Search results

1

Decyzje rozwodowe szlachty pomorskiej w drugiej połowie XVIII i na początku XIX wieku. Perspektywa antropologiczna

100%

Szudarek A.

Przeszłość Demograficzna Polski

|

2018

|

vol. 40

121-140

PL

W artykule odniesiono się do wyników badań na temat rozwodów protestanckiej szlachty pomorskiej z tzw. Pomorza pruskiego na przełomie XVIII i XIX wieku. Na podstawie informacji zawartych w genealogiczno-historycznych kronikach rodów ustalono, wbrew utrzymującemu się w literaturze przekonaniu, że rozpady małżeństw szlacheckich nie należały do rzadkości. Rozwodzili się zarówno właściciele ziemscy, jak i szlachta nieposiadająca włości, najczęściej oficerowie. Założenia teologii protestanckiej obowiązujące na Pomorzu od XVI wieku stwarzały także i kobietom możliwość wystąpienia z wnioskiem o rozwód. Potwierdziło to liberalne pod tym względem Powszechne Pruskie Prawo Krajowe, które obowiązywało na badanym obszarze od końca XVIII wieku. Zastosowanie perspektywy antropologicznej i wykorzystanie założeń teorii działania koniunkturalnego pozwoliło ustalić, że rozwody były akceptowanym przez szlachtę sposobem na zakończenie małżeństwa i reprodukowanym przez następne pokolenia schematem. Stało się tak za sprawą włączenia rozwodów do kolektywnej mentalności tego stanu. Decyzje rozwodowe determinowała więc kultura, co oznacza, że nie były zracjonalizowane, a do ich powzięcia prowadził stan emocjonalny małżonków.

EN

The article refers to research findings on divorces occurring among Protestant nobility in what was known as Prussian Pomerania, at the turn of the 19th century. Information extracted from family and historical chronicles allowed us to establish that, contrary to views expressed in the subject literature, marriage breakdowns were not uncommon. Divorces were obtained by both landowners and landless nobility, and most often by officers. From the 16th century onwards, the principles of Protestant theology also created the opportunity for women to file for divorce. It was then confirmed by the, liberal in this respect, General State Law for the Prussian States that was in force in this area from the end of the 18th century. Employing an anthropological perspective and the principles of the theory of conjunctural action allowed us to establish that ending a marriage by divorce was a way that was accepted by nobility, and a model followed by the next generations as divorces entered the collective consciousness of that social class. Divorce decisions were therefore determined by the culture, which means that they were not rationalized, but instead driven by the emotions of the spouses.

2

Szlacheckie drogi do nowoczesności. Biedna szlachta w Prusach na przełomie XVIII i XIX wieku

100%

Szudarek A.

Zapiski Historyczne

|

2021

|

vol. 86

|

issue 1

147-161

EN

In 2020, Chelion Begass published a book on impoverished nobility in Prussia at the turn of the nineteenth century. The aim of this discussion article is to assess the scholarly merits of this publication and to evaluate the new research approach proposed by the authoress. It should be emphasised that the very topic of the work is innovative in itself. Begass focuses on the impoverished nobility, i.e. this part of the social stratum that was not able to live a life suited for the nobility due to insufficient financial resources. Such nobles experienced contradictions that arose from the discrepancy between high social prestige and uncertain livelihood. The book identifies the causes and consequences of this situation. In the subsequent chapters, Begass discusses the policy of the Prussian State towards the impoverished nobility and then presents the results of her research on poverty experienced by the nobility. The authoress makes use of the approach of cultural anthropology and attempts to demonstrate the worldview of investigated nobles. Her studies indicate that the impoverished nobility had to face the new economic circumstances and the emerging bourgeois society as early as at the turn of the nineteenth century, i.e. much earlier than the aristocracy placed higher in the social hierarchy. Begass’s research demonstrates the necessity to take a different view of the history of Prussian nobility. One needs to take into account the heterogeneity of this social group, the economic condition of its members, their relations with the monarchy, and the different paths that led them to modernity.

3

Jak stawić czoła nowoczesności? Dyskusja wokół wzorca niemieckiej szlachcianki na łamach „Deutsches Adelsblatt” na przełomie XIX i XX wieku

100%

Szudarek A.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2016

|

vol. 76

PL

Artykuł prezentuje poglądy publikowane na łamach niemieckiego tygodnika „Deutsches Adelsblatt” na przełomie XIX i XX w. na temat wpływu przemian społeczno-gospodarczych i postępu cywilizacyjnego na życie szlachcianek. Towarzyszy temu uzupełnienie katalogu zadań i powinności kobiecych o nowe elementy, takie jak lepsza edukacja i możliwość pracy zarobkowej. Budowany w ten sposób wzorzec niemieckiej, nowoczesnej szlachcianki wzmocniony został kontekstem stanowo-nacjonalistycznym, który – w opinii publicystów – czynił kobiety odpowiedzialnymi za przyszłość szlachty i państwa.

4

Femina oeconomica. Fighting against Landflucht in the Program of Agrarian Women’s Movement in Prussia before the Outbreak of World War I

100%

Szudarek A.

