Search results

1

Artur Seelieb (1878-1958) jako publicysta i popularyzator ukraińskiej kultury

100%

Kulesza N., Stępień S., Pisuliński J.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2020

|

issue 32

179-191

EN

The purpose of this article is to complement the biography of Artur Seelieb – Polish educator, translator, editor and social activist – by adding facts about his activities in the Ukrainian press. Born in Eastern Galicia, full of love for his country and the Ukrainian people whom he grew up with, Artur Seelieb spent a part of his life propagating the Ukrainian issues in Europe, especially in German- and French-speaking countries. In his university years A. Seelieb was an editor of the Ukrainian socialist newspapers for adolescents in Galicia. During his stay in Switzerland, he took part in translating and publishing the works of Taras Szewczenko in German and introducing the Polish people living in Switzerland to the works of Iwan Franko. His invaluable contribution to the Ukrainian press was the magazine ‘La Revue Ukrainienne’, which he edited in 1915. In order to promote the Ukrainian issues in the countries comprising Entente, the magazine published articles of the socio-political nature, local history, literary and scientific criticism, as well as analytical reviews of publications in the European press, bibliographical materials and announcements of Ukrainian magazines and books in foreign languages. The first story published in the magazine was a short story of Wasyl Stefanyk ‘Godzina wieczorna’, published in French (translated by A. Seelieb).

PL

Artykuł ma na celu uzupełnienie biografii Artura Seelieba - polskiego pedagoga, tłumacza, redaktora i działacza społecznego - o fakty z jego działalności w prasie ukraińskiej. Urodzony w Galicji Wschodniej, przepojony miłością do swojej ojczyzny i narodu ukraińskiego, wśród którego dorastał, Artur Seelieb część swojego życia poświęcił propagowaniu kwestii ukraińskiej w Europie, zwłaszcza w krajach niemieckojęzycznych i francuskojęzycznych. W latach studenckich Seelieb był wydawcą i redaktorem ukraińskich socjalistycznych gazet młodzieżowych w Galicji. Podczas pobytu w Szwajcarii włączył się w tłumaczenie i publikację w języku niemieckim dzieł Tarasa Szewczenki oraz zaznajomienie Polonii szwajcarskiej z twórczością Iwana Franki. Jego nieocenionym wkładem w prasę ukraińską był magazyn „La Revue Ukrainienne”, który redagował w 1915 r. W celu promocji kwestii ukraińskiej w krajach Ententy w czasopiśmie zamieszczano artykuły o tematyce społeczno-politycznej, krajoznawczej, literackiej i naukowej, a także analityczne recenzje publikacji z prasy europejskiej, materiałów bibliograficznych, zapowiedzi czasopism ukraińskich i książek w językach obcych. Po raz pierwszy opublikowano na jego łamach w języku francuskim opowiadanie Wasyla Stefanyka Weczirnia hodyna (przetłumaczona przez A. Seelieba).

2

Z „Sokiłem” w tle. Powstanie i rozwój ukraińskich organizacji gimnastyczno-pożarniczych „Sicz” (1900-1914)

100%

Śmiechowski K., Pisuliński J., Stępien S.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2020

|

issue 32

75-95

EN

With the end of the 1970s, Galicia region was granted an autonomy. At the same time, the Austro-Hungarian monarchy granted the national minorities several concessions which allowed them to become more aware of their national identity. These concessions made the founding of organizations and associations possible. Ukrainians living in Galicia used this opportunity – thanks mainly to the initiative of ‘Proswita’ – to found their own educational, cultural and economic institutions, as well as sport associations, an example of which is ‘Sokił’. Frictions in the ‘Sokił’ association, only three years after its founding, halted its development and put the association in danger of dissolution. This temporary paralysis and loophole in the area was filled by an organization founded by a radical Kirył Trylowski. It was: Gymnastic and Firefighting Association ‘Sicz’, which in a relatively short time grew from its singular association into a finely functioning union gathering under its banner until the outbreak of war, in Galicia region, 800 branches. ‘Sicz’ took over the space left after the unstable and unreliable ‘Sokił’, at the same time becoming an alternative for those who did not trust in the future development of ‘Sokił’. The one thing that attracted followers into the newly-founded ‘Sicz’ and distinguishing it from ‘Sokił’ which prided itself in Slavonic specifics, was the strictly national foundation of ‘Sicz’ and its focus on gathering the people from villages under one banner of gymnastic and firefighting organization. As the passage of time showed, the popularity of ‘Sicz’ was not due to it being a gymnastic and firefighting association, but due to the history, culture and national traditions that it firmly promoted. Both the ‘Sokił’ and ‘Sicz’ movements which functioned alongside each other for a dozen of years, grew from the small, singular associations into finely functioning sprawling organizations that at the beginning od the 20th century were the two most important gatherings of the Ukrainian gymnastic and firefighting movement. Both headquarters, although quite reluctant towards each other, intertwined, popularizing the national identity and national rebirth, and at the same time moulding the Ukrainian society into what they wanted. Although they rivaled, both organizations aspired to become, on the grounds of physical rebirth, the leading force of the nation. When both organizations became quite numerous and their idea sufficiently promoted, the Sokił-Sicz cause lacked only the consolidation, because both headquarters had been foretold to have stellar futures if only they unite under one banner. However, due to differences too large to overcome: political, culturalhistorical, methodical, religious and even differing ambitions of the two associations – such a consolidation did not happen.

