Search results

1

Lokacja Lublina na prawie magdeburskim i jego droga ku świetności w XIV w.

100%

Szczygieł R.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2017

|

vol. 72

DE

Zu Beginn des 14. Jahrhunderts erreichte die Bewegung der Lokation von Dörfern und Städten nach deutschem Recht auch das Lubliner Land. Die erste Stadt auf diesem Territorium, die nach dem Lokationsmodell modernisiert wurde, war Lublin. Die Rechtsgrundlage dieser Investition, die von Maciej (Matthias) durchgeführt wurde, dem Landhauptmann von Krakau und Sandomir und zugleich Erbvogt in der Stadt Opatowiec (Sandomirer Land), bildete das Lokationsprivileg des Herzogs Władysław Łokietek (Ellenlang), das am 15. August 1317 „bei Krakau“ ausgestellt wurde.Bis zu dieser Zeit war Lublin ein Siedlungsensemble, das aus mehreren, auf Hügeln gelegenen Siedlungsbereichen bestand: auf dem Schlosshügel (die Burg), dem Altstadthügel (eine protostädtische Siedlung), Czwartek und Żmigród. Die Stadtinvestition wurde auf dem Altstadthügel mit einer Fläche von 7 Hektar in schachbrettartiger Ordnung geplant und durchgeführt. Es entstand auch eine Stadtgemeinde, die sich nach Magdeburger Recht regieren sollte; an ihrer Spitze stand der Erbvogt Maciej. Die Bewohner der Stadt erhielten zahlreiche Privilegien, u.a. eine zwanzigjährige Freistellung von Steuern für den Herzog sowie die Befreiung von Zollgebühren auf dem Territorium seines Staates.Der Lokationsprozess dauerte auch unter der Herrschaft von König Kasimir dem Großen fort. Damals entstanden zahlreiche gemauerte Gebäude, und es wurden auch Wehrmauern errichtet. Lublin war damals ein grenznahes Etappenziel für den Großhandel und eine Basis für Kriegszüge des Königs gegen die Rus‘. Die Rolle der Stadt wuchs rapide nach der Polnisch-Litauischen Union in den Jahren 1385–1386, als sie sich im Zentrum der Monarchie von Władysław Jagiełło zwischen Polen, Litauen und der Rus‘ befand und als Zentrum für den Handelsaustausch und für Hoftage der politischen Eliten beider Staaten – des polnischen und des litauischen – fungierte. Im Verlauf des 15. Jahrhunderts stieg Lublin in die Liga der wichtigsten Städte der Jagiellonenmonarchie auf.

EN

At the beginning of the 14th century the German town laws, spread of Lublin region prompted the development of villages and cities. The Lublin was the first city of region which implemented The Law of Magdeburg. The legal ground of this investment, led by Maciej, the Cracow- and of Sandomierz governer and also the first hereditary vogt (advocatus) in town Opatowiec (the Sandomir), was the location privilege the prince of Ladislaus the Elbow-high, issue “under Cracow” on August 15, 1317.Till then Lublin was a community, composite from several settlements, situated on hills: Castle-Hill, Old Town-Hill, Thursday, Żmigród. The municipal investment was led on the Old Town-Hill about the area 7 ha, where space was arranged as the chessboard-layout, superbly integrated into the shape of this hill. Municipality was also founded, which use Magdeburg municipal law, at the head which became the hereditary vogt Maciej. Citizens received numerous privileges, i.a. the dismissal from taxes in the interest of the prince during 20 years and the freedom from the payment of the customs duty on the states.The process of implementation of Magdeburg municipal law was continued under the reign of the king of Kazimir the Great. In this time a number of buildings with stone also defense walls were made. Lublin was a then frontier stage-center of the great trade and the base for expeditions of Russia. The role of Lublin quickly grew up after the union Polish-Lithuanian from 1385–1386, when the city was found in the center of the monarchy of Ladislaus Jagiełło. Lublin situated between Poland, Lithuania, and Russia, performing functions as a center of the commercial exchange and a place of meeting of political elites of both states, Polish and Lithuanian. During the 15th century, the city was promoted to the group of the most important cities of the Jagiellonian Monarchy.

