Werner Bergengruens Am Himmel wie auf Erden. Anzeigepflicht versus Destabilisierung eines politischen Systems

• Authors: Anna Mrożewska

Title variants

PL

Am Himmel wie auf Erden Bergengruena. Obowiązek donozu a destabilizacja systemu politycznego

• Languages of publication: DE

Abstracts

PL

powszechnym odczuciu zachowań donosicielskich. Popieranie czy nawet żądanie drogą dekretu współpracy ze strony poddanych ma miejsce szczególnie w sytuacji zagrożenia legitymizacji władzy. Problematyka naruszenia jednej z najbardziej elementarnych reguł prawa naturalnego, tj. zasady poczucia zaufania oraz szczerości pośród członków społeczności, znalazła doskonałą ilustrację w opublikowanej w 1940 roku powieści Wernera Bergengruena. Ów katolicko-konserwatywny pisarz, należący w okresie III Rzeszy do grona tolerowanych, aczkolwiek „niepożądanych” publicystów, zwraca uwagę czytelnika na immoralizm zachowań, powodowany donosicielstwem. Akcja powieści, usytuowana w czasach odległych nazistowskiemu reżimowi, opiera się na zawsze aktualnym mechanizmie zachowań i przypomina, iż pod pozorem lojalności wobec systemu rozwiązywane są konflikty natury najczęściej osobistej. Poza tym donosicielstwo umożliwia obywatelom niecodzienne w rzeczy samej odczucie partycypacji w strukturach władzy, uzyskane dzięki świadomej separacji od „innych”, samą swą egzystencją podważających fundamenty panującego systemu. Powieść Am Himmel wie auf Erden już rok po wydaniu znalazła się na liście dzieł zabronionych.

Keywords

PL

Psychologia władzy; moralność; tożsamość

EN

psychology of power; morality; identity

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Germanica Stetinensia
• Year: 2009
• Issue: 16
• Pages: 73-88

Contributors

author

Anna Mrożewska

• Politechnika Koszalińska

References

• Bergengruen, Werner: Am Himmel wie auf Erden. Berlin 1978.
• Diewald-Kerkmann, Gisela: Politische Denunziation im NS-Regime oder die kleine Macht der „Volksgenossen“. Bonn 1995.
• Ehrke-Rotermund, Heidrun/ Rotermund, Erwin: Zwischenreiche und Gegenwelten. München 1999.
• Hart, Herbert L. A.: Der Begriff des Rechts. Frankfurt a. M. 1973.
• Jäger, Herbert: Makrokriminalität. Studien zur Kriminologie kollektiver Gewalt. Frankfurt a. M. 1989.
• Krockow, Christian Graf von: Herrschaft und Freiheit. Politische Grundpositionen der bürgerlichen Gesellschaft. Stuttgart 1977.
• Neuman, Franz: Behemoth. Frankfurt a. M. 1998.
• Rüping, Hinrich: Denunziation und Strafjustiz im Führerstaat. In: Günter Jerouschek, Inge Marßolek, Hedwig Röckelein (Hgg.): Denunziation. Historische, juristische und psychologische Aspekte. Tübingen 1997.
• Sauerland, Karol: Dreißig Silberlinge. Denunziation: Gegenwart und Geschichte. Berlin 2000.
• Schmitt, Carl: Der Leviathan in der Staatslehre des Thomas Hobbes. Köln-Lövenich 1982.
• Schmitt, Carl: Politische Theologie. Vier Kapitel zur Lehre von der Souveränität. Berlin 1996.