PL

Z końcem lat siedemdziesiątych XIX w., wraz z autonomią Galicji i uzyskaniem przez mniejszości narodowe szeregu ustępstw ze strony monarchii austriackiej, nastąpił wyraźny wzrost ich narodowej świadomości. Możliwym wówczas stało się zakładanie organizacji i towarzystw. Skorzystali z tego także i galicyjscy Ukraińcy, którzy zaczęli – głównie z inicjatywy „Proswity” – zakładać własne oświatowe, kulturalne i gospodarcze instytucje, a także towarzystwa sportowe, czego doskonałym przykładem był „Sokił”. Jednakże trzy lata od jego powstania tarcia wewnętrzne w tym towarzystwie spowodowały zastój jego działalności i groźbę rozwiązania. Ten chwilowy paraliż i powstałą w tym obszarze lukę sprawnie wypełniła organizacja założona przez radykała Kyryła Trylowśkiego. Było nią Towarzystwo Gimnastyczno-Pożarnicze „Sicz”, które w stosunkowo krótkim czasie, z pojedynczej komórki, rozwinęło się w sprawnie działający związek, zrzeszający do wybuchu wojny, na terenie Galicji, ponad 800 filii. „Sicz” zaczęła opanowywać przestrzeń powstałą po niepewnym i niestabilnym w tamtym czasie „Sokile”, stając się tym samym alternatywą dla tych, którzy w rozwój „Sokiła” zdążyli już zwątpić. Tym, co miało przyciągać w szeregi młodej organizacji zwolenników i odróżniać nowo powstałą inicjatywę od opartego na specyfice słowiańskiej „Sokiła”, był stricte narodowy fundament „Siczy” i jej ukierunkowanie na wiejskie masy z zamiarem ich połączenia pod szyldem jednej, wielkiej, gimnastyczno- przeciwpożarowej organizacji. Jak czas pokazał, popularność „Siczy” wynika nie z tego, że była ona zrzeszeniem pożarniczo-gimnastycznym, lecz przede wszystkim – prężną instytucją krzewiącą historię, kulturę i tradycje narodowe. Zarówno ruch sokilski, jak i siczowy, działając obok siebie przez kilkanaście lat, z niewielkich, pojedynczych towarzystw rozrosły się w sprawne i szeroko rozgałęzione organizacje, stanowiąc na początku XX w. dwa najpotężniejsze ogniska ukraińskiego ruchu gimnastycznego i przeciwpożarowego. Obie centrale, choć niechętne wzajemnie, przez całe lata przenikały się dość wyraźnie, popularyzując sprawę tożsamości i odrodzenia narodowego i kształtując we właściwy sobie sposób ukraińskie społeczeństwo. Rywalizując, każda z nich aspirowała do tego, by na gruncie fizycznego odrodzenia zostać przewodnią siłą narodu. Kiedy obie organizacje stanowiły już liczącą się siłę, a ich idea została dostatecznie wypromowana, „sokilsko-siczowemu dziełu” brakowało jedynie konsolidacji, gdyż obu centralom wróżono świetlaną przyszłość, ale pod jednym sztandarem. Jednakże z powodu zbyt dużych różnic: politycznych, kulturowo-historycznych, metodycznych, religijnych czy nawet kwestii ambicjonalnych dzielących oba stowarzyszenia – do takowej konsolidacji nigdy nie doszło.

