Search results

1

Misje i męczeństwo polskich franciszkanów w Peru

100%

Gogola Z.

Folia Historica Cracoviensia

|

2016

|

vol. 22

603-624

2

Dzieje klasztoru Karmelitów bosych w Nowym Wiśniczu w latach 1630–2009

100%

Gogola Z.

Folia Historica Cracoviensia

|

2013

|

vol. 19

177–194

PL

Po zwycięskiej bitwie z Turkami pod Chocimiem w 1621 roku Stanisław Lubomirski – właściciel Wiśnicza, jako wotum wdzięczności Bogu ufundował klasztor Karmelitów bosych. Władze zakonne obawiały się lokalizacji klasztoru i kościoła w dobrach prywatnych, ze względu na ewentualny wpływ dworu na życie zakonników. W 1622 roku fundator z wielkim rozmachem przystąpił do budowy, wprowadzając rzesze robotników oraz jeńców wojennych. Budową kierował nadworny architekt Lubomirskiego, Włoch Maciej Trapola. Budowane obiekty odznaczały się nowoczesnym stylem i w dziejach architektury polskiej zajęły wyjątkową pozycję. Obiekt był ufortyfikowany, służył także obronie zamku wiśnickiego. 26 maja 1630 roku odbyło się uroczyste wprowadzenie karmelitów bosych do wiśnickiego klasztoru. Budowę kościoła ukończono w 1635 roku. Jego wnętrze było wyjątkowo bogato wyposażone i w XVII wieku zaliczane do najlepiej uposażonych klasztorów karmelitów bosych. 1 września 1650 roku Szwedzi zajęli zamek i klasztor, niszcząc, plądrując i grabiąc najcenniejsze rzeczy, w tym bibliotekę oraz dzieła sztuki. Klasztor wiśnicki po rozbiorach został wcielony do Austrii. Cesarz Józef II doprowadził swą polityką do kasacji klasztorów, w tym i wiśnickiego. Zagrabił majątki klasztorne, wywiózł skarbiec klasztorny, a dobra ziemskie przeznaczono na fundusz religijny. Najcenniejsze dzieła sztuki wywieziono do Wiednia (dwa wozy obrazów). Budynki klasztorne przeznaczono na więzienie, sąd kryminalny, a także mieszkania dla sędziów. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, pomimo protestów karmelitów, w klasztorze nadal istniało więzienie. We wrześniu 1939 roku Niemcy urządzili w nim obóz dla jeńców wojennych, a później obóz koncentracyjny, obrabowali kościół i rozpoczęli rozbiórkę kościelnych murów. Materiał ze świątyni wykorzystali przy budowie rezydencji Hansa Franka w Przegorzałach i w Krzeszowicach. Do chwili obecnej w klasztorze znajduje się więzienie, a ruiny klasztornego kościoła służą jako boisko dla więźniów.

EN

After winning the battle against the Turks at Chocim in 1621, Stanisław Lubomirski, the owner of Wiśnicz, founded the monastery of the Discalced Carmelites as a votive offering to God. Religious authorities feared the location of the monastery and church in private estates due to the potential impact of the court on religious life. In 1622 the founder began the construction at full swing, employing great numbers of labourers and prisoners of war. The process of the construction was supervised by Lubomirski’s court architect, an Italian Maciej Trapola. The buildings were characterized by a modern style of architecture and they occupied a unique position in the history of Polish architecture. The property was fortified and also served as defence for the castle of Wiśnicz. On May 26, 1630 a ceremony was held to introduce the Carmelites to the monastery in Wiśnicz. The construction works were completed in 1635. The interior was very well equipped and, in the seventeenth century, was considered one of the best equipped Discalced Carmelite monasteries. On September 1, 1650 the Swedes captured the castle and monastery destroying, looting and pillaging the most precious things including the library and the works of art. The monastery in Wiśnicz after the partition of Poland was incorporated into Austria. Emperor Joseph II through his policies led to the suppression of monasteries, including the monastery in Wiśnicz. He robbed the monastery, took away the monastic treasury and allocated the church estates to religious funds. The most valuable works of art were taken to Vienna (two wagons of paintings). The buildings of the monastery were converted to perform the functions of a prison, criminal court and housing for judges. After regaining independence in 1918, despite the protests of the Carmelites, the prison in the monastery continued to function. In September 1939, the Germans used it as a camp for prisoners of war and later a concentration camp. They robbed the church and started to demolish the walls of the church. The material from the temple was used in the construction of the residences for Hans Frank in Przegorzały and Krzeszowice. There is still a prison in the monastery buildings and the ruins of the church serve as a playground for the prisoners.

