toponym is a true reflection of historical facts and historical memories. Toponyms can be transcribed onto a different alphabet, letter‑by‑letter (transliteration), but should not be translated, especially not on the territory which is their civilization’s cradle, where they are practiced and inherited. Violent conversion of toponyms is an introduction to conversion of historical narratives and modern ethno‑cultural identities. History shows that there are violent forms of linguistic, cultural, religious and ethnic dislocations. The example of radical dislocation of Macedonian toponyms is probably one of the few in modern history. It has been taking place over an almost entire century – from the 1920s to the 21st century’s first decade. Macedonian toponyms, for centuries present on the territory of ethnic Macedonia (for which there is indisputable evidence), are being dislocated from their original linguistic/cultural context within several national entities: the Greek, Albanian and – paradoxically – Macedonian states. Such violent translation of toponyms is not devoid of geopolitical consequences.The conversions of Macedonian toponyms are just a step towards a systematic negation of the Macedonian linguistic and cultural identity, and with that, they deny the right of Macedonian people for their own national country, for every negation lies under the intention of re‑interpreting and retouching the historical reality.Wymuszona konwersja językowa: tłumaczenie macedońskich toponimów w XX wiekuW artykule podjęto zagadnienia związane z wymuszoną konwersją toponimów ma­cedońskich, co może być traktowane jako forma językowego i kulturowego przemieszcze­nia / zwichnięcia / luxatio (łac. luxatio, luxare, luxus – zwichnięcie). Toponimy są nie tylko szczególnymi znakami językowymi, świadczą też o cywilizacyjnej pamięci narodów i całej ludzkości, stanowią przy tym odbicie faktów i dziedzictwa kulturowego, chronionego mocą międzynarodowych regulacji prawnych. Przekład toponimów z jednego języka na inny w ra­mach jednej przestrzeni kulturowej i etnicznej oznacza niewątpliwie przemoc wobec tego dziedzictwa. Zamiana toponimu i jego wymuszone tłumaczenie na inny język na mocy usta­nawianych w tym celu aktów prawnych staje się przestępstwem (zbrodnią) wobec kultury. Toponim jest bowiem rzeczywistym odbiciem faktów i wspomnień historycznych. Toponimy można przepisywać innym alfabetem, litera po literze (łac. transliteratio), ale nie można ich przekładać, zwłaszcza na terytorium, na którym były ustanowione, stosowane i dziedziczone. Wymuszona zamiana prowadzi faktycznie do przekształcenia narracji historycznych i tożsa­mości etniczno‑kulturowej. Historia dowodzi, że istnieją pewne formy przemocy prowadzące do dyslokacji językowej, religijnej i etnicznej. Radykalna rewizja macedońskich toponimów zidentyfikowanych jako słowiańskie jest prawdopodobnie jednym z nielicznych przykładów, jakie zna współczesna historia. Tak dzieje się od prawie stu lat – od początku 1920 roku aż do pierwszej dekady XXI stulecia. Toponimy, które pojawiły się na etnicznym terytorium Ma­cedonii (na co istnieją niezaprzeczalne dowody), zostały przemieszczone z ich pierwotnego kontekstu językowego / kulturowego w ramach kilku podmiotów regulujących: greckiego, albańskiego i – jak się paradoksalnie wydaje – macedońskiego. Ten rodzaj zakłóceń języko­wych ma swoje geopolityczne konsekwencje.Wprowadzone zmiany toponimów świadczą o systematycznej negacji macedońskiej tożsamości językowej i kulturowej, a w konsekwencji o procesie negowania prawa narodu macedońskiego do własnego państwa narodowego, gdyż główną intencją każdej negacji jest reinterpretacja, przetwarzanie i zmiana rzeczywistości historycznej.
EN
A Transаesthetic Interpretation of Pamięć nareszcie / Memory at Last by Wisława SzymborskaThis essay attempts to combine several elements relevant for such interpretative practices as hermeneutics, textual explication, speech acts theory, C. G. Jung’s analytical psychology, as well inspirations taken from ritual studies, archetypal literary criticism, and transcendental hermeneutics. This combination of interpretational practices shall be applied to the reading and analysis of Wisława Szymborska’s poem Pamięć nareszcie / Memory at Last. My chief aim is to analyse the ritual dimension of the poem (without disregarding, however, the work’s stylistic features). Wiersz Pamięć nareszcie Wisławy Szymborskiej. Interpretacja transestetycznaNiniejszy esej jest próbą połączenia kilku elementów pełniących ważną rolę w takich praktykach interpretacyjnych jak hermeneutyka, eksplikacja tekstu, teoria aktów mowy, psychologia analityczna C. G. Junga, a także inspiracji płynących z badań nad rytuałem i archetypami, wreszcie z hermeneutyki transcendentnej. Połączenie wymienionych praktyk interpretacji będzie służyło lekturze i analizie wiersza Wisławy Szymborskiej Pamięć nareszcie. Moim głównym celem jest analiza rytualnego wymiaru wiersza (choć także jego cech stylistycznych).