3

Ideologiczny fundament ukraińskiego Towarzystwa „Sokił” (1894–1914) cz. I: Cel, obowiązki, „przykazania”

100%

Śmiechowski K., Stępień S., Pisuliński J.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2021

|

issue Tom XXX

171-182

EN

Founded in 1894, the Ukrainian Gymnastic-Firefighting Society “Sokił” [Falcon]did not immediately gain the popularity that the organization’s leaders wanted. Initially, the society gained recognition only in the academic circles. Only when the organizational development gained particular momentum in the first decade of the 20thcentury, covering large areas of Galicia and overcoming the bumpy road of internal formation – was it possible to reach the lowest strata of society with its message, and thus gaining the expected authority. The time has shown that the popularity of Sokił resulted not so much from the fact that it was a gymnastics and firefighting organization, but primarily because it grew into a thriving institution of Ukrainian national life. Under the banner of gymnastics and firefighting, the Ukrainian Sokił began a wide-ranging, multidirectiona lactivity that manifested patriotism and national traditions and concealed deeper goals of national independence.From the very beginning, the Ukrainian Gymnastic Society Sokił was supposed to be a democratic organization. It was based on a statute, with the general assembly as the highest authority. However, while the statute, which underwent several modifications in the course of organizational development, was given its due place in the publications on the founding and development of the society, all the studies on Sokił, so far, have not devoted their full attention to the systemic and ideological aspect of the society. These aspects served as a doctrinal strengthening of the developed: laws,norms, regulations, duties, membership rules, ceremonials, Sokił uniform, banner,anthem, hierarchical distinctions, organizational badges and propaganda slogans. As the organization developed and subsequent branches emerged, the Lviv headquarters of Sokił-Batko developed a number of template documents, so that their values would be the same and could be shared with the new societies, which also guaranteed a uniform internal structure to all nests scattered throughout Galicia. The drafting of the documents was entrusted to special committees. And although the Sokił branches differed in the degree to which their organizational structure was developed, thanks to the same theoretical foundations, from a structural point of view they showed homogeneity and integrity.Therefore, in the presentation of a series of articles on the history of this Ukrainian society, it was deemed appropriate to highlight this little-known and overlooked fragment of the society’s activity, which undoubtedly, in some way, complements the overall research subject. However, due to the abundance of material, presenting itin one part would have exceeded the periodical’s set volume, so it was only natural to divide it and present it in several parts, and the part: Purpose, Duties, Commandments is the first of them.

PL

Powstałe w roku 1894 Ukraińskie Towarzystwo Gimnastyczno-Pożarnicze „Sokił” [Sokół] nie od razu zdobyło taką popularność, na jakiej zależało liderom organizacji. Początkowo zyskało uznanie jedynie w kręgach akademickich. Dopiero wtedy, gdy w pierwszej dekadzie XX w. rozwój organizacyjny nabrał szczególnej dynamiki, obejmując swoim zasięgiem znaczne obszary Galicji i pokonując przy tym wyboistą drogę wewnętrznego kształtowania – udało się trafić z przesłaniem do najniższych warstw społeczeństwa, budując oczekiwany autorytet. Czas pokazał, że popularność „Sokiła” wynikała nie tyle z faktu, że była to organizacja gimnastyczno-pożarnicza, ale przede wszystkim z tego, że Towarzystwo wyrosło na prężną instytucję ukraińskiego życia narodowego. Pod szyldem gimnastyki i pożarnictwa ukraiński „Sokił” rozpoczął szeroko zakrojoną, wielokierunkową działalność manifestującą patriotyzm i tradycje narodowe oraz skrywającą ukryte głębiej cele niepodległościowe. Z założenia, od chwili powstania, „Sokił” miał być organizacją hołdującą zasadom demokratycznym, Towarzystwem opartym na statucie, z Walnym Zgromadzeniem jako władzą najwyższą. O ile jednak statutowi, który w trakcie rozwoju organizacyjnego ulegał kilkakrotnym modyfikacjom, poświęcono należne miejsce w publikacjach dotyczących powstania i rozwoju Towarzystwa, to we wszelkich dotychczasowych opracowaniach dotyczących „Sokiła” w sposób marginalny traktowano aspekt ustrojowy i ideologiczny, w którym mieszczą się służące doktrynalnemu umacnianiu organizacji i wypracowane na jej użytek: prawa, normy, regulaminy, obowiązki, zasady członkowskie, ceremoniały, sokilskie umundurowanie, sztandar, hymn, hierarchiczne wyróżniki, organizacyjne odznaki czy hasła propagandowe. Wraz z rozwojem organizacji i powstawaniem jej kolejnych filii, lwowska centrala „Sokił-Bat’ko” opracowywała szereg tego rodzaju wzorcowych dokumentów, tak by były one wspólne i typowe dla nowych ogniw Towarzystwa, gwarantując jednocześnie wszystkim gniazdom, rozsianym po całej Galicji, jednolity ustrój wewnętrzny. Ich redagowanie powierzono specjalnym komisjom. I choć sokilskie filie różniły się stopniem rozbudowania struktury organizacyjnej, to – dzięki wypracowanym teoretycznym podstawom – ustrojowo wykazywały jednorodność i integralność. Dlatego w prezentacji cyklu artykułów dotyczących historii tego ukraińskiego Towarzystwa za stosowne uznano wyeksponowanie tego, mało znanego i pomijanego, aspektu jego działalności, co niewątpliwie stanowić może dopełnienie opracowanego tematu. Jednakże, ze względu na obfitość materiału, przedstawienie go w jednym artykule przekraczałoby wyznaczone periodykiem ramy objętościowe, stąd naturalnym był jego podział na kilka części, a pierwsza z nich to: Cel, obowiązki, „przykazania”.