PL

W początkach XIV stulecia ruch lokacyjny wsi i miast na prawie niemieckim dotarł do ziemi lubelskiej. Pierwszym miastem tego terytorium, które zostało zmodernizowane według modelu lokacyjnego, był Lublin. Podstawę prawną tej inwestycji, prowadzonej przez Macieja, wielkorządcę krakowskiego i sandomierskiego, a zarazem wójta dziedzicznego w mieście Opatowiec (ziemia sandomierska), był przywilej lokacyjny księcia Władysława Łokietka, wystawiony „pod Krakowem” 15 sierpnia 1317 r.Do tego czasu Lublin był zespołem osadniczym, złożonym z kilku osad zlokalizowanych na wzgórzach: Zamkowym (gród), Staromiejskim (osada protomiejska), Czwartek, Żmigród. Inwestycja miejska była prowadzona na Wzgórzu Staromiejskim o obszarze 7 ha, gdzie przeprowadzono rozplanowanie według układu szachownicowego, znakomicie wkomponowane w kształt tego wzgórza. Powstała też gmina miejska, która miała się rządzić prawem magdeburskim, na czele której stał wójt dziedziczny Maciej. Obywatele miasta otrzymali liczne przywileje, m.in. zwolnienie na 20 lat od podatków na rzecz księcia i wolność od opłaty cła na terenie jego państwa.Proces lokacyjny trwał także za panowania króla Kazimierza Wielkiego. Wówczas powstały liczne budowle murowane, zbudowano też mury obronne. Lublin był wtedy nadgranicznym ośrodkiem etapowym wielkiego handlu oraz bazą dla wypraw króla na Ruś. Jego rola szybko rosła po unii polsko-litewskiej z lat 1385–1386, gdy znalazł się w centrum monarchii Władysława Jagiełły, między Polską, Litwą a Rusią, pełniąc funkcje centrum wymiany handlowej oraz zjazdów elit politycznych obydwu państw, polskiego i litewskiego. W ciągu XV w. awansował do grupy najważniejszych miast monarchii Jagiellonów.

2

The Zamoyski Family Entail Towards the Attempts to Found Towns by its Borders in the First Half of the 17th Century

100%

Szczygieł R.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 3

EN

This article deals with the circumstances of the attempts to found four towns located near the borders of the Zamoyski Family Entail, which were made by their owners in the first half of the 17th century, including: Łaszczówka, Bełżec, Chocimów and Modliborzyce. In the case of the two of these initiatives: Bełżec and Chocimów, the owners and administration of the Entail tried to force those who had initiated the foundations to stop them, while the foundation of Modliborzyce was prevented by establishing, at a distance of 8 kilometres, the entail town of Janów. There is no information concerning a possible reaction to the founding of Łaszczówka, which, being founded 5 kilometres from Tomaszów, never developed into a more significant town. This remark also regards Modliborzyce.

PL

W artykule omówiono okoliczności lokacji czterech miast położonych w pobliżu granic dóbr Ordynacji Zamojskiej, które ich właściciele podjęli w pierwszej połowie XVII w., a mianowicie: Łaszczówki, Bełżca, Chocimowa i Modliborzyc. W przypadkach dwóch z tych inicjatyw: Bełżca i Chocimowa – właściciele i administracja Ordynacji starali się zmusić inicjatorów lokacji do ich przerwania, zaś lokacji Modliborzyc przeciwstawili osadzenie w odległości 8 km ordynackiego miasta Janowa. Nie ma zaś informacji o reakcji na lokację Łaszczówki, która – założona w odległości 5 km od Tomaszowa – nigdy nie rozwinęła się w większy ośrodek miejski. Uwaga ta dotyczy również Modliborzyc.

3

Miasta prywatne w Polsce od XIV wieku do 1772 roku – chronologia lokacji, właściciele, pełnione funkcje

100%

Szczygieł R.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2016

|

vol. 77

PL

Kolonizacja na prawie niemieckim i początki ruchu lokacyjnego miast. Program lokacyjny, fazy i etapy procesu lokacyjnego. Ich przemiany w kolejnych stuleciach. Czynniki miastotwórcze. Wzrost liczby miast prywatnych na ziemiach polskich od XIV do XVIII w. – tempo procesu, jego zróżnicowanie regionalne, dane liczbowe. Właściciele i ich rola w rozwoju sieci miejskiej kraju.

4

Śmierć Jana Kochanowskiego w Lublinie, w sierpniu 1584 r. i jego pogrzeb

100%

Szczygieł R.

Bibliotekarz Lubelski

|

2024

|

issue 67

185-203

EN

In this article, the author, having analysed the surviving sources and biographical literature, and taken into account other works on the era, made an attempt to organise the knowledge about the last week of the life of Jan Kochanowski, the great Polish poet of the Renaissance, the greatest before Adam Mickiewicz. He assumed that the poet from Czarnolas, speaking on the case of his brother-in-law Jakub Podlodowski, who was killed in Turkey, met with Chancellor Jan Zamoyski on 20 August. During or right after that meeting, he collapsed and lost consciousness, suffering either a heart attack or a stroke. He was moved to quarters in a tenement on Lublin’s Market Square, then owned by Maciej Oczko and Stanisław Sługocki, neighbouring the tenement in which the poet Sebastian Klonowic lived. Kochanowski lived for two more days. He died on 22 August 1584, around 2 pm. Two days later (on 24 August), the servants, having received such an order from Dorota Kochanowska, by then a widow, took his body to Czarnolas or Zwoleń, where the funeral ceremony took place. The poet’s coffin was placed in the vaults of the Zwoleń church, next to the coffins of his parents.

