Z badań nad księgozbiorem prywatnym toruńskiego burmistrza Jana Gotfryda Rösnera

• Authors: Iwona Imańska

Title variants

EN

From the research on the private book collection of Toruń’s mayor Johann Gottfried Rösner

DE

Aus der Forschung über die private Büchersammlung des Thorner Bürgermeisters Johann Gottfried Rösner

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Zmarły w 1724 r. burmistrz Jan Gotfryd Rösner pozostawił po sobie sporą bibliotekę. Jednak istniejąca baza źródłowa nie pozwala nam w pełni na poznanie jego zainteresowań czytelniczych. Decyzją rady miejskiej wraz z innymi dobrami burmistrza księgozbiór uległ rozproszeniu, gdyż został wystawiony na licytację w Toruniu 1 X 1725 r. Towarzyszący jej katalog nie zachował się. Okazuje się, że nie wszystkie książki zostały wówczas sprzedane. W lutym 1728 r. pewna część księgozbioru Rösnera licytowana była jeszcze w Wittenberdze. Tym razem katalog aukcyjny przetrwał, ale nie wszystkie odnotowane w nim książki były jego własnością. Skromny wgląd w bibliotekę daje nieskończony spis rzeczy należących do Rösnera, w którym odnotowanych zostało 41 książek formatu folio oraz kilkanaście woluminów przechowywanych dziś w zbiorach różnych bibliotek, w tym przede wszystkim w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu oraz w Bibliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wymienione źródła pozwalają stwierdzić, że toruński burmistrz stworzył ciekawą kolekcję i wskazują nie tylko na utylitarny stosunek do książki, ale także na bibliofilskie podejście do kolekcjonowanych zbiorów.

EN

Torun’s mayor Johann Gottfried Rösner, who died in 1724, bequeathed a considerable book collection. However, the source base does not allow us to get fully acquainted with his reading interests. The book collection and other properties of the mayor were put up for auction in Toruń on 1 October 1725 owing to the decision of the town council. The auction catalogue to the book collection did not survive. It turns out that not all books were sold. In February 1728 some part of Rösner’s book collection was put up for auction in Wittenberg. The auction catalogue has survived, and not all the books included in it were the property of Rösner. The list of Rösner’s belongings includes 41 books in the folio format, and a dozen of volumes kept now in the collections of various libraries, mostly Copernicus Voivodeship Public Library in Toruń and the Library of Nicolaus Copernicus University. The above-mentioned sources let us conclude that Toruń’s mayor created an interesting book collection. Being a great book lover, he also exhibited a utilitarian attitude towards books.

DE

Der 1724 verstorbene Bürgermeister Johann Gottfried Rösner hinterließ eine ansehnliche Bibliothek. Die vorhandene Quellenbasis gestattet uns jedoch keine vollständige Erkenntnis über seine Leseinteressen. Durch Beschluss des Stadtrates wurde die Büchersammlung ebenso wie die anderen Güter des Bürgermeisters zerstreut, als sie am 1. Oktober 1725 in Thorn versteigert wurde. Der ihr beigegebene Katalog ist nicht erhalten geblieben. Es stellte sich heraus, dass damals nicht alle Bücher verkauft wurden. Im Februar 1728 wurde ein Teil der Büchersammlung von Rösner noch in Wittenberg versteigert. Diesmal überdauerte der Katalog, aber nicht alle darin verzeichneten Bücher waren sein Eigentum gewesen. Einen bescheidenen Einblick in die Bibliothek gibt die unvollendete Liste der Rösner gehörenden Dinge, in der 41 Bücher im Folioformat sowie etwa ein Dutzend Volumina verzeichnet sind, die heute in den Beständen verschiedener Bibliotheken aufbewahrt werden, darunter vor allem die Öffentliche Woiwodschaftsbibliothek – Kopernikus-Bücherei in Toruń sowie die Bibliothek der Nikolaus-Kopernikus-Universität in Toruń. Die genannten Quellen erlauben die Feststellung, dass der Thorner Bürgermeister eine interessante Sammlung geschaffen hatte, und deuten auf sein nicht nur utilitäres Verhältnis zu Büchern hin, sondern auch auf seinen bibliophilen Zugang zu den gesammelten Beständen.

