W artykule dokonano analizy powieści współczesnego czeskiego pisarza Jaroslava Rudiša pt. Aleja Narodowa (2016). Punktem wyjścia analizy jest koncepcja nowoczesności oraz nowoczesnej podmiotowości amerykańskiego filozofa, Marshalla Bermana (2006), który w książce Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu (2006) opisał nowoczesność jako proces nieustających przemian rzeczywistości. Autor artykułu rozpatruje czeski system po 1989 roku właśnie jako proces modernizacji, który określone elementy rzeczywistości skazuje na zanik. Korzystając z narzędzi semiotyki dostarczonych przez Jurija Łotmana (1984), analizuje strukturę przestrzeni w utworze. Skupia się także na zagadnieniach męskości, relacji rodzinnych oraz kształtowania podmiotowości w kapitalistycznej nowoczesności. Bohater powieści Aleja Narodowa, kształtujący swoją tożsamość w opozycji do aktualnego modelu nowoczesności ma ograniczone możliwości osiągnięcia podmiotowości. Wyznawane przez niego wartości nie spełniają wymogów aktualnego procesu modernizacji, przez co bohater, podobnie jak zamieszkiwane przez niego osiedle skazany jest na marginalizację.
EN
In this article, the author analyses the novel The National Valley (2016) by the contemporary Czech writer Jaroslav Rudiš. The main argument of the analysis focuses on the concept of modernity and modern subjectivity as outlined by the American philosopher, Marshall Berman, who in his book All That Is Solid Melts into Air (1988) describes modernity as a process of constant changes in reality. The author of the article interprets the Czech capitalist system after 1989 as a process of modernisation that forces certain elements of reality to disappear. Using the tools of semiotics provided by Yuri Lotman (1984), he analyses the structure of space in the novel, whilst also focusing on the issues of masculinity, family relations and subjectivity in capitalist modernity. The protagonist of the novel, shaping his identity in opposition to the current model of modernity, has only limited possibilities of achieving subjectivity. The values he considers important do not fit into the realities of modernity, which means that the protagonist, as well as the milieu he inhabits, is doomed to marginalisation.
Monika Herceg – wielokrotnie nagradzana chorwacka poetka młodego pokolenia, wydała dotąd trzy tomy poezji: Početne koordinate (2018), Lovostaj. (2019) i Vrijeme prije jezika (2020). Poezja Herceg obfituje w wielopiętrowe, otwarte metafory; liczne są w niej także nawiązania do kluczowych problemów współczesności, przede wszystkim systemowej przemocy wobec kobiet i natury. Do problematyki bliskiej feminizmowi odwołuje się szczególnie drugi tom wierszy poetki, mniej osobisty od debiutu, bardziej programowy i zaangażowany, którego oś kompozycyjną wyznacza temat kobiecości i kobiecych historii (herstory). Zaangażowanie w poezji Herceg nie dotyczy wyłącznie kwestii wyboru określonych tematów, jest również widoczne w geście przyjęcia przez podmiot liryczny perspektywy bohaterów, w tym także aktorów nie-ludzkich (itstory). Kolejnym istotnym polem tematycznym wierszy jest przyroda, która funkcjonuje zarówno jako pojemna metafora, jak i w swoim realnym kształcie. Świat natury i świat kobiet okazują się połączone przede wszystkim wspólnym doświadczeniem patriarchalnej opresji.
EN
Monika Herceg is an award-winning Croatian poet of the young generation. She has published three volumes of poetry: Početne koordinate (2018), Lovostaj. (2019) and Vrijeme prije jezika (2020). Herceg’s poetry abounds in multi-layered, open metaphors, and makes numerous references to vital contemporary problems, primarily connected with systemic violence against women and nature. Particularly the second volume, which is less personal than the poet’s debut, yet more programmatic and engaged, refers to the issues raised by feminist theory. Its compositional axis determines the theme of femininity and women’s stories (herstory). Herceg’s poetry’s engagement not only concerns the choice of specific topics, but is also visible in the gesture of the lyrical subject taking over the perspective of the characters, including non-human actors (itstory). Another major thematic field of the poems is nature, which functions both as a capacious metaphor and in its actual shape. Above all, nature’s and women’s worlds are related by the experience of patriarchal oppression.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.