Search results

1

Ukraina polskiego romantyka – twórczość Aleksandra Grozy

100%

Mikinka A.

Konteksty Kultury

|

2023

|

vol. 20

|

issue 3

256-275

EN

The goal of the article, which is part of author’s postdoctoral dissertation, is to focus on one of the writers from the “Ukrainian School”, whose life and oeuvre haven’t been a subject of a more thorough study yet – Aleksander Karol Groza, also known during his lifetime as the “Ukrainian Ossian”. Through the analysis of writer’s literary works and memoirs, the author attempts to present a coherent vision of Ukraine painted by Polish writer, who had become fascinated with Ukrainian folklore. It is a vision of writer finding his inspiration at the crossroads of two different nations, two different societies, and therefore different systems of values, customs, and even religion. Groza tries to immortalise the “nation’s spirit”, whom he loves and admires. Even if he belongs to the category of minorum gentium writers, his person and oeuvre are wroth revisiting in light of the current Polish-Ukrainian sociopolitical relations. The knowledge of the past relations can help in building joint future of both nations.

PL

Zamierzeniem artykułu, będącego częścią przygotowywanej rozprawy habilitacyjnej, jest wyeksponowanie sylwetki jednego z twórców „szkoły ukraińskiej”, którego życie i dorobek dotychczas nie doczekały się obszerniejszego opracowania – Aleksandra Karola Grozy, nazywanego za życia „Osjanem ukraińskim”. Poprzez analizę utworów oraz pamiętników pisarza staramy się zaprezentować spójną wizję Ukrainy odmalowanej literackim piórem Polaka zafascynowanego wierzeniami i podaniami ukraińskiego ludu. To wizja pisarza czerpiącego natchnienie ze styku dwóch różnych narodów, dwóch odmiennych zbiorowości społecznych, a więc i systemów wartości, zwyczajów, a nawet religii. Groza stara się uchwycić „ducha narodu”, którego kocha i podziwia. Mimo że należy do grona pisarzy minorum gentium, jego sylwetka i twórczość są warte przypomnienia w kontekście najnowszych stosunków socjopolitycznych Polski i Ukrainy. Znajomość wzajemnych relacji w przeszłości może pomóc w budowaniu wspólnej przyszłości obu narodów.

2

Retelling słowiańskich mitów i polskich legend w twórczości Witolda Jabłońskiego

100%

Mikinka A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2024

|

vol. 68

|

issue 1

207-223

EN

The article provides an overview of the profile of Witold Jabłoński, a contemporary Polish writer and translator from Lodz, known to enthusiasts of both historical fantasy and the recently popular genre of Slavic fantasy. The interpretative section is preceded by the writer’s biography, showcasing his lifelong connection to Lodz, where he resides and creates. In the second part of the article, we delve into pagan motifs in the novels from the Slavic Saga series, namely Dary Bogów, Popiel and Wanda, attempting to trace rich intertextual tropes in the re-telling narratives that characterize this author. Jabłoński is mentioned today alongside Andrzej Sapkowski and Andrzej Pilipiuk as one of the most widely read fantasy authors. The fact that Dary Bogów has been adapted into an audiobook on Audioteka.pl, featuring popular actors lending their voices to the characters, is indicative of his popularity. The article analyzes Jabłoński’s novels primarily using intertextual and cultural studies tools, but also draws upon religious studies, anthropology, and comparative religious studies.

PL

Celem artykułu jest przybliżenie sylwetki łódzkiego pisarza, Witolda Jabłońskiego, współczesnego prozaika i tłumacza, znanego zarówno miłośnikom fantastyki historycznej, jak i popularnego w ostatnich latach gatunku fantastyki słowiańskiej. Część interpretacyjną poprzedza biogram pisarza, przez całe życie związanego z Łodzią, mieszkającego tutaj i tworzącego. W drugiej części artykułu przyglądamy się pogańskim motywom w powieściach z cyklu Saga Słowiańska, tj. Dary Bogów, Popiel oraz Wanda, starając się prześledzić bogate tropy intertekstualne w retellingowych narracjach będących znakiem rozpoznawczym tego autora. Jabłoński wymieniany jest dzisiaj po Andrzeju Sapkowskim i Andrzeju Pilipiuku jako jeden z najpoczytniejszych autorów fantastyki. O jego popularności świadczyć może fakt, iż Dary Bogów przygotowano jako słuchowisko w serwisie Audioteka.pl, a bohaterom głosu użyczyli popularni aktorzy. Analiza ma na celu wskazanie, do jakich mitów słowiańskich i polskich legend państwowych sięga autor i za pomocą jakich narzędzi je przetwarza. Podczas interpretacji sięgamy do różnych metod pracy z tekstem: intertekstualnych, kulturoznawczych, ale odwołujemy się również do religioznawstwa, antropologii i komparatystyki religijnej.

3

Magna Mater modernistów – kobiecość archetypiczna w epoce Młodej Polski

100%

Mikinka A.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2023

|

issue 22

139-154

EN

The Great Goddess is a figure / idea / deity that has been “resurrected” again and again over the past century and a half, both in the context of various scholarly studies and Western spirituality. The popularity of the concept of the Great Goddess is analyzed from the perspective of various disciplines: psychology, anthropology, history of religion, etc. The origins of this phenomenon – the great return and vindication of the female deity in culture – lie primarily in the 19th-century literary texts and philosophical essays. The pancultural motif of Magna Mater has already captured the attention of Polish literary scholars, but the research has mainly concerned contemporary works and has concentrated primarily on the fantasy genre. Drawing in particular from the field of depth psychology, the author of the article adopts similar research methods to analyze works from the turn of the 19th and 20th centuries. She seeks to discover in them the archetype of the Great Goddess, which already at that time began to inspire female and male artists. This resulted in extremely interesting literary creations and motifs, including Polish works.