Keywords

EN

Jan Gottfried Rösner; Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopetrnikańska w Toruniu; Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu; Johann Gotfryd Rösner; Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Toruń; University Library in Toruń

DE

Johann Gottfried Rösner; Öffentliche Woiwodschaftsbibliothek – Kopernikus Bücherei in Toruń; Universitätsbibliothek Toruń

• Publisher: The Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Torun, Poland
• Journal: Folia Toruniensia
• Year: 2012
• Volume: 12
• Pages: 29-41

Dates

published

2012

Contributors

author

Iwona Imańska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii, ul. Władysława Bojarskiego 1, 87-100 Toruń, Poland

References

• Achremczyk S., Roesner Jan Gotfryd, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 31/3, Wrocław 1988.
• Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Torunia, Katalog II, II, nr 28.
• Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Torunia, Katalog II, XIII, nr 46.
• Archiwum Państwowe w Toruniu, Akta miasta Torunia, Katalog II, XIII, nr 54.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie, sygn. III 3143.
• Calovius A., Examen doctrinae publicae et Syncretisimi ecclesiarum Reformatorum Persona Christi ... adiunctis quibusdam generalibus quaestionibus et subiunctis ad ealcem philologicis controversiis, Gdańsk 1649.
• Dachnowski J. K., Herbarz szlachty Prus Królewskich z XVII wieku. Z rękopisu Biblioteki Kórnickiej i Biblioteki Narodowej odczytał, wstępem i przypisami opatrzył Z. Pentek, Kórnik 1995.
• Deutsche Biographische Enzyklopädie, Bd. 6, München 1997.
• Dygdała J., Urzędnicy miejscy Torunia. Spisy, Cz. III: 1651-1793, Toruń 2002.
• Eisenhart, Manz Kaspar, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 20, Berlin 1970.
• Estreicher K., Bibliografia polska, t. 27, Kraków 1929.
• Freytag L., Die Bildnisse der Familie Zabler in der Altstädtischen Kirche in Thorn, Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst zu Thorn 23, 1915.
• Imańska I., Toruńskie aukcje książek w XVIII wieku, Toruń 2007.
• Jaenichius P., Notitia Bibliothecae Thorunensis, Jenae 1723.
• Jöcher Ch. G., Allgemeines Gelehrten Lexicon, Bd. 4, Leipzig 1751.
• Kämmel, Faber Basilius, [w:] Allgemeine Deutche Biographie, Bd. 6, Berlin 1968.
• Kujot S., Sprawa toruńska z r. 1724, Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego 20, 1894.
• Loh G., Verzeichnis der Kataloge von Buchauktionen und Privatbibliotheken aus dem deutschsprachigen Raum, Tl. 1, Leipzig 1995.
• Manz C., Bibliotheca aurea iuridico-politico-theoretice-practica: X tractatibus iuris constans, Frankfurt nad Menem 1695.
• Manz C., Commentarius ratio-regularis in quatuor libros institutionum imperialium, Ingolstadt 1645.
• Manz C., De testamento valico vel invalido, Augsburg 1661.
• Metryka uczniów Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego 1600-1817, cz. 1 (1600-1717), wyd. Z. H. Nowak, J. Tandecki, Toruń 1997.
• Mokrzecki L., Calovius Abraham, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1, red. S. Gierszewski, Gdańsk 1992.
• Mokrzecki L., Hoppe Joachim, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, red. Z. Nowak, Gdańska 1994.
• Mokrzycki L., Titius Jan Piotr, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, red. Z. Nowak, Gdańsk 1997.
• Neue Zeitungen von Gelehrten Sachen, 1727, nr 99.
• Novum Testamentum. Editio nova…, studio et labore S. Curcellaei, Amsterdam 1675.
• Pawlak M., Nauczyciele gimnazjum elbląskiego w latach 1535-1772, cz. II, Rocznik Elbląski 6, 1973.
• Podlaszewska K., Notitia Bibliothecae Thorunensis Piotra Jaenichiusa z 1723 r. Przyczynek do dziejów biblioteki gimnazjum toruńskiego, Zeszyty Naukowe UMK w Toruniu, Nauki Human.-Społ., z. 13: Nauka o Książce 3, 1965.
• Pszczółkowska Z. L., Botsack (Botsaccus) Jan, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, supl. 2, Gdańsk 2000.
• Pufendorf S., De Rebus A Carolo Gustavo Sueciae Rege Gestis Commentaria, Norymberga 1696.
• Pufendorf S., De Rebus Gestis Friderici Wilhelmi Magni, Electoris Brandenburgici, Berlin 1695.
