From the Peripheries to the Centre via Asia: The Notion of European Identity in Polish and Serbian Travel Writings About Asia (1850s–1920s)

• Authors: Tomasz Ewertowski

Title variants

PL

Z peryferii do centrum przez Azję. Pojęcie tożsamości europejskiej w polskiej i serbskiej literaturze podróżniczej o Azji (lata 1850–1920)

Abstracts

PL

W niniejszym artykule analizuję różne wymiary europejskiej tożsamości w polskich i serbskich relacjach z podróży do Azji w okresie od lat pięćdziesiątych XIX wieku do lat dwudziestych XX wieku. Na podstawie kilku studiów przypadku pokazuję, jak podróżnicy często określali siebie jako Europejczyków, lecz nierzadko problematyzowali różne aspekty europejskiej tożsamości i mieli problemy z taką autodefinicją. Moja analiza opiera się na dużym korpusie polskich i serbskich relacji podróżniczych, ale szczegółowo omawiam teksty autorstwa Gustawa Olechowskiego, Karola Lanckorońskiego, Pavla Petrovicia, Jerzego Bandrowskiego, Milana Jovanovicia, Eugeniusza Romera, Jadwigi Marcinowskiej, Jeleny Dimitrijević. Omawiane są następujące problemy: przyjmowanie europejskiej tożsamości, europejska tożsamość i świadomość planetarna, przekraczanie orientalizmu, kompleks peryferyjny, odwrócony orientalizm i okcydentalizm, patriotyzm i utożsamianie się z Azjatami.

EN

The paper focuses on various dimensions of European identity in Polish and Serbian travel writings about Asia in the period from the 1850s to the 1920s, examining several case studies that show how travellers often identified themselves as Europeans, but sometimes discussed various aspects of European identity and had many issues with this self-description. The analysis is based on a large corpus of Polish and Serbian travelogues, but works by Gustaw Olechowski, Karol Lanckoroński, Pavel Petrović, Jerzy Bandrowski, Milan Jovanović, Eugeniusz Romer, Jadwiga Marcinowska and Jelena Dimitrijević are scrutinised in detail. The following issues are discussed: assuming European identity, European identity and planetary consciousness, overcoming Orientalism, the periphery complex, reversed Orientalism and Occidentalism, patriotism, and identification with Asians.

Keywords

PL

tożsamość europejska; geografie wyobrażone; orientalizm; peryferie; polscy podróżnicy; postkolonializm; serbscy podróżnicy; podróżopisarstwo

EN

European identity; imaginative geographies; Orientalism; peripheries; Polish travellers; postcolonialism; Serbian travellers; travel writing

• Publisher: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Colloquia Humanistica
• Year: 2023
• Issue: 12
• Pages: 1-26