RU

В статье автор, проанализировав сохранившиеся источники и биографическую литературу, а также приняв во внимание другие произведения об этой эпохе, попытался систематизировать знания о последней неделе жизни Яна Кохановского – великого польского поэта эпохи Возрождения, величайшего перед Адамом Мицкевичем. Исходным пунктом было предположение, что поэт из Чёрнолесья, выступая по делу убитого в Турции своего зятя Якуба Подлодовского, встретился 20 августа с канцлером Яном Замойским. Во время или после этой встречи ему стало плохо и он потерял сознание, перенеся сердечный приступ или инсульт. Его перенесли в каменицу на люблинской рыночной площади, принадлежавшую тогда Мацею Очке и Станиславу Слугоцкому, примыкающую к каменице, где жил поэт Себастьян Клёнович. Он прожил ещё два дня. Умер 22 августа 1584 г. около 2 часов дня. Через два дня (24 августа) слуги, получив такой приказ от Дороты Кохановской, уже тогда вдовы, отвезли тело в Чёрнолесье или Зволень, где состоялись похороны. Гроб поэта был установлен в подвале церкви в Зволене, рядом с гробами его родителей.

PL

W artykule autor, po przeprowadzeniu analizy zachowanych źródeł oraz literatury biograficznej, a także uwzględnieniu innych prac o tamtej epoce, starał się uporządkować wiedzę o ostatnim tygodniu życia Jana Kochanowskiego, wielkiego polskiego poety czasów renesansu, największego przed Adamem Mickiewiczem. Przyjął, że poeta z Czarnolasu, występując w sprawie zabitego w Turcji szwagra Jakuba Podlodowskiego, spotkał się 20 sierpnia z kanclerzem Janem Zamoyskim. W czasie tego spotkania, albo już po nim, zasłabł i stracił przytomność, doznając zawału serca albo udaru mózgu. Przeniesiono go do kwatery w kamienicy przy Rynku lubelskim, należącej wówczas do Macieja Oczki i Stanisława Sługockiego, sąsiadującej z kamienicą, w której mieszkał poeta Sebastian Klonowic. Żył jeszcze dwa dni. Zmarł 22 VIII 1584 r., około godziny 14. W dwa dni później (24 sierpnia) słudzy, otrzymawszy takie polecenie od Doroty Kochanowskiej, już wtedy wdowy, odwieźli ciało do Czarnolasu lub do Zwolenia, gdzie odbyły się uroczystości pogrzebowe. Trumna poety stanęła w podziemiach zwoleńskiego kościoła, obok trumien jego rodziców.

5

Proces lokacji na prawie niemieckim miasta Szczebrzeszyna.

75%

Szczygieł R.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2004

|

vol. 3

195-202

6

Miasta prywatne w sieci miejskiej Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uwagi wstępne

63%

Noga Z., Szczygieł R.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2016

|

vol. 77

PL

Miasta istniejące na terytorium Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów znajdowały się w dobrach różnych własności. Były więc miast królewskie w dobrach domeny monarszej, miasta kościelne w majątkach klasztorów i biskupstw oraz miasta w dobrach rycerskich (szlacheckich) i możnowładczych (magnackich). Wszystkie one powstały w następstwie ruchu lokacyjnego na prawie niemieckim, jaki rozpoczął się na ziemiach polskich w XIII w. i trwał z różnym natężeniem do XVIII w., wykazując odmienności regionalne. Ośrodki miejskie w dobrach kościelnych i feudałów świeckich zwykliśmy nazywać miastami prywatnymi.

Refine search results

2 Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

1 Bibliotekarz Lubelski

1 Res Gestae. Czasopismo Historyczne

1 Studia Iuridica Lublinensia

6 Szczygieł R.

1 Noga Z.

1 2024

1 2017

3 2016

1 2004

Lokacja Lublina na prawie magdeburskim i jego droga ku świetności w XIV w.

The Zamoyski Family Entail Towards the Attempts to Found Towns by its Borders in the First Half of the 17th Century

Miasta prywatne w Polsce od XIV wieku do 1772 roku – chronologia lokacji, właściciele, pełnione funkcje

Śmierć Jana Kochanowskiego w Lublinie, w sierpniu 1584 r. i jego pogrzeb

Proces lokacji na prawie niemieckim miasta Szczebrzeszyna.

Miasta prywatne w sieci miejskiej Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uwagi wstępne