• Replika Indygeny Pruskiego na Respons gruby, in Veritate, & Justitia blądzący, z obszerniejszym koło tego wywodem, każdemu prawdę i dobro pospolite kochaiącemu, pod rozsądek podana. A. B., b.m.w. 1697.
• Respons indygenie pruskiemu na wywiedzenie swiatu uszczerbku z niedotrzymanego pożytku z dotrzymanego indygenatu pruskiego każdemu szlachcicowi polskiemu, winę y prawdę kochaiącemu do przeczytania potrzebny, b.m.w. b.d.w.
• Rossaeus A., Der gantzen Welt Religionen; oder Beschreibung aller Gottes-und Gőtzendienste, wie auch Ketzereyen in Asia, Africa, America, und Europa, von Anfang der Welt biβ auff diese gegenwertige Zeit, Amsterdam 1668.
• S. Salmonowicz, Rösner Jan Gotfryd, [w:] Toruński Słownik Biograficzny, t. 2, Toruń 2000.
• Salmonowicz S., Kultura umysłowa Torunia w dobie renesansu, reformacji i wczesnego baroku, [w:] Historia Torunia, t. 2, cz. 2, oprac. J. Dygdała, S. Salmonowicz, J. Wojtowicz, Toruń 1996.
• Salmonowicz S., Toruńskie Gimnazjum Akademickie a ziemie Korony Węgierskiej w XVII i XVIII w., [w:] Księga pamiątkowa 400-lecia Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego, t. 1: XVI-XVIII w., red. Z. Zdrójkowski, Toruń 1972.
• Salmonowicz S., Toruńskie Gimnazjum Akademickie w latach 1681-1817. Studium z dziejów nauki i oświaty, Poznań 1973.
• Schelwig S., De Concilio Hierosolymitano, quod Actorum cap. XV. a v. 1. usq[ue] ad v. 31. describitur, Exercitatio Theologica: in qua non tantum singula Scripturae verba explicantur, & a corruptelis Heterodoxorum omnis generis vindicantur, sed praeterea etiam, multa, quae ad Historiam plenius cognoscendam faciunt, inseruntur, una cum diligenti Examine Quaestionis, de Sanguine Cibario, Gdańsk 1678.
• Schelwig S., Synopsis controversiarum, sub pietatis praetextu motarum, quae in pugillos quaestionum LXI distributae, Gdańsk 1701.
• Schmidt E., Weise Christian, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, t. 41, Berlin 1971.
• Schütz K., Historia rerum Prussicarum, das ist warhaffte und eigentliche Beschreibung der Lande Preussen, Zerbst w 1592.
• Serczyk J., 25 wieków historii. Historycy i ich dzieła, Toruń 1994.
• Serczyk J., Freitag Adam, [w:] Toruński Słownik Biograficzny, t. 1, Toruń 1998.
• Spener Ph. J., Theologische Gedencken und andere brieffliche Antworten auff geistliche sonderlich zur erbauung gerichtete Materien zu unterschiedenen Zeiten auffgesetzet und nun auff langwieriges Anhalten Christlicher Freunde in einige Ordnung gebracht, Th. 1-4, Halle 1700-1702.
• Strauch J., Ad quinquaginta decisiones Justiniani Imperatoris, exercitationes sex…, [Giesse?] 1676.
• Strauch J., Dissertatione juris publici, Frankfurt i Lipsk 1680.
• Strauch J., Lexicon particularum juris, seu de usu et efficacia quorundam syncategorematum, et particularum in declinabilium… , Francofurt i Jena 1671.
• Szczuczko W., Schütz Kaspar, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 36, Warszawa, Kraków 1995.
• Thomasius Ch., Annotationes theorico-practicae in celeberrimi JCTI D. Johannis Strauchiii & Dissertationes Undetriginta ad Universum Jus Justinianium privatum…, Francofurt i Lipsk 1683.
• Weise Ch., Das Ebenbild eines Behorsamen Glaubens welches Abraham in der vermeinten Opferung seines Isaacs beständig erwiesen, wie solches den 4. Mart. M D C LXXX auf der Zittauischen Schaubűhne vorgestellet worden, Zittau 1682; Der Tochter Mord, welchen Jephtha unter dem Vorwande eines Opfers begangen hat den 13. Febr. MDCLXXIX. auff der Zittauischen Schaubűhne vorgestellet, Zittau 1680.
• Weise Ch., Der gestűrtzte Marggraff von Ancre, in einem Trauer-Spiele den XIV. Febr. MDCLXXIX auf der Zittauischen Schaubűhne vorgestellet, Zittau [1681].
• Wyszomirska K., Wyszomirski S., Toruński ekslibris XVIII wieku w zbiorach Książnicy Miejskiej w Toruniu, Toruń 1996.
• Z dotrzymanego indygenatu pruskiego dobro pospolite, z niedotrzymanego uszczerbek y ruina prowincyi, przez Indygenę Pruskiego swiatu wywiedziona. Przydana Juris correct Inter Fratres & Sorores de Successione Defensio, b.m.w. 1696.
• Zawadzki K., Vere repraesentans Speculum Anomaliam in Capitibus Imperii Sarmatici, Warszawa 1640.

Identifiers

DOI

10.12775/FT/2012.003