Dates

published

2023

Contributors

author

Tomasz Ewertowski

• Shanghai International Studies University, Shanghai

• https://orcid.org/000000021133137X

References

• Adas, M. (2018). Machines as the measure of men: Science, technology and ideologies of Western dominance (2nd ed.). Cornell University Press. https://doi.org/10.7591/9780801455261
• Ahmed, S. (2014). The cultural politics of emotion (2nd ed.). Edinburgh University Press. https://doi.org/10.4324/9780203700372
• Bakić-Hayden, M. (1995). Nesting orientalisms: The case of former Yugoslavia. Slavic Review, 54(4), 917–931. https://doi.org/10.2307/2501399
• Bandrowski, J. (1923). Przez jasne wrota (2nd ed.). Wydawnictwo Polskie.
• Barth, F. (1969). Introduction. In F. Barth (Ed.), Ethnic groups and boundaries: The social organization of cultural difference (pp. 9–38). Waveland Press.
• Blue, G. (1999). China and Western social thought in the modern period. In T. Brook & G. Blue (Eds.), China and historical capitalism (pp. 57–109). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511470707.005
• Bošković, V. (2018). Jelena Dimitrijević u kontekstu: Rane feministkinje i putopisci Jugoistočne Evrope. In B. Dojčinović & J. Milinković (Eds.), Čitate li Jelenu Dimitrijević?: Zbornik radova (pp. 155–168). Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu. https://doi.org/10.18485/jdimitrijevic.2018.ch11
• Bracewell, W., & Drace-Francis, A. (Eds.). (2008). Under eastern eyes: A comparative introduction to East European travel writing on Europe, 1550–2000. Central European University Press.
• Budrewicz, T. (2018). Kodeks Polaka w podróży. In T. Budrewicz & M. Sadlik (Eds.), Od Galicji po Amerykę: Literackim tropem XIX-wiecznych podróży (pp. 111–131). Wydawnictwo Naukowe UP. https://doi.org/10.24917/9788380841093
• Buruma, I., & Margalit, A. (2004). Occidentalism: The West in the eyes of its enemies. The Penguin Press.
• Chen, X. (1992). Occidentalism as counterdiscourse: “He Shang” in post-Mao China. Critical Inquiry, 18(4), 686–712. https://doi.org/10.1086/448652
• Crowley, D. (2008). Seeing Japan, imagining Poland: Polish art and the Russo-Japanese war. The Russian Review, 67(January), 50–69. https://doi.org/10.1111/j.1467–9434.2007.00473.x
• Diklić, S. (1932). Putničke bilješke jugoslovenskog ratnog dobrovoljca: od Dobrudže do Soluna preko Dalekog istoka. Krbavac i Pavlović.
• Dimitrijević, J. (1940). Sedam mora i tri okeana: Putem oko sveta. Državna štamparija Kraljevine Jugoslavije.
• Dimitrijević, J. (2020). Sedam mora i tri okeana: Druga knjiga (B. Dojčinović & V. Đurić, Eds.). Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu. Narodna Biblioteka Srbije.
• Dmowski, R. (1904). Ex oriente lux. Niektóre nauki z obecnej wojny. Przegląd Wszechpolski, 1904(9,10,12), 648–655, 748–755, 909–918.
• Đurić, V. (2018). Francuska kultura Jelene Dimitrijević: “Srpska duša” između Istoka i Zapada. In B. Dojčinović & J. Milinković (Eds.), Čitate li Jelenu Dimitrijević?: Zbornik radova (pp. 79–94). Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu. https://doi.org/10.18485/jdimitrijevic.2018.ch7
• Ewertowski, T. (2020). Images of China in Polish and Serbian travel writings (1720–1949). Brill. https://doi.org/10.1163/9789004435445
• Ewertowski, T. (2022). The tropics and the East-Central European gaze. Wacana. Journal of the Humanities of Indonesia, 23(1), 1–37. https://doi.org/10.17510/wacana.v23i1.1088
• Forajter, W. (2014). Kolonizator skolonizowany: Przypadek Sygurda Wiśniowskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Forajter, W. (2022). Dyslokacje: Studia o literaturze i innych dyskursach XIX wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Goldsworthy, V. (1998). Inventing Ruritania: The imperialism of the imagination. Yale University Press.
• Gregory, D. (1995). Between the book and the lamp: Imaginative geographies of Egypt, 1849–50. Transactions of the Institute of British Geographers, 20(1), 29–57. https://doi.org/10.2307/622723
• Gvozden, V. (2011). Srpska putopisna kultura 1914–1940: Studija o hronotopičnosti susreta. Službeni glasnik.
• Hutcheon, L. (2002). Rethinking the National Model. In L. Hutcheon & M. J. Valdés (Eds.), Rethinking literary history (pp. 3–49). Oxford University Press.
• Janion, M. (2006). Niesamowita Słowiańszczyzna: Fantazmaty literatury. Wydawnictwo Literackie.
• Jovanović, M. (1895). Tamo amo po istoku: Sveska druga. Srpska književna zadruga.
• Koch, M. (2007). ...kiedy dojrzejemy jako kultura... Twórczość pisarek serbskich na początku XX wieku (kanon – genre – gender). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kołodziejczyk, D., & Huigen S. (2023). East Central Europe between the colonial and the postcolonial: A critical introduction. In S. Huigen & D. Kołodziejczyk (Eds.), East Central Europe between the colonial and the postcolonial in the twentieth century (pp. 1–31). Palgrave Macmillan.