PL

Wielka Bogini to postać / idea / bóstwo, które w ciągu ostatniego półtorawiecza zostało na powrót „wskrzeszone” zarówno na gruncie rozmaitych badań naukowych, jak i obszarów kultury duchowej Zachodu. Fenomen popularności koncepcji Wielkiej Bogini analizowany jest z perspektywy różnych dyscyplin: psychologii, antropologii, historii religii etc. U początków tego zjawiska – wielkiego powrotu i rehabilitacji żeńskiego bóstwa w kulturze – stoją przede wszystkim XIX-wieczne teksty literackie i eseje filozoficzne. Pankulturowy motyw Magna Mater znalazł się już w orbicie zainteresowań polskich literaturoznawców, jednakże badania dotyczyły głównie utworów współczesnych i prowadzone były przede wszystkim w obrębie gatunku fantasy. Autorka artykułu przyjmując podobne metody badawcze (w szczególności z zakresu psychologii głębi), analizuje utwory z przełomu XIX i XX wieku w celu odszukania w nich archetypu Wielkiej Bogini, który już w owym czasie zaczął inspirować twórczynie i twórców, co zaowocowało niezwykle interesującymi kreacjami i motywami literackimi, także na polskim gruncie.

4

Rozważania na marginesie monografii życia i twórczości Aleksandra Grozy. O poematach „Melancholia” i „Kniaźnin”

100%

Mikinka A.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2024

|

issue 24

71-87

EN

The article compares two poems by Aleksander Groza, a representative of the “Ukrainian school” of Polish Romanticism, which has not yet been the subject of a thorough literary analysis. The first poem, Melancholia. The Mad Poet, is Groz’s debut publication that appeared in the Noworocznik litewski for the year 1831. The second one, Kniaźnin, was included in the first volume of his poetry collection (Poezje, Wilno 1836). The research for Aleksander Groza’s monograph has revealed some interesting interpretative and biographical facts related to these texts. Drawing from the methodology of comparative studies, biography, and intertextual analysis, the author succeeded in establishing the intertextual dependencies and discovered the sources of the poet's inspiration from German (J.W. Goethe), native Lithuanian (A. Mickiewicz), and local Ukrainian (J. M. Zaleski, A. Malczewski, M. Maksymowicz) literary circles.

PL

W artykule dokonuje się porównania dwóch poematów Aleksandra Grozy, przedstawiciela „szkoły ukraińskiej” polskiego romantyzmu, które dotychczas nie zostały poddane głębszej analizie literaturoznawczej. Pierwszy z utworów – Melancholia. Obłąkany poeta to debiut prasowy Grozy, który ukazał się w „Noworoczniku litewskim” na 1831 rok. Drugi, Kniaźnin, włączony został w obręb utworów pierwszego tomu poezji (Poezje, Wilno 1836). Prace nad monografią Aleksandra Grozy ujawniły kilka ciekawych faktów interpretacyjnych oraz biograficznych związanych z tymi tekstami. Za pomocą metod komparatystyki, biografistyki i badań intertekstualnych udało się ustalić zależności panujące między tekstami oraz odnaleźć źródła inspiracji poety, pochodzące zarówno z kręgu niemieckiego (J.W. Goethe), ojczystego (A. Mickiewicz), jak i lokalnego, ukraińskiego (J. M. Zaleski, A. Malczewski, M. Maksymowicz).

5

Nieznośna kruchość bytu – literatura Młodej Polski wobec chorób ciała i ducha

100%

Mikinka A.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2023

|

issue 46

97-112

EN

The end of the nineteenth century was marked by a strangely affirming attitude to disabilities, diseases, and bodily deformities. From the Romantics, the artists of the Young Poland movement inherited a fascination with tuberculosis amounting to the mythologization of the sick; tuberculosis, or the “white plague,” was one of the favourite themes of the modernist studies of human disability and mortality. The turn of the century was also a time of extensive research into mental diseases. The naturalists, for that matter, equipped the great prose writers of the Belle Epoque with the medical conceptual apparatus and developed a sophisticated language of “clinical literature.” This article, focusing on several literary works representative of the Young Poland movement, strives to explain how, at the turn of the century, the experience of illness influenced the texts of culture and, vice versa, how literature shaped the understanding of illness.

PL

Schyłek wieku XIX odznaczał się osobliwym, wręcz afirmującym stosunkiem do ułomności, chorób i deformacji cielesnych. Po romantykach artyści Młodej Polski odziedziczyli fascynację gruźlicą, swoistą mitologizację chorych. Tuberkuloza była jednym z ulubionych tematów modernistycznych studiów nad ludzką ułomnością i śmiertelnością. Naturaliści z kolei wyposażyli wielkich prozaików belle époque w medyczny aparat pojęciowy, rozwinęli wyrafinowany język „literatury klinicznej”. Przełom wieków to także czas intensywnych badań nad chorobami umysłowymi. W artykule pochylono nad reprezentacyjnymi utworami, starając się zbadać, jak chorobowe doświadczenia ludzi przełomu wieków wpływały na teksty kultury – i na odwrót.

Refine search results

2 Białostockie Studia Literaturoznawcze

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

1 ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

1 Konteksty Kultury

5 Mikinka A.

2 2024

3 2023

Ukraina polskiego romantyka – twórczość Aleksandra Grozy

Retelling słowiańskich mitów i polskich legend w twórczości Witolda Jabłońskiego

Magna Mater modernistów – kobiecość archetypiczna w epoce Młodej Polski

Rozważania na marginesie monografii życia i twórczości Aleksandra Grozy. O poematach „Melancholia” i „Kniaźnin”

Nieznośna kruchość bytu – literatura Młodej Polski wobec chorób ciała i ducha