4

Dzieje Ukrainy w myśli historycznej Osypa Nazaruka

100%

Kolano R., Pezda J., Pisuliński J.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2021

|

issue Tom XXX

147-169

EN

The aim of this article is to present historical thought of Osip Nazaruk, particularly his views on the history of Ukraine. It has been depicted, how he, as a politician and a participant of the Ukrainian national revolution in 1914–1921 imagined the history of Ukraine. The motifs of the history of Ukraine often run through his numerous political pamphlets. His most interesting piece is an otherwise unpublished booktitled “Istoriya Ukrayini” (The History of Ukraine), which was a kind of a coursebook for the Ukrainian soldiers in Austro-Hungarian Army in World War I. To begin with,he was not a professional historian, but an amateur with a passion. Therefore, in the article, it is rather necessary to show if, or, to what degree, his historical thoughts were the reflection of the political sentiment amongst the Ukrainian politicians in 1914–1939. Therefore, an analysis of the complete political works of Nazaruk has been conducted, with the focus on his historical textbook about the history of Ukraine.In his writings, Nazaruk mostly wrote about the history of his homeland, but from time to time he expressed his reflections on the philosophy of history and Ukrainian historiography, especially on authors who collated and reconstructed the Ukrainian history. A conclusion can be drawn that he favored the political history more than any other disciplines of history (social history, economic history etc.), focusing most intently on the fate of outstanding individuals in the history of Ukraine. All hishistorical thoughts were characterized with Ukraine in mind, with lingering presentism,and faith that Providence intervenes in human history. This last thought was present in his later, mature works, written after approximately 1925.

PL

W artykule scharakteryzowano myśl historyczną Osypa Nazaruka (1883–1940), ze szczególnym uwzględnieniem jego zapatrywań na dzieje Ukrainy. Ukazano, jak wyobrażana była historia Ukrainy w pismach ukraińskiego polityka, uczestnika ukraińskiej irredenty w latach 1914–1921, który był historykiem nie z zawodu, a jedynie z zamiłowania. W związku z tym nie starano się doszukiwać oryginalnych pomysłów czy ustaleń w jego tekstach, lecz raczej pokazać, czy lub do jakiego stopnia jego poglądy historyczne były odzwierciedleniem nastrojów panujących w okresie 1914–1939 wśród polityków ukraińskich, należących do ukraińskiego ruchu niepodległościowego w Galicji, a potem w Polsce. Analizowano głównie jego broszury publicystyczne, jakkolwiek nacisk badawczy położono na jego pracę Istorija Ukrajiny – pozostającą do tej pory w rękopisie, a używaną jako skrypt do prowadzonych w latach 1915–1919 wykładów dla ukraińskich żołnierzy. Jego myśl historyczna cechowała się rozpatrywaniem biegu wydarzeń historycznych z perspektywy ukraińskiej, prezentyzmem, przyznawaniem prymatu roli wybitnych jednostek w historii, faworyzowaniem dziejów politycznych. W jego późniejszych, dojrzałych pismach powstałych po 1925 r. wybrzmiewała wiara w ingerencję Opatrzności w dzieje ludzkości. Częściej niż poprzednio wypowiadał się w nich na tematy historiozoficzne, poddawał ocenie historiografię ukraińską, szczególnie autorów syntez dziejów Ukrainy, z myślą o napisaniu, a potem o zainspirowaniu kogoś do napisania jej nowatorskiej wersji.