3

Postawa Kościoła wobec wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce na początku lat osiemdziesiątych XX wieku

100%

Gogola Z.

Folia Historica Cracoviensia

|

2014

|

vol. 20

259-290

PL

W polskiej historiografii stan wojenny stanowi ciągle zagadnienie budzące wiele kontrowersji. Wydaje się też, iż nawet powiększający się dystans czasowy oraz psychologiczny nie ułatwia wypracowania jednoznacznej i obiektywnej oceny dramatycznych wydarzeń z lat 1981–1983. Na ową dyferencjację prezentowanych opinii duży wpływ mają bieżące trendy poprawności politycznej oraz niedostępność stale jeszcze utajnionych dokumentów z archiwów polskich i rosyjskich. Próba dokonania rzetelnej i wieloaspektowej oceny stanu wojennego nie może obyć się bez analizy napiętej sytuacji społeczno-politycznej oraz trudnego położenia gospodarczo-ekonomicznego Polski na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Konieczne jest również uwzględnienie ważnego czynnika, jaki stanowiła założona w 1980 roku „Solidarność” – pierwszy powojenny masowy ruchu opozycyjny, zakorzeniony silnie na podłożu przesłanek chrześcijańskich. Z tego zaś punktu wychodząc, nie da się pominąć roli, jaką odegrał w okresie stanu wojennego polski Kościół katolicki, bowiem to właśnie w ramach struktur kościelnych – wobec zawieszenia działalności niemal wszystkich organizacji społecznych – udzielane było materialne, prawne i duchowe wsparcie dla ofiar represji oraz ich rodzin. Zaś postawa hierarchów oraz licznych przedstawicieli duchowieństwa (np. prymasa Glempa, abpa Dąbrowskiego, ks. Popiełuszki czy ks. Jancarza) dobitnie świadczyła o zdecydowanym potępieniu mających wówczas miejsce licznych przypadków łamania prawa, a w szczególności – aresztowań oraz internowania działaczy „Solidarności”. Rozważania powyższe – jakkolwiek ciągle niedoskonałe i zapewne przedwczesne – pozwalają wysnuć przypuszczenie, iż wydarzenia lat 1981–1983 wywołane były raczej brakiem autorytetu władz oraz podstawowych wolności społecznych aniżeli niedostatecznym zaopatrzeniem w artykuły żywnościowe, kryzysem ekonomicznym czy groźbą zbrojnej interwencji ze Wschodu. Kościół katolicki stanął w tej sytuacji w obronie praw człowieka i godności ludzkiej, czerpiąc siłę między innymi z nauczania i postawy Jana Pawła II.

EN

In Polish historiography the martial law period is still an issue that causes a lot of controversy. It also seems that even growing period of time and psychological distance do not automatically facilitate developing clear and objective assessment of the dramatic events of the years 1981–1983. The difference between presented opinions is strongly influenced by current trends of political correctness as well as inaccessibility of classified documents still kept in the Polish and Russian archives. An attempt to conduct a thorough and multifaceted evaluation of the martial law period seems impossible without analysing tense sociopolitical situation as well as difficult economic situation of Poland at the end of 1970s and the beginning of 1980s. It is also necessary to take into account an important factor – the Solidarity movement that was founded in 1980. It was the first post-war mass opposition movement, rooted firmly on the ground of Christian ideas. Thus, it seems impossible to ignore the role of the Polish Catholic Church during the period of the martial law. It was within the framework of the Church structures – due to suspension of almost every social organization – that the victims of repression and their families were granted physical, legal, and spiritual support. The attitude presented by the hierarchy and numerous representatives of the clergy (e.g. Primate J. Glemp, Archbishop B. Dąbrowski, Fr. J. Popiełuszko or Fr. K. Jancarz) clearly proved that numerous cases of violating the law, in particular arresting and detaining the members of the Solidarity movement, were strongly condemned. The ideas and conclusions presented in the article, although still imperfect and probably premature, enable the reader to assume that the events of 1981–1983 were caused by the lack of both authority of the government as well as fundamental social freedom rather than insufficient supply of food, economic crisis or a threat of a military intervention from the East. In those times and during those conditions the Catholic Church stood in the defence of human rights and human dignity, inter alia, drawing strength from the teachings and the attitude of John Paul II.

Refine search results

3 Folia Historica Cracoviensia

3 Gogola Z.

1 2016

1 2014

1 2013

Misje i męczeństwo polskich franciszkanów w Peru

Dzieje klasztoru Karmelitów bosych w Nowym Wiśniczu w latach 1630–2009

Postawa Kościoła wobec wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce na początku lat osiemdziesiątych XX wieku