Search results

1

O etymologii „pracy" inaczej

100%

Jakubowicz M.

Język Polski

|

2012

|

vol. 92

|

issue 1

37–42

PL

W artykule przedstawiam nie całkiem nową, ale zapomnianą, a w polskich publikacjach dotąd nie przedstawioną, propozycję objaśnienia ważnego leksemu „praca". Propozycja jest oparta na podstawach semantycznych przy jednoczesnym zachowaniu poprawności formalnej. To właśnie przesłanki semantyczne decydują o jej wyższości względem innego objaśnienia, bardziej znanego i dominującego w najnowszych słownikach etymologicznych.

EN

In the current paper I present an etymological explanation of the Polish word "praca" ‘work’. This proposition is not new but seems to have been almost forgotten. What is more, it has not yet been presented in Polish scientific literature. Formally correct etymology is based on the semantic motivation of words denoting the work. The semantic aspect makes it more credible than the other (more popular) solution presented in etymological dictionaries.

2

Ethnolinguistics in etymological research

100%

Jakubowicz M.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2020

|

vol. 32

EN

The article is devoted to the relationship between etymology and ethnolinguistics, with particular reference to the usefulness of ethnolinguistic research in the work of etymologists. In the last thirty years numerous Slavists have combined their interest in one of these branches with an application of their research in the other branch. The article focuses on ethnolinguistics as it is represented in Słownik stereotypów i symboli ludowych [Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols], which explores mainly texts of folklore. It presents links binding two directions of research: (1) relations between elements of the world, from the immediate environment to the Cosmos, considered from the point of view of texts of folklore on the one hand and etymology on the other; (2) analyses of synonymous and antonymous conceptual pairs that manifest parallelism both in folklore and etymology; (3) traditional evaluation and the associated linguistic taboo.

PL

Artykuł jest poświęcony związkom etymologii z etnolingwistyką, a szczególnie ocenie przydatności badań etnolingwistycznych w pracy etymologów. W ostatnim trzydziestoleciu nie brakuje slawistów, którzy łączą zaangażowanie w jednej z tych dziedzin językoznawstwa z wykorzystaniem swoich badań w drugiej. W artykule omawiana jest gałąź etnolingwistyki reprezentowana przez Słownik stereotypów i symboli ludowych, której głównym obiektem są badania nad tekstami folkloru. Przedstawione zostały momenty, które szczególnie często stają się ogniwami łączącymi oba kierunki badań: (1) relacje między elementami świata – od najbliższego środowiska do Kosmosu – rozpatrywane z punktu widzenia tekstów folkloru z jednej strony, a etymologii z drugiej; (2) analizy synonimicznych bądź przeciwstawnych par pojęciowych ujawniających paralelizm rozwojowy obecny tak na płaszczyźnie folkloru, jak i etymologii; (3) tradycyjne wartościowanie i związane z nim tabu językowe.

3

Co się ukrywa za nazwami emocji?

100%

Jakubowicz M.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2015

|

issue 9

EN

The article is devoted to the semantic motivations of the names of feelings. Its aim is to prove that when one researches semantic motivations one discovers the original associations connected with referents, in this case, feelings. In order to present the problem in an accessible way the most legible of the names were chosen for the analysis – especially those which acquired the meaning of a feeling by way of metaphor. The names whose structure is clear but which lost their legibility due to lexicalisation were also considered.

4

Co możemy wyczytać ze struktury słowa? Poszukiwania przy okazji badań diachronicznych

100%

Jakubowicz M.

Język a Kultura

|

2015

|

vol. 25

11-20

EN

The article discusses the causes of the disappearance of the association of derivatives with a derivational base visible during diachronic and etymological research. These may include the following: — disappearance or asubstantial change of the form of the word which is the basis for derivation; — change of the meaning of the derivational base or the derivative; — disappearance of the productivity of certain word-formative mechanisms (e.g. apophony); — disappearance of certain word-formative means, e.g. prefixes, which causes the word that arises by this means to be interpreted as anon-compound word; — obliteration of the original structure by phonetic changes which occur at the junction of morphemes; — change of realia. The particular causes of the changes are illustrated by examples derived from the Polish language.