5

Ideologiczny fundament ukraińskiego Towarzystwa „Sokił” (1894-1914) cz. II: Ewolucja sokilskiego munduru.

100%

Śmiechowski K., Stępień S., Pisuliński J.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2022

|

vol. Tom XXXIV

62-77

EN

Ever since its founding in 1894, the Ukrainian sport association Sokił tried to propagate physical fitness, healthy lifestyle, gaining muscles and upholding moral principles in accordance with its statutory goal. While the association promoted patriotism and national traditions, it did not forget about its deeply rooted independence goals. By unifying its branches around the Ukrainian nationalism, Sokił, in due course, became the guardian responsible for the nation’s education process. To strengthen the nationalistic awareness, the association used its statute, laws, member duties, ceremonials, bylaws but also the banner, anthem, emblems, hierarchical emblems and distinctions, and above all, the Sokił uniform. Aside from being eye-catching, the uniform was supposed to symbolize the movement and the association itself. It was the flagship that emphasized belonging to the organization and a bridge that connected all social spheres of society which followed the Sokił spirit of honest labor and fighting for its ideals. By serving an esthetic and propagandist function, the uniform became the indicator of organizational solidarity and as such its ownership became part of the member duties.

PL

Od chwili powstania, w roku 1894, ukraińskie towarzystwo gimnastyczne „Sokił” starało się realizować główny cel statutowy, jakim było propagowanie kultury fizycznej, zdrowego stylu życia, wyrabianie tężyzny fizycznej i wartości moralnych. Prowadząc przy tym szeroko zakrojoną, wielokierunkową działalność manifestującą patriotyzm i promocję rodzimych tradycji, nie zapominano w nim również o ukrytych głębiej celach niepodległościowych. Jednocząc własne filie wokół ukraińskiej idei narodowej, „Sokił” z czasem, w sposób autonomiczny, stał się „strażnikiem” procesu narodowo-wychowawczego. Umacnianiu narodowej świadomości miał służyć między innymi, opracowany z dbałością, fundament ustrojowy towarzystwa, na który składały się: statut, prawa, obowiązki członków, ceremoniał, regulaminy, ale również i sztandar, hymn, odznaczenia, hierarchiczne wyróżniki, a nade wszystko jeden z najbardziej rzucających się w oczy atrybutów, mający w sposób jednoznaczny kojarzyć się zarówno z ruchem sokolim jak i z samym towarzystwem – organizacyjny strój. Strojowi, wyznaczono nie tylko rolę wizytówki towarzystwa, mającej podkreślać przynależność do jednej formacji, ale swego rodzaju pomostu, łączącego i zrównującego wszystkie warstwy narodu, świadome słusznej pracy i walki za podstawowe idee sokolstwa. Pełniąc funkcję estetyczną i propagandową mundur stał się wyznacznikiem organizacyjnej solidarności, a jego posiadanie zaliczano w zakres obowiązków członków towarzystwa. Ale zanim sokilski mundur zyskał swój ostateczny wygląd, przeszedł szereg zmian, o czym stanowi niniejsze opracowanie. Jest ono jedną z części poświęconych mało znanemu i pomijanemu w piśmiennictwie, fragmentowi działalności towarzystwa - wspomnianemu ideologicznemu fundamentowi, którego strój był istotnym elementem.

Refine search results

5 Prace Historyczno-Archiwalne

5 Pisuliński J.

3 Stępień S.

3 Śmiechowski K.

1 Kolano R.

1 Kulesza N.

1 Pezda J.

1 Stępien S.

1 2022

2 2021

2 2020

Artur Seelieb (1878-1958) jako publicysta i popularyzator ukraińskiej kultury

Z „Sokiłem” w tle. Powstanie i rozwój ukraińskich organizacji gimnastyczno-pożarniczych „Sicz” (1900-1914)

Ideologiczny fundament ukraińskiego Towarzystwa „Sokił” (1894–1914) cz. I: Cel, obowiązki, „przykazania”

Dzieje Ukrainy w myśli historycznej Osypa Nazaruka

Ideologiczny fundament ukraińskiego Towarzystwa „Sokił” (1894-1914) cz. II: Ewolucja sokilskiego munduru.