PL
Przedmiotem uwagi jest kilka aspektów społecznych pandemii koronawirusa SARS-CoV-2, które mają niejednoznaczne i sprzeczne znaczenia: stan wyjątkowy / kryzys, środki nadzwyczajne, prawa obywatelskie i prawa / ograniczenia praw człowieka, wolność / ograniczenie wolności. Podstawowymi narzędziami interpretacyjnymi i pojęciowymi są terminy „panoptykon” i „panoptycyzm”, których archetypowe wzorce wskazują na systematyczne i systemowe niszczenie uniwersalnych praw człowieka do wolności i prywatności. Ta szkoda pojawia się poprzez legalizację nadzoru i kontroli obywateli, przez co staje się bardziej zbliżona do radykalnej inwigilacji. Pandemia jest postrzegana jako pretekst do odnowienia panoptycznej wizji świata. Współczesny pandemiczny nadzór nad obywatelami zaciera granice między tym, co realne, a tym, co wirtualne i tworzy nowe granice wolności na kilku poziomach: ruchu, mowy, pracy, komunikacji, egzystencji. Niektóre z tych ograniczeń praw i wolności człowieka dotyczą osób starszych. Analiza pokazuje niebezpieczeństwo przedłużenia i legalizacji środków nadzwyczajnych w sytuacji, gdy realnie nie ma stanu wyjątkowego. Powstaje pytanie: czy stan wyjątkowy może stać się stanem normalnym? New Normal ma moc tworzenia wyalienowanych jednostek i wyalienowanego społeczeństwa.
EN
The object of interpretation of this text is several social aspects of the Coronavirus SARS-CoV-2 pandemic which have equivocal and contradictory meanings: state of emergency/crisis, emergency measures, civil and human rights/restrictions to human rights, freedom/limitation of freedom. The basic interpretative and conceptual tools used are the terms ‘panopticon’ and ‘panopticism’, whose archetypal patterns point to systematic and systemic damage to the universal human rights to freedom and privacy. This damage occurs by legalizing the surveillance and control of citizens, thus becoming more akin to radical surveillance. The pandemic is seen as an excuse to renew the panoptic vision of the world. The contemporary pandemic surveillance of citizens dissolves the boundaries between the real and the virtual and creates new boundaries of freedom on several levels: movement, speech, work, communication, existence. Some of these limitations of human rights and freedoms relate to the elderly population. This analysis shows the danger of prolonging and legalizing emergency measures in circumstances when, realistically, there is no state of emergency. This poses a question: can a state of emergency become a regular state? The New Normal has the power to create alienated individuals and an alienated society.
PL
Konfliktowe relacje między sąsiednimi narodami na Bałkanach można bardzo trafnie wyjaśnić teorią narcyzmu małych różnic Z. Freuda. Pokrewne tożsamości w obrębie tych narodów oraz stref przygranicznych między poszczególnymi krajami były i są generatorem napięć na tle rasowym, narodowym, religijnym i kulturowym. Ilekroć dyskurs o tożsamościach ulega radykalizacji, ożywa kulturowa i polityczna hegemonia: tożsamości są szeregowane według wartości; granice są zmieniane zgodnie z tożsamością narodową; stosowane są metody przemocy fizycznej i metafizycznej; współdzielone miejsca pamięci są zawłaszczane, a te, które nie są współdzielone, są negowane. Percepcja znajduje się w kryzysie i w rezultacie sprzyja rozwojowi wzajemnego niezrozumienia, które prowadzi do konfliktów. Celem niniejszego tekstu jest demistyfikacja takich działań o charakterze hegemonicznym w sąsiednim regionie (północnej) Macedonii oraz wyartykułowanie pewnych zasad paradygmatu posthegemonistycznego.
EN
The conflicting relations among neighbouring nations in the Balkans may very accurately be explained by S. Freud’s theory of the Narcissism of Minor Differences. Related identities among nations and the bordering zones between countries have always been and continue to be a generator of racial, national, religious and cultural tensions. Whenever the discourse of identities is radicalized, cultural and political hegemony comes to life: identities are ranked according to worth; borders are changed according to national identity; methods of physical and metaphysical violence are used; shared places of memory are appropriated, and those not shared are negated. Perception is in crisis and, as a result, promotes a kind of conflictual mutual misrecognition. This text aims to demystify such installations of hegemony in the (North) Macedonian neighbouring region, and to articulate some principles of a post-hegemonistic paradigm.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.