5

O związkach między frazeologią a słowotwórstwem historycznym na przykładzie pojęcia kąt – ogólnosłowiańska analiza porównawcza

100%

Jakubowicz M.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2023

|

vol. 35

45-57

PL

Celem mojego artykułu było zestawienie kąta widzianego przez pryzmat frazeologii z możliwościami derywacyjnymi, jakie dają realizujące to pojęcie leksemy. Z uwagi na charakter badań etnolingwistycznych skupiłam się na tych derywatach, które ukazują aksjologiczne nacechowanie badanego pojęcia. Przegląd materiału z różnych języków słowiańskich wykazał, że we frazeologii zdecydowanie dominuje negatywne nacechowanie kąta. Jednak to właśnie te mniej liczne pozytywnie nacechowane frazeologizmy związane z wyprofilowaniem kąta jako części domu, czy nawet symbolizującego cały dom, wyraźnie korespondują z derywatami, które od podstawy ze znaczeniem ‘kąt’ tworzą nazwy pomieszczeń. Zarysowana w artykule droga rozwoju semantycznego pokazuje, że aspekt wartościujący jest obecny również w derywacji. Na podstawie porównania przedstawionego w artykule materiału z badaniami Nikity Iljicza Tołstoja należy uznać, że wyraźnej obecności pojęcia kąt w warstwie językowej nie można oddzielać od jego roli w kulturze ludowej.

EN

This article relates to the work of Nikita I. Tolstoy on the concept of corner in folk beliefs. It covers the intersection of two linguistic fields: phraseology and historical word formation, with elements of etymology. There are two Slavic etymons reconstructed for that concept: *kotъ ‘angle’ and *ogъlъ ‘corner’. In contemporary Slavic languages, continuants of either one or both can be preserved. The concept corner (similarly to others concepts related to elements of the house) is rich in connotations. This study presents an analysis of phraseological units with the components kąt ‘angle’ or węgieł ‘corner’ (and their counterparts in other Slavic languages), as well as an etymological and semantic analysis. The etymological analysis concerns the continuants of the Slavic *kot’a ‘house’, derived from *kotъ ‘angle’. The article points to phraseological and etymological connections between the concepts corner and house.

6

Od Redakcji

100%

Jakubowicz M.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2020

|

vol. 55

7

rec.: Martin Oleštiak, "Aspekty teórie lexikálnej motivácie", Prešov 2011, Filozofická fakulta Prešovskej univerzity v Prešove, 339 ss.

100%

Jakubowicz M.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2015

|

vol. 50

8

Rec.: Ľubor Králik, "Stručný etymologický slovník slovenčiny", VEDA, vydavateľstvo SAV – Jazykovedný ústav Ľudovíta Štúra SAV, Bratislava 2015, 700 ss.

100%

Jakubowicz M.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2018

|

vol. 53

EN

Review: Ľubor Králik, Stručný etymologický slovník slovenčiny, VEDA, vydavateľstvo SAV – Jazykovedný ústav Ľudovíta Štúra SAV, Bratislava 2015, 700 pp.The article is a review of Ľubor Králik’s etymological dictionary, the first one of this kind devoted entirely to the Slovak language. Rec.: Ľubor Králik, Stručný etymologický slovník slovenčiny, VEDA, vydavateľstvo SAV – Jazykovedný ústav Ľudovíta Štúra SAV, Bratislava 2015, 700 ss.Artykuł stanowi recenzję słownika etymologicznego autorstwa Ľubora Králika, pierwszej tego typu publikacji poświęconej w całości językowi słowackiemu.

Refine search results

3 Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

2 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Język Polski

1 Język a Kultura

1 Poznańskie Studia Slawistyczne

8 Jakubowicz M.

1 2023

2 2020

1 2018

3 2015

1 2012

O etymologii „pracy" inaczej

Ethnolinguistics in etymological research

Co się ukrywa za nazwami emocji?

Co możemy wyczytać ze struktury słowa? Poszukiwania przy okazji badań diachronicznych

O związkach między frazeologią a słowotwórstwem historycznym na przykładzie pojęcia kąt – ogólnosłowiańska analiza porównawcza

Od Redakcji

rec.: Martin Oleštiak, "Aspekty teórie lexikálnej motivácie", Prešov 2011, Filozofická fakulta Prešovskej univerzity v Prešove, 339 ss.

Rec.: Ľubor Králik, "Stručný etymologický slovník slovenčiny", VEDA, vydavateľstvo SAV – Jazykovedný ústav Ľudovíta Štúra SAV, Bratislava 2015, 700 ss.