Studia Historiae Oeconomicae

|

2019

|

vol. 37

25-45

EN

In February 1914, the Agricultural Associations of Housewives, operating in the Eastern provinces of Prussia since the 1890s, were subordinated to organisations responsible for the development of agriculture in Prussia, which were dominated by conservatives and noble landowners. This came about on the initiative of some influential agrarians, who, in this way, wanted to strengthen their influence in rural areas, as well as to include the women’s agrarian movement in combating the outflow of labour from agriculture. The women’s organizations, having been politicized in this way and adopted by agrarian leaders after 1908, were to implement a new strategy for preventing the migration of rural population to cities. This is as a resulted of the partial support for Heinrich Sohnrey’s programme and his concept of improving the quality of life in rural areas. Elisabet Boehm, the founder of the associations, from the very beginning of their existence, sought to cooperate with agricultural organizations. She believed that this would be the only way for members to gain access to the expertise for implementing the main point of the association’s agenda, i.e. the professionalization of women’s work in rural areas. The article focuses on explaining the circumstances that led to the interest of the agrarians in the women’s agrarian movement and its inclusion in the reform programme for rural prosperity launched just before the war and showing that the cooperation was primarily aimed at using the associations to strengthen their influence in rural areas.

5

In the Shadow of Noble Conservatives: Agrarian Women Movement in Eastern Provinces of Prussia in 1912–1914. The Case of the Province of Pomerania

100%

Szudarek A.

Res Historica

|

2022

|

issue 53

291-313

PL

Artykuł omawia okoliczności w jakich część szlachty pruskiej prowincji Pomorze poparła Rolnicze Stowarzyszenia Gospodyń Domowych. Ten nowy typ organizacji kobiecych propagował umiarkowaną wersję emancypacji kobiet na obszarach wiejskich i został zapoczątkowany w Prusach Wschodnich w latach dziewięćdziesiątych XIX w. przez Elisabet Boehm. W pruskiej prowincji Pomorze stowarzyszenia tego typu zaczęły zawiązywać się dopiero od 1912 roku dzięki poparciu części wpływowych szlacheckich konserwatystów i agrariuszy na czele z Conradem baronem von Wangenheim. Za pośrednictwem Rolniczych Stowarzyszeń Gospodyń Domowych chcieli oni umocnić wpływy szlachty na obszarach wiejskich i odnowić dawne patriarchalne hierarchie. Na czele organizacji miały stać szlachcianki i promować postęp naukowo-techniczny w wiejskim gospodarstwie domowym. W ten sposób szlachta chciała włączyć kobiety w program poprawy warunków życia na wsi. Tym samym godziła się na poszerzenie zakresu ich samodzielności. Jej celem nie było jednak wspieranie umiarkowanej emancypacji kobiet, ale wykorzystanie stowarzyszeń do umocnienia wpływów szlachty na wsi i zahamowania migracji ludności do miast (Landflucht). Wyludnianie się wsi było od końca XIX w. ogromnym problemem we wschodnich prowincjach państwa pruskiego, gdyż powodowało stały brak rąk do pracy w majątkach ziemskich.

EN

The article describes the circumstances in which a part of the nobility from the Prussian Province of Pomerania agreed to support Agricultural Housewives’ Associations. That new type of women’s organisations propagated a moderate version of emancipation of women in rural areas and was initiated in East Prussia in the 1890s by Elisabet Boehm. The organisations were first established in Pomerania in 1912. They received support from some influential agrarians led by Conrad von Wangenheim. Nobility wanted to use Agricultural Housewives’ Associations to strengthen their influences in rural areas and renew the old patriarchal hierarchies. Noblewomen were meant to lead the associations and promote scientific and technical progress in rural households. This was the way nobility wanted to use to include women in the program of improving living conditions in the countryside. They agreed to broaden the scope of women’s independent activities. However, supporting emancipation of women was not their true objective. In reality, they aimed at using associations to slow down the migration of people from the countryside to the cities (Landflucht) since depopulation of the countryside was a serious issue in the eastern provinces of Prussia from the end of the nineteenth century, which caused a permanent shortage of labor in land estates.

Refine search results

1 Przeszłość Demograficzna Polski

1 Res Historica

1 Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

1 Studia Historiae Oeconomicae

1 Zapiski Historyczne

5 Szudarek A.

1 2022

1 2021

1 2019

1 2018

1 2016

Decyzje rozwodowe szlachty pomorskiej w drugiej połowie XVIII i na początku XIX wieku. Perspektywa antropologiczna

Szlacheckie drogi do nowoczesności. Biedna szlachta w Prusach na przełomie XVIII i XIX wieku

Jak stawić czoła nowoczesności? Dyskusja wokół wzorca niemieckiej szlachcianki na łamach „Deutsches Adelsblatt” na przełomie XIX i XX wieku

Femina oeconomica. Fighting against Landflucht in the Program of Agrarian Women’s Movement in Prussia before the Outbreak of World War I

In the Shadow of Noble Conservatives: Agrarian Women Movement in Eastern Provinces of Prussia in 1912–1914. The Case of the Province of Pomerania