• Kołos, A. (2020). Imagining yourself as the Other and vice versa: Ethnic self-identifications as floating images. In A. Kiklewicz (Ed.), Wizerunek jako kategoria teorii komunikacji, antropologii kultury i semiotyki tekstu (pp. 319–330). Centrum Badań Europy Wschodniej.
• Lanckoroński, K. (1893). Na około Ziemi. 1888–1889: Wrażenia i poglądy. Gebethner i Spółka.
• Lazarević Radak, S. (2014). Nevidljivi Balkan: Prilog istoriji postkolonijalnih geografija (M. Orlić, Ed.). Mali Nemo.
• Lewis, M. W., & K. E. Wigen (1997). The myth of continents: A critique of metageography. Berkeley.
• Marcinowska, J. (1911). Z głosów lądu i morza. Wydawnictwo S. Orgelbranda Synów.
• Marcinowska, J. (1925). W upalnem sercu Wschodu: Wrażenia z podróży po Egipcie, Indjach, Cejlonie i Jawie. Książnica – Atlas.
• Milutinović, Z. (2011). Getting over Europe: The construction of Europe in Serbian culture. Rodopi. https://doi.org/10.1163/9789042032729
• Moroz, G. (2020). A generic history of travel writing in Anglophone and Polish literature. Brill. https://doi.org/10.1163/9789004429611
• Neumann, I. B. (1998). Uses of the other: “The East” in European identity formation. University of Minnesota Press.
• Olechowski, G. (1909). Wzdłuż Azyi 1909 r. Księgarnia St. Sadowskiego.
• Osterhammel, J. (2014). The transformation of the world: A global history of the nineteenth century (P. Camiller, Trans.; 2nd ed.). Princeton University Press. (Original work published 2009).
• Pagden, A. (1993). European encounters with the New World: From Renaissance to Romanticism. Yale University Press.
• Peković, S. (2018). Sestre Turkinje i sestre Amerikanke. In B. Dojčinović & J. Milinković (Eds.), Čitate li Jelenu Dimitrijević?: Zbornik radova (pp. 119–130). Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu. https://doi.org/10.18485/jdimitrijevic.2018.ch9
• Petrović, P. (1850, December 12). Srpsko pismo iz Hongkonga od 28. septembra 1850. Srbske Novine, 17(138), 527–528.
• Pratt, M. L. (2008). Imperial eyes: Travel writing and transculturation (2nd ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203932933
• Radulović, N. (2018). Slika Indije u srpskoj književnosti 19. veka. Dositejev vrt, 6, 33–78.
• Rajčević, M. (1930). Na Dalekom Istoku. Štamparija “Đura Jakšić.”
• Romer, E. (1964). Japonia i Japończycy: Kilka wrażeń i rozmyślań z podróży na Daleki Wschód. In A. Zierhoffer (Ed.), Wybór pism (Vol. 4, pp. 267–297). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Said, E. (1979). Orientalism. Vintage Books.
• Sapieha, P. (1899). Podróż na wschód Azyi. 1888–1889. Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta.
• Sekiguchi, T. (2008). Azja nie istnieje. Teksty Drugie, 2008(4), 48–75.
• Siedlecki, M. (1913). Jawa: Przyroda i sztuka: Uwagi z podróży. Wydawnictwo J. Mortkowicza.
• Skórczewski, D. (2013). Teoria − literatura – dyskurs: Pejzaż postkolonialny. Wydawnictwo KUL.
• Slapšak, S. (2018). Ženska dekonstrukcija orijentalizma: Kripto-kolonijalizam i Jelena Dimitrijević. In B. Dojčinović & J. Milinković (Eds.), Čitate li Jelenu Dimitrijević?: Zbornik radova (pp. 131–154). Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu. https://doi.org/10.18485/jdimitrijevic.2018.ch10
• Sowa, J. (2011). Fantomowe ciało króla: Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Universitas.
• Stanojević, V. (1934). Moje ratne beleške i slike. [s.n.].
• Subotić, O. (1921). Iz žutog carstva. Natošević.
• Thompson, C. (2011). Travel writing. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203816240
• Todorova, M. (2009). Imagining the Balkans (Updated edition). Oxford University Press.
• Ujejski, R. (1894). Indye Wschodnie: Szkice z podróży w roku 1891. Jakubowski & Zadurowicz.
• Ureña Valerio, L. A. (2019). Colonial fantasies, imperial realities: Race science and the making of Polishness on the fringes of the German Empire, 1840–1920. Ohio University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctv224tzkd
• Wilce, J. M. (2009). Crying shame: Metaculture, modernity, and the exaggerated death of lament. Wiley-Blackwell.
• Wolff, L. (1994). Inventing Eastern Europe: The map of civilization on the mind of the enlightenment. Stanford University Press.
• Zarycki, T. (2004). Uses of Russia: The role of Russia in the modern Polish national identity. East European Politics and Societies, 18(4), 595–627. https://doi.org/10.1177/0888325404269758

Identifiers

DOI

10.11649/ch.2963

Biblioteka Nauki

31339691