The article deals with the implications of pluralism, in various meanings of the term, for the liberalisms of two authors: John Stuart Mill and Isaiah Berlin. The question of pluralism, including value pluralism of which Mill is not a supporter, but which is embraced by Berlin, is discussed in connection with other crucial notions for both thinkers: an ideal of individuality for Mill and negative liberty in Berlin’s case. As a result, their respective liberalisms differ significantly, especially with regard to the desirable level of cultural diversity at the international level and within liberal societies.
PL
Przedmiotem artykułu są implikacje pluralizmu w różnych znaczeniach tego terminu dla liberalizmu dwóch autorów: Johna Stuarta Milla i Isaiaha Berlina. Omawia on sposób, w jaki zagadnienie pluralizmu, w tym pluralizmu wartości, którego zwolennikiem nie jest Mill, a który przyjmuje Berlin, wiąże się z innymi kluczowymi wątkami refleksji obu tych myślicieli: ideałem indywidualności u Milla oraz koncepcją wolności negatywnej Berlina. W rezultacie ich liberalizmy różnią się od siebie, w szczególności w zakresie pożądanej różnorodności kulturowej na poziomie międzynarodowym oraz w obrębie liberalnych społeczeństw.
Joseph Schumpeter’s theory of democracy as a method of selection of political elites remains one of the most influential, as well as most controversial reference points in contemporary debates concerning democracy. The article argues, however, that Schumpeter tries to create a misleading opposition between his own theory and the classical theory of democracy, the latter of which apparently espoused by utilitarians like Jeremy Bentham and James Mill. Firstly, most of the Schumpeter’s objections to the utilitarian account of democracy miss the mark. Secondly, there are similarities and lines of continuity between the theory of democracy which was espoused by classical utilitarianism and Schumpeter’s own theory. For instance, in classical utilitarianism one can find an evident elitist component which was later further emphasized by Schumpeter as a result of him modelling his account of democratic politics on the (oligopolic) market competition.
PL
Przedstawiona przez Josepha Schumpetera teoria demokracji jako metody selekcji elit politycznych pozostaje jednym z istotniejszych i jednocześnie najbardziej kontrowersyjnych punktów odniesienia we współczesnych dyskusjach poświęconych demokracji. Niniejszy artykuł dowodzi jednak, że Schumpeter buduje fałszywe przeciwstawienie między własną teorią a klasyczną teorią demokracji, za której eksponentów uznaje utylitarystów takich jak Jeremy Bentham i James Mill. Po pierwsze, większość zarzutów Schumpetera pod adresem utylitarystycznego ujęcia demokracji jest chybiona. Po drugie, istnieją pewne podobieństwa i linie ciągłości pomiędzy teorią demokracji głoszoną przez klasyczny utylitaryzm a teorią samego Schumpetera. W klasycznym utylitaryzmie obecny był na przykład wyraźny komponent elitarystyczny, który u Schumpetera uległ jeszcze wzmocnieniu na skutek uczynienia przezeń z (oligopolicznej) rynkowej konkurencji wzorca demokratycznej polityki.