Praca dotyczy wybranych problemów stylistyki porównawczej: długości zdania, jego objętości i ilości zdań tworzących semantyczną całość oraz siły efektywnej i ekspresyjnej słów należących do tego samego pola semantycznego - analizowanych na podstawie polskich tłumaczeń "Prób" Montaigne'a: S. Lacka i T. Boya-Żeleńskiego. Inspiracje do badań tego typu stanowią koncepcje Ch. R. Tabera i L. Spitzere. W wersji Cacka Montaigne jawi się jako pisarz o stylu zawiłym (dominują w przekładzie zdania długie i złożone) i o słownictwie z dużym "nacechowaniem efektywny" i ekspresyjnym, natomiast w we l'- e u Boya styl pisarza jest bardziej przejrzysty, a słownictwo mniej jednoznaczne nacechowane afektywnie oraz bardzo bogate i zróżnicowane. Realizowane przekłady pokazują, że odzwierciedlone w nich zostały nie tylko niektóre cechy stylistyki oryginału, ale też i cechy umysłowości tłumaczy - w swych przekładach dali oni wyraz głównie tym cechom stylu Montaigne'a, które były najbliższe ich własnym sposobom pisania.
Motyw podróży, nierozerwalnie związany z motywem drogi stanowią istotny element dyptyku powieściowego George Sand: Consuelo i Hrabina de Rudolstadt, tak w planie treści, jak i w planie strukturalnej budowy dzieła. W artykule koncentrujemy się na podróżach bohaterki - genialnej śpiewaczki Consuelo. Ujęcie przestrzeni przedstawionej przez pryzmat przeciwstawienia: przestrzeń otwarta/przestrzeń zamknięta pozwoliło na wyodrębnienie dwu typów podróży Consuelo: po stronie „przestrzeni otwartej” sytuują się tzw. podróże muzyczne bohaterki, a także jej wędrowne życie mieszczące się w „przed-akcji” i w epilogu. Po stronie „przestrzeni zamkniętej” mieszczą się tzw. podróże inicjacyjne Consuelo. Podróż muzyczna śpiewaczki, podczas której przemierza ona znaczną część Europy i poznaje muzyczne ośrodki XVI11 w. (Wiedeń, Berlin), wyposażona jest w atrybuty, takie jak, wolny szlak pieszej wędrówki, ruch, niezmierzona przestrzeń do przebycia. To także zmieniające się krajobrazy, mnogość postaci przewijających się przez życie bohaterki, wreszcie rytm wydarzeń rodem z powieści pikarejskiej XVIII w. Podróż ta kończy się impasem w życiu artystycznym i uczuciowym Consuelo. Podróże „tajemne”, związane z postacią wizjonera Alberta de Rudolstadt i uwieńczone rytualną podróżą inicjacyjną, różnią się diametralnie od poprzednich podróży. Ich atrybuty to podziemne wędrówki, ciemności, tajemniczość i niesamowitość. Podróże te prowadzą Consuelo do odkrycia prawdy o ludzkości i wiary w święte posłannictwo Sztuki. Dzięki tym tajemnym podróżom, także dzięki miłości, Consuelo - ze śpiewaczki przywiązanej do egoistycznie pojętej wolności - przeobrazi się w wędrowną artystkę, czerpiącą radość i sens życia z niesienia najuboższym prawdy i pocieszenia poprzez sztukę. W artykule został również omówiony motyw drogi jako semantycznie i strukturalnie istotny element przestrzeni przedstawionej obu powieści.
Romantyczne podróże literackie pisarzy francuskich i polskich odbywają się pod znakiem Byrona i Chateaubrianda; są próbą konfrontacji pewnej sumy wyobrażeń i stereotypów z rzeczywistością przeżytą, a więc doświadczeniem „turystycznym” i doświadczeniem wewnętrznym, często ucieczką od rzeczywistości. W Itinéraire de Paris à Jérusalem Chateaubrianda część poświęcona Grecji zajmuje blisko połowę całości; Nerval w Voyage en Orient poświęca Grecji ok. 30 stron wstępu, stanowiącego integralną część utworu, a dygresyjno-ironiczny poemat Słowackiego Podróż z Neapolu do Ziemi Świętej skupia się przede wszystkim na Grecji. Grecja, istotny element podróży orientalnej i ważne doświadczenie osobiste tych trzech pisarzy, znajduje się w centrum niniejszych rozważań na temat podróży romantycznej. Rozważania te poświęcone są relacji między zewnętrznymi i wewnętrznymi uwarunkowaniami podróży a poetyką ich opisu, różnie realizującą się u Chateaubrianda, Nervala i Słowackiego. Chodzi tu przede wszystkim o sposób percepcji krajobrazu, ściśle związanej z nastawieniem poety i jego artystyczną wrażliwością. Pejzaż podróżnika romantycznego jest bowiem pejzażem wewnętrznym, a jego analiza pozwala na ujawnienie obsesji i marzeń twórcy, bardziej lub mniej uświadomionych. Podróż staje się więc ważnym momentem w procesie eksterioryzacji głębokiego ,ja ” artysty. Podróż Chateaubrianda pełni tu niejako rolę matrycy tematycznej i artystycznej; na jej tle, ale niezależnie od niej, proza Nervala i poezja Słowackiego ujawniają swoją specyfikę.
Referat przedstawia analizę porównawczą dwu sztuk: dramatu P. Claudela Księga Krzysztofa Kolumba, oraz feerii dramatycznej M. de Ghelderode K rzysztof Kolumb (oba teksty z 1927 r.). Część wstępna poświęcona została różnym konotacjom osoby Kolumba, który na równi z Joanną d’Arc czy Napoleonem tworzy mitologię nowożytną. Kolumb to żeglarz, odkrywca, badacz, marzyciel, krzyżowiec itp. Każdy z dramaturgów wybiera te znaczenia, które potwierdzają jego wizję kondycji ludzkiej. Claudel, poeta kosmiczny, widzi w Kolumbie przede wszystkim odkrywcę, który wypełnia misję powierzoną mu przez Boga. Dla Ghelderodego, który dąży do demistyfikacji uświęconych tradycją bohaterów, Kolumb to człowiek poszukujący na morzu samotności i zapomnienia. Lektura tematyczna postaci stara się ukazać jej dominanty kompozycyjne oparte na innych elementach struktury, zwłaszcza powiązać je z organizacją planu przestrzennego, którego schemat, w przypadku obu tekstów, jest konkretyzacją przesłania autora. W Księdze Krzysztofa Kolumba dominuje układ wertykalny, mający przywodzić na myśl wznoszenie się do Boga. Oś pozioma ilustruje próby zdobycia wolności, utożsamianej z zawładnięciem nową przestrznią. Kończą się one klęską, gdyż prawdziwą wolność (duchową) osiąga się poprzez wyrzeczenie i rezygnację. W sztuce Ghelderodego zdobywanie przestrzeni okazuje się także porażką, gdyż espace libérateur znajduje się w każdym z nas, w snach i marzeniach. Intensyfikacja środków scenicznych, w tym mnożenie liczby planów przestrzennych, ma w zamierzeniu Claudela nadać jego dramatowi wymiar uniwersalny i charakter patetyczny. Gry z przestrzenią w teatrze Ghelerodego i swoiste użycie konwencji wzmacniają parodystyczną wymowę sztuki, przyczyniając się do obalenia legendy i sprowadzając herosa do wymiarów człowieka współczesnego.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.